Chuong 3

www.hocnghe.com.vn

Chương 3 : Đèn hình mầu
1. Cấu tạo của đèn hình mầu và các điện áp phân cực .
Đưa trỏ chuột vào hình ảnh để xem chú thích !

1. Cấu tạo của màn hình :
Màn hình mầu được cấu tạo bới các điểm Phosphor có khả
năng phát sáng ra các mầu đỏ , xanh lá , xanh lơ khi có tia điện
tử bắn vào, các điểm mầu này được xếp sen kẽ để tạo thành
các điểm tam RGB gọi là điểm ảnh (Pixels), một điểm mầu thì
chỉ phát ra một mầu có cường độ sáng thay đổi, nhưng một
điểm ảnh thì cho vô số mầu thông qua nguyên lý trộn mầu, tuy
các điểm mầu chỉ đứng cạnh nhau nhưng do điểm mầu quá nhỏ
và khoảng cách giữa chúng quá ngắn, mắt thường không phân
biệt được hai điểm riêng biệt và có cảm giác là một mầu tổng
hợp .
Số điểm ảnh của màn hình mầu là khoảng 500.000 điểm, và
số điểm mầu sẽ là 500.000 x 3 = 1.500.000 điểm , vì vậy một
điểm mầu có kích thước rất nhỏ, để nhìn thấy rõ ba điểm mầu ,
ta dùng kính núp soi vào màn hình, khi đó ta sẽ nhìn thấy các
điểm mầu chỉ đứng gần nhau mà thôi .
2. 3 Katôt : KR , KG , KB
Là nơi phát xạ ra 3 dòng tia điện tử đi song song bay về
phía màn hình, dòng phát xạ từ KR chỉ bắn vào các điểm R, từ

Xuan Vinh : 0912.421.959


www.hocnghe.com.vn

KG chỉ bắn vào các điểm G, từ KB chỉ bắn vào các điểm B, ở
chế độ tĩnh (không có hình - màn sáng có nhiễu trắng ) điện áp
3 Katôt được phân cực khoảng 100 đến 150V DC, để các Katot
phát xạ được chúng phải được nung nóng nhờ sợi đốt.
Độ phát xạ của các Katôt sẽ giảm dần theo thời gian sử
dụng, khi đó hình ảnh sẽ mờ dần và thiếu độ chi tiết và ta
thường gọi là đèn hình già , nếu các Katốt có độ phát xạ không
cân bằng, thì hình ảnh sẽ bị sai mầu và ta gọi là đèn hình bị
lệch tia, trong các trường hợp trên người ta thường tăng điện áp
sợi đốt lên 1 đến 2V để cho độ phát xạ tăng theo => quá trình
đó gọi là kích đèn hình.
3. Sợi đốt Heater :
Có nhiệm vụ nung nóng giúp cho 3 Katot phát xạ ra tia điện
tử, sợi đốt được cung cấp 4,5V nếu đèn cổ nhỏ hoặc 6,3V nếu
là đèn cổ trung , 3 Katốt có 3 sợi đốt đấu song song, trong
trường hợp đèn hình bị mất hẳn một tia thì thường do bị đứt sợi
đốt => đứt sợi đốt thì ta chỉ có thể thay đèn hình.
4. Lưới G1 :
Còn gọi là lưới khiển có nhiệm vụ điều khiển dòng phát xạ,
tuy nhiện trong Ti vi mầu thì G1 lại không sử dụng và đem đấu
xuống mass .
5. Lưới G2 : Lưới gia tốc
Gọi là lưới gia tốc vì nó có nhiệm vụ tăng tốc tia điện tử bay
về màn hình, lưới G2 được cung cấp điện áp khoảng 400V lấy
từ triết áp Screen trên thân cuộn cao áp, khi chỉnh núm Screen
điện áp G2 thay đổi => độ sáng màn hình thay đổi, G2 thường
được điều chỉnh ở khoảng 60% giá trị núm Screen, nếu để G2
quá cao => màn ảnh sẽ quá sáng và mờ kèm theo tia quét
ngược, nếu để G2 quá thấp => ảnh bị tối hoặc có thể mất ánh
sáng.

6. Lưới G3 : Lưới hội tụ
Gọi là lưới hội tụ vì nó giúp cho ba tia điện tử phát xạ từ 3
Katôt hội tụ lại đúng trên màn hình => giúp cho hình ảnh có độ
sắc nét cao nhất, điện áp G3 chỉ có một giá trị đúng cho mỗi
đèn hình, giá trị G3 khoảng 5000V và còn tuỳ theo kích thước
đèn hình, điện áp này lấy từ triết áp Pocus trên thân cuộn cao
áp do đó có thể điều chỉnh được, nếu ta chỉnh sai áp Pocus =>
hình ảnh sẽ bị nhoè, các chi tiết không rõ, vì điện áp Pocus là
khá cao do đó về mùa ẩm ướt , điện áp Pocus thường bị dò rỉ
làm hỏng đế nhựa sau đuôi đèn => Sinh hiện tượng ảnh bị
nhoè , bật máy sau một thời gian mới rõ dần.
7. Các chi tiết bên ngoài :
Cuộn lái tia : Cuộn lái tia được gắn vào cổ đèn hình có
nhiệm vụ lái tia điện tử quét từ trái sang phải, từ trên xuống
dưới. có hai cuộn lái tia là cuộn lái dòng và cuộn lái mành,
cuộn lái dòng được cung cấp xung dòng từ chân C đèn công

Xuan Vinh : 0912.421.959


www.hocnghe.com.vn

xuất dòng, cuộn lái mành được cung cấp xung mành từ IC công
xuất mành, nếu mất xung đi tới cuộn lái dòng thì màn hình chỉ
có cột sáng dọc, nếu mất xung mành đi tới cuộn lái mành thì
màn hình chỉ còn một vạch sáng ngang.
Nam châm Puryty : Nam châm Puryty là các vòng tròn gắn
quanh cổ đèn hình ngay sau cuộn lái tia, Nam châm Puryty có
nhiệm vụ hướng cho ba tia điện tử phát xạ từ 3 Katốt bắn đúng
vào điểm mầu tương ứng ( thợ không chỉnh ) nếu ta chỉnh sai

=> ảnh sẽ có viền mầu, khi đó ta phải theo vết sơn đánh dấu
của nhà sản xuất để chỉnh trả lại vị trí cũ.
Cuộn dây khử từ - Degauss : là các vòng dây quấn xung
quanh đèn hình, cuộn khử từ có nhiệm vụ khử từ dư trên đèn
hình do từ trường trái đất nhiễm vào để khắc phục hiện tượng
nhiễm từ, nhiễm từ là hiện tượng màn hình bị loang mầu, sai
mầu thành từng vùng, cuộn khử từ chỉ hoạt động trong khoảng
2 đến 3 giây đầu khi mới bật máy, dòng điện qua cuộn khử từ
rất mạnh khoảng 1,5 đến 2Ampe, cuộn khử từ được điều khiển
từ một điện trở khử từ nằm trên bộ nguồn trước cầu Diode
chỉnh lưu.
2. Điều kiện để cho màn hình sáng lên

Khi ta sửa chữa bệnh mất ánh sáng trên màn hình , mặc dù máy đã
có đèn báo nguồn, khi đó ta cần phải dựa vào các điều kiện cần thiết
để cho màn hình sáng được để kiểm tra : các điều kiện đó là :
z
z
z
z

z

Có điện áp HV cung cấp cho Anôt
Có điện áp G2 cung cấp cho lưới G2
Có điện áp Heater cung cấp cho sợi đốt.
Điện áp trên 3 Katôt < 150V , nếu áp trên 3 katôt > 150V thì
phải tăng cao G2.
Trong 3 điều kiện đầu gắn liền với sự hoạt động của cao áp
vì vậy đa số hiện tượng mất ánh sáng là do cao áp không hoạt

động
Nếu như các yếu tố trên đã thoả mãn mà màn hình vẫn không
sáng thì kết luận => Hỏng đèn hình.

3. Phương pháp kiểm tra chất lượng đèn hình .

Xuan Vinh : 0912.421.959


www.hocnghe.com.vn

2.1 - Hư hỏng thường gặp của đèn hình :
Đèn hình có 4 biểu hiện hư hỏng thường gặp là :
z

z

z

z

Đèn hình bị lọt khí : Nguyên nhân thường do đèn hình bị va
chạm mạnh, hoặc khi tháo vỉ đuôi đèn quá mạnh làm gẫy núm
hút chân không, biểu hiện của đèn lọt khí là lớp Phosphor bên
trong bị ố loang thành từng đám.
Đèn hình bị đánh lửa : Nguyên nhân thường do điện áp cao áp
quá mạnh . đèn bị đánh lửa ta nhìn thấy tia lửa xanh đánh lửa
trong chuôi đèn hình ở ngay đế cắm .
Đèn hình bị già : Đèn hình già là đèn đã hết tuổi thọ sử dụng,
đèn già là độ phát xạ của 3 Katôt bị giảm so với lúc mới, độ

phát xạ của katốt tỷ lệ với độ sáng của màn hình, vì vậy đèn
hình già ảnh thường bị tối và mờ hình
Đèn hình bị lệch tia : Đèn lệch tia là đèn có một hoặc 2 trong
sô 3 Katốt có độ phát xạ giảm hoặc không phát xạ, trong khi
Katôt con lai vân tương đối tốt, đèn lệch tia thường sinh ra hiện
tượng bị sai mầu và mất một mầu.

2.2 - Kiểm tra đánh giá chất lượng của đèn hình
a) Cảm nhận bằng mắt thường về chất lượng của đèn hình .
Thí dụ 1 : Hình ảnh sau đây là hiện tượng của Ti vi mầu bị lệch
tia , hỏng KG => màn ảnh ngả về mầu tím .

Đèn hình bị lệch tia do hỏng KG
màn ảnh ngả về mầu tím
Thí dụ 2 : Hình ảnh bị tối và mờ, nguyên nhân do đèn hình bị già,
độ phát xạ của cả 3 tia bị giảm.

Xuan Vinh : 0912.421.959


www.hocnghe.com.vn

Hình ảnh tối và mờ do đèn hình bị già
Các hiện tượng trên, ngoài nguyên nhân do đèn lệch tia và đèn bị
già còn có nguyên nhân do máy, vì vậy để kết luận chính xác có phải
do đèn hay không thì ngoài việc đánh giá bằng mắt , ta cần phải đo độ
phát xạ của đèn hình .
b) Phương pháp đo độ phát xạ của đèn hình .
* Đo phát xạ đèn hình cổ nhỏ

Đo độ phát xạ của đèn hình cổ nhỏ
Đèn hình cổ nhỏ có 7 chân tín theo chiều kim đồng hồ là các chân
KB - G1 - HT - GND - KR - G2 - KG
Cách đo :
z

Dùng một biến áp cấp nguồn 4,5V vào hai chân HT và GND
( cấp nguồn cho sợi đốt )

Xuan Vinh : 0912.421.959


www.hocnghe.com.vn

z

z

z

z

Xoay đồng hồ về thang x1KΩ , que đen để vào G1, que đỏ lần
lượt đặt vào KG, KR, KB => và quan sát kết quả .
Nếu trở kháng giữa G1 với 3 Katôt bằng nhau => nghĩa là độ
phát xạ của 3 tia bằng nhau, nếu trở kháng khác nhau thì độ
phát xạ của 3 tia bị lệch .
Trở kháng giữa G1 với Katôt nào thấp hơn thì độ phát xạ của
Katôt đó tốt hơn.
Thông thường với đèn 14" thì trở kháng này < 10KΩ , nếu trở

kháng quá cao > 30KΩ là Katôt bị hỏng .

* Đo phát xạ đèn hình cổ trung .

Đo độ phát xạ của đèn hình cổ trung
Đèn hình cổ trung có 9 chân tín theo chiều kim đồng hồ là các
chân
G1 - KG - G2 - KR - GND - HT - KB , chân đầu tiên và chân cuối
cùng bỏ trống.
Cách đo :
z

Cách đo tương tự như đo kiểm tra đèn cổ nhỏ, nhưng điện áp
cấp cho sợi đốt với đèn cổ trung là 6,3V

4. Các bênh liên quan đến sự phân cực cho đèn hình .
1.1 Mất điện áp HV cung cấp cho đèn hình .
z

z

Nguyên nhân của trường hợp này thường do cao áp không
hoạt động
Biểu hiện là màn ảnh không sáng trong khi đèn báo nguồn vẫn

Xuan Vinh : 0912.421.959


www.hocnghe.com.vn

còn và không có tiếng .

Còn đèn báo nguồn, không màn sáng
z

Sửa chữa : để sửa chữa hiện tượng trên ta cần kiểm tra khối
quét dòng và cao áp .

1.2 Mất điện áp sợi đốt
z

z

z

Nguyên nhân : thông thường lỏng chân đế đèn hình, lỏng chân
điện trở cung cấp điện áp nuôi sợi đốt.
Biểu hiện : máy không có màn sáng ( như hình trên ) nhưng
vẫn có tiếng, vẫn có tiếng là chứng tỏ cao áp vẫn đang hoạt
động.
Sửa chữa : kiểm tra điện áp cấp cho sợi đốt ( Heater) bằng
thang xoay chiều, với đèn hình cổ nhỏ phải có 4,5V, với đèn
hình cổ trung phải có 6,3V .

1.3 Mất điện áp trên 3 Katôt đèn hình
z

z

Nguyên nhân : Thường do mất điện áp 180V cung cấp cho

tầng khuếch đại công xuất sắc nằm trên vỉ đuôi đèn hình.
Biểu hiện : màn ảnh sáng trắng và có tia quét ngược, không có
hình như hình ảnh dưới đây .

Xuan Vinh : 0912.421.959


www.hocnghe.com.vn

Màn ảnh sáng trắng có tia quét ngược
z

Sửa chữa : Kiểm tra điện áp trên 3 Katôt, nếu bình thường thì
3 Katôt có khoảng 100 - 150V , nếu áp trên 3 Katôt giảm thấp
=> cần kiểm tra điện áp 180V cấp cho vỉ đuôi đèn hình , điện
áp này xuất phát từ cao áp , đo điện áp này trên tụ lọc 250V
trên vỉ đuôi đèn .
Trường hợp áp trên 3 Katốt vẫn có đủ thì giảm điện áp G2
bằng cách chỉnh núm Screen trên thân cuộn cao áp .

1.4 Điện áp cấp cho lưới G2 tăng cao
z

z

z

Nguyên nhân : Nếu là không phải do ta chỉnh thì nguyên nhân
là do hỏng triết áp Screen trên thân cuộn cao áp.
Biểu hiện : Màn ảnh sáng trắng có tia quét ngược, có hình mờ

hoặc không có hình như trường hợp mất áp trên 3 Katôt .
Khắc phục : Kiểm tra lại điện áp tren 3 Ka tôt trước
Chỉnh triết áp Screen cấp cho G2
Nếu không được thì tháo cao áp ra đi thay triết áp G2 ( mang
đến thợ chuyên làm cao áp để sửa )

Xuan Vinh : 0912.421.959


www.hocnghe.com.vn

Cuộn cao áp của Ti vi mầu
Đưa trỏ chuột vào để xem chú thích
1.5 Điện áp cấp cho G2 bị thấp
z

z

Nguyên nhân : Do điều chỉnh sai triết áp Screen hoặc bị hỏng
triết áp Screen .
Biểu hiện : Hình ảnh tối hoặc mất ánh sáng , có tiếng bình
thường .

Điện áp G2 bị thiếu là một nguyên nhân gây tối hình.
z

Khắc phục : chỉnh lại triết áp Screen, nếu chỉnh không có tác
dụng là hỏng triết áp, nếu có tác dụng nhưng ảnh vẫn bị tối là
do đèn hình hoặc mất điện áp lệnh điều chỉnh độ sáng .

1.6 Điện áp cấp cho lưới Pocus bị sai, cao quá hoặc thấp quá .
z

z

Nguyên nhân : Do chỉnh sai triết áp Pocus hoặc hỏng triết áp
Pocus hoặc hỏng đế đèn hình ( nguyên nhân này hay gặp nhất )
Biểu hiện : Hình ảnh bị nhoè, nhìn các chi tiết không rõ.

Hình ảnh bị nhoè do điện áp Pocus bị sai

Xuan Vinh : 0912.421.959


www.hocnghe.com.vn

z

Khắc phục : Chỉnh lại triết áp Pocus trên thân cuộn cao áp
- Thay đế đèn hình trên vỉ đuôi đèn hình .
- Nếu vẫn không hết thì cần tháo cao áp đi thay triết áp Pocus .

Vỉ đuôi và đế đèn hình mầu trắng
Đưa trỏ chuột vào hình ảnh để xem chú thích

Xuan Vinh : 0912.421.959