Phuong phap giai bai tap hoan vi gen phan 1

Khóa học LUYỆN ĐỀ ĐẶC BIỆT môn Sinh Học – Thầy Nguyễn Quang Anh (Moon.vn)

PHƯƠNG PHÁP TƯ DUY GIẢI CÁC BÀI TẬP HOÁN VỊ GEN
TÌM TẦN SỐ HOÁN VỊ GEN
CHÌA KHÓA VẠN NĂNG GIẢI CÁC BÀI TẬP DI TRUYỀN HVG
Giáo viên : Nguyễn Quang Anh – MOON.VN
Facebook : />
Thầy Nguyễn Quang Anh

PHƯƠNG PHÁP TÌM TẦN SỐ HOÁN VỊ GEN.
Tần số hoán vị chính là tổng tỉ lệ % các giao tử hoán vị. Vì vậy, muốn tìm tần số hoán vị thì phải tìm tỉ lệ
của giao tử hoán vị. Vì tần số hoán vị không vượt quá 50% cho nên tỷ lệ giao tử hoán vị không vượt quá
25%. Do đó, trong số các giao tử được sinh ra, loại giao tử nào có tỉ lệ < 25% thì đó là giao tử hoán vị ;
Loại giao tử nào có tỉ lệ > 25% thì đó là giao tử liên kết.
Tần số hoán vị = 2 × tỷ lệ % giao tử hoán vị = 1 - 2 × tỷ lệ % giao tử liên kết.
Trong bài viết này, thầy chỉ đề cập phương pháp tìm tần số hoán vị đối với trường hợp mỗi cặp tính trạng
do một cặp gen quy định.
1. Đối với phép lai phân tích 2 cặp tính trạng, tỉ lệ các loại kiểu hình đúng bằng tỉ lệ các loại giao tử. Vì
vậy, tần số hoán vị gen = 2 × tỉ lệ của loại kiểu hình thấp nhất.
2. Đối với trường hợp 2 cặp tính trạng đều liên kết giới tính thì ở giới XY, tỉ lệ các loại kiểu hình đúng
bằng tỉ lệ các loại giao tử. Vì vậy, tần số hoán vị gen = 2 × tỉ lệ của loại kiểu hình thấp nhất.
3. Đối với một phép lai bất kì, muốn tìm tần số hoán vị gen thì phải dựa vào kiểu hình đồng hợp lặn ở
đời con (kiểu hình có kiểu gen

ab
ab
). Từ tỉ lệ của kiểu hình
 Tỉ lệ của giao tử ab  Tần số hoán vị.
ab
ab

* Đối với trường hợp có tương tác gen, việc tìm tần số hoán vị gen cần phải được tiến hành như thế nào?
Thầy sẽ trình bày ở bài sau.
1. Các ví dụ minh họa
Ví dụ 1: Cho biết thân cao trội so với thân thấp, hoa đỏ trội so với hoa trắng. Cho cây thân cao, hoa đỏ lai
phân tích, thu được Fa có kiểu hình phân li theo tỉ lệ: 37,5% cây cao, hoa trắng : 37,5% cây thấp, hoa đỏ :
12,5% cây cao, hoa đỏ : 12,5% cây thấp, hoa trắng. Hãy tìm tần số hoán vị gen.
Hướng dẫn giải:
Tần số hoán vị = 12,5% + 12,5% = 25%. (Theo nhận xét 1 ở trên)
Ví dụ 2: Ở một loài thú, cho biết mỗi cặp tính trạng do một cặp gen quy định. Tiến hành cho con đực thân
đen, mắt trắng giao phối với con cái thân xám, mắt đỏ (P), thu được F1 có 100% cá thể thân xám, mắt đỏ.
Cho F1 giao phối với nhau, thu được F2 có tỉ lệ:
Ở giới cái có 100% cá thể thân xám, mắt đỏ.
Ở giới đực có: 45% cá thể thân xám, mắt đỏ : 45% cá thể thân đen, mắt trắng : 5% cá thể thân xám, mắt
trắng : 5% cá thể thân đen, mắt đỏ. Xác định tần số hoán vị gen
Hướng dẫn giải:

Tham gia khóa LUYỆN ĐỀ ĐẶC BIỆT môn Sinh Học tại Moon.vn – Tự tin chinh phục kì thi THPTQG 2017 !


Khóa học LUYỆN ĐỀ ĐẶC BIỆT môn Sinh Học – Thầy Nguyễn Quang Anh (Moon.vn)

- Khi có liên kết giới tính và có hoán vị gen, thì tần số hoán vị gen được tính dựa trên giới đực của đời
con (vì khi đó ở giới đực nhân Y của bố và X của mẹ nên tỉ lệ giao tử X của mẹ quyết định tỉ lệ kiểu hình
của đời con).
Tần số hoán vị = 5% + 5% = 10%.
Ví dụ 3: Ở một loài thực vật, tính trạng màu sắc hoa do một cặp gen quy định, tính trạng hình dạng quả do một cặp
gen khác quy định. Cho cây hoa đỏ, quả dài giao phấn với cây hoa vàng, quả tròn (P), thu được F1 gồm 100% cây
hoa đỏ, quả tròn. Cho tất cả các cây F1 tự thụ phấn, thu được F2 gồm 4 loại kiểu hình, trong đó cây hoa đỏ, quả dài
chiếm 21%. Biết không xảy ra đột biến nhưng xảy ra hoán vị gen ở cả hai giới với tần số bằng nhau. Hãy xác định
tần số hoán vị gen.

Hướng dẫn giải:
Cây hoa đỏ, quả bầu dục chiếm 21%  Cây hoa trắng, quả bầu dục (
 Kiểu gen có tỉ lệ 0,04

ab
) chiếm tỉ lệ 4%.
ab

ab
= 0,2 ab ×0,2 ab.
ab

Giao tử ab có tỉ lệ = 0,2 (chứng tỏ đây là giao tử hoán vị)
 Tần số hoán vị gen = 2 × 0,2 = 0,4 = 40%.

Ví dụ 4: Cho biết mỗi tính trạng do một gen quy định và trội hoàn toàn. Ở đời con của phép lai ♀

AB
Dd ×
ab

AB
Dd, loại kiểu hình A-B-dd có tỉ lệ 17,5%. Cho biết ở giới đực không có hoán vị gen. Hãy xác định tần
ab
số hoán vị gen ở giới cái.
Hướng dẫn giải:
♂

♀

AB
AB
AB AB
Dd × ♂
Dd = (
×
)(Dd × Dd).
ab
ab
ab
ab

Vì hoán vị gen chỉ xảy ra ở nhóm gen liên kết có chứa A, B mà không xảy ra ở cặp gen Dd nên chúng ta
khử cặp gen Dd.
Ở cặp lai Dd × Dd luôn sinh ra kiểu hình dd với tỉ lệ

1
.
4

Bài ra cho biết kiểu hình A-B-dd có tỉ lệ 17,5%  Nếu không tính dd thì kiểu hình A-B- chiếm
1
tỉ lệ 17,5% :
= 70% = 0,7.
4
AB
AB
Vậy ta có: Phép lai ♀
Dd × ♂
Dd, sinh ra đời con có kiểu hình A-B-dd chiếm tỉ lệ 17,5% 

ab
ab
AB
AB
Phép lai ♀
×♂
sinh ra đời con có kiểu hình A-B- chiếm tỉ lệ 70%.
ab
ab
ab
ab
- Vì: A-B- = 0,5 +

= 0,7 – 0,5 = 0,2.
ab
ab
ab
- Vì hoán vị gen chỉ có ở một giới nên 0,2
= 0,5ab × 0,4ab.
ab
- Giao tử ab có tỉ lệ = 0,4  đây là giao tử liên kết.
Vậy tần số hoán vị = 1 – 2 × 0,4 = 0,2 = 20%.
Tham gia khóa LUYỆN ĐỀ ĐẶC BIỆT môn Sinh Học tại Moon.vn – Tự tin chinh phục kì thi THPTQG 2017 !


Khóa học LUYỆN ĐỀ ĐẶC BIỆT môn Sinh Học – Thầy Nguyễn Quang Anh (Moon.vn)

Ví dụ 5. Một loài thực vật, alen A quy định thân cao trội hoàn toàn so với alen a quy định thân thấp; alen B quy định
hoa đỏ trội hoàn toàn so với alen b quy định hoa trắng. Cho cây thân cao, hoa đỏ giao phấn với cây thân thấp, hoa đỏ
(P) được F1 có 4 kiểu hình, trong đó cây thân cao, hoa đỏ chiếm 30%. Biết không xảy ra đột biến. Hãy xác định tần

số hoán vị gen.
Hướng dẫn giải:
- F1 có 4 kiểu hình, chứng tỏ P đều có gen lặn ab.
- Vì ở thế hệ P, một cơ thể dị hợp 2 cặp gen, 1 cơ thể dị hợp 1 cặp gen cho nên ở đời F1, cây thân cao, hoa đỏ (A-B-)

ab
ab
).  Kiểu gen
= 0,3 – 0,25 = 0,05.
ab
ab
aB
ab
Vì cây thân thấp, hoa đỏ có kiểu gen gen
nên 0,05
= 0,5ab × 0,1ab.
ab
ab
có tỉ lệ = 0,25 + tỉ lệ kiểu hình lặn (

 Tần số hoán vị = 2 × 0,1 = 0,2 = 20%.

Hãy thường xuyên vào facebook của thầy để nhận được các phương pháp giải toán Sinh học hay nhất.
Những phương pháp này được sự tham gia tư vấn và phản biện của thầy giáo TS. Phan Khắc Nghệ Người thầy nổi tiếng với những cuốn sách Sinh học rất hay mà các con đang cầm trên tay đó.

CHÚC CÁC EM THÀNH CÔNG!

Tham gia khóa LUYỆN ĐỀ ĐẶC BIỆT môn Sinh Học tại Moon.vn – Tự tin chinh phục kì thi THPTQG 2017 !