Tiêt 83: Thuyết minh về một danh lam thắng cảnh

Tiết 83 Thuyết minh về một danh lam thắng cảnh
I. Mục tiêu tiết học
1. Về kiến thức
Giúp học sinh biết cách viết bài thuyết minh, giới thiệu một Danh lam thắng cảnh trên
cơ sở chuẩn bị kĩ càng, hiểu biết sâu sắc và toàn diện về DLTC đó, nắm vững bố cục bài
thuyết minh để tài này
Tích hợp với phần văn ở văn bản Tức cảnh Pắc Bó với phần tiếng Việt qua bài Câu cầu
khiến
2. Về kĩ năng
Rèn kĩ năng đọc sách, tra cứu và ghi chép tài liệu, quan sát trực tiếp DLTC để phục vụ cho
bài thuyết minh
3. Về thái độ
Học sinh thêm hiểu biết, yêu quý và giữ gìn, bảo vệ DLTC đó
II. Chuẩn bị của thầy và trò
1- Chuẩn bị của thầy
- Sách giáo khoa, sách giáo viên, giáo án
- Tranh ảnh, bài viết về Hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn
- Một số bài văn thuyết minh
2- Chuẩn bị của học sinh
- Bài soạn
- T liệu, tranh ảnh về Hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn
III. Nội dung và tiến trình tiết dạy
1- ổn định tổ chức ( 1 phút )
2- Kiểm tra bài cũ
Em hiểu thế nào là DLTC ? Cho một vài vd về DLTC, di tích lịch sử mà em biết ?
GV: - DLTC là những cảnh đẹp núi, sông , rừng, biển thiên nhiên hoặc do con ngời góp
phần tô điểm thêm
Vd: Vịnh Hạ Long, hồ Ba Bể, Sa pa, rừng Cúc Phơng,...
Nhiều DLTC cũng chính là DLTC, gắp liền với một thời kì lịch sử một sự kiện lịch sử, một
nhân vật lịch sử
Vd: Cổ loa, đền Sóc, thành nhà Hồ, Hồ Hoàn Kiếm,...

1
3) Bài mới
Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt
Hoạt động 1: Hớng dẫn tìm hiểu bài mẫu
Cho h/s đọc một lần toàn văn bài mẫu Hồ
Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn ( SGK trang
33 + 34 )
(?) Bài thuyết minh giới thiệu mấy đối tợng
? Các đối tợng ấy có quan hệ với nhau nh
thế nào ?
- > HS: Đối tợng thuyết minh ở đây là hồ
Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn
Hai đối tợng có quan hệ gần gũi, gắn bó với
nhau: đền Ngọc Sơn toạ lạc trên Hồ Hoàn
Kiếm
( ? ) Qua bài thuyết minh, em hiểu biết đợc
thêm những kiến thức gì về hồ Hoàn Kiếm
và đến Ngọc Sơn ?
HS: Phát biểu
GV: Gợi ý
Về hồ Hoàn Kiếm: Nguồn gốc hình thành sự
tích tên gọi của hồ
Về đền Ngọc Sơn: Nguồn gốc và sơ lợc quá
trình xây dựng đến Ngọc Sơn, vị trí và cấu
trúc đền
( ? ) Muốn viết bài giới thiệu một DLTC nh
vậy, cần phải chuẩn bị những gì ?
GV: Chốt: Để thuyết minh, giới thiêu tốt
một DLTC DLLS cần trang bị những kiến
thức sâu rộng về địa lí, lịch sử, văn hoá,

nghệ thuật có liên quan đến đối tợng
Bởi vậy:
I. Tìm hiểu văn bản
1. Đối tợng thuyết minh
Hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn
Đền Ngọc Sơn toạ lạc trên hồ Hoàn Kiếm
->gần nhau
2. Kiến thức
- Địa lí: là một đoạn của dòng cũ sông
Hồng
- Lịch sử, văn học: Lúc đầu có tên gọi Lục
Thuỷ ( vì nớc hồ 4 mùa xanh ngắt )
Sau có tên hồ Hoàn Kiếm ( do sự tích rùa
Vàng đòi gơm )
Nguồn gốc và quá trình xây dựng đền Ngọc
Sơn
-Kiến trúc, xây dựng : Cờu trúc đền
*Lu ý :
Muốn có tri thức trên, phải có năng lực:
- Tích luỹ tri thức: Đọc sách, tra cứu, hỏi
han và phải có kiến thức, hiểu biết về lịch sử,
địa lí, kiến trúc, hội hoạ, văn hoá và thực tế
-Sử dụng thao tác: quan sát, tìm hiểu ( phải
tiếp cận trực tiếp với đối tợng ) ; dùng miêu
2
Phải đọc sách báo, tài liệu có liên quan thu
thập, nghiên cứu, ghi chép
Phải xem tranh, ảnh, phim, băng, có điều
kiện phải đến tận nơi nhiều lần để xem xét,
quan sát, nhìn nghe, hỏi han tìm hiểu trực

tiếp
(? ) Phân tích bố cục của bài viết ?
Hs tìm - > đánh dấu vào SGK
GV: Nhận xét: Gồm 3 đoạn
Đ1: Giới thiêu hồ Hoàn Kiếm ( Nêu tính tự
Thuỷ Quân )
Đ2: Giới thiệu đền Ngọc Sơn ( Theo truyền
thuyết .. hồ Gơm Hà Nội )
Đ3: Giới thiệu bờ hồ ( Đoàn còn lại)
( ? ) Bài viết đợc sắp xếp theo bố cục nh thế
nào ?
(?) Nhận xét gì về bố cục bài văn này ?
Có đủ 3 phần Mở Thân Kết không ?
-> HS: Phát hiện và nhận xét
GV: Bài có 3 phần nhng không phải 3 phần
Mở bài Thân Kết
-> Bổ sung phần mở bài và kết bài
+ Phần mở bài: Giới thiệu bao quát về tổng
thể DLTC hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn
+ Phần kết bài:- ý nghĩa lịch sử, văn hoá, xã
hội
- Bài học giữ gìn, tôn tạo
- Phần thân bài: Cần bổ sung và sắp xếp lại
khoa học hơn ( vị trí của hồ, diện tích, độ
tả trực quan để phác hoạ hình ảnh của đối t-
ợng
- Phải hiểu biết nhất định về đối tợng
- Luyện cách diễn đạt
3. Bố cục văn bản
3 đoạn: + Giới thiệu hồ Hoàn Kiếm

+ Giới thiệu đền Ngọc Sơn
+ Giới thiệu bờ Hồ
- Theo trình tự không gian ( vị trí từng cảnh
vật: hồ - đền bờ hồ )
- Theo trình tự thời gian
* Nhận xét
- Văn bản có 3 đoạn nhng 3 đoạn chỉ ứng với
3 luận điểm của phần thân bài
- > Cần bổ sung phần mở bài - kết bài
+ Mở bài: Giới thiệu khái quát hồ và đền
+ Kết bài: -ý nghĩa lịch sử, xã hội, văn hoá
-Bài học: Giữ gìn, tôn tạo
-Phần thân bài: Cần sắp xếp các ý - > hợp l
hơn.
3
sâu qua các mùa, cầu Thê Húc, nói kĩ hơn về
tháp Rùa, rùa Hồ Gơm, quanh cảnh đờng
phố quanh hồ,
- Thay đổi nhan đề - > tạo ấn tợng
Cho HS đọc bài Phở của nhà văn Vũ Bằng
( SGK/27 và phân tích tính hấp dẫn của văn
bản đó ?
GV: Dùng những từ ngữ giàu hình tợng,
giàu liên tởng:
Vd: - Bó hành hoa xanh nh lá mạ
- Một làn khói toả ra khắp gian hàng ,..
rừng mùa thu.
*Bộc lộ nhiều cảm xúc
- Trông mà thèm quá !
- Có ai lại đứng vào ăn cho đợc

(? )Để văn bản thuyết minh trở nên hấp
dẫn hơn cần phải chú ý điều gì ?
Gv chốt:- Đa ra những chi tiết cụ thể, sinh
động, những con số chính xác
- So sánh - > nổi bật sự khác biệt
- Kết hợp và sử dụng nhiều kiểu câu
- > bài thuyết minh biến hoá, linh hoạt
- Phối hợp nhiều loại kiến thức để
đối tợng cần thuyết minh đợc soi rọi từ nhiều
mặt
(?) Từ các bớc trên, muốn viết bài giới
thiệu về một DLTC cần phải làm nh thế
nào ?
Gv chốt: Đọc, nghe, xem, hỏi, nghĩ, gián
- Nhan đề cũng có thể thay đổi tạo ấn tợng
+ Viên ngọc quý giữa lòng Hà Nội
+ Lẵng hoa xinh đẹp của Hà Nội
4. Phơng thức biểu đạt
Để VBTM có tính hẫp dẫn
- Chi tiết cụ thể, sinh động,
- Chính xác
- Kết hợp: Miêu tả tự sự, biểu cảm và bình
luận
- Sử dụng các kiểu câu - > biến hoá, linh
hoạt, không đơn điệu

II. Ghi nhớ
Học thuộc phần ghi nhớ SGK 34
4
tiếp và trực tiếp để làm giàu vốn sống

Bố cục bài viết: 3 phần {mạch lạc, rõ ràng }
Lời văn, thể văn: chính xác, gợi cảm kết hợp
miêu tả, tự sự, biểu cảm
Hoạt động 2: Hớng dẫn luyện tập
Gv: Hớng dẫn h/s lập lại bố cục bài giới
thiệu mẫu ở mục trên một cách hợp lí hơn
( Gợi ý: Cho học sinh trình bày những cách
sắp xếp bố cục của riêng bản thân
GV: nhận xét tính hợp lí của từng cách. Nh-
ng dù cách nào chăng nữa cũng vẫn phải
đảm bảo tính hợp lí, mạch lạc, đủ 3 phần cơ
bản
GV: kiểm tra
Nhận xét: cho điểm
(?) Nếu muốn giới thiệu trình tự tham quan
hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn từ xã đến
gần, từ ngoài vào trong thì nên giới thiệu
nh thế nào ?
Gợi ý: Có thể từ trên gác nhà Bu điện, nhìn
bao quát toàn cảnh hồ-đền, từ đờng Đinh
Tiên Hoàng, nhìn từ Đài Nghiên Tháp Bút,
qua cầu Thê Húc vào đền.
III. Luyện tập
Bài 1:
Sắp xếp, bổ sung bài giới thiệu hồ Hoàn
Kiếm và đền Ngọc Sơn
Bớc 1: Giới thiêu hồ Hoàn Kiếm và
đền Ngọc Sơn bằng quan sát
Bớc 2: Xây dung bố cục
- Vị trí địa lí của thắng cảnh nằm ở

đâu ?
- Thắng cảnh có nhữn khu vực nào ?
( lẫn lợt giới thiệu, mô tả từng phần
- Thắng cảnh trong đời sống tình cảm
của con ngời
- Yếu tố miêu tả phải đợc kết hợp khi
giới thiệu.
- Bài viết phải đủ 3 phần
Bớc 3
Học sinh viết bài
Bài 2:
5