Chiến thắng Mtao Mxay

GIÁO ÁN SỐ:
Thời gian thực hiện: 2 tiết Lớp:…………………………...
Số giờ đã giảng: 0 Thực hiện ngày:………………
Tên bài: CHIẾN THẮNG MTAO MXÂY
(Trích Đăm Săn - Sử thi Tây Nguyên)
Mục tiêu bài học:
Học xong người học có khả năng:
- Nắm được và hiểu được đặc điểm của sử thi anh hùng trong việc xây dựng kiểu
nhân vật “anh hùng sử thi”, về nghệ thuật miêu tả và sử dụng ngôn từ;
- Biết cách phân tích một văn bản sử thi anh hùng để thấy được giá trị của sử thi
về nội dung và nghệ thuật, đặc biệt là cách sử thi mượn việc mô tả chiến tranh để khẳng
định lí tưởng về một cuộc sống hoà hợp, hạnh phúc;
- Nhận thức được lẽ sống cao đẹp của mỗi cá nhân là hi sinh, phấn đấu vì danh dự
và hạnh phúc, yên vui của cả cộng đồng.
I. ỔN ĐỊNH LỚP: Thời gian: 2 phút
- Số học sinh vắng:…………………………….Tên:………………………………
…………………………………………………………………………………………….
II. KIỂM TRA BÀI CŨ: Thời gian: 5 phút
Câu hỏi kiểm tra: Trình bày hệ thống thể loại của văn học dân gian. Cho ví dụ cụ thể.
Dự kiến học sinh kiểm tra:…………………………………………………………
Tên …………. …………. …………. …………. …………. ………….
Điểm …………. …………. …………. …………. …………. ………….
III. GIẢNG BÀI MỚI: Thời gian: 80 phút
- Đồ dùng và phương tiện dạy học: SGK, SGV, Giáo án, phấn, bảng
Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt được
Hoạt động 1: Hướng dẫn
HS tìm hiểu phần tiểu dẫn
GV: Em hãy nhắc lại khái
niệm sử thi và cho biết sử
thi gồm có mấy loại?
HS: Suy nghĩ và trả lời

Gv sử dụng phương pháp
thuyết giảng để giới thiệu
về sử thi Đăm Săn.
GV: Theo em, đoạn trích
“Chiến thắng Mtao
Mxây” lấy đề tài gì và có
bố cục như thế nào?
HS: suy nghĩ và trả lời.
Hoạt động 2: Hướng dẫn
HS đọc hiểu văn bản
GV: Đăm Săn đã khiêu
chiến như thế nào và
Mtao Mxây phản ứng ra
sao? Những điều đó cho
ta nhận diện ban đầu như
thế nào về nhân vật?
HS: Suy nghĩ, trả lời
I. Tiểu dẫn
1. Sử thi
- Khái niệm:+ Là tự sự dân gian quy mô lớn
+ Ngôn ngữ có vần, nhịp
+ Hình tượng nghệ thuật hoành tráng, hào hùng
+ Kể về một hoặc nhiều biến cố lớn diễn ra
trong đời sống cộng đồng của dân cư cổ đại
- Phân loại: + Sử thi thần thoại (Đẻ đất đẻ nước - Mường)
+ Sử thi anh hùng (Đăm Săn – Tây Nguyên)
2. Sử thi Đăm Săn (Tây Nguyên)
- Thể loại: Sử thi anh hùng
- Tóm tắt:
+ Đăm Săn về làm chồng hai chị em Hơ Nhị và Hơ Bhị,

trở thành một tù trưởng oai danh, giàu có
+ Các từ trưởng KênKên và Sắt lừa bắt Hơ Bhị về làm vợ.
Đăm Săn đánh trả và chiến thắng. Bộ lạc của chàng trở
lêb giàu mạnh hơn xưa
+ Đăm Săn chặt cây Sơ – múc (Cây thần vật tổ bên nhà
vợ), làm cả hai vợ đều chết. Chàng lên trời xin thuốc cứu
hai vợ thành công
+ Chàng đi hỏi nữ thần mặt trời làm vợ nhưng bị từ chối.
Trên đường trở về, Đăm Săn bị chết ngập trong rừng Sáp
– đen.
+ Hồn Đăm Săn biến thành con ruồi, bay vào miệng chị
gái – nàng Hơ – Âng. Nàg có thai và sinh ra Đăm Săn
cháu, dểd nó tiếp tục sự nghiệp của Đăm Săn cậu.
3. Đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây”
- Đề tài: chiến tranh - đề tài tiêu biểu của sử thi
- Bố cục: + Cảnh trận đánh giữa hai tù trưởng
+ Cảnh ăn mừng sau chiến thắng
II. Đọc hiểu
1. Cảnh trận đánh giữa hai tù trưởng
a. Khiêu chiến
Đăm Săn Mtao Mxây
GV: Cuộc chiến giữa
Mtao Mxây có thể chia
làm mấy hiệp? Hành
động của từng nhân vật
trong mỗi hiệp như thế
nào?
HS: Suy nghĩ, trả lời
GV: Đăm Săn và Mtao
Mxây thể hiện mình như

thế nào trong trận chiến?
HS: Suy nghĩ, trả lời.
- Đến tận chân cầu thang
khiêu chiến
- Dùng lời nói khích dụ
Mtao Mxây ra khỏi nhà để
đấu tay đôi với mình
- Hứa không đánh lén
→ Chủ động, tự tin
- Đứng ở trên nhà của
mình
- Không dám xuống, sợ
Đăm Săn đánh lén
- Chấp nhận lời khiêu
chiến
→ Bị động và sợ hãi
b. Vào cuộc chiến
Hiệp Đăm Săn Mtao Mxây
1 - Múa khiên sau
nhưng tỏ ra tài giỏi
hơn hẳn
- Múa khiên trước (Khiên
kêu như quả mướp khô)
- Tự khen mình là tướng
quen đánh trận, quen xéo
nát đất thiên hạ
2 - Múa khiên trước
- Được miếng trầu
của Hơ Nhị tiếp sức,
càng mạnh thêm lên.

- Hốt hoảng bỏ chạy, bước
cao bước thấp
- Chém Đăm Săn nhưng
trượt (vào chão cột trâu)
- Cầu cứu Hơ Nhị ném trầu
3 - Múa khiên đuổi
theo Mtao Mxây
- Đâm trúng Mtao
Mxây nhưng áo hắn
không thủng
- Vừa chạy vừa chống đỡ
4 - Cầu cứu thần linh
và được thần linh
giúp sức
- Giết chết Mtao
Mxây
- Bị đâm vào vành tai
- Vùng chạy, ngã lăn ra đất,
cầu xin tha mạng
- Bị cắt đầu
KL - Đăm Săn bình tĩnh,
tự tin, có tài năng và
bản lĩnh nhưng sức
mạnh vẫn bị giới
hạn. Được sự giúp
đỡ từ nhiều phía nên
đã hoàn thành sứ
mệnh của mình
- Miếng trầu của Hơ
Bhị là sự hình tượng

- Mtao Mxây tài năng
kém cỏi, nhân cách hèn
hạ nhưng lại huyênh
hoang, tự mãn, chủ quan
và ngạo mạn. Thất bài
của hắn là tất yếu.
GV: Sau trận chiến là
cảnh đối đáp giữa Đăm
Săn và nô lệ. Đọc văn
bản và cho biết số lần đối
đáp là bao nhiêu? Và sự
khác nhau giữa mỗi lần
đối đáp đó như thế nào?
HS: Suy nghĩ và trả lời
GV: Hành động của Đăm
Săn khi trở về bộ lạc của
mình là gì? Điều đó có ý
nghĩa như thế nào?
HS: Suy nghĩ và trả lời
GV: Hình ảnh Đăm Săn
trong buổi lễ ăn mừng
hiện lên như thế nào? Em
có nhận xét như thế nào
về hình ảnh đó?
GV sử dụng phương pháp
hoá sự ủng hộ của
cộng đồng với cá
nhân người anh hùng
- Sự giúp đỡ của
thần linh cho thấy sự

gắn bó của con
người với thần lình.
Đó là sự rơi rớt của
tư duy thần thoại
trong sử thi
c. Sau cuộc chiến (Đối đáp giữa Đăm Săn và nô lệ)
- Số lần đối đáp: 3 (tượng trưng cho số nhiều)
- Khác nhau:
+ Lần 1: Gõ vào một nhà
+ Lần 2: Gõ vào hai nhà
+ Lần 3: Gõ vào tất cả các nhà
→ Lòng mến phục, thái độ hưởng ứng và lòng trung
thành tuyệt đối của nô lệ với Đăm Săn
→ Sự thống nhất cao độ giữa quyền lợi và khát vọng của
người anh hùng sử thi với quyền lợi và khát vọng của
toàn bộ cộng đồng (Người thắng kẻ thua đều thuộc một
tộc người, nay sống hoà hợp)
→ Thể hiện lòng yêu mến, sự tuân phục của tập thể cộng
đóng với cá nhân người anh hùng.
2. Cảnh ăn mừng chiến thắng
- Nói với tôi tớ → tự hào, tự tin về sức mạnh của bản thân
và sự giàu có của thị tộc
- Ra lệnh nổi nhiều loại cồng chiêng: tiếp tục nhấn mạng
vào sức mạnh của nguời anh hùng và sự giàu có của thị
tộc (ý nghĩa của tiếng cồng chiêng với buôn làng Tây
Nguyên)
- Hình ảnh Đăm Săn:
+ Tóc dài chảy đầy nong hoa
+ Ngực quấn chéo tấm mền chiến
+ Đôi mắt long lanh tràn đầy sức trai

+ Bắp chân to bằng cây xà ngang, bắp đùi to bằng ống bễ
+ Sức ngang sức voi đực
+ Hơi thở ầm ầm như sấm dậy
+ Ngang tàn trong bụng mẹ
→ Vẻ đẹp, sức mạnh có phần cổ sơ, hoang dại, mộc mạc,
thuyết giảng đẻ diễn giải
nội dung kiến thức này.
GV tổng kết về nội dung
và nghệ thuật của tác
phẩm.
giản dị, gần gũi với núi rừng.
→ Đó cũng chính là vẻ đẹp và sức mạnh của thị tộc
→ Hình ảnh Đăm Săn được miêu tả bằng cái nhìn ngưỡng
vọng từ dưới nhìn lên trên, sùng kính, tự hào. Điều này có
nghĩa người anh hừng sử thi được tôn vinh tuyệt đối.
* So sánh giữa cảnh chiến tranh và cảnh ăn mừng chiến
thắng ta thấy có sự khác nhau về dung lượng, về câu văn
(Ngắn, mạnh - dài, hô ngữ), cảnh chết chóc, đau thương
gần như không xuất hiện → Dù nói về chiến tranh nhưng
tác giả dân gian vẫn hướng về cuộc sống hoà bình, thịnh
vượng, sự đoàn kết thống nhất và sự lớn mạnh của toàn
thể cộng đồng.
→ Khát vọng của nhân dân gửi gắm vào những cuộc
chiến tranh đóng vai trò “bà đỡ của lịch sử”
→ Tầm vóc của người anh hùng với lịch sử cộng đồng.
III. Tổng kết
1. Nội dung
Đoạn trích khắc hoạ rõ nét hình nảh người anh hùng
Đăm Săn với tài năng và phẩm chất tốt đẹp
2. Nghệ thuật

- Nghệ thuật so sánh được sử dụng đa dạng và triệt để
(sánh ngầm, so sánh tương đồng, so sánh tương phản),
hình nảh so sánh lấp từ thế giới tự nhiên, vũ trụ nhằm đề
cao người anh hùng
- Giọng văn trang trọng, hào hùng
IV. CÂU HỎI BÀI TẬP: Thời gian: 3 phút
Nội dung Hình thức thực hiện Thời gian
Bài tập: Phân tích nhân vật Đăm
Săn trong đoạn trích “Chiến thắng
Mtao Mxây” (Trích Đăm Săn - Sử
thu Tây Nguyên)
Bài tập về nhà
V. TỰ RÚT KINH NGHIỆM: ( Chuận bị, tổ chức, thực hiện)
…………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………….
TRƯỞNG BAN/TRƯỞNG TỔ BỘ MÔN
(Ký duyệt)
Ngày…….tháng…….năm 2008
Chữ ký giáo viên