9/24/2016
Kỹ thuật lập trình
Tuần 5 - Các cấu trúc dữ liệu cơ
bản
Giáo viên: Hà Đại Dương
9/24/2016
1
Bài trước
• Fundamental Types of the C/C++ Language
– Kiểu nguyên (Integral)
– Kiểu thực (Floating point)
Tham khảo:
/>
• Kích thước bộ nhớ, miền giá trị của các kiểu dữ
liệu. Tham khảo:
/>
9/24/2016
2
1
9/24/2016
/>
9/24/2016
3
/>
9/24/2016
4
2
9/24/2016
/>
9/24/2016
5
/>
9/24/2016
6
3
9/24/2016
Một số bài toán
• Tìm số lớn nhất trong 1 danh sách có 100,
1000 phần tử.
• Bài toán quản lý sinh viên?
• Bài toán kiểm soát giao thông?
• …
Các kiểu số thực, số nguyên
có thể mô tả dữ liệu cho bài
toán nêu ra?
9/24/2016
7
Nội dung
• Mảng (array)
• Con trỏ (pointer)
• Xâu ký tự (string)
9/24/2016
8
4
9/24/2016
Mảng (array, list)
9/24/2016
9
Mô tả
• Cho phép mô tả (lưu trữ) một danh sách (các
biến) với:
– Cùng một tên (identifier),
– Cùng kiểu dữ liệu và
– Mỗi phần tử được phân biệt bằng chỉ số (số thứ
tự) của phần tử trong mảng.
• Mảng (về mặt hình thức)
– 1 chiều: dùng 1 chỉ số để truy xuất đến phần tử
– nhiều chiều: dùng nhiều chỉ số
9/24/2016
10
5
9/24/2016
Mảng một chiều
• Cú pháp (khai báo):
Kiểu Tên_Biến[N];
hoặc
Kiểu Tên_Biến[] ={Gt1, Gt2, …, GtN};
• Trong đó:
– Kiểu: Kiểu dữ liệu mỗi phần tử của mảng
– N: Số phần tử của mảng, chỉ số của mảng bắt đầu
từ 0 đến N-1
– Gt1, Gt2, …, GtN: giá trị các phần tử của mảng
9/24/2016
11
Hình ảnh trong bộ nhớ
• Ví dụ:
int a[10]; float b[50];
• Khi gặp khai báo int a[10]; chương trình sẽ
tạo ra 10 “ô” nhớ liên tiếp như sau:
Chỉ số
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Ô nhớ
• Mỗi “ô” nhớ có kích thước (byte) bằng kích
thước kiểu dữ liệu mỗi phần tử của mảng.
9/24/2016
12
6
9/24/2016
Truy xuất các phần tử
• Viết chỉ số phần tử trong cặp dấu [, ] sau tên
biến mảng.
• Ví dụ:
– a[0], a[3] , b[1], b[i] …
– Đọc bằng scanf: scanf(“%d”, &a[i]);
– Ghi ra màn hình bằng printf: printf(“Phan tu thu
%d la %d”, i, a[i]);
9/24/2016
13
Ví dụ 1
• Viết chương trình nhập vào danh sách điểm
môn kỹ thuật lập trình của lớp. Tìm điểm lớn
nhất.
9/24/2016
14
7
9/24/2016
Ví dụ 1 …
9/24/2016
15
Ví dụ 1 …
• Kết quả
Chỉ số
Phù hợp với chỉ
số của mảng
Không phù hợp
với cách hiểu
thông thường
Sửa lại chương
trình ???
9/24/2016
16
8
9/24/2016
Ví dụ 2
• Đổi số hệ thập phân thành số ở hệ nhị phân.
• Cách đổi:
– Chia cho 2, lấy thương chia
2 và tiếp tục cho đến khi
thương thu được = 0
– Viết các số dư của phép chia
theo chiều ngược lại
-> Số nhị phân.
– Ví dụ: 3710 -> 1001012
9/24/2016
17
Ví dụ 2 …
• Viết chương trình chuyển số thập phân -> nhị
phân.
– Dùng mảng để lưu kết quả phần dư của phép chia
– Mỗi phần tử có kiểu là???
– Số phần tử (tối đa) của mảng là ???
– Sử dụng vòng lặp (đã học)
– Viết chương trình (10 phút)
9/24/2016
18
9
9/24/2016
Ví dụ 2 …
9/24/2016
19
Ví dụ 3
• Sắp xếp danh sách điểm (ví dụ 1) theo thứ tự
giảm dần.
• Ý tưởng:
– Tìm số lớn nhất trong N số cho về đầu, còn lại N-1
số;
– Tìm số lớn nhất trong N-1 số còn lại cho về đầu,
còn N-2 số …
– Còn 1 số: ở nguyên vị trí cuối
Danh sách đã sắp xếp giảm
9/24/2016
20
10
9/24/2016
Ví dụ 3 …
• Dãy số: 8, 6, 9, 7, 5
– Số lớn nhất trong 8, 6, 9, 7, 5 là 9 -> 9, 6, 8, 7, 5
– Số lớn nhất trong 6, 8, 7, 5 là 8 -> 9, 8, 6, 7, 5
– Số lớn nhất trong 6, 7, 5 là 7 -> 9, 8, 7, 6, 5
– Số lớn nhất trong 6, 5 là 6 -> 9, 8, 7, 6, 5
– Số lớn nhất trong 5 là 5 -> 9, 8, 7, 6, 5
• Lưu ý: Khi tìm được phần tử lớn nhất thì đổi
chỗ phần tử đang xem xét với phần tử lớn
nhất
9/24/2016
21
Vừa khai báo vừa gán giá trị
9/24/2016
22
11
9/24/2016
Ví dụ 3 …
• Kết quả
9/24/2016
23
Ví dụ 4
• Sắp xếp danh sách điểm (ví dụ 1) theo thứ tự
tăng dần.
– Viết chương trình (10 phút)
9/24/2016
24
12
9/24/2016
Một số lưu ý
• Có thể đọc những phần tử nằm ngoài giới hạn
của mảng. Ví dụ
Phần tử: 5,6,7,8,9
Ngoài giới hạn mảng
9/24/2016
25
Một số lưu ý …
• Có thể ghi những phần tử nằm ngoài giới hạn
của mảng. Ví dụ
Phần tử: 5,6,7,8,9
Ngoài giới hạn mảng
9/24/2016
26
13
9/24/2016
Một số lưu ý …
• Có thể ghi những phần tử nằm ngoài giới hạn
của mảng. Khi kết thúc chương trình hiển thị
thông báo lỗi
9/24/2016
27
Mảng nhiều chiều
• Mảng 2, 3, … chiều
• Khai báo
Kiểu Tên_Biến[N1][N2][…]
• Trong đó:
– N1: Số phần tử theo chiều thứ nhất
– N2: Số phần tử theo chiều thứ 2
–…
• Thường dùng đến mảng 2, 3 chiều.
9/24/2016
28
14
9/24/2016
Mảng 2 chiều
• Ví dụ: Tính ma trận tổng C của hai ma trận A, B
• Khai báo:
– float A[3][3], B[3][3], C[3][3]; int i2[5][7]
• Tổ chức mảng 2 chiều
9/24/2016
29
Ví dụ 5
• Tính ma trận tổng C
– Nhập/In ma trận A
– Ma trận tổng: C[i][j] = A[i][j] + B[i][j]
9/24/2016
30
15
9/24/2016
Ví dụ 5
• Tính ma trận tổng C:
• Nhập và in ma trận A
9/24/2016
31
Ví dụ 5 …
• Tính ma trận tổng C
– Nhập/In ma trận A
– Viết chương trình hoàn chỉnh (10 phút)
(Nhập B, Tính C, In A, B, C)
(A)
(B)
(C)
1 3 5
3 4 1
4 7 6
2 2 4 + 1 4 2 = 3 6 6
3 4 5
4 2 4
7 6 9
9/24/2016
32
16
9/24/2016
Ví dụ 6
• Tính ma trận tích C = A*B
• Biết:
– C[i][j] = Sumk=1..N(A[i][k]*B[k][j])
• Viết chương trình (10 phút)
9/24/2016
33
9/24/2016
34
17
9/24/2016
Một số lưu ý
• Khai báo không tường minh (số phần tử theo
1 chiều nào đó) không cho phép đối với chiều
cuối. Ví dụ, khai báo sau;
int A[][] ={{1,2,3},{4,5,6},{7,8,9}}
là không hợp lệ.
9/24/2016
35
Bài tập
9/24/2016
36
18
9/24/2016
Bài tập
1. Viết chương trình chuyển số thập phân về
bát phân, thập lục phân.
2. Viết chương trình chuyển số nhị phân, bát
phân, thập lục phân về dạng thập phân.
9/24/2016
37
Bài tập về nhà
1. Tính ma trận tổng C, in kết quả như sau:
2. Tính ma trận tích C = A*B. Kiểm tra điều kiện
để nhận được A*B.
3. Tính định thức của ma trận.
4. Tính ma trận nghịc đảo.
9/24/2016
38
19
9/24/2016
Bài tập về nhà …
5. Giải hệ phương trình bậc nhất N ẩn bằng
phương pháp Gauss.
6. Xét trên chương trình ở ví dụ 3 viết ra giá trị
của mảng sau mỗi bước lặp j khi mảng d[]
={5, 7, 3, 8, 6}
9/24/2016
39
20