Hoàn thiện hệ thống kiểm soát chi phí sản xuất tại công ty trách nhiệm hữu hạn global cafe

B
TR

GIÁO D C VÀ ÀO T O
NG
I H C KINH T Tp.HCM
----------

V LONG PH NG

HOÀN THI N H TH NG KI M SOÁT
CHI PHÍ S N XU T T I
CỌNG TY TRÁCH NHI M H U H N
GLOBAL CAFE

LU N V N TH C S KINH T

TP. H

CHÍ MINH ậ N m 2010


B
TR

GIÁO D C VÀ ÀO T O
NG
I H C KINH T Tp - HCM
----------

V LONG PH NG

HOÀN THI N H TH NG KI M SOÁT
CHI PHÍ S N XU T T I
CỌNG TY TRÁCH NHI M H U H N
GLOBAL CAFE

Chuyên ngành
Mƣ s

: K TOÁN
: 60.34.30

LU N V N TH C S KINH T

NG

IH

NG D N KHOA H C:

TS. LÊ ÌNH TR C.

TP. H

CHÍ MINH ậ N m 2010


L I CAM OAN
Tôi xin cam đoan : Luân v n “ Hoàn thi n h th ng ki m soát chi phí s n
xu t t i công ty trách nhi m h u h n Global Cafe” là công trình nghiên c u c a

riêng tôi, các s li u trong lu n v n đ
trong lu n v n này ch a đ

c s d ng trung th c. K t qu nghiên c u

c công b t i b t k công trình nào. N i d ng c a lu n

v n có tham kh o và s d ng các tài li u, thông tin đ

c đ ng t i trên các tác ph m,

t p trí và trang web theo danh m c tài li u lu n v n..
Trong quá trình ti n hành và hoàn thi n lu n v n, tôi xin chân thành g i
l i c m n đ n TS.Lê

ình Tr c đã t n tình h

ng d n cho tôi t nh ng b

c đi

ban đ u và t o m i đi u ki n đ cho tôi hoàn thi n lu n v n . Nh ng ch b o c a
Th y nh l m t hành trang quý báu trên con đ
này.

ng h c t p và kh o c u c a tôi sau


M CL C
M cl c

Danh m c các ký hi u
Danh m c các b ng, bi u
Danh m c các hình v
L i m đ u .................................................................................................................. 1
Ch ng 1.T NG QUAN V KI M SOÁT CHI PHÍ S N XU T ...................... 4
1.1 Ki m soát chi phí ............................................................. .................................... 4
1.1.1. Ki m soát chi phí .......... ........................................................................... 4
1.1.2. Phân bi t ki m soát chi phí và gi m chi phí ...................................... 5
1.2 Ki m soát chi phí s n xu t qua ki m soát ho t đ ng ........................................... 6
1.2.1. Ki m soát ho t đ ng .......................................................................... 6
1.2.1.1. Khái ni m ki m soát ho t đ ng ............................................................ 6
1.2.1.2. ánh giá k t qu ho t đ ng c a doanh nghi p ..................................... 7
1.2.1.3. ánh giá hi u qu ho t đ ng c a doanh nghi p .................................... 7
1.2.1.4 M i quan h gi a k t qu và hi u qu trong ho t đ ng s n xu t kinh
doanh ................................................................................................................... . 8
1.2.2. Các công c ki m soát chi phí s n xu t ...................................................... 9
1.2.2.1. Phân tích chênh l ch so v i d toán t ng th .......................................... 9
1.2.2.2. Phân tích chênh l ch so v i d toán linh ho t .................................... 11
1.2.2.3. Phân tích chênh l ch giá thành đ nh m c ............................................ 14
1.2.2.3.1. Phân tích chênh l ch nguyên v t li u tr c ti p và nhân công tr c
ti p..................................................................................................................... 16
1.2.2.3.2. Phân tích chênh l ch chi phí s n xu t chung .............................. 18
1.3 ụ ngh a c a chi phí s n xu t và giá thành đ nh m c ....................................... 21
1.3.1. C n c đ l p d toán ............................................................................. 21
1.3.2. nh m c ti t ki m chi phí và nâng cao hi u qu ho t đ ng ................. 21
1.3.3. C n c đ ki m soát chi phí và hi u qu ho t đ ng ............................... 22
K t lu n ch

ng 1 ..................................................................................................... 23

Ch ng 2 TH C TR NG H TH NG KI M SOÁT CHI PHÍ S N XU T
T I CỌNG TY TRÁCH NHI M H U H N GLOBAL CAFÉ ........................ 24
2.1. Gi i thi u khái quát Công ty trách nhi m h u h n Global Café ...................... 24
2.1.1. Gi i thi u s l c v đ c đi m kinh doanh ............................................ 24
2.1.1.1. Gi i thi u t ng quan v công ty ........................................................... 24


2.1.1.2. c đi m kinh doanh ........................................................................... 25
2.1.2 C c u t ch c ......................................................................................... 27
2.1.3. Ch c n ng và nhi m v c a t ng b ph n .............................................. 28
2.1.4 .C c u t ch c phòng k toán ................................................................. 32
2.1.4.1 S đ t ch c ........................................................................................ 32
2.1.4.2 Ch c n ng và nhi m v ........................................................................ 32
2.2. Th c tr ng h th ng ki m soát chi phí s n xu t t i công ty Global Café ......... 32
2.2.1 Ki m soát chi phí nguyên v t li u tr c ti p .............................................. 32
2.2.1.1. Ki m soát quá trình mua ậ nh p kho nguyên v t li u ......................... 32
2.2.1.2. Ki m soát quá trình xu t và s d ng nguyên v t li u .......................... 34
2.2.2. Ki m soát chi phí nhân công tr c ti p .................................................... 35
2.2.3. Ki m soát chi phí s n xu t chung ........................................................... 35
2.3 Quá Trình l p đ nh m c chi phí s n xu t t i công ty Global Café ..................... 35
2.3.1 nh m c chi phí s n xu t ....................................................................... 36
2.3.1.1. nh m c chi phí nguyên v t li u tr c ti p ......................................... 36
2.3.1.2. nh m c chi phí lao đ ng tr c ti p .................................................... 38
2.3.1.3 nh m c chi phí s n xu t chung ......................................................... 38
2.3.2 D toán s l ng thành ph m bán ra và giá bán s n ph m ..................... 39
2.3.2.1. S l ng thành ph m bán ra theo d toán ........................................... 39
2.3.2.2. Giá bán thành ph m ............................................................................. 39
2.4 Th c tr ng báo cáo và phân tích ho t đ ng kinh doanh .................................... 39
2.5 ánh giá th c tr ng ki m soát chi phí s n xu t t i Công ty Global Cafe .......... 41
2.5.1 Ki m soát chi phí nguyên v t li u tr c ti p ............................................. 41

2.5.2 Ki m soát chi phí nhân công tr c ti p ..................................................... 42
2.5.3 Ki m soát chi phí s n xu t chung ............................................................ 42
K t lu n ch ng 2 ......................................................................................................43
Ch ng 3: HOÀN THI N H TH NG KI M SOÁT CHI PHÍ S N XU T
T I CỌNG TY TRÁCH NHI M H U H N GLOBAL CAFÉ ...................... 45
--

3.1. S c n thi t xây d ng l i h th ng ki m soát chi phí s n xu t t i công ty Global
Café ........................................................................................................................... 45
3.2 Hoàn thi n các th t c ki m soát chi phí s n xu t t i công ty Global Cafe....... 47
3.2.1. Hoàn thi n các th t c ki m soát chi phí nguyên v t li u tr c ti p ........ 47
3.2.1.1. Hoàn thi n các th t c ki m soát mua ậ nh p nguyên v t li u ............. 47
3.2.1.2. Hoàn thi n các th t c ki m soát xu t kho ậ s d ng và b o qu n
nguyên v t li u .................................................................................................... 48
3.2.2. Hoàn thi n các th t c ki m soát chi phí nhân công tr c ti p ................ 48


3.2.3. Hoàn thi n các th t c ki m soát chi phí s n xu t chung ......................48
3.3. Phân lo i chi phí s n xu t ................................................................................... 49
3.4. nh m c chi phí s n xu t th c t cu i k ......................................................... 50
3.4.1. Chi phí nguyên v t li u tr c ti p ............................................................... 51
3.4.2. Chi phí nhân công tr c ti p ....................................................................... 52
3.4.3. Chi phí s n xu t chung .............................................................................. 53
3.5 Phân tích chênh l ch chi phí s n xu t t i đi m bán hàng Tr ng Giáo d c Qu c
t TP.HCM ................................................................................................................ 54
3.5.1. Phân tích chênh l ch chi phí nguyên v t li u tr c ti p ........................... 54
3.5.1.1. Chênh l ch giá nguyên v t li u ........................................................... 56
3.5.1.2. Chênh l ch l ng nguyên v t li u ....................................................... 58
3.5.2 Phân tích chênh l ch chi phí lao đ ng tr c ti p ...................................... 60
3.5.2.1.Chênh l ch l ng lao đ ng tr c ti p ..................................................... 60

3.5.2.2. Chênh l ch giá lao đ ng tr c ti p ...................................................... 60
3.5.3. Phân tích chênh l ch chi phí s n xu t chung .......................................... 61
3.5.3.1 Hai chênh l ch bi n phí s n xu t chung ............................................... 62
3.5.3.3 Hai chênh l ch đ nh phí s n xu t chung ............................................... 63
3.5.4 Phân tích t ng h p chênh l ch chi phí s n xu t ...................................... 66
3.6 K toán chênh l ch chi phí s n xu t ................................................................... 67
3.6.1. K toán chênh l ch chi phí nguyên v t li u tr c ti p............................. 67
3.6.2. K toán chênh l ch chi phí lao đ ng tr c ti p ........................................ 69
3.6.3. K toán chênh l ch chi s n xu t chung ................................................... 70
3.6.3.1. K toán chênh l ch hai bi n phí s n xu t chung .................................. 70
3.6.3.2. K toán chênh l ch hai đ nh phí s n xu t chung ................................. 72
3.7 K toán x lý chênh l ch chi phí s n xu t .......................................................... 73
K t lu n ch

ng 3 ..................................................................................................... 75

Ph n K t lu n chung và nh ng đi m m i c a đ tài ................................................ 77
PH N PH L C ............................................................................................... .. .. 79
Ph l c 1: B ng th ng kê nguyên v t li u mua vào .................................................. 79
Ph l c 2: K t qu chi phí s n xu t th c t trong k ................................................ 80
Ph l c 3: K t qu chi phí s n xu t theo d toán linh ho t ....................................... 81
Ph l c 4: Chênh l ch chi phí s n xu t trong k ....................................................... 82
Ph l c 5 : D toán chi phí s n xu t chung............................................................... 83
TÀI LI U THAM KH O ...................................................................................... 84


DANH M C CÁC Kụ HI U, CH
1. BPCLCT
2. BPCLHQ
3. BP M

4. BPTT
5. BPSXC
6. CLGL
7. CLGVL
8. CLLL
9. CLLVL
10.
11. PCLCT
12. PCLKL
13. PSXC
14. P M
15. PTT
16. SXC
17. TP.HCM
18. T
19. TK
20. X

Bi n phí chênh l ch chi tiêu
Bi n phí chênh l ch hi u qu
Bi n phí đ nh m c
Bi n phí th c t
Bi n phí s n xu t chung
Chênh l ch giá lao đ ng
Chênh l ch giá v t li u
Chênh l ch l ng lao đ ng
Chênh l ch l ng v t li u
ng
nh phí chênh l ch chi tiêu
nh phí chênh l ch kh i l ng

nh phí s n xu t chung
nh phí đ nh m c
nh phí th c t
S n xu t chung
Thành Ph H Chí Minh
T t
Tài kh an
X u

VI T T T


DANH M C CÁC B NG, BI U
TT Ký hi u
N i dung
1 B ng 1.1 B ng 1.1 – Phân tích chênh l ch theo d
2 B ng 1.2 B ng 1.2 - Phân tích chênh l ch theo d
B ng 1.3 - Phân tích chênh l ch theo d
3 B ng 1.3
toán linh ho t
4 B ng 2.1 B ng 2.1 – nh m c chi phí nguyên v
5
6
7
8
9
10
11
12
13

15

toán t nh

Trang
10

toán linh ho t
toán t nh và d

12

t li u tr c ti p

37

B ng 2.2 B ng 2.2 – nh m c chi phí nhân công tr c ti p
B ng 2.3 B ng 2.3 – Báo cáo k t qu ho t đ ng kinh doanh
B ng 3.1 B ng 3.1 – Minh h a các kho n m c chi phí
B ng 3.2 – Chi phí nguyên v t li u tr c ti p th c t t i
B ng 3.2
đi m bán hàng Tr ng Giáo d c Qu c t TP.HCM
B ng 3.3– Chi phí nhân công tr c ti p th c t t i đi m
B ng 3.3
bán hàng Tr ng Giáo d c Qu c t TP.HCM
B ng 3.4 – Chi phí s n xu t chung th c t t i đi m bán
B ng 3.4
hàng Tr ng Giáo d c Qu c t TP.HCM
B ng 3.5 – Báo cáo phân tích chênh l ch chi phí nguyên
B ng 3.5

v t li u tr c ti p t i Tr ng Giáo d c Qu c t TP.HCM
B ng 3.6 –Phân tích chênh l ch giá nguyên v t li u tr c
B ng 3.6
ti p t i Tr ng Giáo d c Qu c t TP.HCM
B ng 3.7 – Phân tích chênh l ch l ng nguyên v t li u
B ng 3.7
tr c ti p t i Tr ng Giáo d c Qu c t TP.HCM
B ng 3.8 – T ng h p chênh l ch chi phí s n xu t trong
B ng 3.8
k t i Tr ng Giáo d c Qu c t TP.HCM

13

38
40
49
51
52
53
55
57
59
66


DANH M C CÁC HÌNH V
TT

Ký hi u

1

S đ 1.1

2

S đ 1.2

3

S đ 1.3

4

S đ 1.4

5

S đ 2.1

6

S đ 3.1

7

S đ 3.2

8

S đ 3.3

9

S đ 3.4

10

S đ 3.5

11

S đ 3.6

12

S đ 3.7

13

S đ 3.8

14

S đ 3.9

15

S đ 3.10

16

S đ 3.11

S đ 3.10

N i dung
S đ 1.1 - Chu k phân tích chênh l ch giá thành
đ nh m c
S đ 1.2 - Mô hình đ phân tích đ nh m c v t t và
nhân công tr c ti p
S đ 1.3 – Mô hình phân tích bi n phí s n xu t
chung
S đ 1.4 – Mô hình phân tích đ nh phí s n xu t
chung
S đ 2.1– S đ t ch c công ty trách nhi m h u
h n Global Ccafe
B ng 3.1 – M i quan h gi a th c hi n và ki m soát
t i công ty trách nhi m h u h n Global Ccafe
S đ 3.2– Mô hình phân tích chênh l ch l ng và
giá nguyên v t li u t i đi m bán hàng Tr ng Giáo
d c Qu c t TPHCM
S đ 3.3 - Mô hình phân tích hai chênh l ch bi n
phí SXC t i đi m bán hàng Tr ng Giáo d c Qu c t
S đ 3.4 - Mô hình phân tích hai chênh l ch đ nh
phí SXC t i đi m bán hàng Tr ng Giáo d c Qu c t
TP.HCM
S đ 3.5– Minh h a bút toán chênh l ch giá nguyên
v t li u t i đi m bán hàng Tr ng Giáo d c Qu c t
TPHCM

S đ 3.6– Minh h a k toán chênh l ch chênh l ch
giá nguyên v t li u t i đi m bán hàng Tr ng Giáo
d c Qu c t TPHCM
S đ 3.7– Minh h a bút toán chênh l ch l ng
nguyên v t li u t i đi m bán hàng Tr ng Giáo d c
Qu c t TPHCM
S đ 3.8– Minh h a k toán chênh l ch l ng
nguyên v t li u t i đi m bán hàng Tr ng Giáo d c
Qu c t TPHCM
S đ 3.9– Minh h a bút toán chênh l ch chi phí lao
đ ng tr c ti p t i đi m bán hàng Tr ng Giáo d c
Qu c t TPHCM
S đ 3.10 – Minh h a k toán chênh l ch chi phí
lao đ ng tr c ti p t i đi m bán hàng Tr ng Giáo
d c Qu c t TPHCM
S đ 3.11 - Minh h a bút toán hai chênh l ch bi n
phí s n chung t i đi m bán hàng Tr ng Giáo d c
Qu c t TP.HCM
S đ 3.10 – Minh h a bút toán hai chênh l ch bi n
phí SXC t i đi m bán hàng Tr ng Giáo d c Qu c t

Trang
15
16
18
20
27
46
61
63

64

67

67

68

68

69

70

71


17

S đ 3.12

18

S đ 3.13

19

S đ 3.14

20

S đ 3.15

21

S đ 3.16

22

S đ 3.17

S đ 3.12 – Minh h a k toán hai chênh l ch bi n
phí s n chung t i đi m bán hàng Tr ng Giáo d c
Qu c t TP.HCM
S đ 3.13 – Minh h a bút toán hai chênh l ch đ nh
phí s n chung t i đi m bán hàng Tr ng Giáo d c
Qu c t TP.HCM
S đ 3.14 – Minh h a k toán hai chênh l ch đ nh
phí s n chung t i đi m bán hàng Tr ng Giáo d c
Qu c t TP.HCM
S đ 3.15 - Hình th c x lý chênh l ch
S đ 3.16 – Minh h a bút toán x lý chênh l ch
chi phí s n xu t t i đi m bán hàng Tr ng Giáo d c
Qu c t TP.HCM
S đ 3.17 - S đ tài kho n x lý chênh l ch t i
đi m bán hàng Tr ng Giáo d c Qu c t TP.HCM

71

72

73
73
73
74


1

PH N M

U

Khi b t tay vào xây d ng các chi n l

c s n xu t kinh doanh có m t y u t

quan tr ng mà không m t công ty hay doanh nghi p nào đ

c phép xem nh ho c

b qua, đó là ph i tính toán xem ngu n v n đ u t mang l i hi u qu kinh doanh
đ n đâu, và các chi phí s đ

c ki m soát, s d ng nh th nào, chúng đã th c s

mang v l i nhu n và hi u qu đ u t đúng nh m c tiêu ban đ u mà công ty đã đ t
ra ch a? Có th nói, Ki m soát chi phí là m t y u t vô cùng quan tr ng trong s n
xu t kinh doanh c ng nh v i m i doanh nghi p. N u chúng ta không ki m soát
đ

c h t chi phí, thì chúng ta không th nào nh n bi t đ

c tình hình th c hi n các

k ho ch kinh doanh c ng nh th c tr ng ho t đ ng c a công ty.
Doanh nghi p là m t t ch c kinh doanh, khác v i nh ng t ch c ho t đ ng
phi l i nhu n khác nh : c quan Nhà n
nghi p đ

c, các t ch c xã h i, tôn giáo... Doanh

c thành l p v i m c đích ho t đ ng và thu đ

c l i nhu n. Các t ch c

kinh doanh c b n s khác nhau khi s n ph m hay d ch v mà t ch c đó s n xu t ra
cung c p khác nhau. M c dù s n ph m hay d ch v cung c p là gì thì ho t đ ng ch
y u c a các doanh nghi p là chuy n hoá các d ng khác nhau c a ngu n l c kinh t
thành các d ng khác có giá tr h n đ đáp ng nhu c u c a ng

i tiêu dùng, c a xã

h i. V n đ tiêu hao các ngu n l c kinh t ban đ u trong k toán c a các doanh
nghi p đ

c xem là chi phí. Nh v y, chi phí là kho n tiêu hao c a các ngu n l c đã

s d ng cho m t m c đích, đ

c bi u hi n b ng ti n.

i v i nhà qu n lý thì các chi

phí là m i quan tâm hàng đ u, b i vì l i nhu n thu đ
h

c nhi u hay ít ch u nh

ng tr c ti p t nh ng chi phí đã b ra. Do đó, Ki m soát chi phí là v n đ quan

tr ng và mang tính s ng còn đ i v i m i doanh nghi p.
Trong bài vi t này, ng

i vi t v n d ng lý lu n Ki m soát chi phí s n xu t

mà đi n hình là ki m soát ho t đ ng đ đánh giá h th ng ki m soát chi phí t i công
ty TNHH G.C (Global Café). Trên c s đó, bài vi t đ xu t m t s ý ki n nh m
t ng c

ng công tác qu n tr , h tr quá trình ki m soát chi phí s n xu t t i công ty


2

G.C.

ây là v n đ c n thi t đ i v i b t kì doanh nghi p nào nói chung và công ty

Global Café nói riêng. Hi n nay, công ty đang trong b i c nh ký k t nhi u h p đ ng

m r ng kinh doanh, r t c n có nhi u bi n pháp khác nhau trong qu n tr và ki m
soát, và m t trong nh ng bi n pháp quan tr ng nh t là ki m soát chi phí s n xu t t i
công ty.
Qua th c t tìm hi u ho t đ ng c a công ty G.C, v n đ ki m soát chi phí s n
xu t còn m t s h n ch nh t đ nh.

ây là lý do chính tôi ch n đ tài: “Hoàn thi n

h th ng ki m soát chi phí s n xu t t i công ty G.C”. Trong quá trình th c hi n đ
tài này các s li u thu th p đ đánh giá s đ
doanh nh t đ nh c a công ty là Tr

c thu th p c p nh t t i m t đi m kinh

ng Giáo d c Qu c t Thành Ph H Chí Minh ậ

vi t t c ISHCMC. V i h th ng lý lu n đã nghiên c u trong th i gian theo h c t i
tr

ng và thông qua các ngu n tài li u khác nh : sách chuyên ngành, báo chí, tài

li u tham kh o, thông tin t Internetầ Sau m t th i gian ng n ng d ng th nghi m
t i công ty TNHH G.C trong kho ng th i gian t n m 2009 đ n n m 2010, b

cđ u

đã có nh ng d u hi u kh quan. Hy v ng h th ng ki m soát chi phí s n xu t có th
s m tr thành công c h u ích cho công ty nói riêng và cho các doanh nghi p Vi t
Nam nói chung.
C s khoa h c c a đ tƠi: K t h p gi a lý lu n đã nghiên c u và th c

tr ng h th ng ki m soát chi phí c a công ty, d a trên c s nghiên c u các đ c
đi m c a quá trình ho t đ ng c ng nh xu t phát t yêu c u trong qu n lý n i b ,
bài vi t t p trung hoàn thi n H th ng Ki m chi phí s n xu t t i công ty TNHH
G.C.
M c đích nghiên c u c a đ tài là hoàn thi n h th ng ki m soát ho t
phí s n xu t nh m t ng c

ng kh n ng c nh tranh và giúp cho Ban giám đ c công

ty có cái nhìn khác h n trong vi c đánh giá chi phí s n xu t t đó c i thi n k t qu
ho t đ ng kinh doanh c a công ty.
Ph m vi nghiên c u c a đ tài: Hoàn thi n h th ng ki m soát chi phí


3

s n xu t t i m t đi m kinh doanh nh m ng d ng trong toàn h th ng s n xu t c a
Công ty TNHH G.C
N i dung c a đ tài g m 3 ch

ng chính, không k ph n m đ u và k t lu n

Ch

ng 1: T ng quan v ki m soát chi phí s n xu t

Ch

ng 2: Th c tr ng h th ng ki m soát chi phí t i Công ty TNHH G.C

Ch

ng 3: Hoàn thi n h th ng ki m soát chi phí s n xu t t i Công ty

TNHH G.C


4

Ch

ng 1

T NG QUAN V KI M SOÁT CHI PHÍ S N XU T
Trong ch

ng này, ng

i vi t nêu t ng quan m t s

v n đ v ki m

soát c h i p h í q u a k i m s o á t h at đ ng, trong đó làm rõ m t s đ c đi m
khác nhau gi a ki m soát chi phí và gi m chi phí, nh n m nh m t s công c
ki m soát làm n n t ng cho đ tài nghiên c u trong lu n v n này. Bên c nh đó
ng

i vi t đ c p đ n ý ngh a c a chi phí s n xu t đ nh m c, v i các n i dung

ch y u nh sau:

• Ki m soát chi phí
• Ki m soát ho t đ ng
• Các công c ki m soát ho t đ ng
• ụ ngh a c a chi phí s n xu t đ nh m c và giá thành đ nh m c
1.1 Ki m soát chi phí
1.1.1. Ki m soát chi phí
Ki m soát chi phí là khái ni m trong ph m vi c a m t công ty liên quan
t i vi c s n xu t hàng hóa và d ch v , và nó liên quan t i trách nhi m đ m b o r ng
nh ng ho t đ ng kinh doanh là đ t hi u qu trong nh ng đi u ki n s d ng ngu n
l c đúng nh yêu c u và k t qu là hàng hóa và d ch v s n xu t ra đáp ng đ

c

nh ng yêu c u c a khách hàng 1.
Ki m soát chi phí là ho t đ ng thi t y u cho b t kì doanh nghi p nào.
Hi u đ
soát đ

c các lo i chi phí, các nhân t

nh h

ng đ n chi phí, chúng ta có th ki m

c chi phí, t đó ti t ki m chi phí, v n đ chi tiêu hi u qu h n và sau cùng

là t ng l i nhu n ho t đ ng c a doanh nghi p.
Các ho t đ ng ki m soát là các bi n pháp, qui trình, th t c đ m b o ch th
c a ban lãnh đ o trong vi c gi m thi u r i ro và t o đi u ki n cho t ch c đ t đ
m c tiêu đ t ra đ

c th c thi nghiêm túc trong toàn t ch c. Ví d : ki m soát phòng

Alan Pilkington, Jack Meredith (2009), “ The Evolution of the Intellectual Structure of
Operations Management – 1980-2006” : A Citation/Co-Citation Analysis, 182 -202 in
Journal of Operations Management

1

c


5

ng a và phát hi n s m t mát, thi t h i c a tài s n, ki m soát xem t ch c ho t đ ng
theo đúng chu n m c mà t ch c đã quy đ nh theo đúng các yêu c u c a pháp lu t
pháp hi n hànhầ..
M t h th ng ki m soát có hi u qu là h th ng mà

đó Ban giám đ c có

trách nhi m thành l p, đi u hành và ki m soát h th ng ki m soát phù h p v i m c
tiêu c a t ch c.

h th ng này v n hành t t, c n tuân th m t s nguyên t c nh :

xây d ng môi tr

ng v n hóa, chú tr ng đ n s liêm chính, đ o đ c ngh nghi p

v i nh ng qui đ nh rõ rang v trách nhi m, quy n h n và quy n l i
Các quy trình ho t đ ng và ki m soát đ

c v n b n hóa rõ rang và đ

c

truy n đ t r ng rãi trong n i b t ch c. Xác đ nh rõ các ho t đ ng ti m n nguy c
r i ro cao. M i ho t đ ng quan tr ng ph i đ

c ghi l i b ng v n b n. B t k thành

viên nào trong t ch c ph i tuân theo h th ng ki m soát n i b c a doanh nghi p
mình. Quy đ nh rõ trách nhi m ki m tra và giám sát. Ti n hành đ nh k các bi n
pháp ki m tra đ c l p.

nh k ki m tra và nâng cao hi u qu các bi n pháp ki m

soát
1.1.2. Phơn bi t ki m soát chi phí vƠ gi m chi phí
Ki m soát chi phí và gi m chi phí là hai khái ni m khác nhau. Ki m soát chi
phí là ho t đ ng nh m h
phí đ

ng đ t m c tiêu nh đã đ ra ban đ u, trong khi gi m chi

c xem là ho t đ ng tr c ti p tìm ra nh ng kh n ng có th c i thi n nh ng

m c tiêu đó. Vì v y, khi nh ng m c tiêu đã đ t đ

c thì ho t đ ng ki m soát chi phí

xem nh k t thúc, trong khi vi c gi m chi phí thì không k t thúc mà s ti p t c vì đó
là m t quá trình liên t c mà doanh nghi p h
chi phí và gi m chi phí có th đ
Ki m soát chi phí là h
m c đã đ

ng đ n. S khác bi t gi a ki m soát

c tóm t t nh sau:
ng t i vi c duy trì nh ng chi phí theo nh ng đ nh

c d toán. Trong khi Gi m chi phí là c m t quá trình lâu dài liên quan

đ n vi c c t gi m chi phí. Tóm l i, gi m chi phí s làm thay đ i t t c các đ nh m c
và doanh nghi p ph i luôn n l c đ c i thi n chi phí m t cách đáng k .


6

Ki m soát chi phí là n l c đ t đ

c chi phí th p nh t có th trong nh ng

đi u ki n nh t đ nh và gi m chi phí thì không nh v y, vì nó có th di n ra

b t kì

đi u ki n nào.

Trong tr

ng h p ki m soát chi phí doanh nghi p ph i t p trung xem xét đ n

quá kh và hi n t i. Còn khi gi m chí phí thì doanh nghi p ph i t p trung xem xét
đ n hi n t i và t

ng lai.

Ki m soát chi phí là m t công c có ch c n ng ng n ng a trong khi gi m chi
phí là công c có ch c n ng c t gi m, và th

ng hai công c này v n di n ra song

song khi có m t h th ng ki m soát chi phí hi u qu t n t i.
1.2 Ki m soát chi phí s n xu t qua ki m soát ho t đ ng
1.2.1. Ki m soát ho t đ ng
1.2.1.1. Khái ni m ki m soát ho t đ ng
Vi c đánh giá thành qu là quá trình nhà qu n tr c a t t c các c p nh n
đ

c thông tin v thành qu công vi c trong doanh nghi p và đánh giá thành qu

d a vào các tiêu chí đã đ
Thành qu đ

c xây d ng tr

c nh d toán, k ho ch, m c tiêu...

c đánh giá và ki m soát

nhi u góc đ khác nhau trong

doanh nghi p: nhà qu n tr c p cao, nhà qu n tr c p trung và c p ho t đ ng c a
t ng nhà máy s n xu t, nhân viên bán hàng... Trong m i c p ho t đ ng thì
thành qu c a ng

i qu n đ c phân x

ng

c p ho t đ ng s đ

và ki m soát b i giám đ c nhà máy, giám đ c nhà máy s đ
soát b i nhà qu n tr c p cao h n. Thông th

c đánh giá và ki m

ng nhân viên kinh doanh đ

giá và ki m soát b i giám đ c kinh doanh, và giám đ c kinh doanh đ
và ki m soát b i c p cao h n. Vì v y, ng

c đánh giá
c đánh

c đánh giá

i ta đ nh ngh a ki m soát ho t đ ng nh

sau:
Ki m soát ho t đ ng là s đánh giá c a nhà qu n tr c p trung đ i v i
nh ng thành qu ho t đ ng c a nhân viên, ng

i lao đ ng 2

Nh v y, ki m soát ho t đ ng th c ch t là vi c đánh giá, ki m soát nh ng
thành qu ho t đ ng c a các nhân viên d

i quy n v vi c đáp ng yêu c u đã đ t

ra c a nhà qu n tr c p trung gian.

2

Edward Blocher, Kung Chen, Gary Cokins, Thomas Lin; Cost Management:A Strategic
Emphasis, 3r Edition; McGraw-Hill, 2005, Trang 723,724


7

1.2.1.2.

ánh giá k t qu ho t đ ng c a doanh nghi p

K t qu ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p là nh ng gì mà
doanh nghi p đ t đ

c sau m t quá trình s n xu t kinh doanh nh t đ nh, k t qu

c n đ t c ng chính là m c tiêu c n thi t c a doanh nghi p. K t qu ho t đ ng s n
xu t kinh doanh c a m t doanh nghi p có th
đo đ m đ

c nh

là nh ng đ i l

ng có th cân đong

s s n ph m tiêu th m i lo i, doanh thu, l i nhu n, th ph n, ...

và c ng có th là các đ i l

ng ch ph n ánh v m t ch t l

ch t đ nh tính nh uy tín c a doanh nghi p, ch t l

ng hoàn toàn có tính

ng s n ph m, ch t l

ng ph c

v ... Nh th , k t qu bao gi c ng là m c tiêu c a doanh nghi p.
Nói tóm l i, m t ho t đ ng kinh doanh có k t qu là khi ho t đ ng đó đ t
đ

c ho c v

t qua các m c tiêu tr

c đó đã đ t ra.

Ví d : m t doanh nghi p đ a ra m c tiêu d toán trong n m là đ t l i nhu n
50 tri u USD nh ng trên th c t cu i n m doanh nghi p này đã đ t m c l i nhu n là
51 tri u USD, nh v y chúng ta b
k t qu , n u ng

c đ u đánh giá doanh nghi p này ho t đ ng có

c l i vào cu i n m m c l i nhu n th c t ch đ t đ

c là 49 tri u

USD thì chúng ta nói doanh nghi p này ho t đ ng không có k t qu .
ánh giá k t qu ho t đ ng: là vi c ng

i qu n lý doanh nghi p mu n bi t

ho t đ ng s n xu t kinh doanh th c t c a c a mình có đ t đ

c l i nhu n ho t

đ ng mong mu n nh ban đ u doanh nghi p đã d toán hay không. S khác bi t
gi a l i nhu n ho t đ ng th c t và l i nhu n ho t đ ng d toán ban đ u đ
chênh l ch l i nhu n ho t đ ng và th

ng đ

c g i là

c đo b ng k t qu ho t đ ng c a

doanh nghi p.

1.2.1.3.

ánh giá hi u qu ho t đ ng c a doanh nghi p

Khái ni m hi u qu kinh t : Hi u qu kinh t c a m t hi n t

ng (ho c quá

trình) kinh t là m t ph m trù kinh t ph n ánh trình đ s d ng các ngu n l c
(nhân l c, tài l c, v t l c, ti n v n) đ đ t đ

c m c tiêu xác đ nh”. T khái ni m

khái quát này, có th hình thành công th c bi u di n khái quát ph m trù hi u
qu kinh t nh sau:


8

H = K/C (1)
V i H là hi u qu kinh t c a m t hi n t
là k t qu thu đ
đ tđ

ng (quá trình) kinh t đó và C là chi phí toàn b đ

c k t qu đó. Và nh th c ng có th khái ni m ng n g n: hi u qu kinh t

ph n ánh ch t l
đ

c t hi n t

ng (quá trình kinh t ) nào đó; K

ng ho t đ ng kinh t và đ

c v i chi phí b ra đ đ t đ

c xác đ nh b i t s gi a k t qu đ t

c k t qu đó.

Khái ni m hi u qu trong ho t đ ng s n xu t kinh doanh: t đ nh ngh a
v hi u qu kinh t nh đã trình bày

trên, chúng ta có th hi u hi u qu c a ho t

đ ng s n xu t kinh doanh là m t ph m trù kinh t ph n ánh trình đ s d ng các
ngu n l c (lao đ ng, máy móc, thi t b , nguyên v t li u và ti n v n) nh m đ t đ

c

m c tiêu mà doanh nghi p đã xác đ nh.
B n ch t c a hi u qu kinh t trong ho t đ ng s n xu t kinh doanh: B n ch t
c a hi u qu kinh t trong ho t đ ng s n xu t kinh doanh là ph n ánh m t ch t
l

ng c a các ho t đ ng kinh doanh, ph n ánh trình đ s d ng các ngu n l c (lao

đ ng, thi t b máy móc, nguyên nhiên v t li u và ti n v n) đ đ t đ

c m c tiêu

cu i cùng c a m i ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p ậ m c tiêu t i
đa hóa l i nhu n.
Nói tóm l i m t ho t đ ng sàn xu t kinh doanh có hi u qu n u ho t đ ng đó
không lãng phí các ngu n l c trong ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a mình.
1.2.1.4. M i quan h gi a k t qu vƠ hi u qu trong ho t đ ng s n xu t
kinh doanh
Theo công th c H = K/C trong khái ni m v hi u qu s n xu t kinh doanh
ng

i ta đã s d ng c hai ch tiêu là k t qu (đ u ra) và chi phí (các ngu n l c đ u

vào) đ đánh giá hi u qu s n xu t kinh doanh. Trong th c t qu n tr kinh doanh
c hai ch tiêu k t qu và chi phí đ u có th đ

c xác đ nh b ng đ n v hi n v t và

đ n v giá tr . Tuy nhiên, s d ng đ n v hi n v t đ xác đ nh hi u qu kinh t
s v p ph i khó kh n là gi a “đ u vào” và “đ u ra” không có cùng m t đ n v
đo l

ng. Bên c nh đó vi c s d ng đ n v giá tr luôn luôn đ a các đ i l

nhau v cùng m t đ n v đo l

ng chung là ti n t .

ng khác


9

V nđ đ
hay ph

c đ t ra là: hi u qu kinh t trong s n xu t kinh doanh là m c tiêu

ng ti n c a kinh doanh? Trong th c t , nhi u lúc ng

ch tiêu hi u qu nh m c tiêu c n đ t và trong nhi u tr

i ta s d ng các

ng h p khác ng

i ta

l i s d ng chúng nh công c đ nh n bi t “kh n ng” ti n t i m c tiêu c n đ t
là k t qu .
1.2.2. Các công c ki m soát chi phí s n xu t.

Có r t nhi u công c đ ki m soát, trong đó ki m soát t ng th th
d ng các công c tài chính, trong khi ki m soát

ph m vi nh ng

ng s

i ta th

ng

dùng nh ng ch tiêu phi tài chính. S d ng công c tài chính đ ki m soát và đánh
giá thành qu giúp cho nhà qu n tr h

ng đ n m c tiêu lâu dài c a doanh nghi p,

đ ng th i cung c p cho nhà qu n tr c p cao có cái nhìn toàn di n h n v thành qu
đ tđ

c c a mình. Hi n nay m t trong nh ng công c tài chính ch y u đ

d ng r ng rãi đ ki m soát h at đ ng ch y u d a trên ph

cs

ng pháp phân tích

chênh l ch sau:
Phân tích chênh l ch3: là công c tài chính đ

c s d ng r ng rãi trong ki m

soát ho t đ ng đ c bi t là ki m soát tài chính. Phân tích chênh l ch là quá trình so
sánh doanh thu và chi phí mong mu n v i m c th c hi n đ tính toán chênh l ch.
Các nhà phân tích nghiên c u nh ng chênh l ch đ c bi t là nh ng chênh l ch b t
l i đ tìm hi u nguyên nhân t i sao nh ng mong đ i không đ
nh ng hành đ ng
đ

ng x

c đáp ng, và có

k p th i v i nh ng chênh l ch mà nguyên nhân đã

c nh n di n.
1.2.2.1. Phân tích chênh l ch so v i d toán t ng th
ánh giá k t qu ho t đ ng: Chúng ta có th so sánh k t qu ho t
đ ng b ng cách so sánh th c t đ t đ

c v i d toán. D toán t nh đ

c l p cho

m t m c ho t đ ng duy nh t, vi c so sánh k t qu th c t v i d toán t ng th ch
ra chênh l ch v l i nhu n ho t đ ng, vi c so sánh này ch cho ta bi t k t qu ,
chúng ta có đ t yêu c u mong mu n hay không.

3

Edward Blocher, Kung Chen, Gary Cokins, Thomas Lin; Cost Management:A Strategic
rd

Emphasis, 3 Ch ng 13 – Ph n IV- Operational Control , trang 511-517
Edition; McGraw-Hill, 2005, Ch ng 13 – Ph n IV- Operational Control , trang 511-517


10

Phân tích chênh l ch đ đánh giá k t qu ho t đ ng:

góc đ ki m

soát k t qu ho t đ ng thì vi c phân tích chênh l ch trên c s d toán t nh
là ph

ng pháp ph bi n nh t.

hi u rõ h n, chúng ta xem xét ví d sau:

Ví d 1: K t qu phân tích chênh l ch s li u công ty A - n m 2009, nh mô
t

b ng 1.1
B ng 1.1 - Phân tích chênh l ch theo d toán t nh
Ch tiêu

VT

L ng S n ph m tiêu th

Doanh thu
Tr bi n phí
Bi n phí s n xu t
Bi n phí bán hàng
S d đ m phí
nh phí
nh phí s n xu t
nh phí bán hàng
L i nhu n ho t đ ng

SP
Trđ
Trđ
Trđ
Trđ
Trđ
Trđ
Trđ
Trđ
Trđ

K t qu
th c t
8,000.00
80,000.00

D toán
Chênh
ánh giá
t ng th

l ch
10,000.00 (2,000.00) B t l i
100,000.00 (20,000.00) B t l i

25,500.00
17,100.00
37,400.00

30,000.00
20,000.00
50,000.00

(4,500.00) Thu n l i
(2,900.00) Thu n l i
(12,600.00) B t l i

12,000.00
13,000.00
12,400.00

12,000.00
13,000.00
25,000.00

(12,600.00) B t l i

Ta th y doanh thu gi m -20,000.00 trđ là m t y u t b t l i, l i nhu n ho t
đ ng gi m so v i d toán t ng th -12,600.00 trđ là đi u b t l i th hai. Bi n phí
s n xu t gi m -4,500.00 trđ so v i d toán là m t thu n l i, t

ng t bi n phí bán

hàng gi m -2,900.00 trđ so v i d toán t ng th c ng là y u t thu n l i khác. Tuy
nhiên, chúng ta ch a đ b ng ch ng đ ch ng minh đi u k t lu n trên hoàn toàn
đúng b i nh ng lý do sau đây:
T ng bi n phí s n xu t gi m do m c ho t đ ng th c t th p h n so v i
d toán, trong khi bi n phí s n xu t đ n v th c t (3.1875 trđ/SP) cao h n bi n phí
s n xu t d toán (3.00 trđ/SP) l i là đi u b t l i. T

ng t cho bi n phí bán hàng

bi n phí bán hàng đ n v th c t (2.1375 trđ/SP) cao h n bi n phí bán hàng d toán
(2.00trđ/SP) l i là đi u b t l i.
Và đi u cu i cùng chúng ta mu n bi t đâu là nguyên nhân d n đ n s chênh
l ch trên? Vì s l

ng s n ph m tiêu th gi m góp ph n gi m t ng bi n phí, v y


11

m c gi m th c t là bao nhiêu? Bi n phí đ n v th c t
t ng bi n phí?
không ch d ng l i

nh h

ng nh th nào đ n

hi u và phân tích sâu h n, đánh giá hi u qu ho t đ ng ch

vi c đánh giá k t qu n a chúng ta đi nghiên c u thêm công

c th hai đó là phân tích d a trên d toán linh ho t.
1.2.2.2. Phân tích chênh l ch so v i d toán linh ho t
ánh giá hi u qu ho t đ ng:

trên chúng ta đã có ph

ng pháp đánh giá

k t qu , tuy nhiên chúng ta c ng ph i làm rõ b n ch t c a “k t qu ” và “hi u
qu ”. M t ho t đ ng có “k t qu ” là m t ho t đ ng đ t m c tiêu/yêu c u đ ra,
trong khi m t ho t đ ng có “hi u qu ” có th không đúng nh k t qu theo yêu
c u đ ra nh ng ngu n l c đ
D

c s d ng m t cách t i u.

toán linh ho t: là d toán đ

khác nhau.

xây d ng đ

c xây d ng trên c s nhi u m c ho t đ ng

c d toán linh ho t chúng ta ph i bi t đ

x c a chi phí khi m c ho t đ ng thay đ i. Và nh v y
đ nh chúng ta có m t m c doanh thu và chi phí t

cm cđ

ng

m t m c ho t đ ng nh t

ng ng. D toán linh ho t còn

giúp nhà qu n tr c p cao ki m soát t t h n tình hình ho t đ ng th c t c a doanh
nghi p vì:
 Doanh thu và chi phí nên phát sinh t

ng ng v i m c ho t đ ng th c t

 Và c ng t đó ch ra nh ng nguyên nhân d n đ n nh ng chênh l ch (Chênh
l ch nào do đã ki m soát t t chi phí - thu n l i, chênh l ch nào do nguyên
nhân ch a ki m soát t t chi phí - b t l i, chênh l ch nào do giá bán ch a
t tầ)
 D toán linh ho t đã giúp cho vi c đánh giá hi u qu ho t đ ng, đánh giá
thành qu chính xác h n, giúp cho vi c ki m soát ho t đ ng hi u qu h n.
 D toán linh ho t còn giúp nhà qu n tr xác đ nh m c đ

ng x c a các lo i

chi phí trong phân tích chênh l ch nh :
T ng bi n phí thay đ i t

ng ng v i thay đ i c a m c ho t đ ng.

T ng đ nh phí không đ i trong m t gi i h n nh t đ nh.


12

B ng 1.2 - Phân tích chênh l ch d toán linh ho t
VT : Trđ
Ch tiêu
L ng S n
ph m tiêu th
Doanh thu
Tr bi n phí
Bi n phí s n
xu t
Bi n phí bán
hàng
S d đ m phí
nh phí
nh phí s n
xu t
nh phí bán
hàng
L i nhu n ho t
đ ng

V
T

nh Phí

K t qu th c t
VT
T ng
SP
c ng

SP

D toán linh
ho t
VT
T ng
SP
c ng

Chênh
l ch theo
d toán
linh ho t

ánh
giá

8,000.00

Trđ

10.00

80,000.00

10.00

Trđ

3.1875

25,500.00

3.00

24,000.00

1,500.00

B tl i

Trđ

2.1375

17,100.00

2.00

16,000.00

1,100.00

B tl i

Trđ

4.6750

37,400.00

5.00

40,000.00

(2,600.00)

B tl i

Trđ
Trđ

12,000.00

12,000.00

12,000.00

-

Trđ

13,000.00

13,000.00

13,000.00

-

12,400.00

15,000.00

(2,600.00)

Trđ

B tl i

Cùng ví d 1 nh trên, chúng ta phân tích theo d toán linh ho t nh mô t
B ng 1.2, chúng ta đi u ch nh b ng cách đ a m c ho t đ ng v m c th c t , ch
xem xét tác đ ng v bi n phí th c t và d toán. Nh v y so sánh s li u phân tích
b ng 1.1 và b ng 1.2 chúng ta th y khác bi t

c t đánh giá,

b ng 1.2 cho ta cái

nhìn chính xác h n, nguyên nhân d n đ n chênh l ch t ng bi n phí có 2 nguyên
nhân:
Nguyên nhân th

nh t: do m c ho t đ ng gi m 2000 SP t

ng

ng

10,600.00 tr. Nguyên nhân th 2 là: bi n phí đ n v t ng t 5.00 Tr/SP (Bi n phí
SX=3.00 Tr/Sp + Bi n phí bán hàng = 2.00Tr/SP) lên 5.325 Tr/SP (Bi n phí SX =
3.1875 Tr/Sp + Bi n phí bán hàng = 2.1375 Tr/SP) làm cho t ng bi n phí t ng
2,600.00 tr, khi phân tích theo d toán t ng th ta l m t
th c ch t là đây là m t chênh l ch b t l i.
phân tích

b ng 1.3,

ng là y u t có l i nh ng

phân tích rõ h n ta có th xem b ng


13

B ng 1.3 - Phân tích chêch l ch theo d toán t nh và d toán linh ho t

Ch tiêu
A

L ng
S n
ph m tiêu th
Doanh thu

Tr bi n phí
Bi n phí s n
xu t
Bi n phí bán
hàng
S d đ m
phí
Tr đ nh phí
nh phí s n
xu t
nh phí bán
hàng
L i
nhu n
ho t đ ng

Chênh
l ch do
kh i
l ng tiêu
th

Chênh
l ch t ng
th

K t qu
th c t

D toán

linh ho t

D toán
t nh

1

2

3

8,000.00

8,000.00

10,000.00

(2,000.00)

(2,000.00)

80,000.00

80,000.00

100,000.00

(20,000.00)

(20,000.00)

V
T
B
SP
Trđ
Trđ
Trđ

Chênh
l ch theo
d toán
linh ho t

Trđ
Trđ
Trđ
Trđ
Trđ
Trđ

4=(1)-(2)

5=(2)-(3)

6=(1)-(3)

25,500.00

24,000.00

30,000.00

1,500.00

(6,000.00)

(4,500.00)

17,100.00

16,000.00

20,000.00

1,100.00

(4,000.00)

(2,900.00)

37,400.00

40,000.00

50,000.00

(2,600.00)

(10,000.00)

(12,600.00)

-

-

-

12,000.00

12,000.00

12,000.00

-

-

-

13,000.00

13,000.00

13,000.00

-

-

-

12,400.00

15,000.00

25,000

(2,600.00)

(10,000.00)

(12,600.00)

Nh v y s li u

c t (4) b ng 1.3 cho ta bi t chênh l ch do nguyên nhân

bi n phí s n xu t đ n v t ng cao h n d toán làm gi m s d đ m phí 1,500.00 tr,
chênh l ch do bi n phí bán háng đ n v t ng cao h n d toán làm gi m s d đ m
phí là 1,100.00 tr. T ng c ng hai yêu t làm nh h

ng đ n s d đ m phí

2,600.00 tr, và v i đ nh phí không đ i nên l i nhu n c ng gi m t
tr. Trong khi s li u

c t 5 b ng 1.3 cho ta th y nguyên nhân s l

h n d toán 2000 SP nh h

ng ng 2,600.00
ng tiêu th th p

ng gi m doanh thu đi -20,000.00 tr và bi n phí gi m

- 10,000.00 tr đ ng th i l i nhu n gi m đi -10,000.00 trđ.
c t 6 b ng 1.3 cho ta th y chênh l ch gi a th c t và d toán t nh, là do 2
nguyên nhân chính d n đ n chênh l ch trên, th nh t là do chênh l ch so v i d
toán linh ho t (Xem c t 4) là chênh l ch gi m -2,600.00 trđ (đánh giá thành qu c a
nhà qu n tr , không hi u qu trong vi c qu n lý bi n phí s n xu t và bi n phí bán
hàng) và nguyên nhân th

2 là do chênh l ch do kh i l

ng tiêu th trong k

gi m làm gi m l i nhu n đi -10,000.00 trđ (Xem c t 5)
T k t qu phân tích chênh l ch

ví d 1 qua các công c đã đ c p, nhà


14

qu n tr c p trung s xem xét t ng nguyên nhân d n đ n t ng kho n chênh l ch
trên và có nh ng hành đ ng ng x k p th i và có h

ng x lý thích h p đ i

v i t ng nguyên nhân.
N u bi n phí s n xu t t ng nh ng ch s giá tiêu dùng không bi n đ ng,
nh

v y ph i xem xét l i khâu s n xu t, xem ngu n l c nào b lãng phí (Nhân

công, hay nguyên v t li u,ầ?) và c s c n c

đ phân tích chênh l ch, tìm

nguyên nhân chênh l ch là d a vào h th ng đ nh m c giá thành s n xu t (đ nh
m c v t t , đ nh m c nhân công, đ nh m c chi phí s n xu t chungầ), đ nh m c
chi phí bán hàngầ
Nh vây, phân tích chênh l ch d a trên d toán t nh cho ta đánh giá k t
qu công vi c trong khi phân tích chênh l ch d a trên d toán linh ho t cho
phép chúng ta đánh giá tính hi u qu c a các ho t đ ng.
1.2.2.3. Phân tích chênh l ch giá thành đ nh m c
Giá thƠnh đ nh m c là m t con s đ

c

c tính m t cách c n th n d a

trên kinh nghi m, hao phí s n xu t, thi t k s n ph mầ do các nhà qu n tr s n
xu t, qu n tr nhân s , k s , k toán k t h p các n l c đ đ a ra d a trên kinh
nghi m và tri n v ng, g m các kho n m c c u t o nên giá thành s n ph m.
Giá thành đ nh m c dùng đ ho ch đ nh chi phí nguyên v t li u, nhân công
tr c ti p và chi phí s n xu t chung, giá thành đ nh m c c ng là m c thành qu
mong mu n và là tiêu chu n đ đánh giá thành qu ho t đ ng.

Các nhà qu n tr dùng đ nh m c giá thành đ làm c n c đánh giá thành
qu và ki m soát ho t đ ng trên c s phân tích chênh l ch gi a giá thành th c t và
giá thành đ nh m c, chênh l ch đ
giá thành đ nh m c. Thông th
chêch l ch d a vào s l
ki m soát b ng ph

ng các nhà qu n tr s t p trung vào vi c phân tích

ng và chi phí v

t đ nh m c, th c t g i là ph

ng pháp

ng pháp lo i tr .

Có hai lo i đ nh m c:
lý t

c cho là b t l i khi mà giá thành th c t cao h n

nh m c lý t

ng và đ nh m c th c t .

nh m c

ng là đ nh m c đòi h i khi ho t đ ng ph i hoàn h o đ n t ng chi ti t c a quá

trình ho t đ ng. Còn đ nh m c th c t là đ nh m c mà m t ng

i v i trình đ đ

c


15

đào t o bình th

ng v n có th đáp ng yêu c u c a các công đo n mà không ph i

c n nhi u n l c. Nh v y nh ng đ nh m c khó đ t s d làm n n lòng ng

i th c

hi n trong khi nh ng đ nh m c d đ t s gây ra tình tr ng cho nhân viên trì tr ít n
l c, ph n đ u. Nh v y các đ nh m c nên đ

c đ t ra

m c th c t có th đ t đ

c

v i nh ng n l c h p lý và hi u qu .
T t c các chi phí s n xu t phát sinh trong th c t đ u đ

c so sánh v i đ nh

m c nói trên theo m t cách th c h p lý đ phân tích đánh giá, tình hình s d ng chi
phí. Nên phân bi t s khác nhau gi a đ nh m c chi phí và chi phí d toán.

nh

m c chi phí là chi phí xây d ng cho m t đ n v s n ph m trong khi đó chi phí d
toán là t ng s chi phí đ nh m c theo t ng s s n ph m s n xu t d toán.
l a ch n đ nh m c nhà qu n tr ph i d a trên nh ng y u t sau đây:
 Phân tích ho t đ ng
 D li u quá kh
 Tri n v ng c a th tr ng
 Các quy t đ nh chi n l cầ
Thông th

ng chu k c a vi c phân tích chênh l ch giá thành đ nh m c

theo s đ nh sau:
S đ 1.1 - Chu k phân tích chênh l ch giá thành đ nh m c

Nh n di n các
v nđ

Th c hi n đi u

Ti p thu ý ki n

ch nh

H

Phân tích
chênh l ch

ng d n ho t
đ ng k t i

L p báo cáo th c
hi n giá thƠnh
đ nh m c