Bài giảng HÀNH ĐỘNG NÓI

Bài giảng:
HÀNH ĐỘNG NÓI
Chương trình ngữ văn lớp 8
Giáo viên: Nguyễn Thị Ngát


Trường THCS Tràng An
huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh
Tháng 3/2012


Ngữ văn Tiết 98: Hành động nói
A Lí thuyết:
I Hành động nói là gì?
1 Khảo sát phân tích ngữ liệu:


Ngữ văn Tiết 98: Hành động nói

* Ngữ liệu 1
Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ
là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ,
van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện
giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lí Thông bỗng
nảy ra kế khác. Hắn nói:
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất
không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng
em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con
Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.
(Thạch Sanh - Ngữ văn 6 )

Tiết 98: Hành động nói
- Mục đích: Lí Thông đuổi Thạch Sanh đi nhằm
cướp công của Thạch Sanh.
nói thểđạt
hiện:
“Thôi,
giờ nhân trời chưa sáng
- Câu
Lí Thông
được
mục bây
đích.
em hãy trốn ngay đi.”
- Lí Thông thực hiện được mục đích ấy bằng phương
tiện lời nói.
“Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ
gốc đa,
kiếm củilànuôi
-> Lờidưới
nói của
Lí Thông
mộtthân.”
hành động vì nó có

tính mục đích.
=> Hành động của Lí Thông là hành động nói.

Tiết 98: Hành động nói
A Lí thuyết
I Hành động nói là gì
1 Khảo sát phân tích ngữ liệu
2 Ghi nhớ

Ghi nhớ 1: Hành động nói là hành động
được thực hiện bằng lời nói nhằm
mục đích nhất định.


Tiết 98: Hành động nói
A Lí thuyết
I Hành động nói là gì?
II.Một số kiểu hành động nói thường gặp.


Nối lời của Lý Thông với mục đích nói sau:
Lời của Lý Thông
A Con trăn ấy là của vua
nuôi đã lâu
B Nay em giết nó tất
không khỏi tội chết
C Thôi bây giờ nhân trời chưa
sáng em hãy trốn ngay đi
D Có chuyện gì để anh ở
nhà lo liệu

Mục đích
1 Điều khiển

2 Hứa hẹn
3 Trình bày
4 Đe doạ


Tiết 98: Hành Động Nói
VD 2: Chỉ ra các hành động nói trong đoạn trích sau và
cho biết mục đích của mỗi hành động.
Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng
giọng luống cuống:
- Vậy- thì
ở đâu
Vậybữa
thìsau
bữacon
sauăn
con
ăn ở?đâu ?
Điểm thêm một “giây” nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa:
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
-Cái
Con
ăn ởnói
nhà
cụ nảy,
Nghịgiống
thôn Đoài
Tí sẽ
nghe
giãy

như sét đánh bên tai, nó liệng
củ khoai vào rổ và òa lên khóc.
(...) Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn
tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã
vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ giục nó phải đi, nó lại nhếch
nhác, mếu khóc:
- U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư?
Khốn
thân
này!
ơi!... cho con ở nhà nữa ư?
U nhấtnạn
định
báncon
conthế
đấy
ư? Trời
U không
Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!... ( Ngô Tất Tố, Tắt Đèn)


Nối hành động nói với mục đích phù hợp:
Hành động nói
A Vậy thì bữa sau con
ăn ở đâu?
B Con sẽ ăn ở nhà cụ
Nghị thôn Đoài
U nhất định bán con
C đấy ư? U không cho
con ở nhà nữa ư?

D Khốn nạn thân con
thế này,trời ơi

Mục đích
1 Hỏi
2 Hỏi
3 Báo tin
4 Bộc lộ cảm xúc


Nối hành động nói và mục đích nói trong những câu
sau (Đoạn trích Lão Hạc -T60)
Hành động nói

Mục đích

A Cậu vàng đi đời
rồi,ông giáo ạ. Bán
rồi họ vừa bắt xong
B Cụ bán rồi? Thế nó
cho bắt à

1. Bộc lộ cảm xúc

C Khốn nạn....Ông giáo
ạ

3. Báo tin

2. Để hỏi

Tiết 98: Hành động nói

A Lý thuyết
I Hành động nói là gì
II Một số kiểu hành động nói thường gặp
1Khảo sát phân tích ngữ liệu
2 Ghi nhớ
Ghi nhớ 2:
Người ta dựa theo mục đích của hành động nói mà đặt tên
cho nó. Những kiểu hành động nói thường gặp là hỏi, trình
bày( báo tin, kể, tả, nêu ý kiến, dự đoán,...), điều khiển (cầu
khiến, đe dọa, thách thức,...), hứa hẹn, bộc lộ cảm xúc.


Tiết 98: Hành động nói
B Luyện tập :

Bài tập 1: Trần Quốc Tuấn viết Hịch tướng sĩ
nhằmviết
mục
đíchtướng
gì? Hãy
định
-Trần Quốc Tuấn
“ Hịch
sĩ”xác
nhằm
mục

đích khích lệ mục
tướng
sĩ học
thưnói
yếu
đích
của tập
hànhBinh
động
thểlược
và lòng yêu hiện
nướcởcủa
sĩ. bài hịch và vai
mộttướng
câu trong
- Mục đích củatròhành
của động
câu ấynói
đốitrong
với câu
việc văn“
thựcNay
hiện
ta bảo thật các ngươi…làm rữa thịt Vân Nam
mục đích chung.

Vương ở Cảo Nhai”: Khuyên tướng sĩ luôn cảnh
giác cao trước kẻ thù và phải chăm chỉ tập luyện
võ nghệ sẵn sàng đánh giặc.
- Vai trò của câu văn trên trong việc thực hiện mục

đích chung là khích lệ lòng yêu nước của tướng sĩ
trong việc bảo vệ đất nước.


Bài tập 2a: Chỉ ra các hành động nói
với mục đích của mỗi hành động nói.
Hành động nói

Mục đích

A Bác trai đã khá rồi chứ?

1. Hành động cầu khiến

B Cảm ơn cụ nhà cháu đã tỉnh táo như
thường... vẫn mỏi mệt lắm

2. Hành động cầu khiến

C Này bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn

D Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một
trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn

E Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ ... hôm qua
tới gì còn gì.

F Thế thì phải giục ... vào rồi đấy

3. Hành động nói

4. Hành động bộc lộ cảm xúc

5. Hành động trình bày

6. Hành động trình bày


Bài tập 2b: Chỉ ra các hành động nói
với mục đích của mỗi hành động nói
Hành động nói
A Đây là trời có ý phó thác
cho minh công làm việc
lớn.
B Chúng tôi nguyện đem
xương thịt của minh công,
cùng với thanh gươm thần
này để báo đền Tổ quốc.

Mục đích
1. Hành động hứa hẹn

2. Hành động trình bày


Bài tập 2c: Chỉ ra các hành động nói với
mục đích nói của mỗi hành động nói
Hành động nói

Mục đích

A Cụ bán rồi?

1. Hành động cảm thán

B Cậu Vàng đi đời rồi ông giáo ạ

2. Hành động báo tin

C Bán rồi. Họ vừa bắt xong.

3. Hành động hỏi

D Thế nó cho bắt à?
E Khốn nạn...Ông giáo ơi...Nó có biết gì
đâu.
F Nó đang ăn thì thằng Mục nấp trong
nhà... dốc ngược nó lên

4. Hành động hỏi

5. Hành động kể
6. Hành động báo tin


Tiết 98: Hành động nói
Hành động nói

Mục đích

Bác trai đã khá rồi chứ?

Cảm ơn cụ ...mỏi mệt lắm.
Này, bảo bác ấy...cho hoàn hồn.
Vâng, cháu cũng...còn gì.
Thế thì phải giục...rồi đấy!

Hành động hỏi
Hành động trình bày
Hành động điều khiển
Hứa hẹn, bộc lộ cảm xúc
Hành động điều khiển

Hành động nói

Mục đích

Đây là trời có ý...làm việc lớn.
Chúng tôi nguyện...tổ quốc!

Trình bày
Hứa hẹn


Tiết 98: Hành động nói
Bài tập 3 :

Xác định kiểu hành động nói được thực hiện
trong câu chứa từ “hứa”.
- Anh phải hứa với em không
Hành động điều
bao giờ để chúng ngồi cách

khiển
xa nhau.

- Anh hứa đi.

Hành động điều
khiển

- Anh xin hứa.

Hành động hứa


Em hãy cho biết đoạn văn trên có những
hành động nói nào?
A: Cậu vừa đi du lịch về đấy à?
B: Gật đầu
A: Có vui không?
B: Lắc đầu

Hành động nói
A Gật đầu
B Lắc đầu

Mục đích
1. Xác nhận
2. Bác bỏ


Tiết 98: Hành động nói

-> Có hành động hỏi và hành động gật đầu, lắc
đầu (xác nhận và bác bỏ).
=>Như vậy hành động nói có thể diễn ra bằng lời
nói tương ứng với các kiểu câu, cũng có thể bằng
cử chỉ, điệu bộ, nhưng dạng điển hình của hành
động nói vẫn là bằng lời nói.


HÀNH ĐỘNG NÓI
B- Mình còn
xem có bận
gì không đã
Trình bày
(hứa…)

1
A- Chủ nhật
A- Chủ nhật
đến mình
chơi nhé?

2

C- Thôi, bận
thì để hôm
khác, đến nhé,
tụi mình chờ
đấy!

3

Cầu khiến (®Ò
nghÞ...)

4

B- Thôi
được, mình
sẽ đến!

Hứa hẹn (th«ng b¸o)
Hỏi (rủ rê…)


HÀNH ĐỘNG NÓI

-(1)Ông lão ơi!
(2)Ông sinh phúc thả
tôi trở về biển khơi.
(3. T«i sÏ xin đền ơn
ông, ông muốn gì
cũng được.

LỜI CÁ VÀNG
Hành động nói
câu 1
câu 2
câu 3

Mục đích

Bộc lộ cảm xúc
Điều khiển
Hứa hẹn


Ngữ văn: Tiết 98 Hành động nói

Một số kiểu hành động nói thường gặp
Hành động nói

Hành động hỏi
Hành động trình bày
Hành động điều khiển
Hành động hứa hẹn

Hành động bộc lộ cảm
xúc

Mục đích

Hỏi, rủ rê

Thông báo, nêu ý kiến, tả, kể
Yêu cầu, đề nghị, đe dọa
Hứa hẹn
Bộc lộ cảm xúc


Ngữ vănTiết 98: Hành động nói

Ghi nhớ:
Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói
nhằm mục đích nhất định.
Người ta dựa theo mục đích của hành động nói mà đặt tên
cho nó. Những kiểu hành động nói thường gặp là hỏi, trình
bày( báo tin, kể, tả, nêu ý kiến , dự đoán,...), điều khiển( cầu
khiến, đe dọa, thách thức,...), hứa hẹn, bộc lộ cảm xúc.

Chú ý: Trong quá trình giao tiếp, cần xác
định rõ đối tượng giao tiếp để có những hành
động nói phù hợp, đạt hiệu quả giao tiếp cao.


HƯỚNG DẪN HỌC BÀI
Em hãy viết một đoạn văn ngắn có sử dụng hành động nói.


Tài liệu tham khảo
1 Tài liệu tham khảo chính
- Sách giáo khoa
- Sách giáo viên
2. Website:
- google.com.vn
- Violet.vn