Tam Cam

GIÁO ÁN SỐ: Thời gian thực hiện:……..… Lớp:…………………………..
Số giờ đã giảng:…………… Thực hiện ngày:………...……
Tên bài: TẤM CÁM
(Truyện cổ tích)
Mục tiêu bài học:
Học xong người học có khả năng:
- Hiểu được nội dung và biện pháp nghệ thuật chính của truyện;
- Biết cách đọc và hiểu một số truyện cổ tích thần kì, nhận biết một số truyện
cổ tích thần kì qua đặc trựng thể loại;
- Có được tình yêu đối với người lao động, củng cố niềm tin vào sự chiến
thắng của cái thiện, chính nghĩa trong cuộc sống.
I. ỔN ĐỊNH LỚP: Thời gian: 2 phút
- Số học sinh vắng:…………………………….Tên:……………………………
………………………………………………………………………………………….
II. KIỂM TRA BÀI CŨ: Thời gian: 5 phút
Câu hỏi kiểm tra: Qua việc tìm hiểu đoạn trích Rama buộc tội, anh (chị) thấy
nhân dân Ấn Độ xưa quan niệm như thế nào về nhà vua – anh hùng và người phụ nữ
lí tưởng?
Dự kiến học sinh kiểm tra:……………………………………………….……...
Tên …………. …………. …………. …………. …………. ………….
Điểm …………. …………. …………. …………. …………. ………….
III. GIẢNG BÀI MỚI: Thời gian: 80 phút
- Đồ dùng và phương tiện dạy học: SGK, SGV, Giáo án, phấn, bảng.
Hoạt động của GV - HS Nội dung cần đạt
Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm
hiểu chung về thể loại truyện cổ
tích thần kì
GV: Em hãy đọc phần tiểu dẫn
và cho biết đặc điểm và giá trị
của truyện cổ tich thần kì?
HS: Đọc và trả lời

Hoạt động 2: Hướng dẫn học
sinh đọc hiểu văn bản.
GV: Tấm sống trong một hoàn
I. Thể loại truyện cổ tích thần kì
1. Đặc điểm
- Có sự tham gia của các yếu tố thần kì vào tiến
trình phát triển của câu chuyện (bụt, tiên, những
vật có phép màu)
- Nhân vật chính là những con người bình
thường nhưng bất hạnh trải qua nhiều hoạn nạn
mới được hưởng hạnh phúc.
2. Giá trị
Thể hiện ước mơ của nhân dân lao động về
hạnh phúc gia đình, về lẽ công bằng xã hội, về
phẩm chất và năng lực tuyệt vời của con người
cảnh như thế nào?
HS: Suy nghĩ trả lời
Gv: Qua những sự việc xảy ra
trong thời gian Tấm sống cùng
với mẹ con Cám, em có nhận xét
gì về các nhân vật Tấm, mẹ con
Cám, bụt?
HS: Suy nghĩ, trả lời
GV: Tấm trở thành hoàng hậu
nhờ sự kiện gì? Chi tiết này có ý
nghĩa như thế nào?
HS: suy nghĩ, trả lời
GV: Em hãy kể lại những lần
hoá thân của cô Tấm?
HS: Đọc, lịêt kê, kể lại

GV: Các nhân vật bộc lộ mình
như thế nào qua các sự kiện đó?
HS: Suy nghĩ và trả lời
GV: Trên con đường giành và
giữ hạnh phúc của cô Tấm, yếu
tố thần kì có hiện diện nữa
không?
HS: Suy nghĩ và trả lời.
II. Đọc hiểu
(Theo diễn biến cuộc đời cô Tấm)
1.Thân phân Tấm và con đường đi đến hạnh
phúc của cô.
- Mồ côi, sống với dì ghẻ và em gái cùng cha
khác mẹ là Cám
- Luôn bị hai mẹ con Cám hành hạ, lừa gạt:
+ Bắt tép - Cám lừa - Bụt/Cá bống
+ Chăn trâu - Mẹ con Cám giết bống -
Bụt/xương bống
+ Xem hội - Mẹ con Cám bắt nhặt thóc - Bụt/
trang phục
═> Tấm bất hạnh, yếu đuối, bị hắt hủi, hành hạ,
lừa gạt. Đồng thời cô cũng là một cô gái chăm
chỉ, ngoan hiền, khao khát được vui chơi và
được hưởng hạnh phúc.
═> Mẹ con Cám: độc ác, nhẫn tâm, đố kị nhưng
lại có miệng lưỡi ngon ngọt.
═> Nhân vật bụt là một yếu tố thần kì, luôn có
mặt giúp đỡ cô khi cô gặp bất hạnh, khó khăn.
Đó là sự thể hiện ước mơ của nhân dân về công
bằng xã hội.

- Tấm trở thành hoàng hậu - Chi tiết chiếc giầy
đánh rơi
+ Là chi tiết tiêu biểu mang hàm ý so sánh Tấm
và Cám (Đề cao Tấm với phần thưởng là ngôi vị
hoàng hậu)
+ Là chi tiết cầu nối, mở màn cho hàng loạt sự
kiện vèe sau của truyện.
2.Quá trình đấu tranh giành và giữ hạnh phúc
của cô Tấm
a. Sự hoá thân
* Những lần hoá thân:
Sau khi Tấm thành hoàng hậu, mẹ con Cám vẫn
rắp tâm hãm hại cô ═> Cô hoá thân hết lần này
đến lần khác:
- Hoá thành chim vàng anh
- Hoá thành cây xoan đào
- Hoá thành “linh hồn” khung cửi
- Hoá thành quả thị
═> Nhận xét:
GV: Ý nghĩa của những lần hoá
thân của Tấm?
HS: Thảo luận nhóm và trả lời.
GV: Hình thức hoá thân cuối
cùng của Tấm có điều gì đặc
biệt? Em có suy nghĩ gì về hình
thức hoá thân đó?
HS: Suy nghĩ và trả lời
GV: Em có đồng tình với cách
làm của Tấm không?
HS: Thảo luận nhóm và trình

bày ý kiến.
GV: Tổng hợp ý kiến của HS và
nhận xét chung.
Hoạt động 4: Hướng dẫn HS
củng cố kiến thức.
GV: Em hãy cho biết chủ đề và
những đặc sắc nghệ thuật của
Tấm Cám?
HS: Suy nghĩ, thảo luận và trả
lời.
GV: Tổng kết chung.
- Tấm đã trưởng thành hơn, từ bị động chuyển
thành chủ động: Sau mỗi lần bị hãm hại, Tấm lại
hoá thân sang kiếp khác để mắng rủa, tố cáo tội
ác kẻ thù.
- Sự độc ác của mẹ con Cám được đẩy đến tận
cùng, sự bất hạnh của Tấm cũng được đẩy lên
đến đỉnh điểm. Điều này liên quan đến kiểu nhân
vật chức năng trong truyện cổ tích (Nhân vật mà
sự tồn tại của nó chỉ nhằm thực hiện một số chức
năng trong truyện và trong việc phản ánh đời
sống. Nhân vật đảm nhận chức năng nguyên
phiến, bất biến, biểu tượng cho từng hạng người:
thiện (Tấm) – ác (mẹ con Cám), giàu – nghèo)
- Trên con đường giành và giữ hạnh phúc của cô
Tấm, bụt không xuất hiện nữa nhưng yếu tố thần
kì vẫn luôn hiện diện. Yếu tố đó đã hoá thân vào
trong sự bất tử của cô Tấm.
* Ý nghĩa nhữg lần hoá thân của cô Tấm:
- Chứng minh sức sống mãnh liệt của nhân vật.

- Thể hiện triết lí: “ở hiền gặp lành trong quan
niệm của nhân dân”
- Phản ánh quan niệm và mơ ước thực tế về hạnh
phúc của người lao động: Hạnh phúc không phải
ở kiếp sau mà phải tìm và giữ nó ở kiếp này →
có sự cải biến của nhân dân về quan điểm của
đạo phật (Đạo phật với thuyết “luân hồi nghiệp
báo” cho rằng con người chịu đau khổ từ kiếp
trước thì kiếp sau sẽ được hưởng hạnh phúc ở
cõi niết bàn cực lạc. Với nhân dân lao động Việt
Nam: hạnh phúc ngay trong thực tại, nơi cuộc
đời trần thế)
* Hình thức hoá thân cuối cùng của cô Tấm: quả
thị. Từ trong quả thị ấy, Tấm bước ra, càng xinh
đẹp hơn xưa.
- Đây là chi tiết phổ biến trong các truyện cổ tích
thần kì Việt Nam (Sọ Dừa, Lấy vợ cóc…)
- Thể hiện quan niệm mang tính tâm linh của
người xưa: người có thể thành vật, vật có thể
thành người.
- Mang quan niệm của dân gian về một nội dung
đẹp ẩn sau một hình thức bình thường, thậm chí
là thô kệch.
═> Là chi tiết mang tính thẩm mĩ cao gắn với
hình ảnh miếng trầu têm cánh phượng (kết nối
Tấm và nhà vua) đã mang lại cho truyện một ý
nghĩa nhân văn cao cả và một hương vị dân tộc
đậm đà.
b. Sự trả thù của Tấm
- Ý kiến 1: đồng tình

- Ý kiến 2: Không đồng tình (Mâu thuẫn với bản
chất hiền lành, làm giảm vẻ thuần khiết của nhân
vật)
═> Tấm là nhân vật chức năng nên cô phải
“hoàn thành” nhiệm vụ mà tác giả dân gian đã
trao cho mình: trừng phạt cái ác, để những người
bất hạnh như cô có được một hạnh phúc trọn
vẹn. Cô đã lừa Cám, để Cám tự hại mình, để dì
ghẻ tức mà chết.
═> Kết thúc truyện thể hiện rõ triết lí dân gian
“ác giả ác báo”, phù hợp với mong ước của nhân
dân về sự ban thưởng với người tốt và sự trừng
phạt kẻ ác, gắn liền với nhu câu trả thù của người
bị áp bức bóc lột. Đây là chiến thắng tất yếu của
cái thiện, của lòng nhân đạo và lạc quan của dân
gian xưa.
III. Tổng kết
1. Chủ đề
Sức sống và sự trỗi dậy mạnh mẽ của con
người trước sự dập vùi, tấn công của lực lượng
thù địch. Đó là sức mạnh thiện thắng ác qua cuộc
đấu tranh không khoan nhượng đến cùng.
Chiến thắng ấy thể hiện ước mơ và tinh thần
lạc quan của nhân dân.
2. Nghệ thuật
- Cốt truyện li kì hấp dẫn có sự tham gia của
các yếu tố thần kì.
- Có sự đan xen với văn vần.
- Nằm trong kiểu truyện dân gian quen thuộc
trên thế giới (Lọ Lem – Pháp, Nàng tro bếp -

Đức, Nàng Diệp Hạn – Trung Quốc…) nhưng
Tấm Cám là truyện cổ tích đậm đà bản sắc của
dân tộc Việt Nam:
+ Bức tranh thiên nhiên gần gũi, quen thuộc với
cây cau, giếng nước…
+ Phong tục sinh hoạt: mò cua bắt tép, hội
làng… đặc biệt là hình ảnh lá trầu têm cánh
phượng.
+ Nét riêng về phẩm chất cô Tấm, đặc sắc của
các yếu tố thần kì → sức hấp dẫn riêng của
truyện.
IV. CÂU HỎI BÀI TẬP: Thời gian: 3 phút
Nội dung Hình thức thực hiện
Bài tập: Nêu khái niệm, vai trò của nhân
vật chức năng trong truyện cổ tích? Chứng
minh qua Tấm Cám?
Bài tập về nhà
V. TỰ RÚT KINH NGHIỆM:( Chuận bị, tổ chức, thực hiện)
………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………….
TRƯỞNG BAN/TRƯỞNG TỔ BỘ MÔN
(Ký duyệt)
Ngày…….tháng…….năm 2008
Chữ ký giáo viên
Phạm Thị Hoài