Bài giảng Tin học ứng dụng Bài 6 Phân tích dữ liệu nghiên cứu với SPSS Phân tích dữ liệu
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (5.75 MB, 38 trang )
TIN HỌC ỨNG DỤNG
PHÂN TÍCH DỮ LIỆU NGHIÊN
CỨU VỚI SPSS
BÀI 6: PHÂN TÍCH DỮ LIỆU
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
MỤC TIÊU
• Hiểu và áp dụng được các phương pháp phân tích
dữ liệu phù hợp với yêu cầu nghiên cứu.
• Tổ chức và làm việc nhóm phân tích dữ liệu
nghiên cứu; làm báo cáo và trình bày kết quả
nghiên cứu.
… những bước chập chững vào thế giới số …
1
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
NỘI DUNG
• Kiểm định mối liên hệ giữa hai biến định tính
• Kiểm định trung bình tổng thể
• Phân tích phương sai
• Tương quan tuyến tính
• Hồi quy tuyến tính
… những bước chập chững vào thế giới số …
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
MỐI LIÊN HỆ GIỮA HAI BIẾN ĐỊNH TÍNH
• Kiểm định mối liên hệ giữa hai biến định danh hoặc
định danh – thứ bậc
• Kiểm định mối liên hệ giữa hai biến thứ bậc
… những bước chập chững vào thế giới số …
2
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
MỐI LIÊN HỆ GIỮA HAI BIẾN ĐỊNH TÍNH
• Kiểm định mối liên hệ giữa hai biến định danh hoặc
định danh – thứ bậc
– Giả thuyết
• Ho: Không tồn tại mối liên hệ giữa hai biến
• H1: Hai biến có liên hệ với nhau
– Phương pháp
• Sử dụng kiểm định Chi – bình phương (χ2 với mức ý nghĩa α =
0.05
– Ví dụ
• Kiểm định mối liên hệ giữa trình độ học vấn và giới tính
… những bước chập chững vào thế giới số …
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
MỐI LIÊN HỆ GIỮA HAI BIẾN ĐỊNH DANH
… những bước chập chững vào thế giới số …
3
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
MỐI LIÊN HỆ GIỮA HAI BIẾN ĐỊNH DANH
… những bước chập chững vào thế giới số …
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
MỐI LIÊN HỆ GIỮA HAI BIẾN ĐỊNH DANH
… những bước chập chững vào thế giới số …
4
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
MỐI LIÊN HỆ GIỮA HAI BIẾN ĐỊNH DANH
Các đại lượng kiểm
định dành cho hai
biến định danh
… những bước chập chững vào thế giới số …
Các đại lượng kiểm
định dành cho hai
biến thứ bậc
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
MỐI LIÊN HỆ GIỮA HAI BIẾN ĐỊNH DANH
… những bước chập chững vào thế giới số …
5
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
MỐI LIÊN HỆ GIỮA HAI BIẾN ĐỊNH DANH
Do Sig. > α nên chấp
nhận giả thuyết H0
… những bước chập chững vào thế giới số …
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
MỐI LIÊN HỆ GIỮA HAI BIẾN ĐỊNH TÍNH
• Kiểm định mối liên hệ giữa hai biến thứ bậc
– Giả thuyết
• Ho: Không tồn tại mối liên hệ giữa hai biến
• H1: Hai biến có liên hệ với nhau
– Phương pháp
• Sử dụng kiểm định tau-b của Kendall, kiểm định d của Some,
kiểm định gamma của Goodman và Kruskal với mức ý nghĩa α
= 0.05
– Ví dụ
• Kiểm định mối liên hệ giữa độ tuổi và mức độ thanh toán thẻ
… những bước chập chững vào thế giới số …
6
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
MỐI LIÊN HỆ GIỮA HAI BIẾN THỨ BẬC
… những bước chập chững vào thế giới số …
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
MỐI LIÊN HỆ GIỮA HAI BIẾN THỨ BẬC
… những bước chập chững vào thế giới số …
7
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
MỐI LIÊN HỆ GIỮA HAI BIẾN THỨ BẬC
≠
Do Sig. > α nên chấp
nhận giả thuyết H0
… những bước chập chững vào thế giới số …
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
KIỂM ĐỊNH TRUNG BÌNH TỔNG THỂ
• So sánh trị trung bình của một tổng thể với một giá
trị cụ thể
• So sánh trị trung bình của hai nhóm tổng thể riêng
• So sánh trị trung bình của hai nhóm tổng thể riêng
biệt có đặc điểm các phần tử của hai nhóm có sự
tương đồng từng đôi một
• So sánh trị trung bình của nhiều nhóm tổng thể độc
lập
… những bước chập chững vào thế giới số …
8
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
KIỂM ĐỊNH TRUNG BÌNH TỔNG THỂ
• So sánh trị trung bình của một tổng thể với một giá
trị cụ thể
– Ví dụ: Kiểm định giả thuyết “Độ tuổi trung bình của
khách hàng trả lương qua thẻ VCB là 35”.
– Quy trình thực hiện
• Dùng lệnh Select Case lọc ra các trường hợp khách hàng trả
lương qua thẻ VCB
• Gọi chức năng Analyze > Compare Means > One-Sample TTest
• Cung cấp biến kiểm định, giá trị trung bình kỳ vọng
• Chọn độ tin cậy
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
… những bước chập chững vào thế giới số …
KIỂM ĐỊNH GIẢ THUYẾT TRỊ TRUNG BÌNH CỦA MỘT
TỔNG THỂ
… những bước chập chững vào thế giới số …
9
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
KIỂM ĐỊNH GIẢ THUYẾT TRỊ TRUNG BÌNH CỦA MỘT
TỔNG THỂ
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
… những bước chập chững vào thế giới số …
KIỂM ĐỊNH GIẢ THUYẾT TRỊ TRUNG BÌNH CỦA MỘT
TỔNG THỂ
… những bước chập chững vào thế giới số …
10
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
KIỂM ĐỊNH GIẢ THUYẾT TRỊ TRUNG BÌNH CỦA MỘT
TỔNG THỂ
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
… những bước chập chững vào thế giới số …
KIỂM ĐỊNH GIẢ THUYẾT TRỊ TRUNG BÌNH CỦA MỘT
TỔNG THỂ
GIẢ THUYẾT H0 Tuổi trung bình của chủ thẻ lương VCB là 35
… những bước chập chững vào thế giới số …
11
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
KIỂM ĐỊNH GIẢ THUYẾT TRỊ TRUNG BÌNH CỦA MỘT
TỔNG THỂ
GIẢ THUYẾT H0 Tuổi trung bình của chủ thẻ lương VCB là 35
Số lượng quan sát
Giá trị trung bình
Mức ý nghĩa 0.00 < 0.01
Giá trị kiểm định t
Bác bỏ giả thuyết H0
KẾT LUẬN: Tuổi trung bình của chủ thẻ lương VCB trên 35
… những bước chập chững vào thế giới số …
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
KIỂM ĐỊNH TRỊ TRUNG BÌNH CỦA HAI TỔNG THỂ
• Kiểm định trị trung bình của hai tổng thể - trường
hợp mẫu độc lập
• Kiểm định trị trung bình của hai mẫu phụ thuộc
hoặc phối hợp từng cặp
… những bước chập chững vào thế giới số …
12
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
KIỂM ĐỊNH TRỊ TRUNG BÌNH CỦA HAI TỔNG THỂ TRƯỜNG HỢP MẪU ĐỘC LẬP
• Ví dụ
– Giả thuyết H0: Tuổi trung bình của khách hàng nam và
nữ là ngang nhau
• Quy trình thực hiện
– Gọi chức năng Analye >
Independent-samples T Test
Means
>
– Cung cấp các biến định lượng (tính trung bình), biến
định tính (phân thành hai nhóm độc lập)
– Chỉ định hai nhóm cần so sánh
… những bước chập chững vào thế giới số …
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
Compare
KIỂM ĐỊNH TRỊ TRUNG BÌNH CỦA HAI TỔNG THỂ TRƯỜNG HỢP MẪU ĐỘC LẬP
… những bước chập chững vào thế giới số …
13
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
KIỂM ĐỊNH TRỊ TRUNG BÌNH CỦA HAI TỔNG THỂ TRƯỜNG HỢP MẪU ĐỘC LẬP
GIẢ THUYẾT H0: Tuổi trung bình giữa nam và nữ là bằng nhau
Kiểm định sự bằng nhau về
phương sai của hai mẫu
(Levenve’s Test)
Sig < 5% => phương sai hai mẫu
khác nhau => sử dụng “Equal
variances not assumed”
Sig > 5% => phương sai hai mẫu
bằng nhau => sử dụng “Equal
variances assumed”
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
… những bước chập chững vào thế giới số …
KIỂM ĐỊNH TRỊ TRUNG BÌNH CỦA HAI TỔNG THỂ TRƯỜNG HỢP MẪU ĐỘC LẬP
GIẢ THUYẾT H0: Tuổi trung bình giữa nam và nữ là bằng nhau
Kết quả kiểm định sự bằng nhau
về trị trung bình của hai mẫu
Sig > 5% => phương sai hai mẫu
bằng nhau => sử dụng “Equal
variances assumed”
Sig < 5% => Bác bỏ giả thuyết H0
KẾT LUẬN: Tuổi trung bình giữa nam và nữ là khác nhau
… những bước chập chững vào thế giới số …
14
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
KIỂM ĐỊNH TRỊ TRUNG BÌNH CỦA HAI TỔNG THỂ TRƯỜNG HỢP MẪU PHỐI HỢP TỪNG CẶP
• Nguyên lý
– Dữ liệu ở dạng thang đo khoảng cách hoặc tỷ lệ
– Tính toán chênh lệch trên từng cặp quan sát
– Kiểm định giả thuyết H0 “chênh lệch trung bình của tổng
thể bằng 0”
• Ví dụ
– Cảm nhận của khách hàng trước và sau khi Ngân hàng
triển khai Cam kết chất lượng dịch vụ (SLAs)
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
… những bước chập chững vào thế giới số …
KIỂM ĐỊNH TRỊ TRUNG BÌNH CỦA HAI TỔNG THỂ TRƯỜNG HỢP MẪU PHỐI HỢP TỪNG CẶP
• Quy trình thực hiện
– Gọi chức năng Analye > Compare Means > PairedSamples T Test
– Cung cấp cặp biến phối hợp
– Điều chỉnh độ tin cậy (nếu cần)
… những bước chập chững vào thế giới số …
15
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
KIỂM ĐỊNH TRỊ TRUNG BÌNH CỦA HAI TỔNG THỂ TRƯỜNG HỢP MẪU PHỐI HỢP TỪNG CẶP
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
… những bước chập chững vào thế giới số …
KIỂM ĐỊNH TRỊ TRUNG BÌNH CỦA HAI TỔNG THỂ TRƯỜNG HỢP MẪU PHỐI HỢP TỪNG CẶP
GIẢ THUYẾT H0: Cảm nhận của khách hàng là không đổi
Sig < 5% => Bác bỏ giả thuyết H0
KẾT LUẬN: Cảm nhận của khách hàng có thay đổi
… những bước chập chững vào thế giới số …
16
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
PHÂN TÍCH PHƯƠNG SAI
• Nguyên lý
– Mở rộng kiểm định t – kiểm định nhiều nhóm mẫu cùng một lúc
– Các nhóm mẫu phải có cùng phương sai
• Phân loại
– ANOVA một yếu tố (một biến phân loại)
– ANOVA nhiều yếu tố (nhiều biến phân loại)
• Ví dụ
– Giả thuyết H0: Không có sự khác biệt về mức độ thanh toán bằng
thẻ giữa các nhóm tuổi khác nhau
– Giả thuyết H0: Không có ảnh hưởng của nhóm tuổi và trình độ học
vấn đối với mức độ thanh toán bằng thẻ
… những bước chập chững vào thế giới số …
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
PHÂN TÍCH PHƯƠNG SAI MỘT YẾU TỐ
• Quy trình thực hiện
– Gọi thực hiện Analyze > Compare Means > One-Way
ANOVA
– Cung cấp biến phụ thuộc, biến phân loại
– Thiết lập các tính toán thống kê mô tả, kiểm định sự
bằng nhau của các nhóm
… những bước chập chững vào thế giới số …
17
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
PHÂN TÍCH PHƯƠNG SAI MỘT YẾU TỐ
… những bước chập chững vào thế giới số …
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
PHÂN TÍCH PHƯƠNG SAI MỘT YẾU TỐ
GIẢ THUYẾT H0: Không có sự khác nhau về thanh toán bằng thẻ
Kiểm tra điều kiện áp dụng
ANOVA: phương sai bằng nhau
giữa các nhóm mẫu
Sig > 0.05 => phủ định H0 =>
phương sai bằng nhau
Sig > 5% => Chấp nhận giả
thuyết H0
KẾT LUẬN: Không có sự khác nhau về thanh toán bằng thẻ
… những bước chập chững vào thế giới số …
18
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
PHÂN TÍCH PHƯƠNG SAI MỘT YẾU TỐ
• Phân tích sâu ANOVA
– Kiểm định trước (Contrasts)
• Kiểm định các giả định về trung bình nhóm trước khi phân tích
ANOVA
– Kiểm định sau (Post Hoc)
• Kiểm định các giả định về trung bình nhóm sau khi phân tích
ANOVA
… những bước chập chững vào thế giới số …
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
PHÂN TÍCH PHƯƠNG SAI MỘT YẾU TỐ
Thực hiện kiểm định t cho từng
cặp trung bình nhóm
Giống LSD, tiến hành so sánh bội
trên số lần tiến hành so sánh
Sử dụng bảng phân phối
Studentizze range distribution
Kiểm định lại toàn bộ các trị trung bình
nhóm. Nếu không bằng nhau thì kiểm
tra các nhóm nào có sự khác biệt
… những bước chập chững vào thế giới số …
So sánh trị trung bình của các nhóm
với trị trung bình của một nhóm cụ thể
được chọn
19
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
PHÂN TÍCH PHƯƠNG SAI MỘT YẾU TỐ
Trị trung bình của 4 nhóm đầu
bằng với nhóm cuối cùng
… những bước chập chững vào thế giới số …
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
PHÂN TÍCH PHƯƠNG SAI HAI YẾU TỐ
… những bước chập chững vào thế giới số …
20
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
PHÂN TÍCH PHƯƠNG SAI HAI YẾU TỐ
GIẢ THUYẾT H0: Không có sự khác nhau về thanh toán bằng thẻ
Giả định phương sai các nhóm
bằng nhau không bị vi phạm =>
kiểm định ANOVA có ý nghĩa
Chấp nhận giả thuyết H0
KẾT LUẬN: Không có sự khác nhau về thanh toán bằng thẻ
… những bước chập chững vào thế giới số …
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
TƯƠNG QUAN TUYẾN TÍNH
• Nguyên lý
– Kiểm định mối liên hệ giữa nhiều biến định lượng
• Phân loại
– Hệ số tương quan đơn
– Hệ số tương quan hạng
… những bước chập chững vào thế giới số …
21
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
TƯƠNG QUAN TUYẾN TÍNH
• Hệ số tương quan đơn (r)
– Tên đầy đủ Pearson Correlation Coefficient
– Áp dụng trong trường hợp tổng thể có phân phối chuẩn
– Lượng hóa mức độ chặt chẽ của mối liên hệ tuyến tính giữa
hai biến định lượng
– Mối liên hệ giữa hai biến có thể
• Không có liên hệ (r = 0)
• Liên hệ tuyến tính thuận (r > 0)
• Liên hệ tuyến tính nghịch (r < 0)
• Liên hệ phi tuyến (r = 0)
– Mối liên hệ này có tính chất đối xứng
… những bước chập chững vào thế giới số …
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
TƯƠNG QUAN TUYẾN TÍNH
• Quy trình thực hiện
– Gọi chức năng Analyze > Correlate > Bivariate
– Lựa chọn hai hay nhiều biến định lượng để phân tích
– Lựa chọn một (số) hệ số tính toán
– Lựa chọn loại kiểm định mức ý nghĩa
• Ví dụ
– Đo lường mối liên hệ giữa kết quả tuyển sinh đầu vào
và điểm trung bình học tập toàn khóa của sinh viên
… những bước chập chững vào thế giới số …
22
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
TƯƠNG QUAN TUYẾN TÍNH
… những bước chập chững vào thế giới số …
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
TƯƠNG QUAN TUYẾN TÍNH
… những bước chập chững vào thế giới số …
Hệ số tương quan giữa hai biến là
0.67 ở mức ý nghĩa nhỏ hơn 1%
23
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
TƯƠNG QUAN TUYẾN TÍNH
• Hệ số tương quan hạng Spearman
– Tên đầy đủ Rank Correlation Coefficient
– Áp dụng trong trường hợp tổng thể không có phân phối
chuẩn
… những bước chập chững vào thế giới số …
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
HỒI QUY TUYẾN TÍNH
• Nguyên lý
– Mô hình hóa mối quan hệ tuyến tính (bậc nhất) giữa một biến
phụ thuộc với nhiều biến độc lập (biến giải thích)
– Không có tính chất đối xứng như tương quan tuyến tính
• Phân loại
– Hồi quy tuyến tính đơn
– Hồi quy tuyến tính bội
• Ví dụ
– Tác động của kết quả tuyển sinh đầu vào đối với điểm trung
bình học tập toàn khóa của sinh viên
… những bước chập chững vào thế giới số …
24
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
HỒI QUY TUYẾN TÍNH ĐƠN
• Mô hình tổng quát
∗
=
Trong đó
– Xi là giá trị quan sát thứ i của biến độc lập
–
là giá trị dự đoán thứ i của biến phụ thuộc
– Bo và B1 là hệ số hồi quy; phương pháp bình phương
nhỏ nhất (OLS) xác định hai hệ số này
… những bước chập chững vào thế giới số …
Tin học ứng dụng: Phân tích dữ liệu nghiên cứu
HỒI QUY TUYẾN TÍNH ĐƠN
• Một số giả định
– Phân phối chuẩn của biến phụ thuộc Y với phương sai không
đổi
– Các giá trị của Y độc lập với nhau
nằm trên một đường thẳng
– Các giá trị trung bình
– Phần dư
=
∗
• Quy trình thực hiện
– Gọi thực hiện Analyze > Regression > Linear …
– Cung cấp biến phụ thuộc, biến độc lập
– Kiểm định các giả định của mô hình
… những bước chập chững vào thế giới số …
25
