Hoàn cảnh ra đời và ý nghĩa nhan đề tác phẩm Rừng xà nu của Nguyễn Trung Thành

HOÀN CẢNH RA ĐỜI VÀ Ý NGHĨA NHAN ĐỀ RỪNG XÀ NU
Nguyễn Trung Thành hay còn gọi là Nguyên Ngọc tên thật là Nguyễn Văn Báu,
trong suốt hai cuộc kháng chiến trường kì của dân tộc, ông gắn bó với Tây Nguyên và cho
ra đời nhiều tác phẩm đặc sắc về vùng đất này. Sáng tác của Nguyên Ngọc mang đậm tính
sử thi và cảm hứng lãng mạn đề cập những vấn đề trọng đại của vận mệnh dân tộc và
nhân dân, xây dựng những tính cách anh hùng.
Truyện ngắn “Rừng xà nu” được Nguyễn Trung Thành sáng tác mùa hè năm 1965
khi giặc Mĩ đổ ào ạt vào miền Nam. Chúng đổ bộ vào bãi biểu Chu Lai, lộ rõ bản chất sát
nhân của đế quốc, khủng bố đẫm máu phong trào cách mạng của nhân dân ta. Nguyễn
Trung Thành cũng giống như những nhà văn cùng thời của mình, muốn viết một bài Hịch
tướng sĩ” của thời đại chống Mĩ. Nên sau khi viết tùy bút “Đường chúng ta đi”, ông bắt
tay vào viết truyện ngắn Rừng xà nu”.
Theo lời tâm sự của nhà văn, khi chuẩn bị cho số Hai của tạp chí văn nghệ giải
phóng miền Trung Trung Bộ, Nguyễn Trung Thành dự định viết một truyện ngắn chiến
đấu về đồng bằng nhưng ý định đó không thành công. Vì nó làm thức đậy trong lòng tác
giả những cảm xúc đã chín muồi về thời kì ở Tây Nguyên. Thế là “Rừng xà nu”, con
người Tây Nguyên đã trải mình trên những trang văn hừng hực của Nguyễn Trung Thành.
Như vậy theo lời của nhà văn thì sự ra đời của tác phẩm “Rừng xà nu” bắt đầu đến với
ngòi bút gần như không hề tính trước, là một khu rừng xà nu, những cây xà nu. Lúc đầu
tác phẩm được in trên tạp chí văn nghệ giải phóng miền Trung Trung Bộ Tháng 2/1965.
Sau đó được đưa vào tập truyện và kí Trên quê hương những anh hùng Điện Ngọc”
(1969).
Nhà văn đặt tên cho tác phẩm là “Rừng xà nu” không phải là ngẫu nhiên vô tình
mà là một dụng ý nghệ thuật. Bởi đối với những nhà văn, nhất là những nhà văn có tài,
việc đặt tên cho các đứa con tinh thần của mình là một việc làm hết sức quan trọng bởi nó
ghi dấu linh hồn của tác phẩm và tư tưởng tác giả. Tên tác phẩm không khác gì một chiếc
chìa khóa giúp người đọc mở vào chiếm lĩnh thế giới huyền diệu của tác phẩm hoặc nó


được ví như một lối mở dẫn dắt người đọc và khám phá lâu đài của văn chương, nghệ
thuật. Đọc tác phẩm ta thấy nhà văn có thể đặt tên khác cho truyện ngắn của mình là Tnú,

là Làng Xô Man, bởi câu chuyện xoay quanh những con người ấy. Nếu đặt là Tnú, kết
quả của cách đặt tên ấy là hướng người đọc vào nhân vật trung tâm nhưng lại làm mất đi
tính khái quát gợi mở – điều cốt yếu của một tác phẩm văn học. Vì vậy nhà văn đặt tên là
“Rừng xà nu” với những ý nghĩa sâu sắc dưới đây:
Đó là một hàm nghĩa sâu xa, nó là hình ảnh gắn bó mật thiết và để lại những dấu
ấn sâu đậm trong cuộc đời viết văn của Nguyên Ngọc – Nguyễn Trung Thành. Trong
truyện rừng xà nu không chỉ được trạm khắc thành một bức tranh phong cảnh có đường
nét, màu sắc mang đặc trưng của đại ngàn Tây Nguyên hùng vĩ mà nó còn làm nền cho
câu chuyện bi tráng về Tnú. Vì vậy xà nu mang ý nghĩa biểu tượng cho sức sống mãnh
liệt, khát vọng tự do, vẻ đẹp tâm hồn và tinh thần bất khuất của đồng bào Tây Nguyên.
Nhan đề truyện là sự lựa chọn đặc sắc của Nguyễn Trung Thành góp phần tạo lên chất sử
thi anh hùng, lấp lánh màu sắc thiên nhiên trong thiên truyện. Hơn thế nữa, xà nu được
biết đến là một loại cây rất đặc trưng của núi từng Tây Nguyên hùng vĩ, thơ mộng. Ấy là
loài cây hùng vĩ và cao thượng, man dại và trong sạch. “Thân cây cao vút, vạm vỡ, ứa
nhựa, tán lá vừa thanh nhã, vừa rắn rỏi”. Nó là một sự sống không thể thiếu của đồng bào
các dân tộc Tây Nguyên bởi nó tạo lên một không khí Tây Nguyên, chất Tây Nguyên độc
đáo cho thiên truyện.
Đặt cho thiên truyện một cái tên giàu ý nghĩa, chứng tỏ Nguyễn Trung Thành là
một nhà văn giàu tài năng và sáng tạo.