HỢP CHẤT EUGENOL và OXÝT kẽm

HỢP CHẤT EUGENOL VÀ OXÝT KẼM (ZnO)
(cement eugenat Zn – ZOE)

Từ đầu thế kỷ XX, cement eugenat Zn đã được dùng trong khoa Răng Hàm Mặt,
nó có tính sát khuẩn nhẹ, làm dịu đau, ít dẫn nhiệt, kích thích tạo ngà thứ phát(hoài
nghi ). Hiện nay, người ta dùng nó để trám tạm, trám theo dõi hoặc để cách ly đáy
lỗ trám(hoài nghi).., ngoài ra nó còn được dùng làm cơ sở cho nhiều loại cement
trám bít ống tuỷ, đồng thời là thành phần chính của nhiều cement phẫu thuật.
1. THÀNH PHẦN
1.1. Bột
Là oxýt kẽm (ZnO), một thứ bột trắng có tính kiềm nhẹ, không mùi, không tan
trong nước, tan trong acid vô cơ loãng và acid acétic.
Khi để bột ZnO tiếp xúc với không khí:
- Nếu gặp CO2, trở thành ZnCO3, không có tính kiềm và chậm đông.
- Nếu gặp H2O, trở thành Zn(OH)2, lưỡng tính và mau đông.
1.2. Chất lỏng
Là eugenol, một chất dầu lỏng sánh màu vàng sáng, mùi cay nhẹ, hơi có tính acid,
sát khuẩn và làm dịu đau. Người ta sản xuất eugenol bằng cách rút tinh dầu
cây đinh hương (girofle) bằng một base loãng rồi sau đó giải phóng nó bằng một
acid.
2. SỰ ĐÔNG CỨNG CỦA CEMENT EUGENAT Zn
Sự đông cứng của cement eugenate Zn là do 2 phân tử eugenol kết hợp với 1
nguyên tử Zn, nguyên tử Zn thế chỗ của 2 nguyên tử H2. Tuy nhiên hiện tượng
này chưa hoàn toàn sáng tỏ về mặt hoá học.
Phản ứng đông của eugenol và ZnO là phản ứng acid - baz, nước vừa là sản phẩm
của phản ứng, vừa là chất xúc tác phản ứng, đây là phản ứng tự xúc tác.
* ZnO
+ H2O
ßà Zn(OH)2
* Zn(OH)2 + 2 HE ßà ZnE2
+ 2 H2O

Baz
Acid
Muối
(eugenol)
(eugenolate Zn)
Sự đông cứng càng nhanh nếu các hạt ZnO càng nhỏ.
Eugenate Zn sẽ không đông cứng nếu bột ZnO hoàn toàn kiệt nước (người ta áp
dụng tính chất này để đánh sẵn eugenate Zn và giữ không cho đông cứng bằng
cách chứa nó trong một vật kín có để chất hút ẩm).
1
/>
Biên Soạn: Bàn Chải Đánh Răng


Thời gian đông cứng (là thời gian bắt đầu trộn cho đến khi vật liệu đông cứng) của
eugenate Zn thay đổi tuỳ theo mục đích sử dụng, thường là 20 phút (dùng để làm
vật liệu trám). Để rút ngắn thời gian đông cứng có thể cho vài giọt acetat Zn, acid
acetic.
Nếu nhiều nước quá thì tác dụng gia tốc (làm nhanh đông cứng) của nước không
còn nữa, mà làm phản ứng chậm lại.
Để làm tăng sức bền của eugenate Zn người ta cho thêm colophan, hoặc resin và
amiăng. Để đạt tính láng mướt có thể thêm colophan, hạt silicon, dicalcium
phosphat, ethylcellulose
3. TÍNH CHẤT
3.1. Tính chất vật lý
- Cấu trúc: phản ứng giữa eugenol và ZnO không xảy ra hoàn toàn mà tạo thành
khuôn eugenolate Zn có các hạt ZnO chèn vào trong đó. Cấu trúc này đặc chắc và
không thấm nước.
- Độ hoà tan: 0,02 – 0,1 % sau 7 ngày trong nước (hoà tan dần trong môi trường
nước)

- Độ pH: 7 – 8 kiềm nhẹ.
- Thay đổi thể tích khi đông cứng: co < 0,1% thể tích.
- Dẫn nhiệt: yếu, là chất cách nhiệt, cách điện tốt
- Độ cứng: thay đổi tuỳ theo mục đích sử dụng
+ Trám răng: cứng, 1500 – 8500 pounds / inch2
+ Lấy dấu: trung bình, 1000 pounds / inch2
+ Bột băng: mềm
- Tính bám dính: khi dùng làm vật liệu trám, eugenat Zn có tính bám dính cao hơn
cement và amalgam, nhờ có sức căng bề mặt thấp nên ngăn không cho nước thấm
vào được (sức căng bề mặt càng lớn thì lực mao dẫn càng yếu do đó chất khác dễ
thấm vào).
- Độ chịu nén: kém hơn so với cement phosphat Zn (sau 24 giờ eugenate Zn là 12
M.Pa, còn phosphat Zn là 118 M.Pa “ Mega Pascal “)
3.2. Tính chất hoá học
Là muối có tính kiềm nhẹ, có gốc Phenol tự do có thể làm chảy nhựa,kích thích và
có nguy cơ làm chết tủy
3.3. Tính chất sinh học
- Làm dịu đau (tính này có thể làm lu mờ chẩn đoán)
- Sát khuẩn, do chức phenol của phần eugenol còn dư.
2
/>
Biên Soạn: Bàn Chải Đánh Răng


- Làm liền sẹo, eugenate Zn có tính kích thích làm liền sẹo ngà và tuỷ một cách
gián tiếp bằng cách kích thích tạo ngà thứ cấp. Tuy nhiên nếu đặt Eugenol tiếp xúc
với mô tủy thì khả năng hoại tử tủy thường xảy ra sau đó, do độc tính của Eugenol
với tế bào.
Lưu ý từ phần 1-3 là viết lại theo giáo trình
4.ÁP DỤNG TRÊN THỰC TẾ LÂM SÀNG

4.1.Dùng để trám theo dõi :
-Với những xoang răng sâu lớn,sâu S3 có chỉ định dùng cement eugenat Zn để
trám theo dõi sự đáp ứng của tủy .Căn cứ vào cement eugenat Zn làm liền sẹo,
eugenate Zn có tính kích thích làm liền sẹo ngà và tuỷ một cách gián tiếp bằng
cách kích thích tạo ngà thứ cấp
-Lạm bàn:
+ Cement eugenat Zn có thành phần là Eugenol(chất lỏng) nên có khả năng làm
dịu đau,vậy khi đặt vào những xoang sâu lớn có thể làm dịu cảm giác đau của răng
gây nên sự mơ hồ cho người điều trị.Khi làm răng mất đi cảm giác đau thì nha sĩ
tiến hành trám răng lại (có thể trám bằng Composite,Amalgam,G.I.C...) sau 1 thời
gian có thể kích thích và gây chết tủy
+ Cement eugenat Zn làm liền sẹo và tái tạo ngà thứ cấp,nhưng với những xoang
sâu mà lớp ngà mỏng thì Eugenol có trong hợp chất (ZOE) sẽ thấm vào ống ngà
gây thoái hóa nguyên bào ngà thì làm sao còn kích thích gì nữa việc tạo ngà thứ
cấp.Việc làm này giết tủy một cách âm thầm chứ không thể giúp ngăn ngừa hiện
tượng kích thích tủy.( lớp ngà 2mm là đủ cho eugenol thấm qua ) “Phenol
(C6H5OH) là một chất diệt khuẩn lâu đời nhất nhưng nó có độc tính mạnh với tế
bào động vật hữu nhũ, độc tính cao đối với mô sống, gây thoái hóa lỏng mô
sống”.Vậy có thể khi đặt Cement eugenat Zn gây nên việc chết tủy từ từ khi trám
lại thì sau này sẽ gây biến chứng đau nhức và hệ quả là đã giết tủy răng mà không
được cứu chữa . “Dùng gòn thấm Eugenol cho vào buồng tủy sống trám tạm lại sau
khoảng 1 tuần sẽ làm chết tủy răng nên có 1 số trường hợp sử dụng Eugenol làm
thuốc diệt tủy”
-Khắc phục:
Với những xoang sau lớn,lớp ngà đấy xoang mỏng thì có thể sử dụng kỹ thuật che
tủy gián tiếp,hay kĩ thuật che tủy trực tiếp với răng có hở tủy nhỏ với Calcium
hydroxide .Sau đấy được trám lót với G.I.C và trám kết thúc với Composite (Kỹ
thuật trám Sandwich)
3
/>

Biên Soạn: Bàn Chải Đánh Răng


“Cũng nên chú ý khi dùng ZOE để gắn mão răng tạm cho các cùi răng tủy sống vỉ
cũng có nguy cơ gây nên việc kích thích hay gây chết ủy”
4.2.Trám lót :
-Với những xoang sâu lớn người ta có chỉ định dùng ZOE trám lót 1 lớp bên dưới
đáy xoang sau đấy sẽ được trám kết thúc với Composite,Amalgam,G.I.C
-Lạm bàn:
+ Như đã trình bày phía trên là ZOE có nguy cơ làm chết tủy khi đặt ở vị trí lớp
ngà mỏng ,sát tủy
+ZOE có thành phần là eugenol với góc tữ do phenol tự do sẽ cản trở sự trùng hợp
của lớp composite phía đáy xoang
+ Lớp ZOE trám lót là mềm chứ không cứng, nếu lót đáy cho miếng trám
Amlgam sau một thời gian, miếng trám Amalgam sẽ dễ bị lún
-Khắc phục:
Không trán lót với ZOE mà có thể sử dụng kỹ thuật che tủy gián tiếp,hay kĩ thuật
che tủy trực tiếp với răng có hở tủy nhỏ với Calcium hydroxide .Sau đấy được trám
lót với G.I.C và trám kết thúc với Composite (Kỹ thuật trám Sandwich)
4.3.Trám tạm :
-ZOE đượcc dùng để trám tạm trong quá trình nội nha (trám tạm khi băng
thuốc,khi đặt Arsenic,sau khi vừa bít ống tủy ...)
-Lạm bàn:
+Trám tạm bằng ZOE trong quá trình băng thuốc có nguy cơ gây nên sự hở bờ
giữa ZOE và mô răng.Chữa tủy người ta thực hiện một quy trình rất chặt chẽ nhằm
tránh tình trạng nhiễm và tái nhiễm vi khuẩn từ môi trường miệng vào ống tủy và
mô quanh chóp. Để thực hiện điều này, người ta đã tiến hành đặt đê cao su(VN vẫn
đang hạn chế) khi chữa tủy và phải trám kín trong thời gian băng thuốc cho đến khi
trám kết thúc. Nhưng nếu không trám kín trong thời gian băng thuốc, có nghĩa là
quy trình này trở thành nửa vời. Chính giai đoạn trám tạm này là giai đoạn có thể

tái nhiễm từ môi trường miệng vào ống tủy và mô chóp
+Trám tạm bằng ZOE trong quá trình đặt thuốc diệt tủy có nguy cơ gây nên sự hở
bờ giữa ZOE và mô răng dẫn đến việc tràn thoát thuốc diệt tủy ra bên ngoài gây
nên các hiện tượng hoại tử mô
-Khắc phục:
Với những phòng khám có điều kiện thì người ta sử dụng G.I.C để trám tạm(đồng
nghĩa với chi phí bệnh nhân sẽ bỏ ra nhiều hơn),còn nếu sử dụng ZOE để trám tạm
thì có gắng nhồi thật tốt nhằm hạn chế sự hở bờ
4
/>
Biên Soạn: Bàn Chải Đánh Răng


4.4.Dùng làm cememt trám bít ống tủy :
-Có chỉ định dùng ZOE làm cement trám bít ống tủy trong nội nha (Có hay không
gutta percha)
-Lạm bàn :ZOE bị phân hủy tan rả theo thời gian bởi vậy không nên dùng ZOE
làm cement trám bít ống tủy cho răng vĩnh viễn vì có thể làm trống ống tủy gây
nên các bệnh lý tủy tái nhiệm,ZOE chỉ nên dùng làm cement trám bít cho răng sữa
-Khắc phục:Có thể dùng các loại cement trám bít có tính chất tốt hơn như
Endomethasone,AH 26,AH plus, cortisomol...để thay thế
4.5.Dùng làm bột băng nha chu:
ZOE được dùng làm bột băng nha chu cho các ca phẫu thuật nha chu nhờ có tính
chất sát khuẩn,giảm đau,cầm máu...

5
/>
Biên Soạn: Bàn Chải Đánh Răng