Bài giảng Kỹ thuật lập trình Dữ liệu có cấu trúc GV. Hà Đại Dương

10/25/2016

Kỹ thuật lập trình

Tuần 11 - Dữ liệu có cấu trúc
Giáo viên: Hà Đại Dương


10/25/2016

1

Vấn đề
• Các đối tượng phức tạp như:
– Điểm trên mặt phẳng, Phân số, Ngày (tháng, năm)
– Sinh viên

Thì mô tả (dữ liệu) như thế nào?
• Mô tả mỗi loại đối đó dưới dạng một kiểu dữ
liệu có cấu trúc.
• Mỗi thành phần của đối tượng, ví dụ toạ độ x,
toạ độ y của 1 điểm gọi là trường (field).
10/25/2016

2

Nội dung
•
•
•
•

Kiểu có cấu trúc (structure)
Danh sách liên kết (linked list)
Hàng đợi (Queue)
Ngăn xếp (Stack)

10/25/2016

3

1


10/25/2016

Kiểu có cấu trúc (structure)

10/25/2016

4

Khai báo kiểu cấu trúc
• Cú pháp 1
struct Tên_cấu_trúc
{
Kiểu Tên_trường_1;
Kiểu Tên_trường_2;
……..
Kiểu Tên_trường_n;
};

10/25/2016

5

Khai báo kiểu cấu trúc
• Cú pháp 2
typedef struct
{
Kiểu Tên_trường_1;
Kiểu Tên_trường_2;
……..
Kiểu Tên_trường_n;
} Tên_cấu_trúc;

10/25/2016

6

2


10/25/2016

Trong đó
•
•
•
•

struct, typedef struct: từ khoá
Tên_cấu_trúc: Tên cấu trúc cần định nghĩa
Kiểu: Kiểu dữ liệu đã có
Tên_trường_k: Tên trường (dữ liêu)

10/25/2016

7

Ví dụ

10/25/2016

8

Khai báo biến kiểu cấu trúc
• Đối với cấu trúc khai báo theo cách 1:
struct Tên_cấu_trúc Tên_biến,..;
• Đối với các cấu khai báo theo cách 2:
Tên_cấu_trúc Tên_biến, ..;
• Ví dụ:
struct DiemPhang A, B, C;
struct PhanSo
P, Q;
NgayThang
NS;
10/25/2016

9

3


10/25/2016

Truy cập các trường của biến
• Với các biến thường (không phải con trỏ) cú
pháp:
Tên_biến.Tên_trường
• Ví dụ với biến: NS (NgayThang)
NS.ngay
NS.thang
NS.nam
10/25/2016

10

Ví dụ 1
• Viết chương trình cho phép nhập vào toạ độ 3
đỉnh của tam giác ABC, tính khoảng cách A, B.

10/25/2016

11

Khai báo biến cấu trúc
Truy cập trường

10/25/2016

12

4


10/25/2016

Ví dụ 2
• Viết chương trình cho phép nhập vào 2 phân
số A, B; tính và in kết quả phép cộng 2 phân số
đó.
• Viết chương trình (15 phút)

10/25/2016

13

10/25/2016

14

Biến cấu trúc dạng con trỏ
• Như các biến khác, các biến có cấu trúc cũng
có thể khai báo dạng con trỏ.
• Đối với cấu trúc khai báo theo cách 1:
struct Tên_cấu_trúc *Tên_biến,..;
• Đối với các cấu khai báo theo cách 2:
Tên_cấu_trúc *Tên_biến, ..;
10/25/2016

15

5


10/25/2016

Thao tác với biến con trỏ
• Phải cấp phát bộ nhớ trước khi sử dụng
• Truy cập các trường:
Tên_biến->Tên_trường
(->: dấu - và >)
Ví dụ với biến: A (DiemPhang)
A->x
A->y
10/25/2016

16

Ví dụ 3
• Viết chương trình cho phép nhập vào toạ độ 3
đỉnh của tam giác ABC, tính khoảng cách A, B
(ví dụ 1). Khai báo biến dạng con trỏ

10/25/2016

17

Khai báo dạng con trỏ
Cấp phát bộ nhớ

Truy cập trường

10/25/2016

18

6


10/25/2016

Danh sách liên kết

10/25/2016

19

Danh sách liên kết
• Như đã biết, để tổ chức một danh sách có 2
cách:
– Dùng mảng
– Dùng con trỏ với việc cấp phát bộ nhớ động

• Tuy nhiên với kiểu cấu trúc cùng khả năng “tự
trỏ” người ta có thể tạo một dạng danh sách
đặc biệt: Danh sách liên kết

10/25/2016

20

Cấu trúc tự trỏ
• Trong tổ chức kiểu cấu trúc C/C++ cho phép
định nghĩa 1 trường con trỏ để trỏ đến chính
đối tượng có cùng kiểu cấu trúc với mình gọi
là Cấu trúc tự trỏ.

10/25/2016

21

7


10/25/2016

Cú pháp
• Cú pháp 1

struct Tên_cấu_trúc
{
Kiểu Tên_trường_1;
Kiểu Tên_trường_2;
……..
Kiểu Tên_trường_n;
Tên_cấu_trúc con_trỏ_1
..
Tên_cấu_trúc con_trỏ_n
};

10/25/2016

22

Cú pháp
• Cú pháp 2

typedef struct Tên_cấu_trúc
{
Kiểu Tên_trường_1;
Kiểu Tên_trường_2;
……..
Kiểu Tên_trường_n;
Tên_cấu_trúc con_trỏ_1;
…
Tên_cấu_trúc con_trỏ_n;
};

10/25/2016

23

Ví dụ 4
• Sử dụng danh sách liên kết lưu các đỉnh kề
nhau của 1 đa giác.
• Khai báo cấu trúc tự trỏ

10/25/2016

24

8


10/25/2016

Ví dụ 4

10/25/2016

25

Danh sách liên kết
• Liên kết đơn: Tạo thành danh sách
List
Data

Next

Data

Next

Data

Next

Data

Next

Data

Next

Data

Next

NULL

10/25/2016

26

Danh sách liên kết …
• Liên kết đôi: Cây nhị phân, liên kết 2 chiều
Tree

Left

Left

Data

Right

Left
10/25/2016

Data

Right

Left

Data

Right

Data

Right

Left

Data

Right
27

9


10/25/2016

Danh sách liên kết đơn
• Quản lý danh sách (như là một mảng)
List

Data

Next

Data

Next

Data

Next

NULL

Đầu danh sách: con trỏ List
Cuối: Trỏ đến NULL để báo hiệu kết thúc danh
sách

10/25/2016

28

Ví dụ 5

10/25/2016

29

Danh sách liên kết đơn …

• Thêm một mục
List

10/25/2016

3

Next

2

Next

1

4

Next

Next

NULL

30

10


10/25/2016

Ví dụ 5

10/25/2016

31

Danh sách liên kết đơn …
• Xoá một mục
List

3

Next

2

Next

1

Next

NULL

10/25/2016

32

10/25/2016

33

11


10/25/2016

Bài tập

10/25/2016

34

Bài tập
1. Viết chương trình cho phép nhập vào toạ độ
3 đỉnh của tam giác ABC, tính diện tích ABC.
2. Dùng danh sách liên kết lưu toạ độ các đỉnh
kề của một đa giác, tính diện tích của đa giác
đó.
3. Đọc dữ liệu điểm của sinh viên từ 1 file text
vào 1 danh sách liên kết đơn theo thứ tự
điểm giảm dần.
10/25/2016

35

Bài tập về nhà
1. Viết chương trình cho phép nhập vào 1 biểu
thức bất kỳ, tách từng thành phần (toán
hạng, toán tử) của biểu thức đó và lưu vào 1

danh sách liên kết đơn.

10/25/2016

36

12