Bài Giảng Thư Viện Số Và Truy Cập Mở Tài Liệu Lưu Trữ

Phần 8: Thư viện số và truy cập mở
tài liệu lưu trữ
Bài 2. Phát triển thư
viện số

1

EIPICT_M8_Lesson 2


Tại sao cần thư viện số?


Thư viện số
–
–

–
–

2

Tăng cường truy cập thông tin có giá trị và mở rộng các
dịch vụ ngoài thư viện
Hỗ trợ công việc định vị, tìm kiếm, tra cứu các nguồn tài
liệu ở nhiều dạng khác nhau (hình ảnh, nghe, video, đa
truyền thông, hoạt hoạ v.v…)
Bảo quản các bộ tài liệu hiếm/độc bản bằng cách số hoá
Đóng góp vào công tác nghiên cứu và học tập bằng cách
chia sẻ nguồn tin và kiến thức chuyên môn (Ví dụ: các
luận văn và các luận án, tài liệu giảng dạy và học tập)

EIPICT_M8_Lesson 2


Hoạt động 2.1. Truy cập các web site
sau:




3

Chương trình cộng tác số hoá: Hộp Công cụ số - Quản
lý dự án. Các vấn đề cần hỏi trước khi bắt đầu một dự
án số hoá. http://
www.cdpheritage.org/digital/projectManagement/index.
cfm
l
Thư viện Quốc gia Arizona, Lưu trữ và biểu ghi công
cộng - Digital Imaging Task Force (2000). Hướng dẫn
dự án số, phiên bản 1.3. Phoenix, Arizona. http://
www.lib.az.us/digital/ Fulltext http://
www.lib.az.us/digital/dig_guidelines.pdf
EIPICT_M8_Lesson 2


Một số web site khác





4

Bản kê lập kế hoạch dự án NDLP http://
memory.loc.gov/ammem/techdocs/prjplan.html
Peter Noerr (2003). Bộ công cụ thư viện số. Xuất bản
lần thứ 3. Sun Microsystems.
/>/digitaltoolkit.html
NISO Framework Advisory Group (2004). Khung hướng
dẫn để xây dựng bộ tài liệu số hoàn chỉnh. Xuất bản lần
2. Bethesda, MD: Tổ chức Tiêu chuẩn Thông tin Quốc
gia. />EIPICT_M8_Lesson 2


Các bước xây dựng thư viện số

5



Định nghĩa dự án



Chuẩn bị kế hoạch dự án



Thực hiện kế hoạch



Cung cấp dịch vụ



Duy trì hệ thống



Khảo sát và đánh giá dự án

EIPICT_M8_Lesson 2


Định nghĩa dự án

6



Phát triển một nhiệm vụ và tầm nhìn



Xác lập mục đích và mục tiêu

EIPICT_M8_Lesson 2

Thiết kế chiến lược/kế hoạch hoạt động
• Mẫu kế hoạch hoạt động Matrix
Mục tiêu

7

Kết quả
Các
Người
Dự kiến
mong đợi nguồn
phụ trách ngày kết
yêu
thúc
cầu/chi
phí dự án

EIPICT_M8_Lesson 2


Các nguồn yêu cầu







8

Nội dung số đáp ứng nhu cầu của đối tượng độc giả và
mục đích của dự án
Nhân sự với các kỹ năng cần thiết để xây dựng, tổ chức
và quản lý thư viện số
Hạ tầng công nghệ thông tin (phần cứng, phần mềm,
khả năng kết nối)
Phân bổ ngân sách
Hỗ trợ và hợp tác của các thành phần chủ chốt tham gia
Phân tích các yếu tố môi trường

EIPICT_M8_Lesson 2


Thực hiện


Lập chu trình sống phát triển dự án
–
–
–

9

Xác định nhiệm vụ, chiến lược và trình tự tiến hành
Lập thời hạn và mục tiêu (khung thời gian và các
thời điểm quan trong)
Xây dựng thời hạn

EIPICT_M8_Lesson 2

Thực hiện








10

Lựa chọn nội dung. Xem xét việc cấp bản quyền
Tổ chức tài liệu nguồn
Cung cấp dịch vụ
Tiếp nhận và sử dụng các công nghệ và công cụ nằm trong kế hoạch
Duy trì hệ thống
Thực hiện chiến lược marketing
Giám sát và đánh giá hoạt động của thư viện.

EIPICT_M8_Lesson 2


Hoạt động 2-2. Truy cập các web site
sau đây








11

Dan Hazen, Jeffrey Horrell & Jan Merrill-Oldham (1998). Lựa
chọn bộ tài liệu nghiên cứu để số hoá. Hội đồng nghiên cứu thông
tin và thư viện. />Melissa Smith Levine. Cẩm nang dành cho dự án số: Một công cụ
quản lý về bảo quản và truy cập - V. Khái quát các vấn đề về số
hoá. />M.K. Sitts, ed. (2000). Cẩm nang dành cho dự án số: Một công cụ
quản lý về bảo quản và truy cập. Andover, MASS: Trung tâm Bảo
quản tài liệu Đông Bắc. />Caroline Arms. Cho phép truy cập thư viện số:
Báo cáo về một hội thảo về quản lý truy cập. CLIR Reports, pub79.
/>
EIPICT_M8_Lesson 2


Công nghệ


Tiếp nhận và xây dựng cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin cần thiết
–

12

Lựa chọn thư viện số dựa trên nhu cầu và khả năng
của cơ quan (Ví dụ: ngân sách, trình độ chuyên
môn) Cái nào sẽ được sử dụng: một hệ thống mang
tính thương mại; hoặc một hệ thống tự xây dựng sử
dụng phần mềm nguồn mở?

EIPICT_M8_Lesson 2


Hoạt động 2.3 Truy cập các web site
sau đây:




•

13

Edward M. Corrado (2005). Tầm quan trọng của truy cập
mở, nguồn mở và tiêu chuẩn mở cho các thư viện. Các vấn
đề trong quan hệ thư viện khoa học và công nghệ, Spring.
/>R. Crow (2004). Hướng dẫn cho phần mềm lưu trữ nội bộ
v 3.0. Viện Xã hội Mở
/>Trường Đại học Cornell. Hình ảnh số: Áp dụng lý thuyết
vào thực hành (hướng dẫn trực tuyến).
/>s.html
EIPICT_M8_Lesson 2


Chuẩn siêu dữ liệu


“Siêu

dữ liệu Resource discovery là phần then chốt của bất kỳ
nguồn tài liệu số. Nếu các nguồn tài liệu được tra cứu và hiểu
trong môi trường phân bổ của World Wide Web, chúng cần được
mô tả ngắn gọn, kết cấu rõ ràng phù hợp với quá trình xử lý của
phần mềm máy tính. Hiện nay có nhiều tiêu chuẩn chính thức, từ
hình thức đơn giản đến phức tạp, từ kết cấu lỏng đến chặt chẽ, từ
các tiêu chuẩn độc quyền đến quốc tế.”
Lựa chọn Chuẩn Siêu dữ liệu cho Resource Discovery

/>
14

EIPICT_M8_Lesson 2


Hoạt động 2.4. Siêu dữ liệu








15

Chọn tiêu chuẩn siêu dữ liệu cho Resource Discovery
/>Rachel Heery and Manjula Patel (2000). Application Profiles: Mixing
And Matching Metadata Schemas. Ariadne, No. 25, 24, tháng 9.
/>Sophie Felfoldi . Thư viện số: Các nguồn siêu dữ liệu,

Liên hiệp các Hội và Tổ chức Thư viện Quốc tế
/>UKOLN (United Kingdom Office of Library Networking). Nguồn siêu dữ
liệu. />
EIPICT_M8_Lesson 2


Tổng kết

16



Lập kế hoạch kỹ lưỡng là khâu then chốt trong phát triển bất kỳ dự án
thư viện số. Quá trình phác thảo các nhiệm vụ và trách nhiệm đưa đến
việc thực hiện và quản lý hiệu quả dự án thư viện số.



Duy trì và đánh giá dự án thư viện số dẫn đến việc sử dụng lâu dài, xây
dựng lòng tin và uy tín trong cộng đồng

EIPICT_M8_Lesson 2