GIÁO TRÌNH KE TOAN NGAN HANG

H Ọ C

V I Ệ N

TÀI

C H Ỉ N H

Chủ biên: ThS. Nguyễn

I

K E

T O A N

N G A N

H A N G

N

Văn Lộc

H

T H Ư Ơ N G

N H A X U Â T B À N TÀI

CHÍNH

M

A

I


H Ọ C V I Ệ N TÀI CHÍNH

G I A O

T

R

I

N

H

KÊ TOÁN NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
Chủ

biên:

ThS.

Nguyễn

Văn

Lộc

N H À X U Ấ T B Ả N TÀI C H Í N H
HÀ N Ộ I - 2007
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




Lòi nói

M ờ i

đẩu

n á t

đ

ầ

u

Giáo trình "Kê toán ngân hàng thương mai" được biên
soạn n h ằ m

đáp ứng

yêu cầu

đồi mới nội dung, chương

g i á n g d ạ y đ ê p h ù hợp vói m ụ c

tiêu đ à o tạo của

trình

Học viện

Tài

chinh trong thời gian tới.
G i á o t r ì n h n à y được k ế t c ấ u t h à n h 8 c h ư ơ n g đ ã t h ê h i ệ n
được n h ữ n g n ộ i d u n g mới n h ấ t về k ế t o á n n g â n h à n g
m ạ i h i ệ n nay.
nghiệm

thương

G i á o t r ì n h đ ã được H ộ i đ ồ n g k h o a học Học

t h u , t h ô n g qua

v à cho p h é p x u ấ t b ả n đ ê p h ụ c v ụ

viện
công

tác g i ả n g dạy, học t ậ p trong Học v i ệ n , đồng thòi đ â y c ũ n g là tài
l i ệ u t h i ê t t h ự c đ ố i v ớ i các n h à k h o a học, n h à q u ả n lý k i n h t ế v à
n h ữ n g n g ư ờ i q u a n t â m đ ế n l ĩ n h vực k ế t o á n n g â n h à n g

thương

mại.
Giáo trình

"Kế

ngân

toán

hàng

thương

mại"

do

tập

t h ê t á c g i ã là c á c n h à k h o a học, c á c c á n bộ g i ả n g d ạ y ỏ B ộ m ô n
N g h i ệ p v ụ N g â n h à n g của Học v i ệ n T à i c h í n h b i ê n soạn, gồm:
T h ạ c sỹ N g u y ễ n V ă n L ộ c , T r ư ở n g B ộ m ô n N g h i ệ p

vụ

N g â n h à n g , c h ủ b i ê n v à t r ự c t i ế p b i ê n s o ạ n c h ư ơ n g 1;
TS. H à M i n h Sơn, giảng viên Bộ m ô n N g h i ệ p vụ N g â n
h à n g b i ê n s o ạ n c h ư ơ n g 2, 3, 4, 8;
Thạc

sỹ

Vũ

Thị

Thúy

Hường,

giảng

viên

Bộ

môn

N g h i ệ p v ụ N g â n h à n g b i ê n s o ạ n c h ư ơ n g 5, 6, 7.
G i á o t r ì n h đ ư ợ c b i ê n s o ạ n t r o n g đ i ề u k i ệ n cơ c h ế t à i c h í n h
kê toán

của

đất

nước

đang

trong quá

trình

đối mối,

những

c h í n h s á c h . c h ê độ l i ê n q u a n đ ế n l ĩ n h vực n à y c ò n n h ữ n g
đôi

và

hoàn

thiện,

nên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

giáo t r ì n h

không

Học viện Tòi chính

tránh

khỏi

thay

những

3



GIÁO TRÌNH KẾ TOÁN NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI

k h i ế m k h u y ế t n h ấ t định về nội dung cũng n h ư h ì n h thức.

Tập

t h ể t á c g i ả m o n g n h ậ n được n h ữ n g ý k i ế n đ ó n g góp của các n h à
k h o a học, n h à q u ả n lý t à i c h í n h k ế t o á n v à b ạ n đọc đ ể c u ố n g i á o

t r ì n h được h o à n t h i ệ n h ơ n t r o n g l ầ n x u ấ t b ả n

sau.

Học v i ệ n Tài c h í n h và tập t h ể tác giả c h â n t h à n h c ả m
các n h à k h o a học t r o n g v à n g o à i Học v i ệ n : PGS.TS. N g u y ễ n
Mùi;

TS.

Nguyễn

Thị

Thanh

Hương;

TS.

Lê

ơn
Thị

Văn

Luyện;

PGS.TS. Đ i n h X u â n H ạ n g ; TS. P h ạ m V ă n Đ ă n g ; T h . s

Nguyễn

V ũ V i ệ t v à T S . T r ư ơ n g T h ị T h ú y đ ã có n h i ề u ý k i ế n đ ó n g
q u ý b á u trong q u á t r ì n h biên soạn, n g h i ệ m t h u v à h o à n

góp

thiện

giáo t r ì n h n à y .
Hà nội, tháng 8 năm 2007
B A N QUẢN L Y KHOA HỌC
HỌC VIỆN TÀI CHÍNH

4
Học v i ệ n Tài chính
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




Mục

M Ụ C

lục

L Ụ C

Trang
Lời nói đầu

3

Chương Ì
T Ổ CHỨC C Ô N G T Á C K Ê T O Á N
T R O N G H Ệ T H Ố N G NGÂN H À N G T H Ư Ơ N G M Ạ I

9

1.1.

Đ ố i tượng và n h i ệ m vụ của k ế toán N H T M

1.2.

Tài khoản k ế toán ngân hàng

11

1.3.

Chứng từ k ế toán ngân hàng

52

1.4.

Q u i trình k ế toán N H T M

60

1.5

Bộ m á y k ế toán N H T M

62

Câu hỏi chương Ì

64

9

Chương 2
K Ế TOÁN NGUỒN V Ố N
CỦA NGÂN H À N G T H Ư Ơ N G M Ạ I

65

2. Ì.

K ế toán nguồn vốn chủ sớ hữu

65

2.2.

K ế toán nguồn vốn huy động

83

Câu h ỏ i c h ư ơ n g 2

120

Chương 3
K Ế T O Á N TÀI SẢN PHỤC v ụ K I N H D O A N H
3.1.

K ế toán nghiệp vụ tiền mặt

121
121

3.2. Kế toán nghiệp vụ tiền gửi 134
3.3 Kế toán tài sản cố định 142
Câu hòi chương 3 175

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

Học v i ệ n tòi chính

5



GIÁO TRÌNH LÝ THUYẾT KIÊM TOÁN

Chương 4
KÊ TOÁN NGHIỆP v ụ K I N H DOANH

177

4. Ì.

K ế toán nghiệp vụ cho vay

177

4.2.

K ế toán nghiệp vụ đ ầ u tư

203

4.3.

K ế toán nghiệp vụ kinh doanh ngoại tệ

209

Câu h ỏ i chương 4

217
Chương

5

K Ê T O Á N N G H I Ệ P v ụ T H A N H T O Á N QUA
NGÂN H À N G CỦA K H Á C H H À N G

219

5.1.

Những vấn đề cơ bản trong nghiệp vụ thanh toán qua
n g â n hàng của khách hàng

219

5.2.

Quy trình k ế toán dịch vụ thanh toán

228

5.3

K ế toán nghiệp vụ thanh toán với nước ngoài của k h á c h
hàng

245

Câu h ỏ i chương 5

263
Chương

6

KÊ TOÁN T H A N H TOÁN LIÊN NGÂN HÀNG

265

6. Ì.

Những vấn đề chung về thanh toán liên ngân h à n g

265

6.2.

K ế toán thanh toán liên ngân h à n g

266

Câu h ỏ i chương 6

334
Chương

7

K Ế T O Á N T H U NHẬP - C H I P H Í
VÀ XÁC Đ Ị N H K Ế T Q U Ả K I N H D O A N H

335

7. Ì.

K ế toán các khoản thu nhập

335

7.2.

K ế toán các khoản chi phí

340

7.3

K ế toán kết quả kinh doanh và phân phối l ợ i nhuận

352

Câu h ỏ i chương 7

359

Số hóa6bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN Học viện tài chính




Mục

Chương

lục

8

BẢO C Á O TÀI C H Í N H T R O N G

NGÂN H À N G
361

THƯƠNG M Ạ I
8.1.

H ệ thống b á o c á o tài chính đ ố i với T ổ chức tín dụng

361

8.2.

Bảng cân đ ố i tài khoản k ế toán ( C Đ T K K T )

366

8.3.

Báng cân đ ố i k ế toán

369

8.4

Báo c á o kết quả hoạt động kinh doanh

379

8.5

Báo c á o lưu c h u y ê n tiền tệ

384

8.6

Thuyết minh b á o cáo tài chính

404

Câu h ỏ i c h ư ơ n g 8

452

Học viện tài chính
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

m—im
7



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

Chương

ì: Tổ chức công tác kế toán trong hệ thống ngân hàng thương

mại

Chương Ì
TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN
TRONG HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI

1.1. Đôi TƯƠNG VÀ NHIỆM vụ CÙA KẾ TOÁN NHTM
1.1.1. Đ ỏ i t ư ợ n g
K ế toán c ó lịch sử phát triển c ù n g với nền sán xuất hàng hóa và thực sự
đã trở thành m ộ t lĩnh vực hoạt động c h u y ê n m ô n quan trọng. Trong lĩnh vực
k i ế n thức, k ế toán là một m ô n khoa học về thu nhận, xử lý và cung cấp thông
tin về tài sản và sự vận động của tài sản trong các đơn vị nhằm k i ế m tra toàn
bộ tài sản và c á c hoạt động kinh t ế - tài chính của đơn vị đ ó . Vì l ẽ đ ó , k ế
toán trớ thành một c ô n g cụ quán lý kinh t ế - tài chính rất quan trọng cả ớ tầm
vi m ô và vĩ m ỏ .
Trong nền kinh t ế thị trường, ngân h à n g thương m ạ i là một loại hình
doanh nghiệp đặc biệt, hoạt động trong lĩnh vực tiền tệ, tín dụng, thanh toán
và các hoạt đ ộ n g dịch vụ tài chính - tiền tệ khác phục vụ các nhu cầu khác
của xã h ộ i và k ế toán ngân hàng được sử dụng là một c ô n g cụ quan trọng đ ể
quán lý hiệu qua các hoạt động kinh doanh và đ ả m báo an toàn về tài sản
cho các N H T M .
Đ ố i tượng của k ế toán ngân h à n g là vốn và sự vận động của vốn trong

các hoạt động về tiền tệ, tín dụng, thanh toán, ngoại h ố i và các dịch vụ ngân
hàng khác của N H T M đế phục vụ các nhu cầu cùa nền K T Q D .
V ố n cua từng N H Í M nói riêng cũng như của toàn bộ hệ thống ngân
hàng nói chung luôn được thế hiện d ư ớ i hai hình thúc là vốn nguồn và vốn sứ
dụng.
Vốn nguồn của NHTM là toàn bộ các giá trị tiền tệ do NHTM tạo lập.
huy động và q u á n lý đế thực hiện các hoạt động kinh doanh và cung ứng các
dịch vụ tài chính - tiền tệ cho toàn xã h ộ i . Hình thức vốn này của N H T M rất

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

Học viện Tài chính

9