Thủ tục giải quyết khiếu kiện hành chính tại tòa án nhân dân cấp huyện từ thực tiễn tỉnh hậu giang

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

THÂN VĂN NHƯỜNG

THỦ TỤC GIẢI QUYẾT KHIẾU KIỆN HÀNH CHÍNH
TẠI TÒA ÁN NHÂN DÂN CẤP HUYỆN
TỪ THỰC TIỄN TỈNH HẬU GIANG

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Hà Nội - 2017


VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

THÂN VĂN NHƯỜNG

THỦ TỤC GIẢI QUYẾT KHIẾU KIỆN HÀNH CHÍNH
TẠI TÒA ÁN NHÂN DÂN CẤP HUYỆN
TỪ THỰC TIỄN TỈNH HẬU GIANG

Chuyên ngành

: Luật hiến pháp và luật hành chính

Mã số

: 60.38.01.02

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
PGS. TS. VŨ THƯ

Hà Nội - 2017


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ........................................................................................................................ 1
Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THỦ TỤC GIẢI QUYẾT KHIẾU
KIỆN HÀNH CHÍNH TẠI TÒA ÁN NHÂN DÂN CẤP HUYỆN ........................... 6
1.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của thủ tục giải quyết khiếu kiện hành chính
tại Tòa án nhân dân cấp huyện .................................................................................... 6
1.2. Các bộ phận hợp thành của thủ tục giải quyết khiếu kiện hành chính tại Tòa
án nhân dân cấp huyện ............................................................................................... 12
1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc thực hiện thủ tục trong việc giải quyết khiếu
kiện hành chính tại Tòa án nhân dân cấp huyện ........................................................ 26
Chương 2: THỰC TRẠNG THỦ TỤC GIẢI QUYẾT KHIẾU KIỆN HÀNH
CHÍNH TẠI TÒA ÁN NHÂN DÂN CẤP HUYỆN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH
HẬU GIANG ............................................................................................................... 31
2.1. Các quy định của pháp luật về thủ tục giải quyết khiếu kiện hành chính tại
Tòa án nhân dân cấp huyện ....................................................................................... 31
2.2. Thực tiễn áp dụng thủ tục tố tụng trong giải quyết khiếu kiện hành chính tại
Tòa án nhân dân cấp huyện trên địa bàn tỉnh Hậu Giang .......................................... 47
2.3. Đánh giá chung về giải quyết khiếu kiện hành chính tại Tòa án nhân dân cấp
huyện trên địa bàn tỉnh Hậu Giang ............................................................................ 53
Chương 3: CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN THỦ TỤC GIẢI QUYẾT

KHIẾU KIỆN HÀNH CHÍNH TẠI TÒA ÁN NHÂN DÂN CẤP HUYỆN ........... 58
3.1. Nhu cầu hoàn thiện thủ tục giải quyết khiếu kiện hành chính tại Tòa án nhân
dân cấp huyện ............................................................................................................ 58
3.2. Các quan điểm hoàn thiện thủ tục giải quyết khiếu kiện hành chính tại Tòa án
nhân dân cấp huyện.................................................................................................... 59
3.3. Các giải pháp hoàn thiện thủ tục giải quyết khiếu kiện hành chính tại Tòa án
nhân dân cấp huyện.................................................................................................... 61
KẾT LUẬN .................................................................................................................. 70
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................... 73


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

GQKKHC

Giải quyết khiếu kiện hành chính

HVHC

Hành vi hành chính

QĐHC

Quyết định hành chính

TAND

Tòa án nhân dân

TTHC

Tố tụng hành chính


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Tòa án giải quyết khiếu kiện hành chính có vai trò rất quan trọng trong việc bảo
đảm dân chủ và quyền con người, quyền công dân trong Nhà nước pháp quyền xã
hội chủ nghĩa Việt Nam. Trong các trường hợp có tranh chấp hành chính, quyền và
lợi ích của cá nhân, cơ quan, tổ chức muốn được đảm bảo thì cơ quan tiến hành tố
tụng, những người tiến hành tố tụng phải đảm bảo trong quá trình giải quyết vụ án
phải tuân thủ đầy đủ các thủ tục tố tụng mà pháp luật tố tụng hành chính đã quy
định đặc biệt là đội ngũ Thẩm phán, cán bộ của Tòa án nhân dân cấp huyện – các
chủ thể xét xử sơ thẩm phần rất lớn các vụ án hành chính.
Trong xét xử sơ thẩm, quy định về tố tụng thực hiện chức năng bảo đảm tính
hợp pháp của các hành vi tố tụng của các chủ thể của quan hệ pháp luật tố tụng
hành chính. Nói đến TTHC là “nói về quá trình” liên tục các hoạt động nhằm giải
quyết vụ án hành chính, gồm những giai đoạn với những hành vi tố tụng khác nhau
của các cơ quan, người tiến hành và người tham gia tố tụng. Trong đó, giai đoạn xét
xử sơ thẩm – một trong hai giai đoạn của chế độ xét xử hai cấp ở Việt Nam với
những hoạt động có tính chất, đặc điểm riêng không thể thiếu và rất quan trọng
trong tiến trình giải quyết một vụ án hành chính cụ thể. Đây là giai đoạn vụ án được
xem xét đầu tiên theo thủ tục tư pháp mà nếu bản án, quyết định của Tòa án không
có kháng cáo, kháng nghị thì nó có hiệu lực thi hành. Bản án, quyết định do cơ quan
tiến hành tố tụng đưa ra trong giai đoạn xét xử sơ thẩm đều mang lại hệ quả pháp lý
nhất định, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của các đối tượng có
liên quan. Đặc biệt, việc xét xử sơ thẩm với ý nghĩa thiết thực là bảo vệ quyền và
lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức khởi kiện trước sự xâm hại của
những quyết định hành chính, hành vi hành chính do cơ quan hành chính nhà nước,
cán bộ, công chức của cơ quan này ban hành hoặc thực hiện. Giai đoạn xét xử sơ

thẩm thực hiện việc kiểm tra lại tính hợp pháp của giai đoạn thụ lý vụ án và giai
đoạn chuẩn bị xét xử đồng thời kiểm tra, đánh giá, xem xét toàn diện các chứng cứ,

1


tài liệu có trong vụ án. Có thể nhận định rằng: Trong toàn bộ quá trình tố tụng, xét
xử sơ thẩm đóng vai trò trung tâm, thể hiện đầy đủ bản chất của hệ thống tư pháp, là
giai đoạn quyết định tính đúng đắn, khách quan của việc giải quyết vụ án hành
chính, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ
quan, tổ chức.
Với vai trò quan trọng của giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hành chính như trên,
pháp luật tố tụng hành chính đã có những quy định cụ thể về giai đoạn này. Nhưng
để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các đương sự trong vụ án hành chính
được bảo vệ, việc các cơ quan tiến hành tố tụng áp dụng và tuân thủ đúng các thủ
tục trong tố tụng hành chính để giải quyết vụ án là một vấn đề vô cùng quan trọng.
Tuy nhiên, việc xét xử sơ thẩm về mặt lý luận cũng như thực tiễn hoạt động còn tồn
tại nhiều vấn đề đáng lưu tâm. Luật tố tụng hành chính là văn bản pháp lý duy nhất
điều chỉnh trực tiếp và chủ yếu vấn đề này nhưng với sự mới mẻ của các quy định
pháp lý việc đi vào áp dụng còn nhiều lúng túng và áp dụng chưa đúng tinh thần của
luật. Vấn đề này chủ yếu diễn ra trên các Tòa án nhân dân cấp huyện, với đội ngũ
cán bộ còn yếu kinh nghiệm trong công tác xét xử, cộng thêm đối với loại án hành
chính là một loại án cần lượng kiến thức rất sâu, rất rộng thì vấn đề bất cập này là
không tránh khỏi.
Từ đó, yêu cầu cần thiết và cấp bách là nghiên cứu về hoạt động xét xử các
khiếu kiện hành chính tại Tòa án nhân dân chủ yếu là nghiên cứu về thủ tục giải
quyết các khiếu kiện hành chính tại Tòa án nhân dân cấp huyện để từ đó tìm ra các
mặt tích cực cũng như những hạn chế trong hoạt động xét xử các khiếu kiện hành
chính nói chung và đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện cơ chế xét xử hành chính
một cách khoa học, hệ thống, toàn diện, phát huy hiệu quả trong bảo vệ quyền công

dân, quyền con người, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, xây dựng nhà nước
pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

2


Vì những lý do trên, tôi xin chọn đề tài “Thủ tục giải quyết khiếu kiện hành
chính tại Tòa án nhân dân cấp huyện từ thực tiễn tỉnh Hậu Giang” làm đề tài
luận văn Thạc sĩ cho mình.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Vấn đề về xét xử các vụ án hành chính của Tòa án nhân dân đã có nhiều nhà
khoa học quan tâm nghiên cứu với những mức độ, khía cạnh khác nhau như: Quyết
định hành chính, hành vi hành chính – Đối tượng xét xử của Tòa án do PGS.TS
Phạm Hồng Thái làm chủ biên – nhà xuất bản Đồng Nai, năm 2001; Một số vấn đề
về đổi mới cơ chế giải quyết khiếu kiện hành chính ở Việt Nam của TS Nguyễn
Văn Thanh và Đinh Văn Minh, nhà xuất bản Tư pháp, năm 2004; Nguyễn Thanh
Bình (2009), Thẩm quyền xét xử khiếu kiện hành chính của Toà án, sự bảo đảm
công lý trong quan hệ giữa Nhà nước và công dân, Nxb Tư pháp, Hà Nội; Trần
Quang Hiển (2004), Hoàn thiện pháp luật về tài phán hành chính ở Việt Nam hiện
nay, Luận văn thạc sĩ luật học, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh; Giải
quyết khiếu kiện hành chính ở cấp sơ thẩm tại Tòa án nhân dân ở nước ta hiện nay –
đề tài luận văn Thạc sĩ của Nguyễn Danh Tùng, Học viện Khoa học xã hội, năm
2012 và nhiều đề tài nghiên cứu, bài báo khoa học được đăng duyệt trên các diễn
đàn, tạp chí khác nhau…
Từ đó, tác giả có thể thông qua các công trình nghiên cứu khoa học nêu trên để
hiểu rõ hơn về đề tài nghiên cứu của mình và những công trình đó cũng là nguồn tài
liệu cần thiết cho đề tài luận văn “Thủ tục giải quyết khiếu kiện hành chính tại Tòa
án nhân dân cấp huyện từ thực tiễn tỉnh Hậu Giang”. Trên cơ sở lý luận và thực tiễn
về tổ chức và hoạt động của cơ quan xét xử hành chính, thực tiễn về công tác xét xử
các khiếu kiện hành chính tại Tòa án nhân dân cấp huyện trên địa bàn tỉnh Hậu

Giang, vấn đề xét xử các khiếu kiện hành chính cụ thể là về thủ tục giải quyết khiếu
kiện hành chính tại Tòa án nhân dân cấp huyện cần được tổng kết, tiếp tục nghiên
cứu sâu hơn, toàn diện hơn, thực tiễn hơn nhằm hoàn thiện pháp luật về tố tụng
hành chính ở nước ta hiện nay.

3


3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Trên cơ sở nhận thức lý luận về thủ tục giải quyết khiếu kiện hành chính và thực
tiễn quy định thủ tục này trong giải quyết các vụ án tại Tòa án nhân dân cấp huyện
tại tỉnh Hậu Giang, luận văn đề xuất các giải pháp hoàn thiện thủ tục giải quyết
khiếu kiện hành chính ở TAND cấp huyện hiện nay ở nước ta.
Thực hiện mục tiêu trên, luận văn có nhiệm vụ: 1/ Làm rõ những vấn đề lý luận
về thủ tục giải quyết khiếu kiện hành chính ở TAND cấp huyện; 2/ Nghiên cứu,
đánh giá thực trạng hoạt động xét xử án hành chính ở TAND cấp huyện ở tỉnh Hậu
Giang hiện nay; 3/ Đưa ra giải pháp nhằm hoàn thiện công tác xét xử án hành chính
về thủ tục tố tụng hành chính tại TAND cấp huyện nói chung, ở tỉnh Hậu Giang nói
riêng.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu thủ tục giải quyết khiếu kiện hành chính ở Tòa án
nhân dân cấp huyện;
Về không gian, luận văn thực hiện việc nghiên cứu hoạt động áp dụng các thủ
tục xét xử án hành chính tại Tòa án nhân dân cấp huyện trên địa bàn tỉnh Hậu
Giang;
Về thời gian nghiên cứu, luận văn thực hiện khảo sát thực tiễn tại Hậu Giang
trong khoảng 05 năm trở lại đây.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở phương pháp luận của tư tưởng Hồ Chí
Minh, các quan điểm của Đảng, Nhà nước về Nhà nước pháp quyền xã hội chủ

nghĩa, dân chủ, bảo đảm quyền con người, pháp luật về tố tụng hành chính…
Để đạt được mục đích nghiên cứu, người viết đã vận dụng kết hợp các phương
pháp so sánh, phương pháp đối chiếu, phương pháp phân tích, phương pháp tổng
hợp,… và đặc biệt là phương pháp tổng kết thực tiễn để xem xét, giải quyết các vấn
đề cụ thể về lý luận, phương pháp phân tích luật viết để tiến hành đánh giá, phân
4


tích, bình luận những quy định của pháp luật về thủ tục giải quyết khiếu kiện hành
chính tại Tòa án nhân dân cấp huyện.
6. Ý nghĩa lý luận và ý nghĩa thực tiễn của luận văn
Qua việc nghiên cứu thực tiễn về thủ tục giải quyết khiếu kiện hành chính tại
Tòa án nhân dân cấp huyện lấy thực tiễn ở địa bàn tỉnh Hậu Giang, tác giả mong
muốn nêu lên được những vướng mắc, hạn chế làm ảnh hưởng đến hoạt động xét xử
hành chính, từ đó đưa ra những kiến nghị có cơ sở lý luận và thực tiễn để hoàn thiện
hoạt động xét xử hành chính tại Tòa án nhân dân cấp huyện trên địa bàn nói riêng
và cả nước nói chung. Ngoài ra, đề tài có thể sử dụng trong quá trình giảng dạy
nghiên cứu ở cấp độ đại học và sau đại học.
7. Cơ cấu của luận văn
Luận văn được thiết kế gồm ba phần: Phần mở đầu, phần nội dung và phần kết
luận. Trong đó, phần nội dung được chia làm ba chương:
- Chương 1: Những vấn đề lý luận về thủ tục giải quyết khiếu kiện hành chính
tại Tòa án nhân dân cấp huyện
- Chương 2: Thực trạng thủ tục giải quyết khiếu kiện hành chính tại Tòa án nhân
dân cấp huyện trên địa bàn tỉnh Hậu Giang
- Chương 3: Các giải pháp đổi mới thủ tục giải quyết khiếu kiện hành chính tại
Tòa án nhân dân cấp huyện

5

Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THỦ TỤC GIẢI QUYẾT
KHIẾU KIỆN HÀNH CHÍNH TẠI TÒA ÁN NHÂN DÂN CẤP HUYỆN
1.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của thủ tục giải quyết khiếu kiện hành
chính tại Tòa án nhân dân cấp huyện
1.1.1. Khái niệm thủ tục giải quyết khiếu kiện hành chính tại Tòa án nhân dân
cấp huyện
Khiếu kiện hành chính và GQKKHC dựa trên quan điểm về tính chịu trách
nhiệm của cơ quan nhà nước trước công dân. Các cơ quan nhà nước phải chịu trách
nhiệm về các QĐHC, HVHC của mình trước các cá nhân, tổ chức có liên quan. Khi
các cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức trong cơ quan hành chính nhà nước ban
hành QĐHC, thực hiện HVHC trái pháp luật, không đúng thẩm quyền, lạm quyền,...
gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức trong xã hội thì làm
nảy sinh khiếu nại, khiếu kiện hành chính, cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức đó
phải chịu trách nhiệm hành chính. Như vậy, lúc này đã nảy sinh một tranh chấp
hành chính giữa cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức trong cơ quan nhà nước và cá
nhân, tổ chức có liên quan. Các cá nhân, tổ chức có hai lựa chọn: hoặc khiếu nại
theo con đường hành chính hoặc khiếu kiện theo con đường tư pháp.
Khiếu kiện hành chính là việc cá nhân, tổ chức theo quy định của pháp luật
khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án đối với QĐHC, HVHC, quyết định kỷ luật
buộc thôi việc công chức, quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ
việc cạnh tranh, việc lập danh sách cử tri (sau đây gọi chung là QHCĐ, HVHC) khi
cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp
pháp của mình để đề nghị Tòa án phán quyết về tính hợp pháp của QĐHC, HVHC
đó.
Khiếu kiện hành chính có điểm khác quan trọng so với khiếu nại. Khiếu nại
là việc cá nhân, tổ chức theo quy định của pháp luật đề nghị cơ quan, tổ chức, cá

6

nhân có thẩm quyền xem xét lại QĐHC, HVHC của cơ quan hành chính nhà nước,
của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc quyết định kỷ
luật cán bộ, công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái
pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình. Như vậy, khiếu kiện hành
chính là việc cá nhân, tổ chức để nghị Tòa án – một cơ quan tư pháp, giải quyết
theo thủ tục tố tụng tư pháp còn khiếu nại là việc cá nhân, tổ chức đề nghị cơ quan
hành chính, người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính là chủ thể ban hành
QĐHC, thực hiện HVHC hoặc cấp trên của chủ thể này giải quyết theo trình tự, thủ
tục hành chính, bên cạnh đó, về phạm vi khiếu nại thì rộng hơn so với phạm vi
khiếu kiện như trong trường hợp kỷ luật cán bộ, công chức, thì khiếu kiện hành
chính chỉ áp dụng đối với quyết định kỷ luật buộc thôi việc công chức giữ chức vụ
từ Tổng Cục trưởng và tương đương trở xuống.
Về bản chất, GQKKHC là việc xem xét và ra phán quyết có giá trị pháp lý
nhằm giải quyết tranh chấp liên quan đến một QĐHC hay HVHC. Thông thường,
đó là tranh chấp giữa một bên là cơ quan hành chính nhà nước với một bên là đối
tượng tác động của QĐHC hay HVHC (công dân và các tổ chức cụ thể). Như vậy,
có thể hiểu GQKKHC là hoạt động giải quyết các tranh chấp nảy sinh trong quá
trình điều hành, quản lý của các cơ quan hành chính nhà nước, trong đó chủ yếu là
việc xem xét, phán quyết về tính đúng đắn (tính hợp pháp) của các quyết định hay
hành vi quản lý của cơ quan hành chính nhà nước.
Việc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa đã đặt ra các yêu cầu
đối với GQKKHC. Nhà nước pháp quyền khác với nhà nước khác ở mối quan hệ
giữa công quyền và người dân. Trong Nhà nước phong kiến mối quan hệ giữa Nhà
nước và công dân là mối quan hệ một chiều thể hiện ở việc thần dân chịu trách
nhiệm trước Nhà nước mà không có chiều ngược lại: chính Nhà nước cũng phải
chịu trách nhiệm trước người dân. Trong Nhà nước pháp quyền, mối quan hệ giữa
Nhà nước và công dân là mối quan hệ qua lại hai chiều. Nhà nước hoàn toàn có thể
và có nguy cơ bị công dân của mình khởi kiện ra Tòa án nếu các quyết định của cơ

quan thực hiện quyền hành pháp, hành vi công vụ của công chức xâm hại đến
7


quyền, lợi ích hợp pháp của công dân. Bên cạnh đó, nói đến Nhà nước pháp quyền
là nói đến một Nhà nước mà ở đó, quyền con người, quyền công dân được ghi nhận
trong Hiến pháp và pháp luật đồng thời được bảo đảm thực hiện và bảo vệ trên thực
tế bằng các chế định pháp lý khác nhau. Khi quyền công dân trong Nhà nước pháp
quyền bị xâm phạm bởi cơ quan hành chính thì một trong những chế định pháp lý
bảo vệ quyền công dân hiệu quả nhất chính là việc giải quyết khiếu kiện bằng con
đường Tòa án. Như vậy, GQKKHC là một chế định pháp lý hướng đến mục đích
cuối cùng là bảo vệ quyền con người, quyền công dân trong Nhà nước pháp quyền.
Chúng ta đang xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do
nhân dân, vì nhân dân, vì vậy việc nghiên cứu những yêu cầu của Nhà nước pháp
quyền xã hội chủ nghĩa đối với GQKKHC cũng như nâng cao vai trò, hiệu quả của
GQKKHC tại Tòa án là cần thiết.
Hiện nay, ở Việt Nam thuật ngữ GQKKHC thường được hiểu theo nhiều
nghĩa khác nhau tuy nhiên có thể quan niệm về GQKKHC là hoạt động xét xử các
vụ án hành chính (giải quyết các tranh chấp hành chính) do Tòa án thực hiện theo
trình tự, thủ tục tố tụng hành chính và kết quả là Tòa án ban hành ra bản án, quyết
định. Tuy nhiên, để đảm bảo hoạt động GQKKHC đúng thì Tòa án phải tiến hành
đầy đủ các thủ tục tố tụng hành chính theo quy định của pháp luật.
Theo từ điển tiếng Việt “Thủ tục” là những việc cụ thể phải làm theo một
trình tự quy định để thực hiện một công việc có tính chất chính thức [21, tr. 1137].
Trong khoa học pháp lý, thủ tục được hiểu là các quy định của pháp luật về những
việc cụ thể phải làm theo một trình tự để giải quyết một công việc. Theo đó, có thể
xác định thủ tục GQKKHC tại TAND cấp huyện là các quy định của pháp luật về
trình tự và cách thức thực hiện các hành vi mà TAND cấp huyện, các chủ thể tiến
hành và tham gia tố tụng khác phải làm để giải quyết vụ án hành chính.
Thủ tục GQKKHC tại TAND cấp huyện là một loại quy phạm pháp luật quy

định những việc cụ thể mà TAND cấp huyện phải làm theo một trình tự quy định để
giải quyết vụ án hành chính, đó là những công việc của TAND phải thực hiện trong

8


mối quan hệ với các cơ quan, tổ chức và cá nhân. Thủ tục GQKKHC tại TAND là
những hoạt động mà Tòa án tiến hành giải quyết tranh chấp hành chính giữa các
đương sự trong vụ án hành chính và thủ tục này do pháp luật về tố tụng hành chính
quy định. Sự khác nhau giữa thủ tục GQKKHC của TAND và TAND cấp huyện là
ở cấp xét xử, TAND cấp huyện chỉ có thẩm quyền xét xử sơ thẩm các khiếu kiện
hành chính mà không có thẩm quyền xét xử phúc thẩm hoặc giải quyết theo thủ tục
giám đốc thẩm, tái thẩm các khiếu kiện hành chính.
1.1.2. Đặc điểm của thủ tục giải quyết khiếu kiện hành chính tại Tòa án nhân
dân cấp huyện
Thủ tục GQKKHC gắn với việc một cơ quan phán quyết về tính hợp pháp
hay bất hợp pháp trong tranh chấp hành chính với tư cách là cơ quan tư pháp, cụ thể
là TAND xét xử vụ án hành chính cùng với các vụ án khác. Thủ tục GQKKHC nói
chung có các đặc điểm sau đây:
Thứ nhất, thủ tục GQKKHC thực chất là những công việc được áp dụng theo
trình tự để tiến hành giải quyết tranh chấp hành chính giữa một bên là cơ quan nhà
nước, cán bộ, công chức trong cơ quan nhà nước với một bên là cá nhân, tổ chức
trong xã hội. Mặc dù, trong quan hệ tố tụng thì các bên tham gia tố tụng bình đẳng,
có quyền và nghĩa vụ theo quy định của pháp luật nhưng trong quan hệ quản lý
hành chính thì bên bị kiện lại là chủ thể quản lý, bên khởi kiện lại là đối tượng bị
quản lý. Trong tranh chấp hành chính, bên bị kiện là cơ quan nhà nước, cán bộ,
công chức trong cơ quan nhà nước, là “bên có quyền lực hành chính thường có ưu
thế hơn” còn bên khởi kiện là cá nhân, tổ chức thường là bên “yếu thế hơn”. Tuy
nhiên khi áp Tòa án GQKKHC thì các đương sự đều phải tuân thủ chặt chẽ các thủ
tục GQKKHC để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự.

Thứ hai, thủ tục khiếu kiện hành chính gắn liền với sự hiện diện tranh chấp
pháp luật liên quan đến quan hệ hành chính nhà nước hay quản lý hành chính nhà
nước, được gọi là tranh chấp hành chính nảy sinh trong quan hệ hành chính nhà
nước, được giải quyết theo con đường tư pháp. Tranh chấp này có thể là QĐHC

9


hoặc HVHC. Đây là một trong những dấu hiệu phân biệt thủ tục giải quyết khiếu
kiện hành chính với thủ tục tố tụng hình sự, dân sự,…
Thứ ba, thủ tục giải quyết khiếu kiện hành chính được áp dụng trong việc
GQKKHC là thủ tục tư pháp (hay thủ tục tố tụng).
Thứ tư, thủ tục giải quyết khiếu kiện hành chính chặt chẽ hơn thủ tục hành
chính giải quyết khiếu nại hành chính.
Thứ năm, thủ tục GQKKHC tại Tòa án nhân dân đảm bảo quyền dân chủ và
pháp chế hơn thủ tục giải quyết khiếu nại hành chính tại cơ quan hành chính nhà
nước.
Đối với thủ tục GQKKHC của Tòa án nhân dân cấp huyện, đặc điểm của nó
là:
Thứ nhất, thủ tục GQKKHC tại TAND cấp huyện là những hoạt động phải
làm theo một trình tự để giải quyết các vụ án hành chính sơ thẩm tại TAND cấp
thấp nhất thực hiện theo quy định của pháp luật về TTHC.
Thứ hai, thủ tục GQKKHC tại TAND cấp huyện được tiến hành đối với các
vụ án hành chính sơ thẩm mà theo quy định của pháp luật TTHC thuộc thẩm quyền
của TAND cấp huyện và nó có đặc điểm đơn giản hơn so với các vụ án hành chính
sơ thẩm thuộc thẩm quyền của TAND cấp tỉnh.
Thứ ba, đối tượng của việc áp dụng thủ tục GQKKHC tại TAND cấp huyện
là các QĐHC, HVHC của các cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền trong cơ
quan nhà nước cấp huyện thuộc thẩm quyền giải quyết của TAND cấp huyện bị
khởi kiện tại TAND cấp huyện.

1.1.3. Vai trò của thủ tục giải quyết khiếu kiện hành chính tại Tòa án nhân dân
cấp huyện
Thủ tục GQKKHC là các hoạt động phải tiến hành theo trình tự nhất định để
giải quyết vụ án hành chính, chính vì vậy nó có vai trò rất quan trọng đối với cá
nhân, cơ quan, tổ chức và cả cơ quan tiến hành tố tụng, các hoạt động và trình tự tố
10


tụng hành chính phải hợp lý để giải quyết vụ án hành chính, phù hợp với tranh chấp
hành chính. Từ đó, đòi hỏi pháp luật phải có quy định cụ thể về các bước tiến hành
hoạt động tố tụng từ khởi kiện, thụ lý vụ án hành chính đến thi hành bản án, quyết
định của Tòa án, đồng thời phải quy định chặt chẽ về thời gian thực hiện các hành
vi tố tụng, các hình thức xử lý đối với việc vi phạm quy định về thời gian thực hiện
hành vi tố tụng. Chúng tôi có thể cụ thể vai trò của thủ tục GQKKHC tại TAND cấp
huyện như sau:
Thứ nhất, thủ tục GQKKHC là cơ sở nền tảng hay bảo đảm pháp lý để Tòa
án tiến hành giải quyết vụ án hành chính hợp pháp, đúng đắn. Nếu pháp luật TTHC
đã quy định khung pháp lý chặt chẽ về thủ tục GQKKHC Tòa án nhân dân chỉ cần
đảm bảo việc áp dụng đúng và đầy đủ các thủ tục GQKKHC thì sẽ đảm bảo quyền
và lợi ích hợp pháp cho đương sự trong vụ án hành chính.
Thứ hai, thủ tục GQKKHC là cơ sở để Viện kiểm sát kiểm sát quá trình tuân
thủ pháp luật của Tòa án để giải quyết vụ án hành chính. Từ cơ sở pháp lý về thủ
tục GQKKHC, Viện kiểm sát có thể thực hiện công tác kiểm sát hoạt động tuân
theo pháp luật của Tòa án nhân dân để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của
đương sự.
Thứ ba, thủ tục GQKKHC là cơ sở để các đương sự tự mình hoặc yêu cầu
người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho mình thực hiện các quyền và nghĩa vụ
để tham gia tố tụng tại Tòa án trong quá trình giải quyết vụ án hành chính.
Thứ tư, thủ tục giải quyết khiếu kiện hành chính là cơ sở nền tảng để Cơ
quan tiến hành tố tụng và người tham gia tố tụng thực hiện theo quy định của pháp

luật tố tụng hành chính. Từ đó, đảm bảo pháp chế trong quản lý hành chính đáp ứng
yêu cầu của nhà nước pháp quyền; quyền dân chủ được đảm bảo, cá nhân, tổ chức
khởi kiện và người bị kiện là cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền trong cơ quan
nhà nước đều bình đẳng trước các quy định về thủ tục tố tụng hành chính. Thực
hiện đúng các quy định về thủ tục tố tụng hành chính, đảm bảo quyền khiếu kiện
của công dân, từ đó đảm bảo các quyền khác của công dân và quyền dân chủ, quyền

11


con người cũng được đảm bảo. Hơn thế nữa, khi áp dụng đúng đắn các quy định về
thủ tục tố tụng hành chính Tòa án đảm bảo cho quyền và lợi ích của Nhà nước, đảm
bảo cho sự hoạt động thông suốt của nền hành chính quốc gia.
Thủ tục GQKKHC tại Tòa án nhân dân có vai trò quan trọng, xuất phát từ
đặc điểm này, pháp luật tố tụng hành chính nói chung và thủ tục giải quyết khiếu
kiện hành chính nói riêng cần có quy định để bảo đảm sự bình đẳng giữa người khởi
kiện và người bị kiện, nhất là trong việc cung cấp chứng cứ nhằm giúp Tòa án giải
quyết đúng đắn vụ án hành chính, thủ tục GQKKHC tạo ra một cơ chế giải quyết
tranh chấp hành chính khách quan hơn, bình đẳng, góp phần giữ gìn sự ổn định xã
hội trong Nhà nước pháp quyền.
1.2. Các bộ phận hợp thành của thủ tục giải quyết khiếu kiện hành chính tại
Tòa án nhân dân cấp huyện
Các bộ phận hợp thành của thủ tục GQKKHC tại TAND cấp huyện có thể
được hiểu là các yếu tố tạo nên thủ tục tố tụng bao gồm các giai đoạn tiến hành và
các hành vi cụ thể mà các chủ thể tiến hành và tham gia tố tụng cần thực hiện trong
vụ án hành chính tại TAND cấp huyện. Cụ thể, đó là toàn bộ hoạt động của Tòa án,
Viện kiểm sát, người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng, của cá nhân, của cơ
quan Nhà nước và tổ chức trong việc giải quyết vụ án hành chính, cũng như các
hoạt động diễn ra theo trình tự do pháp luật quy định đối với việc khởi kiện, thụ lý,
giải quyết vụ án hành chính và thi hành bản án, quyết định của Tòa án về vụ án

hành chính.
Có thể khái quát các bộ phận hợp thành thủ tục GQKKHC tại TAND gồm
các giai đoạn sau và là với nó sẽ là các quy định cụ thể về hành vi tố tụng là:
Thứ nhất, giai đoạn khởi kiện và thụ lý vụ án hành chính. Tòa án chỉ thụ lý
vụ án hành chính khi có yêu cầu của đương sự và việc yêu cầu đó phải được thể
hiện bằng đơn khởi kiện. Sau đó, Tòa án sẽ tiến hành thụ lý vụ án khi đương sự đã
nộp tiền tạm ứng án phí. Mục đích của việc thụ lý vụ án hành chính là thể hiện việc
Tòa án đã chấp nhận đơn khởi kiện của đương sự để tiến hành giải quyết vụ án hành
12


chính.
Thứ hai, giai đoạn chuẩn bị xét xử vụ án hành chính. Mục đích của giai đoạn
này là tiến hành thu thập chứng cứ và các tài liệu cũng như xác minh các vấn đề liên
quan đến vụ án để đưa ra xét xử vụ án hành chính.
Thứ ba, giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hành chính. Mục đích của giai đoạn
xét xử sơ thẩm vụ án hành chính là ban hành ra bản án hoặc quyết định về việc giải
quyết vụ án hành chính, nếu không có kháng cáo hoặc kháng nghị thì bản án hoặc
quyết định của Tòa án cấp sơ thẩm có hiệu lực thi hành.
Thứ tư, giai đoạn xét xử phúc thẩm vụ án hành chính. Khi bản án hoặc quyết
định của Tòa án cấp sơ thẩm bị kháng cáo hoặc kháng nghị thì sẽ được giải quyết
theo thủ tục phúc thẩm. Mục đích là xem xét lại quá trình giải quyết của Tòa án cấp
sơ thẩm theo kháng cáo của đương sự hoặc kháng nghị của Viện kiểm sát và cũng
đảm bảo cho chế độ xét xử sơ thẩm, phúc thẩm của Tòa án nhân dân.
Thứ năm, giai đoạn thi hành bản án hoặc quyết định hành chính của Tòa án
đã có hiệu lực pháp luật. Mục đích của giai đoạn này là đảm bảo hiệu lực phán
quyết của Tòa án, đảm bảo công lý được thực thi và đảm bảo quyền và lợi ích hợp
pháp của đương sự.
Thứ sáu, giai đoạn xem xét lại bản án hoặc quyết định hành chính của Tòa án
đã có hiệu lực pháp luật theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm. Mục đích của thủ tục

này là xem xét lại bản án đã có hiệu lực pháp luật nếu có sai phạm hoặc có tình tiết
mới để đảm bảo quyền lợi của đương sự trong vụ án hành chính.
Thứ bảy, giai đoạn đặc biệt xem xét lại quyết định của Hội đồng Thẩm phán
TAND Tối cao. Đây là thủ tục xem xét lại kết quả giám đốc thẩm, tái thẩm của Hội
đồng Thẩm phán TAND Tối cao do chính Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao tiến
hành nhằm phát hiện và khắc phục kịp thời những trường hợp quyết định của Hội
đồng Thẩm phán TAND Tối cao có vi phạm pháp luật nghiêm trọng hoặc phát hiện
tình tiết quan trọng mới có thể làm thay đổi cơ bản nội dung quyết định mà Hội
đồng Thẩm phán TAND Tối cao, đương sự không biết được khi ra quyết định đó.
13


Từ đó đảm bảo quyền con người, quyền công dân, quyền và lợi ích hợp pháp của cá
nhân, tổ chức.
Tuy nhiên trong phạm vi nghiên cứu đề tài, tác giả chỉ tập trung nghiên cứu
thủ tục GQKKHC tại TAND cấp huyện nên có thể khái quát các giai đoạn tố tụng
hành chính tại TAND cấp huyện bao gồm: Giai đoạn khởi kiện và thụ lý, giai đoạn
chuẩn bị xét xử, giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hành chính tại TAND cấp huyện.
Tóm tại, các bộ phận hợp thành của thủ tục GQKKHC tại TAND cấp huyện
bao gồm trình tự tiến hành về mặt thời gian, không gian các giai đoạn tố tụng hành
chính tại TAND cấp huyện theo quy định của pháp luật tố tụng hành chính.
1.2.1. Thủ tục giải quyết khiếu kiện hành chính với tính cách thể chế tại TAND
cấp huyện
Khởi kiện và thụ lý vụ án hành chính tại TAND cấp huyện
Dưới góc độ luật tố tụng hành chính, “thụ lý” thường được hiểu là việc Toà
án chính thức tiếp nhận và giải quyết công việc thuộc thẩm quyền của mình (thụ lý
vụ án hành chính). Do vậy, để làm rõ khái niệm “thụ lý vụ án hành chính”, thì bên
cạnh việc tìm hiểu khái niệm thụ lý trên đây còn cần phải nắm được những vấn đề
lý luận chung về “vụ án hành chính”. Còn vụ án được hiểu là vụ việc Toà án có
trách nhiệm giải quyết theo yêu cầu hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức để bảo

vệ một cách hữu hiệu các quyền và lợi ích hợp pháp của các cá nhân, tổ chức, cơ
quan khỏi sự xâm hại một cách trái pháp luật từ quyền hành pháp.
Bên cạnh quyền được khởi kiện các vụ án về hình sự, dân sự, kinh tế và lao
động thì công dân được quyền khởi kiện vụ án hành chính theo quy định của pháp
luật. Để có vụ án hành chính, pháp luật không chỉ có những quy định ràng buộc đối
với người khởi kiện mà pháp luật còn có những quy định đối với chủ thể tiến hành
tố tụng, nhất là Toà án. Vụ án hành chính được thụ lý giải quyết, trước hết nó phải
thuộc thẩm quyền của Toà án nhất định mà pháp luật đã ghi nhận.

14


Có thể hiểu, “vụ án hành chính là vụ án được phát sinh tại Toà án có thẩm
quyền theo quy định của pháp luật tố tụng hành chính, do cá nhân, cơ quan nhà
nước hoặc tổ chức khởi kiện yêu cầu toà án bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của
mình trước một quyết định hành chính, hành vi hành chính”.
Các hoạt động để đi đến “thụ lý vụ án hành chính” là những hành vi tố tụng
đầu tiên mà Toà án phải tiến hành để đi đến quyết định có hay không có các giai
đoạn tiếp theo của vụ án hành chính. Vì vậy, có thể nói, thụ lý vụ án hành chính
trước hết là một trong những quyền và nghĩa vụ của Toà án. Điều này xuất phát từ
chức năng, nhiệm vụ của Toà án trong xét xử án hành chính.
Tóm lại, thụ lý vụ án hành chính là việc Toà án chấp nhận việc khởi kiện của
người khởi kiện bằng cách ghi vào sổ thụ lý vụ án hành chính để giải quyết và ra
thông báo về việc thụ lý vụ án hành chính.
Giữa khởi kiện và thụ lý vụ án hành chính có mối quan hệ chặt chẽ bởi những
lý do sau:
Thứ nhất: Khởi kiện vụ án hành chính là cơ sở để Toà án thụ lý vụ án; không
có khởi kiện thì sẽ không có việc thụ lý vụ án của Toà án. Theo tinh thần của Luật
TTHC 2015 thì, khởi kiện là quyền tự “định đoạt” thuộc về cá nhân, tổ chức, cơ
quan đối với việc yêu cầu Toà án phán quyết về quyết định hành chính, hành vi

hành chính mà theo họ là trái pháp luật, xâm hại trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp
pháp của mình. Khởi kiện chính vì vậy là một sự kiện pháp lý làm phát sinh quan hệ
giữa người khởi kiện với Toà hành chính thuộc Toà án nhân dân có thẩm quyền.
Chức năng của Toà án nói chung và của Toà hành chính nói riêng là xét xử các vụ
án hành chính để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người khởi kiện. Có thể
khẳng định rằng, khởi kiện vụ án hành chính là tiền đề đối với hoạt động thụ lý của
Toà án.
Thứ hai: Việc khởi kiện vụ án hành chính có được chấp nhận hay không lại
phụ thuộc vào hoạt động thụ lý của Toà án. Toà án chỉ thụ lý vụ án hành chính khi
nó thoả mãn những căn cứ luật định. Toà án sẽ trả lại đơn kiện khi việc khởi kiện
15


rơi vào một trong những trường hợp pháp luật quy định phải trả lại đơn kiện. Mặt
khác, thông qua những trường hợp Toà án trả lại đơn kiện sẽ làm cho việc khởi kiện
tuân thủ những quy định của pháp luật, hạn chế tình trạng khởi kiện tràn lan.
Hoạt động tố tụng giải quyết các vụ án hành chính phải trải qua nhiều giai
đoạn khác nhau, từ khi bắt đầu cho đến khi kết thúc vụ án. Đây là trình tự có tính
chất bắt buộc trong việc giải quyết vụ án.
Việc chấp nhận đơn của người khởi kiện và vào sổ thụ lý vụ án của Toà án
có một ý nghĩa hết sức quan trọng, không chỉ chính thức làm phát sinh trách nhiệm
của Toà án trong việc giải quyết vụ án hành chính, mà còn giúp cho Toà án có
những nhận định ban đầu cần thiết về tình trạng tranh chấp hành chính, phương
hướng giải quyết vụ việc và hạn chế tình trạng thụ lý những vụ việc không thuộc
thẩm quyền xét xử hành chính của mình, là cơ sở để Toà án nhân dân tiến hành việc
giải quyết vụ án hành chính, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự.
Như vậy, để đảm bảo cho việc ra được bản án hoặc quyết định của Toà án
phù hợp với thực tế khách quan, bảo vệ được quyền và lợi ích hợp pháp của nhà
nước cũng như của người khởi kiện, hoạt động thụ lý vụ án hành chính chiếm vai
trò quan trọng, làm cơ sở pháp lý cho các giai đoạn tiếp theo của quá trình giải

quyết vụ án hành chính. Mặt khác, thụ lý vụ án hành chính còn góp phần giảm bớt
những mâu thuẫn, tranh chấp kéo dài trong nội bộ nhân dân, tạo niềm tin cho các cơ
quan pháp luật nói chung và Toà án nói riêng.
Điểm quan trọng nhất của thụ lý vụ án hành chính là cơ quan có thẩm quyền
giải quyết vụ án sau khi nhận được đơn kiện trong thời gian nhất định phải ra được
một trong các quyết định: Quyết định thụ lý vụ án hoặc quyết định trả lại đơn kiện
cho người khởi kiện khi có những căn cứ nhất định…
Về nguyên tắc, Toà án chỉ thực hiện thẩm quyền xét xử hành chính của mình
khi có đơn khởi kiện vụ án hành chính. Nhưng, trách nhiệm giải quyết vụ án hành
chính của Toà án cũng không mặc nhiên phát sinh từ khi có đơn khởi kiện vụ án
hành chính. Pháp luật quy định quyền quyết định thụ lý vụ án hành chính thuộc về
16


Toà án trên cơ sở những điều kiện (căn cứ) nhất định để hạn chế khiếu kiện tràn lan
và kiểm tra những điều kiện cần thiết cho việc giải quyết có hiệu quả, đúng pháp
luật các vụ án hành chính.
Như vậy, căn cứ thụ lý vụ án hành chính là những cơ sở do pháp luật quy
định mà dựa vào đó để Toà án xem xét có thụ lý vụ án hành chính hay không thụ lý
vụ án hành chính. Căn cứ thụ lý vụ án hành chính có một số đặc điểm sau:
Thứ nhất, căn cứ thụ lý vụ án hành chính là những quy định cụ thể của pháp
luật. Nhà nước quản lý xã hội bằng pháp luật. Hệ thống các văn bản pháp luật là
phương tiện để chuyển tải các chủ trương, chính sách của Đảng và nhà nước. Do
đó, có thể khẳng định, hệ thống văn bản pháp luật nói chung và pháp luật về tố tụng
hành chính nói riêng là cơ sở pháp lý làm phát sinh, thay đổi, chấm dứt các quan hệ
pháp luật.
Thứ hai, việc xem xét các căn cứ này trước khi tiến hành thụ lý vụ án là bắt
buộc. Toà án không thể thụ lý vụ án sau đó mới xem xét các căn cứ pháp luật quy
định. Điều đó sẽ dẫn đến tình trạng khởi kiện tràn lan, thụ lý cả những vụ việc
không thuộc thẩm quyền giải quyết của Toà án,… làm ảnh hưởng tới các hoạt động

bình thường khác của Toà án nhân dân.
Thứ ba, những căn cứ này là cơ sở cho Toà án thực hiện chức năng xét xử
của mình. Nếu pháp luật tố tụng hành chính không quy định cụ thể những căn cứ
thụ lý vụ án hành chính thì sẽ rất khó khăn cho Toà án khi thụ lý vụ án, khi tiến
hành các giai đoạn tiếp theo trong quá trình giải quyết một vụ án, như giai đoạn
chuẩn bị xét xử, giai đoạn xét xử sơ thẩm… Khái quát lại, về nguyên tắc, Toà án
không có thẩm quyền thụ lý vụ án hành chính vô điều kiện mà chỉ thực hiện việc
thụ lý vụ án khi đơn khởi kiện thoả mãn những căn cứ pháp luật quy định.
Giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án hành chính tại TAND cấp huyện
Chuẩn bị xét xử vụ án hành chính là việc Tòa án có thẩm quyền tiến hành thu
thập các tài liệu, chứng cứ của vụ án; bước đầu đánh giá chứng cứ nhằm giúp Tòa
án có các quyết định chính xác trong việc giải quyết vụ án; đồng thời còn giúp Tòa
17


án có những kiến nghị kịp thời với cơ quan có thẩm quyền trong việc ban hành và
thực hiện các quyết định hành chính liên quan đến công tác quản lý hành chính Nhà
nước.
Nhiệm vụ của giai đoạn chuẩn bị xét xử
Giai đoạn chuẩn bị xét xử vụ án hành chính tập trung thực hiện các nhiệm vụ
cơ bản sau đây:
Một là, xác định được nội dung của vụ án, quyền và lợi ích của người khởi
kiện, nội dung quyết định hành chính, hành vi hành chính bị khiếu kiện; xác định
quyết định hành chính, hành vi hành chính bị khiếu kiện có hợp pháp hay không.
Từ đó xác định có hay không có quyền, lợi ích hợp pháp bị xâm hại.
Hai là, thu thập đầy đủ những chứng cứ liên quan đến vụ án theo trình tự, thủ
tục pháp luật quy định đế việc xét xử vụ án hành chính được khách quan và công
bằng, nhằm bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức bị xâm
phạm.
Ý nghĩa của giai đoạn chuẩn bị xét xử

Giai đoạn chuẩn bị xét xử là giai đoạn tiếp theo ngay sau khi có quyết định
thụ lý vụ án, và kết thúc khi hoàn tất các hồ sơ cần thiết cho việc mở phiên tòa xét
xử sơ thẩm. Giai đoạn này có ý nghĩa rất quan trọng, được thể hiện như sau:
Một là, thu thập đầy đủ chứng cứ của vụ án nhằm làm cơ sở cho việc mở
phiên tòa xét xử sơ thẩm vụ án.
Hai là, tạo điều kiện cho Thẩm phán tiến hành nghiên cứu một cách đầy đủ,
kỹ lưỡng các tình tiết liên quan của vụ án để nắm được thực chất của vấn đề và đưa
ra các quyết định hợp lý.
Ba là, thông qua giai đoạn chuẩn bị xét xử, Tòa án có thể phát hiện những sai
sót, khuyết điểm của cơ quan hành chính nhà nước trong quá trình hoạt động quản
lý hành chính nhà nước. Từ đó, có những kiến nghị nhằm giúp tăng cường hiệu lực,
hiệu quả trong hoạt động chấp hành và điều hành.
18


Bốn là, giai đoạn này góp phần giáo dục ý thức pháp luật trong nhân dân,
trong các tổ chức và cơ quan.
Căn cứ vào pháp luật để xem xét quyết định hành chính, hành vi hành chính
hợp pháp hay bất hợp pháp. Khi giải quyết vụ án hành chính, căn cứ để xem xét
quyết định hành chính, hành vi hành chính đúng hay sai là văn bản quy phạm pháp
luật có giá trị pháp lý cao nhất quy định về lĩnh vực đó đang có hiệu lực thi hành tại
thời điểm ra quyết định hành chính hay có hành vi hành chính mà bị khiếu kiện.
Ví dụ: Nghị định của Chính phủ quy định về thu thuế đối với một loại hoạt
động nào đó với mức tối đa là 5% tổng giá trị lợi nhuận thu được. Thông tư hướng
dẫn của Bộ Tài chính cũng hướng dẫn mức tối đa là 5% tổng giá trị lợi nhuận thu
được. Ủy ban nhân dân tỉnh X căn cứ vào địa phương mình cho rằng phải thu cao
hơn nên ra văn bản hướng dẫn việc thu thuế đối với loại hoạt động này ở địa
phương mình với mức tối đa là 8% tổng giá trị lợi nhuận. Khi thu thuế, cán bộ có
thẩm quyền chỉ căn cứ và văn bản của UBND tỉnh nên ra quyết định thu thuế 7%
tổng giá trị lợi nhuận. Quyết định về thu thuế này bị khiếu kiện. Trong trường hợp

này, Nghị định của Chính phủ có giá trị pháp lý cao nhất và căn cứ vào Nghị định
của Chính phủ, thì quyết định về thu thuế của cán bộ có thẩm quyền là không đúng.
Do đó, khi xét xử Tòa án quyết định hủy bỏ quyết định về thu thuế nói trên và yêu
cầu cơ quan đã ra quyết định thu thuế phải sửa lại quyết định của mình; đồng thời
Tòa án cần kiến nghị với UBND tỉnh X để UBND tỉnh X tự hủy bỏ văn bản hướng
dẫn việc thu thuế trái với văn bản của cơ quan cấp trên như trong thí dụ này.
Tòa án sau khi đã thụ lý vụ án hành chính và chuẩn bị các thủ tục theo quy
định của pháp luật nếu phát sinh các căn cứ mà pháp luật tố tụng hành chính quy
định phải tạm đình chỉ hoặc đình chỉ giải quyết vụ án hành chính thì Tòa án ra các
quyết định như sau:
Thứ nhất, quyết định tạm đình chỉ giải quyết vụ án

19


Khái niệm: Là việc Tòa án có thẩm quyền sau khi thụ lý vụ án và phát hiện
những căn cứ theo quy định của pháp luật đã ra quyết định tạm dừng việc giải quyết
vụ án.
Căn cứ để quyết định tạm đình chỉ việc giải quyết vụ án:
Một là, đương sự là cá nhân đã chết, cơ quan, tổ chức đã giải thể mà chưa có
cá nhân, cơ quan, tổ chức kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng;
Hai là, đương sự là cá nhân mất năng lực hành vi dân sự mà chưa xác định
được người đại diện theo pháp luật;
Ba là, đã hết thời hạn chuẩn bị xét xử mà một trong các đương sự không thể
có mặt vì lý do chính đáng, trừ trường hợp có thể xét xử vắng mặt các đương sự;
Bốn là cần đợi kết quả giải quyết của cơ quan khác hoặc vụ việc khác có liên
quan.
Thẩm quyền quyết định tạm đình chỉ việc giải quyết vụ án: Trước khi mở
phiên toà: Thẩm phán được phân công làm chủ toạ phiên toà. Tại phiên toà: Hội
đồng xét xử.

Hậu quả của việc tạm đình chỉ giải quyết vụ án:
Một là, quyết định tạm đình chỉ giải quyết vụ án có thể bị kháng cáo, kháng
nghị theo thủ tục phúc thẩm.
Hai là, Toà án không xoá tên vụ án hành chính bị tạm đình chỉ giải quyết
trong sổ thụ lý mà chỉ ghi chú vào sổ thụ lý và ngày, tháng, năm của quyết định tạm
đình chỉ giải quyết vụ án hành chính đó.
Ba là, tiền tạm ứng án phí, lệ phí mà đương sự đã nộp được gửi tại Kho bạc
Nhà nước và được xử lý khi toà án tiếp tục giải quyết vụ án hành chính.
Thứ hai, quyết định đình chỉ giải quyết vụ án

20


Khái niệm: Đình chỉ việc giải quyết vụ án là việc Toà án có thẩm quyền sau
khi thụ lý vụ án phải thực hiện những căn cứ theo quy định của pháp luật đã ra
quyết định chấm dứt việc giải quyết vụ án.
Căn cứ đình chỉ giải quyết vụ án:
Một là, người khởi kiện là cá nhân đã chết mà quyền, nghĩa vụ của họ không
được thừa kế; cơ quan, tổ chức đã giải thể mà không có cá nhân, cơ quan, tổ chức
kế thừa quyền và nghĩa vụ tố tụng;
Hai là, người khởi kiện rút đơn khởi kiện và được toà án chấp nhận;
Ba là, người khởi kiện đã được triệu tập hợp lệ đến lần thứ 2 mà vẫn vắng
mặt;
Bốn là, người bị kiện huỷ bỏ quyết định hành chính, quyết định kỷ luật buộc
thôi việc, quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh
hoặc chấm dứt hành vi hành chính bị khởi kiện và người khởi kiện đồng ý rút đơn
khởi kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có yêu cầu độc lập đồng ý rút yêu
cầu và các trường hợp mà pháp luật quy định đình chỉ giải quyết vụ án hành chính.
Thẩm quyền ra quyết định đình chỉ giải quyết vụ án: Trước khi mở phiên toà:
Thẩm phán được phân công giải quyết vụ án hành chính.Tại phiên toà: Hội đồng

xét xử.
Hậu quả của việc đình chỉ giải quyết vụ án hành chính:
Một là, quyết định đình chỉ giải quyết vụ án có thể bị kháng cáo, kháng nghị
theo thủ tục phúc thẩm.
Hai là, khi ra quyết định đình chỉ giải quyết vụ án hành chính, Toà án trả lại
đơn khởi kiện cùng tài liệu, chứng cứ cho đương sự nếu có yêu cầu.
Ba là, khi có quyết định đình chỉ giải quyết vụ án hành chính, đương sự
không có quyền khởi kiện yêu cầu Toà án giải quyết lại vụ án hành chính đó, nếu
việc khởi kiện này không có gì khác với vụ án đã bị đình chỉ về người khởi kiện, trừ

21