Chuong 9 cam ung dien tu

CH
NG 9
C M NG I N T
1

Nguy n Xuân Th u -BMVL
HÀ N I
2017


NH C L I CÁC KI N TH C C N NH

CH

NG TR

L

2

N

C


NH C L I CÁC KI N TH C C N NH

CH

T thông

T tr
3

ng đ u g i qua m t m t ph ng:

NG TR

C


NH C L I CÁC KI N TH C C N NH

4

CH

NG TR

C


CH

NG 9. C M

NG I N T

5

Michael Faraday (1791-1867)

CH

NG 9. C M

NG I N T

1831 – Michael Faraday th c hi n thí nghi m
T thông g i qua m ch d n kín thay đ i, trong m ch xu t hi n dòng
đi n c m ng  Hi n t

6

ng c m ng đi n t …


BÀI 1.CÁC

NH LU T V HI N T

NG C M

NG I N T

1. Thí nghi m Faraday
M t h th ng t o t tr
có th bi n đ i đ c;

7

ng,

M t vòng dây
d n m m;

i nk .

M i các b n
theo dõi clip
sau đây…


CÁC

NH LU T V HI N T

1. Thí nghi m Faraday

8

NG C M

NG I N T


BÀI 1.CÁC

NH LU T V HI N T

NG C M

NG I N T

1. Thí nghi m Faraday
Các k t lu n:
a) T thông g i qua m ch kín bi n đ i theo th i gian là nguyên nhân sinh ra
dòng đi n c m ng trong m ch đó;
b) Dòng đi n c m ng ch t n t i trong th i gian t thông g i qua m ch kín
9

bi n đ i;
c) C

ng đ dòng đi n c m ng t l thu n v i t c đ bi n đ i c a t thông;

d) Chi u c a dòng đi n c m ng ph thu c vào s t ng hay gi m c a t thông
g i qua m ch, nó tuân theo đ nh lu t Lenx.


BÀI 1.CÁC
2.

NH LU T V HI N T

NG C M

NG I N T

nh lu t Lenx

Dòng đi n c m ng
ph i có chi u sao cho
t tr ng do nó sinh ra
có tác d ng ch ng l i
nguyên nhân sinh ra nó.

10

Hình 1. T thông t ng

Trong c 2 tr ng h p,
đ u t n công, ph n
công này là đi n n ng
c a dòng đi n c m ng!

Hình 2. T thông gi m


BÀI 1.CÁC
3.

NH LU T V HI N T

nh lu t c b n c a hi n t

NG C M

NG I N T

ng c m ng đi n t

S xu t hi n c a dòng đi n c m ng ch ng t trong m ch đi n có m t su t
đi n đ ng. Su t đi n đ ng y đ

c g i là su t đi n đ ng c m ng.
Công c a l c t tác d ng lên
dòng đi n c m ng là công c n:

11

dA
= I C dΦ m
Công đ d ch chuy n vòng dây:

dA′−=dA
−=Φ IC d

m


BÀI 1.CÁC
3.

nh lu t c b n c a hi n t

N ng l

12

NH LU T V HI N T

NG C M

NG I N T

ng c m ng đi n t

ng c a dòng đi n c m ng:

εC IC dt
εC - Su

t đi n đ ng đi n c m ng

Công d ch chuy n vòng dây chuy n
thành n ng l ng c a dòng đi n c m
ng:

− I C dΦ m =
ε C IC dt
Suy ra:

dΦ m
εC =−
dt


BÀI 1.CÁC
3.

NH LU T V HI N T

nh lu t c b n c a hi n t

NG C M

NG I N T

ng c m ng đi n t

Phát bi u:
Su t đi n đ ng c m ng luôn b ng v tr s , nh ng trái d u v i t c đ bi n
thiên c a t thông g i qua di n tích c a m ch đi n.
13

dΦ m
εC =−
dt
Các k t lu n c a Faraday

D u “-” 

nh lu t Lenx


BÀI 1.CÁC
3.

NH LU T V HI N T

nh lu t c b n c a hi n t

NG C M

NG I N T

ng c m ng đi n t
Chú ý:
-Ph i ch n chi u d ng trong
m ch;
-Ph i ch n véc-t pháp tuy n đ i
v i di n tích gi i h n b i m ch phù
h p v i chi u d ng.

14


BÀI 1.CÁC
4.

NH LU T V HI N T

NG C M

NG I N T

nh ngh a đ n v t thông

dΦ m

0 − Φm Φm
εC = −
=−
=
→ Φ m = εC ∆t
dt
∆t
∆t
15

n v c a t thông là Wb (vêbe).

Vêbe là t thông gây ra trong m t
vòng dây d n bao quanh nó m t
su t đi n đ ng c m ng 1 vôn khi
t thông gi m đ u xu ng giá tr
không trong th i gian 1 giây.


BÀI 1.CÁC

NH LU T V HI N T

NG C M

NG I N T

5. Cách t o nên dòng đi n xoay chi u

16

Nguyên t c: M t khung dây d n g m m t ho c
nhi u vòng dây, quay trong m t t tr ng đ u,
v i v n t c góc không đ i, t thông g i qua m t
khung s bi n đ i tu n hoàn và trong khung dây
xu t hi n dòng đi n c m ng xoay chi u.


BÀI 1.CÁC

NH LU T V HI N T

5. Cách t o nên dòng đi n xoay chi u

17

NG C M

NG I N T


BÀI 1.CÁC

NH LU T V HI N T

5. Cách t o nên dòng đi n xoay chi u

18

NG C M

NG I N T


BÀI 1.CÁC

NH LU T V HI N T

NG C M

NG I N T

6. Dòng đi n Foucault (Léon Foucault 1819-1868)
- Thí nghi m Foucault:
- Quay m t đ a kim lo i quanh m t tr c không ma sát. a quay m t lúc
lâu.
- L p l i thí nghi m trên, nh ng đ t đ a kim lo i trong m t t tr ng m nh.
a nhanh chóng d ng l i khi đ c đ a vào t tr ng, và đ ng th i b nóng
lên.
19


BÀI 1.CÁC

NH LU T V HI N T

NG C M

6. Dòng đi n Foucault (Léon Foucault 1819-1868)

20

NG I N T


BÀI 1.CÁC

NH LU T V HI N T

NG C M

NG I N T

6. Dòng đi n Foucault (Léon Foucault 1819-1868)
Khi ta đ t v t d n có kích th c l n vào trong m t t tr ng bi n đ i theo
th i gian, trong th tích c a v t d n đó c ng xu t hi n nh ng dòng đi n
c m ng khép kín, g i là dòng đi n xoáy, hay dòng đi n Foucault.

21

khi v t d n đ t trong t tr ng
bi n đ i nhanh do các dòng cao
t n sinh ra thì c ng đ dòng
Foucault càng m nh.


BÀI 1.CÁC

NH LU T V HI N T

NG C M

NG I N T

6. Dòng đi n Foucault (Léon Foucault 1819-1868)
a) Tác h i c a dòng Foucault
Máy bi n th , đ ng c đi n, v.v… có lõi s t
N ng l

ng c a các dòng Foucault b m t đi d

nóng, và n ng l
22

 Ng

i d ng nhi t làm máy mau

ng b hao phí, hi u su t c a máy gi m.

i ta dùng nhi u lá s t m ng s n cách đi n ghép l i v i nhau sao cho

các nhát c t song song v i chi u c a t tr
trong các lá đó gi m  n ng l

ng. C

ng hao phí gi m đi.

ng đ dòng đi n Foucault

BÀI 1.CÁC

NH LU T V HI N T

NG C M

NG I N T

6. Dòng đi n Foucault (Léon Foucault 1819-1868)
b) L i ích c a dòng Foucault
- Lò đi n c m ng, nhi t l
n u ch y kim lo i

ng t a ra do dòng Foucault đ

- Dòng đi n Foucault còn đ

c dùng đ hãm dao đ ng.

- B p t (hay b p đi n c m ng)
23

-

m t tr

ng

- Phanh, h th ng gi m t c

c s d ng đ


BÀI 2. HI N T
1. Hi n t

NG T

C M

ng

Trong m t m ch đi n kín (C) có dòng đi n I ch y qua, n u dòng đi n I trong
m ch bi n thiên thì t thông g i qua m ch kín đó bi n thiên. Khi đó, trong
m ch (C) s xu t hi n dòng đi n c m ng IC. Nh ng dòng đi n IC này xu t
hi n do chính dòng đi n trong m ch (C) bi n thiên gây ra, cho nên dòng IC
24

g i là dòng t c m Itc và hi n t

ng này đ

c g i là hi n t

ng t c m.


BÀI 2. HI N T

1. Hi n t

NG T

C M

ng

Trong các m ch đi n m t chi u (không đ i), hi n t

ng t c m th

ng x y

ra khi đóng m ch ho c ng t m ch (t i nh ng th i đi m này dòng đi n trong
m ch có s bi n thiên đ t ng t).
Trong các m ch đi n xoay chi u (bi n thiên), hi n t
25

x y ra, vì c

ng t c m luôn luôn

ng đ dòng đi n xoay chi u bi n thiên liên t c theo th i gian.