Bài Giảng Hấp Hối Và Chết

Hấp hối và chết
HAIVN
Chương trình AIDS trường
Y khoa Harvard tại Việt Nam
1


Mục tiêu học tập
Sau bài giảng này, học viên có thể:
Nhận biết được 5 giai đoạn cảm xúc của hấp
hối và chết
Mô tả 5 công việc làm cho sự chết thanh thản
Mô tả quá trình diễn biến chết về thể chất
Cung cấp chăm sóc thể chất cho người hấp
hối
Hỗ trợ gia đình và thành viên khác với 4 công
việc của tang lễ

2


5 giai đoạn của hấp hối


Các giai đoạn không diễn ra theo chuỗi trình
tự chính xác
• Người bệnh có thể chuyển giữa các giai
đoạn trước và tiếp theo





Gia đình người bệnh cũng có thể trải qua các
giai đoạn tương tự
Người bệnh và người nhà có thể ở các giai
đoạn khác nhau, làm cho việc trao đổi khó
khăn
3


Giai đoạn từ chối
Người bệnh:
KHÔNG tin sự hấp hối có thể là thực
KHÔNG muốn nghe tiên lượng về thời gian
sống của mình
Ví dụ:
• “Không phải là tôi”
• “Không phải bây giờ”

4


Giai đoạn nổi giận






Người bệnh rất cáu giận và cảm thấy không

công bằng vì sẽ chết trước những người khác
Rất khó nói chuyện với bệnh nhân ở thời
điểm này
Ví dụ:
• “Tại sao là tôi?”
• “Tôi chưa đến lúc với định mệnh này”

5


Giai đoạn thương lượng




Người bệnh cố gắng thương lượng ở mức
cao nhất
Ví dụ:
• “Tôi sẽ tốt, rất tốt, nếu Người để tôi
sống tới khi con trai tôi lớn”
• “Tôi sẽ không bao giờ dùng ma túy nữa
nếu Người để tôi có cơ hội sửa chữa”

6


Giai đoạn buồn rầu, suy sụp



Cảm nhận được cái chết sắp xảy ra
Nghĩ về tất cả mọi người và mọi điều sẽ xảy
ra sau đó
• Mất kiểm soát: Không thể tự chăm sóc
• Mất nhận biết: Không thể làm việc lâu hơn
nữa
• Mất gia đình và bạn bè





Có thể có sự xa lánh và từ chối gặp mọi
người
Cảm thấy tuyệt vọng
7


Giai đoạn chấp nhận








Không phải tất cả bệnh nhân trải qua giai
đoạn này
Bệnh nhân buồn, nhưng chấp nhận cuộc

sống sẽ kết thúc
Sắp đặt những việc cần thiết cho người chịu
trách nhiệm và tài sản
Chào “Vĩnh biệt” người nhà và bạn bè thân
thiết

8


Chăm sóc người bệnh hấp hối (1)


Tránh nói về cái chết khi giao tiếp với người
bệnh và người thân
• Không làm gia đình người bệnh buồn
phiền



Chuẩn bị sẵn các câu trả lời cho các câu hỏi
của người bệnh:
• Điều gì sẽ đến với cơ thể tôi khi chết?
• Biểu hiện thực thể của hấp hối là gì?
• Liệu có đau không?
9


Chăm sóc người bệnh hấp hối (2)


Hỗ trợ người bệnh và gia đình:
• Giảm sự lo lắng bằng cách an ủi, động
viên


Người bệnh có thể lo lắng về những điều sẽ
xảy ra cho gia đình sau khi họ chết

• Lựa chọn nơi chết:




Tại nhà hoặc tại bệnh viện

Cần biết có ai sẽ ở bên cạnh khi người bệnh
chết

10


5 công việc để cái chết thanh thản
Mong muốn của người bệnh
1.Xin lỗi cho những gì đã làm sai trong cuộc đời
2.Xin gia đình và bạn bè tha thứ
3.Tha thứ cho người khác về những điều sai trái
họ đã làm
4.Cảm ơn gia đình và bạn bè
5.Nói lời vĩnh biệt

11


Hỗ trợ của điều dưỡng để
người bệnh chết thanh thản




Điều dưỡng cần biêt người bệnh không dễ
dàng hoàn thành 5 công việc trên
Điều dưỡng có thể giúp bệnh nhân có một
cái chết thanh thản bằng cách:
• Động viên họ ngẫm nghĩ về cuộc đời
• Giúp đỡ họ trao đổi với gia đình và bạn bè




trực tiếp
qua thư
qua băng ghi hình

12


Diễn biến về thể chất của cái chết ở
người bệnh (1)


Chết do bệnh là một quá trình, những thay
đổi về thể chất sẽ diễn ra trong một quãng
thời gian



Theo cách thông thường, cơ thể sẽ suy yếu
dần rồi ngừng hẳn

13


Diễn biến về thể chất của cái chết ở
người bệnh (2)


Giảm lượng thức ăn và nước uống vào cơ thể
• Ít thấy đói hoặc khát hơn





Yếu và ít có khả năng di chuyển hơn
Có thể đại,tiểu tiện không tự chủ
Thay đổi về thói quen ngủ và nghỉ
• Thức tỉnh vào nửa đêm và ngủ ngày

14

Diễn biến về thể chất của cái chết ở
người bệnh (3)



Ít quan tâm, chú ý đến thế giới xung quanh
Có thể mô tả những cảm nhận dị thường
• Viếng thăm của những người họ hàng đã chết



Có những thay đổi về cảm giác:
• Giảm thị giác, giảm cảm giác ở chân
• Thường nghe giữ lại âm thanh kéo dài



Thay đổi về cách thức thở
• Thở có thể nhanh và nông
• Tăng những giai đoạn ngắt, ngừng thở

15


Những dấu hiệu thực thể của
cái chết đến gần (1)


Khó đánh thức người bệnh tỉnh

• Có thể kéo dài trong vài giây





Khi bị đánh thức, người bệnh không thể nói
Người bệnh nhìn vô thần vào khoảng trống
Người bệnh nhìn thấy những thứ mà người
khác không nhìn thấy

16


Những dấu hiệu thực thể của
cái chết đến gần (2)







Tay chân lạnh và trắng bợt
Mắt và miệng mở hé
Nhịp tim có thể rất nhanh và mạch ngoại vi
yếu
Hàm dưới trễ xuống
Tần suất những giai đoạn ngừng thở thường
xuyên hơn

17


Chăm sóc thực thể
cho người bệnh hấp hối (1)







Không thể làm dừng lại quá trình hấp hối
Mục đích của chăm sóc là làm cho bệnh
nhân, gia đình thoải mái và nhẹ nhàng hơn
Quá trình điều trị trong giai đoạn hấp hối
không phải là điều trị khẩn cấp
Hướng dẫn gia đình về những việc xảy đến

18


Chăm sóc thực thể
cho người bệnh hấp hối (2)


Không cố đưa thức ăn và nước uống khi
người bệnh không muốn
• Mất cảm giác thèm ăn ở người bệnh hấp

hối là bình thường
• Giữ miệng ẩm



Đánh giá tần suất đau và cho uống thuốc
giảm đau đều đặn

19


Chăm sóc thực thể
cho người bệnh hấp hối (3)


Tiếp tục chăm sóc thật tốt:
• Giữ người bệnh sạch và khô
• Thay vải trải giường thường xuyên
• Thường xuyên thay đổi tư thế cho bệnh
nhân
• Chăm sóc miệng
• Làm ẩm mắt



Tạo không gian riêng cho bệnh nhân và gia
đình
20

Lưu ý trong chăm sóc người bệnh hấp
hối


Chăm sóc người bệnh hấp hối và gia đình họ
là một trải nghiệm cảm xúc rất khó khăn:
• Điều dưỡng có thể cảm thấy mất mát và
buồn phiền khi bệnh nhân chết



Việc thể hiện cảm xúc rất quan trọng, do đó
cần phải:
• Hỗ trợ nhân viên và thảo luận nhóm
• Tư vấn cá nhân

21


Bốn nhiệm vụ của việc tiễn đưa (1)




Hoàn thành 4 nhiệm vụ của việc tiễn đưa là
một phần của quá trình chăm sóc
Những nhiệm vụ này
• cần được diễn ra theo trình tự
• có thể áp dụng cho bất kỳ sự mất mát,
đau đớn nào

22


Bốn nhiệm vụ của việc tiễn đưa (2)


Những điểm chính






Chăm sóc tốt cho người bệnh hấp hối về cả
thể chất và cảm xúc là giúp ích cho bệnh
nhân và người nhà
Điều dưỡng khi chăm sóc người bệnh hấp
hối chịu cảm giác mất mát và cần được hỗ
trợ về cảm xúc
Người thân cần phải hoàn thành 4 nội dung
công việc của sự đưa tiễn

24


Cảm ơn!
Câu hỏi?

25