Nguyên nhân và điều kiện của tội cướp giật tài sản trên địa bàn tỉnh tiền giang(mới)

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

HUỲNH NGỌC TÙNG

NGUYÊN NHÂN, ĐIỀU KIỆN CỦA TỘI CƯỚP GIẬT TÀI SẢN
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH TIỀN GIANG

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

HÀ NỘI - 2017


VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

HUỲNH NGỌC TÙNG

NGUYÊN NHÂN, ĐIỀU KIỆN CỦA TỘI CƯỚP GIẬT TÀI SẢN
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH TIỀN GIANG

Chuyên ngành:

Tội phạm học và phòng ngừa tội phạm

Mã số

60.38.01.05

:

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. ĐỖ ĐỨC HỒNG HÀ

HÀ NỘI - 2017


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, tài
liệu, trích dẫn được sử dụng trong luận văn là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng,
phản ánh đúng tình hình thực tế đã diễn ra tại địa bàn.
Những kết luận khoa học của luận văn chưa từng được công bố trong bất cứ
công trình nào.
TÊN TÁC GIẢ

HUỲNH NGỌC TÙNG


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .................................................................................................................. 1
Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ NGUYÊN NHÂN, ĐIỀU KIỆN
CỦA TỘI CƯỚP GIẬT TÀI SẢN ......................................................................... 6
1.1. Khái niệm và ý nghĩa của việc nghiên cứu nguyên nhân, điều kiện của tội
cướp giật tài sản......................................................................................................6
1.2. Phân loại nguyên nhân, điều kiện của tội cướp giật tài sản.............................9
1.3. Cơ chế tác động của nguyên nhân, điều kiện của tội cướp giật tài sản.........12
1.4. Mối quan hệ giữa nguyên nhân, điều kiện của tội cướp giật tài sản với tình

hình tội phạm, nhân thân người phạm tội và phòng ngừa tình hình tội cướp giật
tài sản....................................................................................................................15
Chương 2: THỰC TRẠNG NGUYÊN NHÂN, ĐIỀU KIỆN CỦA TỘI CƯỚP
GIẬT TÀI SẢN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH TIỀN GIANG.....................................19
2.1. Tình hình tội cướp giật tài sản trên địa bàn tỉnh Tiền Giang ........................ 19
2.2. Thực trạng nguyên nhân, điều kiện của tội cướp giật tài sản trên địa bàn tỉnh
Tiền Giang .......................................................................................................... 36
Chương 3: CÁC GIẢI PHÁP KHẮC PHỤC NGUYÊN NHÂN, ĐIỀU KIỆN
CỦA TỘI CƯỚP GIẬT TÀI SẢN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH TIỀN GIANG ...... 52
3.1. Dự báo tình hình tội cướp giật tài sản trên địa bàn tỉnh Tiền Giang ............. 52
3.2. Giải pháp phòng ngừa tình hình tội cướp giật tài sản trên địa bàn Tiền Giang
............................................................................................................................ 56
KẾT LUẬN ............................................................................................................ 72
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................. 74
PHỤ LỤC


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

ANCT

An ninh chính trị

ANTQ

An ninh Tổ quốc

ANTT

An ninh trật tự

BLHS

Bộ luật hình sự

CAND

Công an nhân dân

CHXHCN

Cộng hoà xã hội chủ nghĩa

CNH – HĐH

Công nghiệp hoá - hiện đại hoá

CP

Chính phủ

CQCSĐT

Cơ quan Cảnh sát điều tra

CSHS

Cảnh sát hình sự

CT

Chỉ thị

HĐND

Hội đồng nhân dân

NQ

Nghị quyết

THTP

Tình hình tội phạm

TP

Thành phố

TTATXH

Trật tự an toàn xã hội

TTXH

Trật tự xã hội

TW

Trung ương

UBND

Uỷ ban nhân dân


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Tình hình tội phạm cướp giật tài sản xảy ra ngày càng tinh vi, phức tạp, liều
lĩnh và có chiều hướng gia tăng năm sau cao hơn năm trước. Bên cạnh đó, một số
vấn đề khác có liên quan đến tình hình vi phạm trên như về đặc điểm tâm lý, độ
tuổi, giới tính và các văn bản áp dụng pháp luật chưa thể hiện tính răn đe cao dẫn
đến tình trạng coi thường pháp luật, coi thường tài sản của người khác.
Trong những năm qua, các sở, ban, ngành và Đảng bộ tỉnh Tiền Giang đã
phối hợp và xây dựng các giải pháp quản lý, ngăn chặn, phòng ngừa và làm giảm
thiểu tình hình tội phạm hình sự, nhất là tội phạm cướp giật tài sản một cách đồng
bộ, quyết liệt. Tuy nhiên, việc phối hợp thực hiện các biện pháp, giải pháp phòng
ngừa tình hình tội phạm hình sự, nhất là tội phạm cướp giật tài sản giữa các cơ quan
chức năng chưa phát huy hiệu quả. Vì vậy tình hình tội phạm hình sự vẫn tiếp tục
diễn ra, ngày càng nghiêm trọng hơn.
Do đó, để nhận thức đúng và đầy đủ về tình hình tội phạm hình sự, nhất là tội
phạm cướp giật tài sản trên địa bàn tỉnh Tiền Giang và muốn công tác đấu tranh,
ngăn chặn và phòng ngừa tội phạm này có hiệu quả chúng ta phải đúc kết từ lý luận,
từ tổng kết kinh nghiệm thực tiễn của công tác đấu tranh, phòng ngừa tội phạm này,
làm rõ những nguyên nhân, điều kiện dẫn đến hành vi phạm tội hình sự, nhất là
phạm tội cướp giật tài sản để có những biện pháp loại trừ hoặc hạn chế của những
nguyên nhân, điều kiện đó để phòng ngừa tội này có hiệu quả trên địa bàn tỉnh Tiền
Giang.
Chính vì vậy, tác giả quyết định chọn: “Nguyên nhân, điều kiện của tội
cướp giật tài sản trên địa bàn tỉnh Tiền Giang” để nghiên cứu làm luận văn Thạc

sĩ Luật học.
2. Tình hình nghiên cứu của đề tài
Hành vi cướp giật tài sản đã được đề cập trong một số công trình nghiên cứu
khoa học về luật hình sự về tội phạm học, trong các tập bình luận khoa học về luật
hình sự, các luận văn thạc sĩ, tiến sĩ của một số tác giả nghiên cứu các nội dung liên
quan đến đề tài các tội xâm phạm sở hữu trên các phương tiện khác nhau như đấu
1


tranh phòng chống các tội cướp, tội trộm tại Việt Nam... Tuy nhiên, chưa có một
công trình khoa học nào nghiên cứu chuyên sâu về tội cướp giật tài sản một cách có
đầy đủ, có hệ thống về tình hình, nguyên nhân, điều kiện, các biện pháp đấu tranh
và phòng ngừa trên địa bàn tỉnh Tiền Giang.
Trong những năm qua, trên phạm vi toàn quốc đã thấy xuất hiện không ít
những công trình thông tin về tội phạm học và những công trình nghiên cứu tội
phạm học của một số tác giả mà đề tài đang nói ở đây có thể tham khảo và kế thừa.
Trong số đó và trước hết phải nói đến những công trình của các tác giả tên tuổi như
Đào Trí Úc, Võ Khánh Vinh, Nguyễn Mạnh Kháng, Phạm Hồng Hải, Phạm Văn
Tỉnh trong cuốn “Tội phạm học, luật hình sự và luật tố tụng hình sự Việt Nam”,
Nxb Chính trị quốc gia, 1994. Đây là cuốn sách đầu tiên đặt nền móng cho sự nhận
thức biện chứng về các vấn đề cơ bản của tội phạm học, trong đó có THTP.
- Tình hình nghiên cứu các công trình lý luận chung của tội phạm học
Để có cơ sở lý luận cho việc thực hiện đề tài luận văn, các công trình khoa
học sau đây đã được nghiên cứu:
a) “Những vấn đề lý luận về Luật hình sự, Tố tụng hình sự và tội phạm học”
(Sưu tập chuyên đề), Viện Thông tin khoa học xã hội, Hà Nội năm 1982.
b) “Tội phạm học, Luật hình sự, Luật tố tụng hình sự Việt Nam” Nhà xuất
bản Chính trị quốc gia năm 1994.
c) “Tội phạm học Việt Nam - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn” của Viện
Nhà nước và Pháp luật, Nhà xuất bản CAND năm 2000.

d) Giáo trình “Tội phạm học” của GS.TS. Võ Khánh Vinh, Nhà xuất bản
Công an nhân dân, tái bản năm 2011, 2013.
e) Giáo trình “Tội phạm học” của Trường Đại học Luật Hà Nội, Nhà xuất
bản Công an nhân dân năm 2004, tái bản năm 2012.
f) Giáo trình “Tội phạm học” của Học viện Cảnh sát nhân dân, Nhà xuất bản
Công an nhân dân năm 2002; tái bản năm 2013.
2


g) “Những vấn đề lý luận và phương pháp nghiên cứu tội phạm học ở Việt
Nam hiện nay” của GS.TS. Võ Khánh Vinh.
h) “Một số vấn đề lý luận về tình hình tội phạm ở Việt Nam” của PGS.TS.
Phạm Văn Tỉnh, Nhà xuất bản Công an nhân dân năm 2007.
Tỉnh Tiền Giang được xem ngày càng gia tăng không chỉ về số vụ mà cả về
tính chất, hậu quả thiệt hại về tài sản, về tính mạng sức khỏe và tinh thần con người
ngày càng trầm trọng.Là “cửa ngõ” của các tỉnh miền Tây, có chiều dài gần 100 km
dọc Quốc lộ 1A, có tiềm năng về kinh tế, văn hóa. Cùng với sự phát triển của nền
kinh tế thị trường và xu thế hội nhập quốc tế hiện nay, tình hình tội phạm cướp giật
có những diễn biến phức tạp và xu hướng, gây ảnh hưởng xấu đến tình hình an ninh
chính trị của tỉnh. Bởi vậy, luận văn nghiên cứu về thực trạng và diễn biến của loại
tội phạm này ở Tiền Giang. Trên cơ sở đó, tìm ra những nguyên nhân, điều kiện
phạm tội, đưa ra các biện pháp đấu tranh phòng, chống tội phạm một cách hữu hiệu
nhằm giảm bớt những thiệt hại xảy ra, đem lại sự tin tưởng vào pháp luật cho mọi
người dân trên địa bàn tỉnh Tiền Giang.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về tình hình tội cướp giật tài
sản, tình hình tội này trên địa bàn tỉnh Tiền Giang trong thời gian từ năm 2011 đến
năm 2015, nguyên nhân, điều kiện của tình hình tội nói trên, lý luận và thực tiễn
phòng ngừa tình hình tội này trên địa bàn tỉnh Tiền Giang, kết quả dự báo tình hình

tội phạm; Luận văn nghiên cứu về mặt lý luận, đánh giá một cách khái quát khoa
học về nguyên nhân, điều kiện làm phát sinh loại tội phạm này, từ đó đề xuất các
biện pháp nâng cao hiệu quả trong công tác tăng cường phòng ngừa tình hình tội
cướp giật tài sản có hiệu quả trên địa bàn tỉnh Tiền Giang trong thời gian tới.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích nghiên cứu trên, đề tài cần tập trung giải quyết những
nhiệm vụ cụ thể sau:
- Khái quát lý luận về tình hình tội cướp giật tài sản.
- Phân tích các nguyên nhân, điều kiện của tình hình tội cướp giật tài sản.
3


- Phân tích mối quan hệ giữa nguyên nhân, điều kiện của tội cướp giật tài sản
với tình hình tội phạm, với nhân thân người phạm tội, phòng ngừa tình hình tội
cướp giật tài sản.
- Phân tích, đánh giá tình hình tội cướp giật tài sản trên địa bàn tỉnh Tiền
Giang trong thời gian từ năm 2011 đến năm 2015.
- Dự báo tình hình tội cướp giật tài sản trên địa bàn tỉnh Tiền Giang.
- Khái quát lý luận phòng ngừa tình hình tội cướp giật tài sản và thực tiễn
phòng ngừa tình hình tội này trên địa bàn tỉnh Tiền Giang trong thời gian nói trên.
- Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác phòng ngừa tội cướp giật
tài sản trên địa bàn tỉnh Tiền Giang nói riêng và cả nước nói chung.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn về nguyên
nhân, điều kiện và công tác phòng, ngừa tội cướp giật tài sản trên địa bàn tỉnh Tiền
Giang để nghiên cứu làm sáng tỏ các vấn đề thuộc nội dung Luận văn.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Tác giả tập trung nghiên cứu nguyên nhân, điều kiện, mối quan hệ với tình
hình tội phạm, nhân thân người phạm tội tội cướp giật tài sản, thực trạng của

nguyên nhân, điều kiện tình hình tội phạm này trên địa bàn tỉnh Tiền Giang từ năm
2011 đến năm 2015.
Trên cơ sở đó, tác giả đề xuất các giải pháp giải quyết nguyên nhân, điều
kiện của tình hình tội phạm, dự báo và phòng ngừa đối với tội Cướp giật tài sản trên
địa bàn tỉnh Tiền Giang.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận
Trong quá trình thực hiện luận văn, tác giả dựa vào chủ nghĩa duy vật biện
chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, các quan điểm của Chủ nghĩa Mác - Lê Nin, lấy
tư tưởng Hồ Chí Minh làm kim chỉ nam, các tư tưởng của Đảng được thể hiện trong
các Nghị quyết, Chỉ thị của Đảng và pháp luật của Nhà nước về công tác đấu tranh,
phòng ngừa tội phạm; Để thực hiện việc nghiên cứu của mình, tức là làm rõ tình
hình tội cướp giật tài sản, xác định nguyên nhân, điều kiện của hiện tượng đó và
4


cuối cùng là thiết lập các biện pháp, giải pháp phòng ngừa loại tội phạm phổ biến
này.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình nghiên cứu luận văn sử dụng các phương pháp của triết học
duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, trong đó chú trọng sử dụng các phương pháp
thống kê hình sự; phương pháp phân tích, phương pháp so sánh, tổng hợp dựa trên
các báo cáo; phương pháp thống kê từ khảo sát thực tiễn xét xử; phương pháp tọa
đàm, lấy ý kiến chuyên gia; phương pháp mô tả, tổng hợp, diễn dịch, quy nạp và
phương pháp nghiên cứu dưới góc độ của ngành, liên ngành, đa ngành.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận
Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần củng cố lý luận và thực tiễn đấu
tranh, phòng ngừa tội phạm nói chung và tội cướp giật tài sản trên địa bàn tỉnh Tiền
Giang nói riêng. Ngoài ra, luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho sinh

viên các trường cao đẳng, đại học, học viên cao học, nghiên cứu sinh và các nhà
nghiên cứu tội phạm học trong quá trình nghiên cứu một cách có hệ thống, toàn
diện, sâu sắc để phòng ngừa có hiệu quả tội Cướp giật tài sản.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể được dùng làm tài liệu tham khảo
trong việc đánh giá thực trạng, tình hình, phân tích các nguyên nhân, điều kiện của
tội phạm; đề ra các giải pháp nâng cao công tác phòng ngừa tội Cướp giật tài sản
trên địa bàn tỉnh Tiền Giang.
7. Cơ cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội
dung của luận văn gồm ba chương:
Chương 1: Những vấn đề lý luận về nguyên nhân, điều kiện của tội cướp
giật tài sản.
Chương 2: Thực trạng nguyên nhân, điều kiện của tội cướp giật tài sản trên
địa bàn tỉnh Tiền Giang.
Chương 3: Các giải pháp khắc phục nguyên nhân, điều kiện của tội cướp
giật tài sản trên địa bàn tỉnh Tiền Giang.

5


Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN
VỀ NGUYÊN NHÂN, ĐIỀU KIỆN CỦA TỘI CƯỚP GIẬT TÀI SẢN

1.1. Khái niệm và ý nghĩa của việc nghiên cứu nguyên nhân, điều kiện
của tội cướp giật tài sản
1.1.1. Khái niệm nguyên nhân, điều kiện của tội cướp giật tài sản
Mối quan hệ nhân quả gồm các khái niệm như nguyên nhân, điều kiện, hậu
quả (hay kết quả), mối quan hệ giữa nguyên nhân và hậu quả (kết quả) và mối quan

hệ. Ngoài ra, việc nghiên cứu tình hình tội cướp giật tài sản trên địa bàn tỉnh Tiền
Giang trong luận văn này, xét đến cùng là nhằm tìm ra nguyên nhân, điều kiện làm
cơ sở cho việc xây dựng các biện pháp phòng ngừa có hiệu quả tình hình tội phạm
này. Để thực hiện được mục đích đó, trước hết phải nhận thức về thực trạng nguyên
nhân, điều kiện của tội cướp giật tài sản trên địa bàn tỉnh Tiền Giang.
Để nhận thức rõ nguyên nhân, điều kiện của tình hình tội cướp giật tài sản
trên địa bàn tỉnh Tiền Giang, thì không thể không nghiên cứu cặp phạm trù "nhânquả" của triết học Mác xít và "nguyên nhân, điều kiện của tình hình tội phạm" của
tội phạm học.
Mối quan hệ nhân - quả là cặp phạm trù mà chủ nghĩa duy vật biện chứng
của triết học Mác - Lênin dùng để chỉ mối quan hệ khách quan giữa các hiện tượng,
trong từng hiện tượng đó (được gọi là nguyên nhân) trong những điều kiện nhất
định sinh ra hiện tượng khác (được gọi là hậu quả). Mối quan hệ này, xét đến cùng
là một hình thức của quyết định luận nói lên sự phụ thuộc lẫn nhau của các hiện
tượng, quá trình khác nhau. Ở nghĩa rộng nhất, mối quan hệ ngược lại giữa hậu quả
(kết quả) và nguyên nhân. Triết học Mácxit khẳng định rằng, nguyên nhân là phạm
trù chỉ sự tác động qua lại giữa các mặt trong một sự vật, hiện tượng hoặc giữa các
hiện tượng với nhau, gây ra những biến đổi nhất định gọi là kết quả. Nguyên nhân
không phải là một hiện tượng hay một sự vật nào đó mà nguyên nhân chỉ có thể là
sự tác động qua lại. Không có sự tác động qua lại thì không có nguyên nhân
[10,Tr.81]. Để nguyên nhân sinh ra kết quả nào đó, quá trình tương tác phải diễn ra
trong điều kiện nhất định.
6


Đặc điểm của sự tác động qua lại giữa nguyên nhân và kết quả thể hiện ở “sự
chuyển tải một số lượng vật chất, năng lượng và thông tin nào đó từ nguyên nhân
đến hậu quả (kết quả)”. Cố nhiên, sự chuyển tải thông tin là sự chuyển tải đặc thù
đối với lĩnh vực quan hệ xã hội, trong đó con người là một tiểu hệ thống của nó.
Vấn đề là ở chỗ “các tin tức về các hành vi khác nhau của con người, về các quy
phạm hành vi, về các hệ thống giá trị, về các sự kiện khác nhau...được con người

lĩnh hội thông qua các kênh thông tin khác nhau, những tin tức đó tham gia hình
thành nên thế giới quan, tâm lý, lối sống bên trong của họ” [10,Tr.84]. Rõ ràng, tính
chất hành vi của con người tùy thuộc rất lớn vào tính chất của những thông tin mà
họ lĩnh hội trong cuộc sống hàng ngày.
Nguyên nhân là những hiện tượng, quá trình xã hội có khả năng làm phát
sinh tình hình tội phạm trong thực tế. Những hiện tượng có trước tội phạm về thời
gian. Trong mối quan hệ giữa nguyên nhân, điều kiện với tình hình tội phạm thì
nguyên nhân là nhân tố trực tiếp làm phát sinh tình hình tội phạm, luôn thể hiện
những mâu thuẫn về nhiều mặt trong đời sống xã hội và những mâu thuẫn này luôn
tồn tại một cách ổn định bền vững về mặt thời gian.
Điều kiện của tình hình tội phạm là những nhân tố không có khả năng trực
tiếp làm phát sinh tình hình tội phạm, không chứa đựng những mâu thuẫn và xung
đột trong xã hội nhưng lại tạo ra những khả năng và hoàn cảnh thuận lợi để nguyên
nhân nhanh chóng làm phát sinh tình hình tội phạm. Điều kiện thường biểu hiện sự
sơ hở và thiếu xót trong các hoạt động quản lý nhà nước, quản lý xã hội, những
nhân tố tồn tại kém bền vững, không ổn định, dễ bị phá vỡ và thay đổi.
Bản thân tình hình tội phạm trong xã hội cũng có thể trở thành nguyên nhân,
điều kiện của chính nó làm phát sinh tình hình tội phạm. Nguyên nhân, điều kiện
luôn có sự thay đổi liên tục về mặt lịch sử, một nhóm nguyên nhân, điều kiện có khả
năng làm phát sinh nhiều nhóm tội, loại tội khác nhau và bản thân tình hình tội
phạm cũng được coi là hậu quả đến từ các nhóm nguyên nhân, điều kiện.
Nguyên nhân, điều kiện của tình hình tội phạm là tổng hợp những hiện tượng
quá trình xã hội, xác định tình hình tội phạm là hậu quả của chúng. Đó là toàn bộ
những hiện tượng và quá trình xã hội có khả năng làm phát sinh tồn tại tình hình tội

7


phạm.Vì thế, trên cơ sở lý luận "Nguyên nhân, điều kiện" của tình hình tội phạm, áp
dụng cặp phạm trù nhân - quả vào lĩnh vực nghiên cứu tội phạm học có thể hiểu:

“Nguyên nhân của tình hình tội phạm được hiểu là hệ thống các hiện tượng xã hội
tiêu cực ở trong sự tác động qua lại sinh ra tình hình tội phạm như là hậu quả tất
yếu” và “Điều kiện của tình hình tội phạm là những hiện tượng xã hội tiêu cực, tự
nó không sinh ra tình hình tội phạm mà hỗ trợ cho nguyên nhân làm phát sinh tình
hình tội phạm”.
Trên cơ sở lý luận "Nguyên nhân, điều kiện" của tình hình tội phạm nói
chung, chúng tôi đưa ra khái niệm nguyên nhân, điều kiện của tội cướp giật tài sản
như sau:
“Nguyên nhân của tội cướp giật tài sản được hiểu là hệ thống các hiện tượng
xã hội tiêu cực ở trong sự tác động qua lại sinh ra tội cướp giật tài sản như là hậu
quả tất yếu”.
“Điều kiện của tội cướp giật tài sản là những hiện tượng xã hội tiêu cực, tự
nó không sinh ra tộicướp giật tài sản mà hỗ trợ cho nguyên nhân làm phát sinh tội
cướp giật tài sản”.
1.1.2. Ý nghĩa của việc nghiên cứu nguyên nhân, điều kiện của tội cướp
giật tài sản
Việc nghiên cứu nguyên nhân, điều kiện của tội cướp giật tài sản có những ý
nghĩa cơ bản sau:
- Việc nghiên cứu nguyên nhân, điều kiện là cơ sở xây dựng, tổ chức và thực
hiẹn các biện pháp phòng ngừa tội phạm cướp giật tài sản một cách khoa học và
hiệu quả.
Chỉ trên cơ sở phân tích làm rõ nguyên nhân, điều kiện của tội cướp giật tài
sản mới xây dựng được hệ thống các biện pháo phòng ngừa tình hình tội cướp giật
tài sản một cách toàn diện.Việc phòng ngừa tình hình tội phạm là hệ thống nhiều
mức độ và các biện pháp mang tính chất Nhà nước, xã hội, Nhà nước - xã hội nhằm
khắc phục các nguyên nhân, điều kiện của tội phạm hoặc làm vô hiệu hóa (làm yếu;
hạn chế) chúng và bằng cách đó làm giảm và dần dần loại bỏ tình hình tội phạm.
8

Chỉ trên cơ sở phân tích làm rõ những nguyên nhân cơ bản, nguyên nhân chủ
yếu mới có thể tổ chức thực hiện các giải pháp một cách hữu hiệu như: Tập trung
nguồn lực để ưu tiên thực hiện các giải pháp cơ bản, chủ yếu; những địa bàn trọng
yếu... nhằm đấu tranh có hiệu quả với tình hình tội phạm.Nghiên cứu nguyên nhân,
điều kiện của tình hình tội phạm còn giúp cho việc xác định những địa bàn trọng
yếu, trọng điểm thường phát sịnh tội cướp giật tài sản. Từ đó giúp cho các cơ quan
chức năng có giải pháp phù hợp, tập trung vào những địa bàn trọng yếu, trọng điểm
đó để đấu tranh phòng chống tội có hiệu quả.
- Việc nghiên cứu làm rõ nguyên nhân, điều kiện của tội cướp giật tài sản là
cơ sở cho việc hoạch định các chính sách phát triển kinh tế xã hội của địa phương
một cách phù hợp giảm thiểu các mâu thuẫn xã hội là nguyên nhân làm phát sinh
tình hình tội phạm.
Chính sách phát triển kinh tế - xã hội của địa phương có ảnh hưởng rất lớn
đến tình hình tội cướp giật tài sản. Mặc dù chỉ tác động gián tiếp nhưng lại mang
tính căn bản, có ảnh hưởng rất lớn đến việc hạn chế và loại trừ dần dần những
nguyên nhân, điều kiện làm phát sinh tình hình tội phạm, trong đó có nguyên nhân,
điều kiện làm phát sinh tội cướp giật tài sản.
Trên cơ sở nghiên cứu nguyên nhân, điều kiện của tội cướp giật tài sản và đã
xác định những tồn tại, hạn chế, yếu kém trong việc phát triển kinh tế - xã hội là
nguyên nhân cơ bản, chủ yếu làm phát sinh tội cướp giật tài sản thì các cơ quan
chức năng sẽ có cơ sở hoạch định các chính sách phát triển kinh tế - xã hội của địa
phương một cách phù hợp nhằm giảm thiểu các tiêu cực xã hội là nguyên nhân làm
phát sinh tình hình tội phạm.
1.2. Phân loại nguyên nhân, điều kiện của tội cướp giật tài sản
1.2.1. Căn cứ vào mức độ tác động
Căn cứ vào mức độ tác động của các ảnh hưởng,quá trình xã hội, nguyên
nhân, điều kiện của tình trạng phạm tội còn được phân chia làm các loại sau đây:
- Nguyên nhân, điều kiện của THTP nói chung;
- Nguyên nhân, điều kiện của các loại tội phạm nhất định;
- Nguyên nhân, điều kiện của tội phạm cụ thể...

9


Sự phân chia nguyên nhân, điều kiện nói trên là xuất phát từ cái nhìn biện
chứng về tính độc lập và tính liên quan giữa cái chung, cái riêng và cái đặc thù của
các quá trình xã hội.
Sự phân chia các loại nguyên nhân, điều kiện nói trên còn giúp cho việc
nghiên cứu nguyên nhân, điều kiện của THTP một cách chính xác, chặt chẽ logic.
Mặt khác, việc phân chia này còn giúp chúng ta hoạch định các hoạt động phòng
ngừa THTP một cách có kết quả.
Thí dụ nghiên cứu nguyên nhân, điều kiện của THTP nói chung hoặc của
người chưa thành niên, của các phần tử tái phạm, tái phạm nguy hiểm trong phạm vi
cả nước hay trong từng khu vực địa lý nhất định; chúng ta nhất thiết phải chú ý đến
các yếu tố cơ bản của nguyên nhân, điều kiện như hoàn cảnh kinh tế, chính trị xã
hội nói chung. Đặc điểm của quá trình hình thành nhân cách trong những người
chưa thành niên; đặc điểm của quá trình quản lý giáo dục, cải tạo người phạm tội,
người đã mãn hạn tù.....
Mặt khác, khi nghên cứu nguyên nhân, điều kiện của từng tội phạm cụ thể,
chúng ta lại phải chú ý đến các sự kiện có tính đặc thù. Thí dụ sự khan hiếm hàng
hóa chính là điều kiện của hoạt động đầu cơ; trộm cắp; sự buông lỏng trong quản lý
tài sản XHCN là điều kiện của tội tham ô...
Tóm lại khi nghiên cứu nguyên nhân, điều kiện của THTP, cần phải lưu ý
đến sự khác nhau hết sức cơ bản giữa nguyên nhân, điều kiện của THTP nói chung
và nguyên nhân, điều kiện của loại tội phạm và của các tội phạm cụ thể.
1.2.2. Căn cứ vào nội dung tác động
Căn cứ vào nội dung của tác động xã hội, chúng ta có thể phân chia nguyên
nhân, điều kiện của THTP thành các loại:
- Nguyên nhân, điều kiện kinh tế xã hội;
- Nguyên nhân, điều kiện tư tưởng - chính trị, xã hội;
- Nguyên nhân, điều kiện tâm lý xã hội;

- Nguyên nhân, điều kiện văn hóa, giáo dục, xã hội;
- Nguyên nhân, điều kiện tổ chức - quản lý xã hội.
Việc phân chia nguyên nhân, điều kiện của THTP giúp cho chúng ta nhìn rõ
hơn bản chất xã hội của THTP nói chung và của tội phạm cụ thể nói riêng. Yếu tố
10


xã hội của tội phạm là yếu tố cần nghiên cứu và xác định đúng đắn khi muốn đấu
tranh phòng chống tội phạm có hiệu quả. Tội phạm bao giờ cũng là kết quả của quá
trình hình thành và phát triển của cá nhân, của mối quan hệ giữa cá nhân với tình
huống cụ thể mà cá nhân đó tiếp nhận. Nguồn gốc của tình hình tội phạm và tội
phạm bao giờ cũng gắn bó chặt chẽ với các yếu tố kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội,
gắn bó với các đặc điểm đạo đức, tư tưởng và thói quen của xã hội nhất định. Các
yếu tố nói trên là những thành phần quan trọng trong cơ cấu của hành vi phạm tội
và của sự tồn tại của THTP. Trong xã hội xác định các ảnh hưởng hay quá trình xã
hội là tiền đề của nguyên nhân, điều kiện của THTP tồn tại và thể hiện rất khác
nhau. Chúng có thể là những sản phẩm của chế độ xã hội hoặc là những tồn tại của
xã hội cũ mà xã hội mới phải tiếp nhận trong từng thời diểm phát triển nhất định.
Tính lâu dài, ổn định của các ảnh hưởng, quá trình này tùy thuộc vào các yếu tố
chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội mà Nhà nước duy tri và thiết lập. Như vậy, trong
tội phạm học đã có sự nhận biết giữa các ảnh hưởng và quá trình xã hội tích cực với
các ảnh hưởng và quá trình xã hội tiêu cực - những tiền đề của nguyên nhân, điều
kiện phát sinh tội phạm.
Nguyên nhân, điều kiện của THTP bắt nguồn từ những đặc điểm văn hóa,
giáo dục cũng như tổ chức, quản lý xã hội thể hiện trong những tồn tại của xã hội ta
trong các lĩnh vực tổ chức quản lý của xã hội đối với con người nói chung và người
có tiền án, tiền sự nói riêng. Trong thực tế không ít trường hợp phạm tội do thất
nghiệp, do bị rơi vào các cạm bẫy của ma túy, mại dâm hoặc do không được học
hành, không được nhà trường, gia đình, xã hội phối hợp giáo dục kịp thời trước
những sai sót đột xuất...

Mỗi dân tộc điều có niềm tự hào riêng về truyền thống văn hóa của mình.
Mặt khác, cũng không phân biệt đối xử với các dòng văn hóa lành mạnh khác. Tuy
nhiên việc trong xã hội ta đã và đang có các hiện tượng văn hóa tiêu cực cũng là
điều đáng suy nghĩ. Trong thực tế đã có không ít các vụ án giết người, cướp của,
hiếp dâm lại xuất phát từ các cuộc xem phim khiêu dâm, bạo lực của nước ngoài.....
1.2.3. Căn cứ vào dấu hiệu khách quan, chủ quan
11


Trong tội phạm học, việc phân chia nguyên nhân, điều kiện của THTP theo
dấu hiệu khách quan và chủ quan là bắt nguồn từ những quy luật cơ bản của sự phát
triển xã hội. Việc khắc phục các nguyên nhân, điều kiện này tùy thuộc vào chế độ
xã hội mà giai cấp thống trị lựa chọn.
Căn cứ vào dấu hiệu khách quan và chủ quan thì nguyên nhân, điều kiện của
THTP tại các nước tư bản là những hiện tượng xã hội gắn bó chặt chẽ với quy luật
phát triển của chủ nghĩa tư bản đồng thời là những hiện tượng xã hội không thể
khắc phục được. Đối với Nhà nước XHCN, các nguyên nhân, điều kiện nói trên
được coi là những tàn dư do xã hội cũ để lại và hoàn toàn có thể khắc phục được.
Việc nghiên cứu nguyên nhân, điều kiện là cơ sở xây dựng các biện pháp
phòng ngừa tội phạm một cách khoa học và hiệu quả. Là cơ sở cho việc hoạch định
các chính sách phát triển kinh tế xã hội một cách phù hợp giảm thiểu các mâu thuẫn
xã hội là nguyên nhân làm phát sinh tình hình tội phạm.
1.3. Cơ chế tác động của nguyên nhân, điều kiện của tội cướp giật tài sản
Tiền Giang thuộc đồng bằng sông Cửu Long, phía Đông Bắc giáp Long An
và Thành phố Hồ Chí Minh, phía Tây giáp Đồng Tháp, phía Nam giáp Bến Tre và
Vĩnh Long, phía Đông giáp biển Đông. Toàn bộ diện tích tự nhiên của tỉnh nằm trải
dọc trên bờ Bắc sông Tiền, có diện tích 2.508 km2, được chia thành 11 huyện, thị
xã, thành phố với 173 đơn vị hành chính cấp xã, phường, thị trấn; mạng lưới giao
thông đường bộ khá hoàn chỉnh, mạng lưới giao thông đường thủy thuận lợi. Tiền
Giang có bờ biển dài 32 km, với địa hình tương đối bằng phẳng. Tổng số dân tính

đến năm 2015 khoảng hơn 1.865.000 người, mật độ dân số là 744 người/km2. Tiền
Giang là đô thị có diện tích và dân số đứng hàng thứ bảy khu vực Tây Nam Bộ, là
địa bàn trọng điểm về an ninh, chính trị và là “cửa ngõ” của các tỉnh miền Tây, tỉnh
lị của Tiền Giang hiện nay là Thành phố Mỹ Tho, nằm cách Thành phố Hồ Chí
Minh 70 km về phía Bắc và cách Thành phố Cần Thơ hơn 100 km về phía Nam
theo đường Quốc lộ 1A. Tiền Giang có chiều dài gần 100 km dọc Quốc lộ 1A, có
tiềm năng về kinh tế, văn hóa. Cùng với sự phát triển của nền kinh tế thị trường và
xu thế hội nhập quốc tế hiện nay, tình hình tội phạm cướp giật có những diễn biến
phức tạp và xu hướng tăng cao, gây ảnh hưởng xấu đến tình hình an ninh chính trị
của tỉnh. THTP nói chung và tội phạm cướp giật tài sản nói riêng trên địa bàn tỉnh
12


trong những năm vừa qua có chiều gia tăng và diễn biến phức tạp. Từ năm 2011 2015 trên địa bàn tỉnh Tiền Giang đã xảy ra 259 vụ cướp giật tài sản và đã điều tra,
khám phá 156 vụ với 341 bị cáo. Như vậy, cứ trung bình mỗi năm xảy ra 59 vụ
cướp giật tài sản, nhưng chỉ có 31 vụ đưa ra xét xử. Đây là con số đáng lo ngại và
khả năng sẽ tiếp tục gia tăng trong thời gian tới. Vậy đâu là nguyên nhân, điều kiện
của tình trạng trên?
Dưới góc độ tội phạm học, nguyên nhân của THTP là những hiện tượng xã
hội tiêu cực bắt nguồn từ đời sống xã hội, từ đó, làm phát sinh THTP tại một địa
bàn trong một khoảng thời gian nhất định. Còn điều kiện của THTP là những nhân
tố không trực tiếp làm phát sinh tội phạm mà chỉ tạo ra hoàn cảnh thuận lợi cho sự
hình thành, tồn tại và phát triển của THTP.
Trên cơ sở của phép duy vật biện chứng duy vật của chủ nghĩa Mác - Lê nin,
các phương pháp nghiên cứu khoa học cụ thể, cũng như tri thức cơ bản về luật học,
về tội phạm học và phòng ngừa tình hình tội phạm...... Tác giả sẽ đi sâu nghiên cứu
làm rõ những vấn đề lý luận về phòng ngừa tình hình tội phạm (về khái niệm, mục
đích, ý nghĩa, nguyên tắc, nội dung, biện pháp và chủ thể phòng ngừa tình hình tội
phạm...). Qua đó nêu ra được những dấu hiệu, đặc điểm, của tội cướp giật tài sản,
những vấn đề lý luận cơ bản có tính khoa học cụ thể...... nhằm nâng cao hiệu quả

công tác phòng ngừa tình hình tội phạm trong thực tiễn đấu tranh, phòng ngừa tình
hình tội phạm cướp giật tài sản. Tác giả cũng tập trung nghiên cứu những vấn đề
thực trạng về nhận thức, thực trạng về các giải pháp, áp dụng các giải pháp phòng
ngừa, tình hình tội phạm cướp giật tài sản của các chủ thể phòng ngừa tình hình tội
phạm trên địa bàn tỉnh Tiền Giang trong những năm gần đây, chỉ ra được những
mặt tồn tại, hạn chế và những nguyên nhân làm hạn chế hiệu quả công tác đấu
tranh, phòng ngừa loại tội phạm này. Tuy nhiên, hiệu quả công tác đấu tranh, phòng
ngừa tình hình tội phạm cướp giật chưa cao, chưa đáp ứng được đòi hỏi của tình
hình. Do đó, việc nghiên cứu làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về phòng ngừa
tình hình tội phạm cướp giật tài sản và thực trạng nhận thức về lý luận, thực trạng
về thực hiện các giải pháp phòng ngừa, áp dụng các giải pháp phòng ngừa trong
thực tiễn phòng ngừa tình hình tội phạm nói chung, tội phạm cướp giật tài sản nói
riêng một cách toàn diện, đầy đủ, rút ra những quy luật, những tồn tại, hạn chế, khó
13


khăn, vướng mắc qua đó đề ra những giải pháp tăng cường về nhận thức lý luận,
hoàn thiện các giải pháp, tổ chức và nguồn lực phòng ngừa tình hình tội phạm nhằm
nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh, phòng ngừa tình hình tội phạm nói chung, tội
phạm cướp giật tài sản nói riêng là vấn đề rất cấp thiết, nhất là trong giai đoạn hiện
nay khi mà tình hình tội phạm đang có những diễn biến phức tạp.
Nhìn chung “Nguyên nhân của tình hình tội phạm nói chung, tình hình tội
phạm cướp giật nói riêng xảy ra trên thực tế luôn luôn là kết quả của sự tác động
qua lại giữa các yếu tố thuộc môi trường xã hội bên ngoài và các yếu tố tâm sinh lý
tiêu cực xuất phát từ cá nhân người phạm tội”{18-tr30}. Sự tác động này diễn ra
theo một cơ chế nhất định mang tính quy luật được gọi là cơ chế hành vi phạm tội.
Cơ chế này vận hành theo công thức S - X - R. Trong đó:
- S là các yếu tố thuộc môi trường sống (kích thích khách thể);
- X là yếu tố tâm sinh lý con người (kích thích phương tiện);
- R là hành động trả lời các kích thích đó (hành vi phạm tội).

Cơ chế hành vi phạm tội được PGS.TS. Phạm Văn Tỉnh mô hình hóa bằng
giản đồ như sau:
Chủ thể hành vi
Với những đặc điểm nhân thân của nó

Động cơ hóa

Kế hoạch hóa

Hiện thựchóa

Hành vi

Hành vi

Hành vi

Gồm cả yếu tố
Môi trường bên ngoài tình huống
Chính vì vậy, nguyên nhân, điều kiện của THTP ở mỗi địa phương đều
không giống nhau, do xuất phát từ điều kiện kinh tế, chính trị, văn hóa, tư tưởng,
tâm lý xã hội... của mỗi địa phương là khác nhau. Qua thực tiễn đấu tranh phòng,
chống tội phạm cướp giật tài sản trên địa bàn tỉnh Tiền Giang thời gian qua, tác giả
14


rút ra những nguyên nhân, điều kiện từ đó tìm ra mối quan hệ với tình hình tội
phạm, nhân thân người phạm tội và phòng ngừa tội cướp giật tài sản. Như vậy,
nguyên nhân, điều kiện của THTP là tổng hợp những hiện tượng tiêu cực trong đời
sống xã hội gắn liền với một địa bàn và trong một khoảng thời gian nhất định.

1.4. Mối quan hệ giữa nguyên nhân, điều kiện của tội cướp giật tài sản
với tình hình tội phạm, nhân thân người phạm tội và phòng ngừa tình hình tội
cướp giật tài sản
1.4.1. Mối quan hệ giữa nguyên nhân, điều kiện của tội cướp giật tài
sảnvới tình hình tội cướp giật tài sản
Đây là mối quan hệ biện chứng giữa nguyên nhân và kết quả. Tình hình tội
phạm nêu lên bức tranh tổng thể về tội cướp giật tài sản trong đơn vị thời gian
không gian xác định, biểu hiện qua mức độ, cơ cấu, diễn biến, tính chất của nó. Còn
nguyên nhân, điều kiện của tội cướp giật tài sản là cái sinh ra kết quả (Tình hình tội
phạm), nên nguyên nhân, điều kiện luôn luôn có trước kết quả, còn kết quả chỉ xuất
hiện sau khi có nguyên nhân xuất hiện và bắt đầu tác động.
Việc nghiên cứu nguyên nhân, điều kiện để giải thích tại sao lại có tình hình
tội phạm như vậy, hoàn toàn cần phải dựa trên tình hình tội phạm, đó là cơ sở thực
tế để xác định những nguyên nhân, điều kiện của tình hình tội phạm nói chung, tình
hình tội cướp giật tài sản nói riêng.
1.4.2. Mối quan hệ nguyên nhân, điều kiện của tội cướp giật tài sản với
nhân thân người phạm tội
Trong quá trình thực hiện hành vi phạm tội, cũng giống như các hoạt động
khác của con người, đều diễn ra theo một quá trình nhất định, đều có sự tham gia
của nhận thức, cảm xúc, ý chí. đây chính là những đặc điểm thuộc về nhân thân
người phạm tội; những đặc điểm này được tích lũy và hình thành cùng với quá trình
phát triển về thể chất và nhân cách của người phạm tội. Vì vậy, việc nghiên cứu
nhân thân người phạm tội có ý nghĩa quan trọng trong tư pháp hình sự.
Ở nước ta hiện nay, vấn đề về nhân thân người phạm tội được nhiều công
trình, nhiều nhà nghiên cứu khoa học về tội phạm học, tâm lý học, luật học quan
tâm nghiên cứu và đã xây dựng được hệ thống cơ sở lý luận về nhân thân người
phạm tội, phục vụ cho công tác phòng ngừa tội phạm.
15

Dưới góc độ tội phạm học, khái niệm nhân thân người phạm tội được hiểu là
"tổng hợp những đặc điểm, những dấu hiệu, những đặc tính quan trọng thể hiện bản
chất xã hội của con người vi phạm pháp luật hình sự, các đặc điểm ấy kết hợp với
các điều kiện và yếu tố khác đã ảnh hưởng đến cách xử sự chống đối xã hội của
người đó"[25]. Theo định nghĩa này thì việc xác định nhân thân người phạm tội là
xác định nguyên nhân, điều kiện của hành vi phạm tội trên cơ sở sự tác động qua lại
giữa những đặc điểm về tâm lý, xã hội tiêu cực của con ngườivà những tình huống
tiêu cực tồn tại khách quan bên ngoài con người đã khiến con người thực hiện hành
vi phạm tội. Điều này phù hợp với quan điểm của GS.TS. Võ Khánh Vinh "Nhân
thân người phạm tội tức là người có lỗi trong việc thực hiện hành vi nguy hiểm cho
xã hội bị luật hình sự quy định là tội phạm được hiểu là tổng thể tất cả các dấu hiệu,
đặc điểm có ý nghĩa về mặt xã hội, trong sự kết hợp với các điều kiện hoàn cảnh
bên ngoài ảnh hưởng đến hành vi phạm tội của người đó"[10,Tr.119].
Các khái niệm trên cho thấy, nhân thân người phạm tội dưới góc nhìn của
các công trình khoa học đều có điểm chung giống nhau, đó là hệ thống các yếu tố,
những đặc điểm của người phạm tội và nó được gắn liền với người phạm tội, đó là
những yếu tố về độ tuổi, nghề nghiệp, giới tính, trình độ học vấn, đời sống kinh tế,
hoàn cảnh gia đình ..v.v... Tuy nhiên, những yếu tố chung của mỗi người phạm tội
cụ thể là không giống nhau bởi phụ thuộc vào tuổi đời của người phạm tội (trẻ-già),
giới tính người phạm tội (nam-nữ), nghề nghiệp, hoàn cảnh gia đình, lịch sử bản
thân của mỗi người phạm tội là khác nhau.
1.4.3. Mối quan hệ giữa nguyên nhân, điều kiện của tội cướp giật tài sản
với phòng ngừa tình hình tội cướp giật tài sản
Việc phòng ngừa tình hình tội phạm là hệ thống nhiều mức độ các biện pháp
mang tính chất Nhà nước, xã hội và Nhà nước - xã hội nhằm khắc phục các nguyên
nhân, điều kiện của tội phạm hoặc làm vô hiệu hóa (làm yếu, hạn chế) chúng và
bằng cách đó làm giảm và dần dần loại bỏ tình hình tội phạm. Chính vì vậy, việc
nghiên cứu nguyên nhân, điều kiện của tội cướp giật tài sản là bước đầu, là cơ sở để
tiến tới việc đề ra các giải pháp phòng ngừa tội cướp giật tài sản
16

Lý luận cơ bản về phòng ngừa tội phạm cướp giật tài sản không xác định các
biện pháp phòng ngừa cụ thể mà chỉ đưa ra những chỉ dẫn có tính nguyên tắc nhằm
định hướng cho việc nghiên cứu, đề xuất các biện pháp phòng ngừa tội phạm trên
cơ sở khảo sát, đánh giá tình hình tội phạm và xác định nguyên nhân, điều kiện của
các tội phạm cướp giật tài sản trong phạm vi không gian và thời gian nhất định. Tội
cướp giật tài sản phát sinh là do còn tồn tại nhiều nguyên nhân nhất định. Muốn
ngăn ngừa tội phạm xảy ra, chúng ta cần tác động đến nguyên nhân của hiện tượng
này. Trong đó, nguyên nhân của tình hình tội cướp giật tài sản được hiểu một cách
khái quát nhất là “Sự tương tác giữa phẩm chất tâm lý tiêu cực của chủ thể và môi
trường sống tiêu cực nhất định”. Như vậy, các biện pháp phòng ngừa cần hướng tới
cả con người và cả môi trường xã hội nhằm thay đổi phẩm chất tâm lý tiêu cực của
con ngrười và tình huống tiêu cực của môi trường sống theo hướng tích cực. Tác
động tới con người theo những phương tiện và phương thức khác nhau là cần thiết
nhưng cũng quan trọng không kém là phải tác động vào môi trường sống tiêu cực,
điều mà đôi khi còn xem nhẹ. Môi trường sống vừa có ảnh hưởng đến hình thành
nhân cách vừa có vai trò là thành tố tương tác với con người tạo nên nguyên nhân
của tình hình tội phạm.
Kết luận Chương 1
Chương 1 của luận văn tác giả đã đưa ra khái niệm và dấu hiệu pháp lý của
tội cướp giật tài sản trên cơ sở quy định của Bộ luật Hình sự 1999, sửa đổi bổ sung
2009, nhận thấy tội cướp giật tài sản là tội phạm rất nghiêm trọng, xâm hại đến hai
khách thể quan trọng được pháp luật hình sự bảo vệ đó là quyền sở hữu về tài sản
và sức khỏe.
Trong cuộc đấu tranh phòng, chống tình hình tội phạm được các quốc gia
trên thế giới tiến hành với những hình thức khác nhau, trong đó có hoạt động nghiên
cứu khoa học của các nhà khoa học thuộc nhiều chuyên ngành khoa học khác nhau,
đặc biệt là các nhà khoa học luật hình sự và các nhà tội phạm học nhằm cung cấp cơ
sở lý luận cho hoạt động phòng, chống tình hình tội phạm trên thực tế. Chính vì

vậy, hoạt động nghiên cứu khoa học về tội phạm và đấu tranh phòng, chống tình
17


hình tội phạm ngày càng được các Nhà nước quan tâm. Cũng chính vì vậy, hoạt
động nghiên cứu khoa học này không chỉ được tiến hành bởi các nhà nghiên cứu tại
các Trường Đại học, các Học viện mà còn bởi các nhà thực tiễn, nhất là các chuyên
gia công tác tại các cơ quan chuyên trách đấu tranh phòng, chống tình hình tội phạm
nói chung và tình hình tội cướp giật nói riêng.
Trong chương này, luận văn đã nghiên cứu tình hình, làm sáng tỏ nhận thức
về những vấn đề lý luận cơ bản (mục đích, ý nghĩa, nguyên tắc, nội dung) phòng
ngừa tình hình tội phạm cướp giật tài sản trên địa bàn tỉnh Tiền Giang. Qua đó đi
sâu đánh giá thực trạng các giải pháp phòng ngừa tình hình tội phạm cướp giật tài
sản đã được áp dụng thực hiện trong thực tiễn từ năm 2011 đến năm 2015. Từ đó
tác giả đã đi vào nghiên cứu đặc điểm nhân thân người phạm tội cướp giật tài sản
cho thấy bức tranh tình hình tội cướp giật tài sản trên địa bàn tỉnh Tiền Giang trong
thời gian.
Những nội dung được trình bày trong Chương 1 là cơ sở để nghiên cứu thực
trạng nguyên nhân, điều kiện của tình hình tội cướp giật tài sản trên địa bàn tỉnh
Tiền Giang và sẽ thông qua bằng những số liệu cụ thể, dẫn chứng sinh động sẽ được
trình bày ở Chương 2.

18


Chương 2
THỰC TRẠNG NGUYÊN NHÂN, ĐIỀU KIỆN
CỦA TỘI CƯỚP GIẬT TÀI SẢN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH TIỀN GIANG
2.1. Tình hình tội cướp giật tài sản trên địa bàn tỉnh Tiền Giang
Tiền Giang nằm trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, có tốc độ đô thị

hóa cao, nhiều khu công nghiệp mới được hình thành, thu hút nhiều lao động từ các
tỉnh khác đến làm việc, làm cho lượng người nhập cư cao. Trong khi đó, công tác
quản lý hành chính chưa đáp ứng nhu cầu, nhiệm vụ, đã nảy sinh nhiều vấn đề xã
hội phức tạp, tình hình hoạt động của các loại tội phạm hình sự đặc biệt là tội cướp
giật tài sản ngày càng manh động và phức tạp. Sự phức tạp đó được thể hiện qua
các thông số phản ánh tình hình cướp giật tài sản trên địa bàn tỉnh Tiền Giang từ
năm 2011 đến năm 2015.
2.1.1. Thực trạng (mức độ) tội cướp giật tài sản trên địa bàn tỉnh Tiền
Giang
Thực trạng của tình hình tội cướp giật tài sản trên địa bàn tỉnh Tiền Giang là
tổng số vụ và tổng số người thực hiện hành vi cướp giật tài sản thực tế xảy ra trên
địa bàn tỉnh Tiền Giang trong khoảng thời gian từ năm 2011 đến năm 2015. Tội
cướp giật tài sản thực tế xảy ra trên địa bàn tỉnh Tiền Giang ở đây xác định là số vụ
và số người phạm tội cướp giật tài sản đã xảy ra trên thực tế cho dù có bị phát hiện,
xử lý hay chưa. Chính vì vậy, thực trạng của tình hình tội cướp giật tài sản trên địa
bàn tỉnh Tiền Giang bao gồm: Số vụ và số người phạm tội cướp giật tài sản đã xảy
ra, đã phát hiện và xử lý (tội phạm rõ) và số vụ và số người phạm tội cướp giật tài
sản đã xảy ra nhưng chưa bị phát hiện, xử lý (tội phạm ẩn).
Để đánh giá được chính xác thực trạng của tình hình tội cướp giật tài sản cần
phải xem xét cả số lượng phần tội phạm rõ và số lượng phần tội phạm ẩn, bởi vì
trên thực tế tội phạm đã xảy ra nhưng chưa hoặc không bị phát hiện do nhiều
nguyên nhân khác nhau. Do đó, để có cái nhìn chính xác và toàn diện về thực trạng
của tình hình tội cướp giật tài sản trên địa bàn tỉnh Tiền Giang thì cần phải nghiên
cứu cả tội phạm rõ lẫn tội phạm ẩn và được xác định thông qua phương pháp hệ số.
Phần hiện của tình hình tội cướp giật tài sản (tội phạm rõ): Theo số liệu
thống kê của Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Tiền Giang từ năm 2011 đến năm 2015,
19


Tòa án nhân dân tỉnh đã xét xử tổng cộng 178 vụ án với 341 bị cáo phạm tội cướp

giật tài sản. Trong đó, từ năm 2011 đến năm 2015 thì năm 2012 có số vụ xảy ra
nhiều nhất là 42 vụ, năm 2015 xảy ra ít nhất là 25 vụ. (Bảng 2.1)
Số liệu trên chỉ cho biết tổng số vụ án và số người phạm tội cướp giật tài sản
đã được phát hiện và đưa ra xét xử, bị tòa án tuyên bằng bản án đã có hiệu lực pháp
luật. Đây là phần hiện của THTP. Số liệu này chưa thể phản ánh một cách chính
xác, khách quan, toàn diện tình hình tội cướp giật tài sản. Bởi vì trên thực tế tội
cướp giật tài sản đã xảy ra nhưng vì nhiều lý do khác nhau chưa được thống kê. Do
đó, tội cướp giật tài sản bị ẩn.
Phần ẩn của tình hình tội cướp giật tài sản: Đây là những trường hợp tội
cướp giật tài sản đã xảy ra trên địa bàn tỉnh Tiền Giang, nhưng chưa bị cơ quan
chức năng phát hiện, xử lý và chưa đưa vào thống kê tội phạm. Với cách hiểu này,
tội phạm ẩn được chia thành ba loại:
Thứ nhất, tội phạm ẩn tự nhiên (tội phạm ẩn khách quan): Là những trường
hợp tội cướp giật tài sản đã xảy ra nhưng cơ quan chức năng hoàn toàn không có
thông tin nên người tội phạm cướp giật tài sản không bị xử lý và không đưa vào
thống kê. Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến việc tồn tại tội phạm ẩn tự nhiên là:
- Về phía cơ quan chức năng: Do thái độ thụ động của cơ quan chức năng,
nghĩ giá trị tài sản bị cướp giật không lớn, hay sự yếu kém trong công tác điều tra,
khám phá của lực lượng Công an nên tội cướp giật tài sản chưa được phát hiện.Từ
năm 2011 đến 2015 trên địa bàn tỉnh Tiền Giang xảy ra tổng số 259 vụ cướp giật tài
sản, nhưng cơ quan Công an tỉnh Tiền Giang chỉ điều tra, khám phá thành công 156
vụ, chiếm 60,23%. Như vậy, số lượng vụ án chưa điều tra khám phá sẽ là mảnh đất
nuôi dưỡng người phạm tội cướp giật tài sản tiếp tục thực hiện hành vi phạm tội.
(Bảng 2.2)
- Về phía nạn nhân: Khi bị cướp giật tài sản nạn nhân không tố giác với cơ
quan chức năng vì nghĩ giá trị tài sản bị cướp giật không lớn, tâm lý e ngại tiếp xúc
cơ quan pháp luật. Hơn nữa, những người chứng kiến sự việc cướp giật tài sản
không cung cấp hoặc cung cấp không đầy đủ thông tin cho cơ quan Công an vì sợ bị
trả thù hoặc bị làm phiền cũng là nguyên nhân dẫn đến tình trạng tội cướp giật tài
sản bị ẩn.

20