Nghiên cứu modul biến đổi công suất cao tần cho hệ thống máy x QUANG

LỜI CAM ĐOAN
S

ộ h i gi

iệ T ƣ

g

ghi

ih

h h

Tôi xi
ủ

hị

h

H Nội

bộ ội d

ú g ự h . T i xi
í h

ứ

g h
h hiệ

i Việ
i

h
g

h h
hé

ề

ih
ủ

các ế

ội d

Việ
h
g

g ghi

ứ

h.

T

gi

Lê Đức Thọ

ế


LỜI CẢM ƠN

h

T i xi b y ỏ ò g biế ơ

â

yề

h

i h

h

ủ

iế

hứ

i

g

hƣ
ơb

ề ơ
hh

Xi gửi
Việ

ơ
h hị e

h

.

Xi

ơ Việ
iệ

h

C ối ù g
d h h

ù g
g

h

i

hâ
b

g

ế TS Trần V n Thịnh
g iế

hứ

y X-Q

h h

i

iệ

iề

h h

gd

ắ

g

gƣ i

hệ h

g ũ g hƣ

g h

g

hế ứ giú

ỡ

.
h h

i

hầy

bè

ồ g ghiệ

S

ih

ộ g i

ẹ

g

iệ

h hị e
giú

h giú

Tƣ

ố h i gi

ơ bố

g bộ

ỡ

g gi
i ƣợ

Thiế bị iệ
h

ih

i
h h

ghi

ứ .

h

h

h

g

H Nội

g gƣ i hâ

g hó h

ểh

.

H

ội

g y 24 h g 09

Lê Đức Thọ

ố

2013


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC BẢNG
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ
PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................1
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ MÁY X-QUANG ...............................................3
1.1 HIỆU ỨNG ỨC XA TIA CA TỐT. ................................................................3
1.2. ẠI CƢƠNG VỀ TIA RƠNGHEN. ................................................................4
1.3 .CẤU TẠO VÀ HOẠT ỘNG CỦA MÁY X-QUANG ..................................5
1.3.1 Bóng X-quang. ............................................................................................5
1.3.2 Khối nguồn trong máy X-quang. .............................................................10
1.3.3. Khối

hế. .......................................................................................10

1.3.4. iề

hiể

h

ố

g hiế bị X-quang. .............................................11

1.3.5. Thiế bị ị h ị ó hộ

h ẩ

ự

ƣ i

g b

bệ h hâ

ộ

bó g… ................................................................................................................11
1.3.6. Thiế bị ghi
1.3.7. Thiế bị
1.3.8. Phâ

h .......................................................................................14

dụ g ụ b ồ g ối...................................................................17
i

y X-quang

........................................................................18

4. Kết luận ................................................................................................................19
CHƢƠNG 2: CẤU TẠO, HOẠT ĐỘNG VÀ NGUYÊN LÝ ĐIỀU CHỈNH
THÔNG SỐ MÁY X-QUANG ...............................................................................20
2.1 Sơ đồ khối

h t động ủa máy X-quang .............................................................. 20

2.2. Khối g ồ
2.3. M h iề
2.3.1. ặ
2.3.2. iề

g ấ . ....................................................................................21
hiể

iể

iệ
y

hiể KV.

(KV). ......................................................................23
ầ . ...............................................................................23
A.

g

yXQ

g

yề

hố g. .......................23


2.3.3. Chỉ hị ị ố KV. ......................................................................................24
2.3.4. M h iề
2.3.4.1. ặ

hiể dò g
iể

y

2.3.4.2. M h iề

hế ( A). .......................................................26
ầ . .........................................................................26

hiể

A

g

yXQ

g

yề

hố g. .................27

2.3.4.3. ộ

. ............................................................................................27

2.4. M h bù ầ

ố. ...............................................................................................29

2.4.1. M h bù ầ

ố hiệ ứ g h

2.5. M h dặ dò g

hế. ...................................................................................32

2.5.1. Chỉ hị dò g
2.6. M h iề
2.6.1 ặ

g gi . ......................................................29

hế ( A) ........................................................................32

hiể

h i gi

iể

( ) .........................................................................32

y

ầ . ................................................................................32

2.6.2. M h iề

hiể

h

i X he

2.6.3. M h iề

hiể

h

i X he

2.7. M h h i gi

h

g h i gi . .................................33

A . ...................................................34

ự ộ g. ..................................................................................35

2.8. M h A ốt quay. ............................................................................................37
2.8.1 T

dụ g ủ

h. ...................................................................................37

2.8.2 Cấ

ủ

2.8.3. Ng y

ýh

ộng. ...............................................................................39

ệ

.................................................................................40

2.9 C

hb

ố (rô to và stato). .............................................................38

2.9.1 M h iể

hiệ

2.9.2 M h iể

ố

2.9.3. M h b
2.9.4 M h
T

g hi

h
ó g

ộA ố

ệ
hb

iệ

bó g
i

y .............................................................40
i ................................................................41

ụ

hé . Khi ó hối dầ
g ắ

ộ C ố .................................................................40

ó g. .................................................................42
g h i gi
h iệ

h òi h

d i bó g ó hể bị ó g
g bó g ẽ

í hiệ b

ộ g ầ

hiệ

ộ

ẩy h i dầ d
h

y ghỉ. .......42

2.10. Kết luận ……………………………………………………………………46
CHƢƠNG 3: MÁY X-QUANG CAO TẦN . ........................................................47
3.1. MÁY X-QUANG CAO TẦN CỘNG HƢỞNG.............................................47


M h ộ g hƣ

g gồ

3 hâ

ử R.L.C ối iế (h h 3.1). ................................47

3.2. NGUYÊN LÝ CẤU TẠO CỦA MÁY X-QUANG CAO TẦN ....................49
3.2.1 ộ

i ầ . .................................................................................................49

3.3. MẠCH TẠO CAO ÁP MÁY X-QUANG CAO TẦN ...................................51
Ng i bộ ồi ầ

ói

ó ò

ó h

biế

hỉ h ƣu cao áp,

bóng X quang: ........................................................................................................51
3.4. SƠ Ồ CẤU TẠO MÁY X- QUANG CAO TẦN TRONG THỰC TẾ .......52
3.5. Kết luận ..........................................................................................................63
CHƢƠNG 4: KHẢO SÁT MÁY X-QUANG CAO TẦN BẰNG PHẦN MỀM
PSIM ............................................................................................................... 64
4.1 Gi i hiệ

ề hầ

4.1.1Gi i hiệ

hầ

ề

hỏ g. ................................................................64

ề

PSIM. ......................................................................64

4.2 MÔ PHỎNG MÁY X-QUANG CAO TẦN ...................................................68
4.3. KẾT QUẢ MÔ PHỎNG .................................................................................74
4.3.1. Phâ

í h d g ó g iệ

4.3.2. M

hỏ g

4.3.2 Phâ

í h

hế ộ
h hƣ

h
iệ

g ủ biế

ƣợ
ủ

ầ

hi
yX

bộ biế

i: ........74

g. ...................................75

i d g ó g iệ

dò g iệ . ...79

4.4.Kết luận .............................................................................................................81
KẾT LUẬN CHUNG ..............................................................................................82
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................84


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

STT

Chữ viết
tắt

Ý nghĩa

1

HT

Hệ hố g iệ

2

UJT

UniJunction Transistor

3

SID

Source Image Distance

4

IC

5

IGBT

Insulated Gate Bipolar Transistor

6

CPU

Central Processing Unit

Intergrated Circuit

Chú thích


DANH MỤC CÁC BẢNG
g 1. Q

hệ iệ

dò g iệ bó g X

g. .............................................30

DANH MỤC CÁC HÌNH, ĐỒ THỊ

H h 1.1 Cấ trúc và bóng XH h 1.2 Cấ

ú

g A ố ố ị h .....................................................7

h h d g bó g A ố

H h1.3 Mối ƣơ g

gi

Hình 1.4

h ỳ h

bệ h hâ

H h 1.5 C xe

í h hƣ

y........................................................9
hù

g hộ

xe ...................................................14

y X-quang ............................................................20

Hình 2.2 Sơ ồ g y

ý

Hình 2.3. iế áp iề

hỉ h ừ g ấ a, biế

hỉ h
ộ

y X-

g

yề

hố g .............................................21
iề

hỉ h i

ụ biế

ự g

ấ c, ..................................................................................................22

H h 2.4 Q
i

i ự h x hứ ấ . ........12

ự g fi ...........................................................................................17

Hình 2.1 Sơ ồ hối hệ hố g

iề

i X

hệ gi

ị ố iệ

dò g A ố

i dò g ợi ố

iệ

A ố

h

g iứ g

ặ U1 .....................................................................................25

H h 2.5 M h hỉ hị V ó bù ụ

.....................................................................26

Hình 2.6 Sơ ồ hối

h iề

hiể dò g bó g X-quang mA ...............................27

H h 2.7: Q

hệ gi

dò g

ố

gi

ố .....................................................................................................28

ị iệ

Hình 2.8: Sơ ồ

h iệ bù ầ

Hình 2.9. Sơ ồ

h bù iệ

H h 2.10 Cấ

ặ

H h 2.11 M h h i gi

yế

ố

h

i

A ....................................................29

í h ............................................................................31
ủ

istor UJT ..................................................33

dù g UJT .......................................................................33

H h 2.12. M h h i gi

ó g ắ he

Hình 2.13. Sơ ồ g y

ý

H h 2.14 M h

y ủ

ố

i dò g ợi ố bó g X-quang tƣơ g ứ g

h h i gi

h

ố Q ( A ) .....................................34
hụ

ự ộ g .......................................36

y X-quang Shimadzu 150L ...............................38


H h 2.15 ( ) Cấ

ủ

ố

y .........................................................................39

Hình 2.15 (b). Sơ đồ nguyên lý m ch anốt quay ....................................................39
H h 2.16. M h iể

hiệ

Hình 2.17 sơ ồ g y

ý

H h 2.18. M h b

ộ C ố ...............................................................40

hb

ệ

i

ệ
yX

i .......................................................42
g Shi

dz ED 150L .........................43

H h 2.19. M h hỉ h ƣu cao áp cho máy X-quang GE - CARM OEC 9800 ....44
H h 2.20. M h g ồ

hỉ h ƣu máy X-quang Siemens .......................................45

Hình 2.21. Sơ ồ

y X-

ộ

g ầ

ố hấ ......................................................45

H h 3.1. M h ộ g hƣ

g R.L.C ối iế . ............................................................48

H h 3.2. Q

hệ gi

g

H h 3.3. ộ

i ầ ..................................................................................................49

H h 3.4. D g ó g

ấ

ầ

ố gó .......................................................49

bộ ồi ầ . ...........................................................................50

Hình 3.5. Sơ ồ hối

h

Hình 3.6. Sơ ồ ấ

yX
yX

g

g

ầ . ..................................51

ầ ..........................................................52

H h 3.7. M h ghị h ƣu dùng Thyristor...............................................................54
Hình 3.8. Sơ ồ g y

ý

h hỉ h ƣu cao áp. ..................................................55

Hình 3.9. Sơ ồ g y

ý

h ố ó

H h 3.10. M h ố ó

è

H h 3.11. M h

y ủ

ố
g

Hình 3.12: Máy XHình 3.13: Sơ ồ
H h 4.1 Q
H h 4.3: Lự

H h 4.4: C i ặ

ầ Sie e
y X-

hỏ g
hầ

yX
yX

h IG T

h
h

ộ

g

g
g

ầ ................................56

ầ ...........................................57
ầ

...........................................58

...............................................................58
g

ầ T hib .................................62

PSIM ..................................................................64

ử

g PSIM ...................................................................67

h i gi

Hình 4.5. Sơ ồ hối ủ biế

yX

h
ầ

h
g

hâ

í h

hỏ g ........................68

y X-Quang ............................................68

H h 4.6 Khối g ồ x y hiề 3 h ....................................................................69
H h 4.7 Khối hỉ h ƣu 3 pha ..................................................................................70
H h 4.8 Khối ghị h ƣ

ầ 1 h .........................................................................70


H h 4.9 T

í hiệ

iề

hiể

h

ghị h ƣu; a) Sơ ồ; b) C

ƣ

g

g í

hiệ ............................................................................................................................71
H h 4.10 M h

biế

ầ .....................................................................72

H h 4.11 Khối hỉ h ƣu cao áp ..............................................................................72
H h 4.12. M
H h 4.13.

hỏ g

y X-Q

g

hỉ h ƣ

ầ

iệ

H h 4.14 Tí hiệ

H h 4.15 M h iề
H h 4.16 Kế
H h 4.18 Kế

hiể
hiể
hiể

biế

ộ ộ gx

gứ g
iệ

ộ ộ gx
iệ

í h d g ó g iệ

ầ ...............................................75
i VX-quang bằ g 100 V ................76
i VX-

g bằ g 60 V .............77

60 V..................................................78
gứ g

iệ

ghị h ƣu....................74

100 V................................................76
gứ g

ộ ộ gx

hỏ g h

P i . ..........................................73
iệ

iệ

hỏ g h

H h 4.19 M h iề
H h 4.21. Phâ

hiể
hỏ g h

H h 4.17 M h iề

H h 4.20 Kế

iề

ầ

i VX-

g bằ g 20 V .............78

20 V..................................................79
V1 ..............................................................80


PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài.
Thiế bị y ế ói h
i g
ự

g

hiế bị ự
h

h

h

hiế bị X-

ỳ i hx
i

iế

C g ghệ i h
ề

hấ hiệ

hiế bị

i

h ẻ

iệ

ự

h

h

y X-

hầy h ố

ị h

bệ h ố hơ . iề

dụ g ứ g dụ g h

ội gũ y b

hi ử dụ g ầ

g

bệ h iệ
hỉ ố

â

g g hy ế

gƣ i

g ề

h

ề hằ

giú

hí h x

ó ội gũ

h h

hiể

ử. Phầ
ế

ề bệ h ý ƣợ

ó òi hỏi ầ

h h

g ứ

gƣ i.

h ẩ

hẩ

g ghệ iề

hẩ

ơ hể

g

ấ

g ể iể

hứ g bệ h ý h

Ứ g dụ g
b

ắ

g

g ghệ iệ

y X-

y giú

ƣợ ứ g dụ g

y hƣ:

g ghệ biế

ó

g g h y ế ói

ó ộ hí h x

ghệ ự ộ g hó - ơ hí hí h x
hò g h

g h ẩ

h

ể iề

gƣ i h i ó
h

ƣ

h

h i ó ội gũ

ƣ

h

ị h

gƣ i

h ộ hiể biế

ể

ố g b

h

ộ

h h

ử

h

hiế

bị.
Máy Xáp dụ g ừ
hiệ …
h

g

hiế bị ầ

g ghệ iệ
g

ghệ iệ

dụ g hầ

hí h x
h

ầ

ộ

h

ử-

h

h g ồ

ử hƣ dù g

ề

ơ hế

hiế

h ẩ
h yể

g ể

g

dụ g

ộ hí h x

h hí h x

ểx

h

i í hiệ
yề

ứ g dụ g i h
ƣ

h h
h

y

h ế h
g

i í

g ghệ i

g ghệ ự ộ g h

g ghệ y ế hằ
ị h ƣợ

ế

h

ơ hí

ứ g dụ g h
iệ

hẩ

h
bệ h

h h hó g.

2. Mục đích nghiên cứu
Nhằ

õ iế

gƣ i
b

ể hụ

hứ

h

ụ h

ơb

ề

i
iệ

ghi

hiế bị
ƣ h y

ứ

b

y X-quang, phầ
g h ó h

dƣỡ g ử

1

h

giú

ộ ố iế

hiế bị h h

hứ

h y ế.

h
ơ


3. Phạm vi nghiên cứu
T

g ó ối ƣợ g ghi

hố g

ứ

d

biế

i

g

ấ

ầ

h hệ

h hệ hố g

y X-

y X-quang

4. Nhiệm vụ nghiên cứu
Nghi

-

ứ

ý h yế

d

biế

i

g

ấ

ầ

quang.
-

Nghi

ứ h

ộ g ủ

d

g

ấ

hầ

ề

Pi .

5 Phƣơng pháp nghiên cứu
ể hự hiệ

hiệ

ụ ghi

ứ

gi

hối hợ

hó

hƣơ g h :
Nhó

-

hâ

í h

Nhó

-

hƣơ g h

ứ

nghi

ý h yế : Th

ƣ iệ

g hợ

h

g ấ

hƣơ g h

m

hỏ g: ể ủ g ố í h hí h x

d g ghi

ề ó i

h

h

ể

ủ

ội

i ề i.
ú g ắ

ứ .

6. Cấu trúc luận v n
ề i
Chƣơng 1: T
Chƣơng 2: Cấ

ƣợ
g

hi
ề

h

bố

hƣơ g.

y X-quang.
ộ g

g y

ý iề

hỉ h h

quang.
Chƣơng 3: Máy X-qu g
Chƣơng 4: Kh

y X-

ầ .
g

ầ bằ g hầ

2

ề

Pi .

g ố

y X-


CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN VỀ MÁY X-QUANG
1.1. HIỆU ỨNG BỨC XA TIA CA TỐT.
N

1895 h b

h

ix y

hấ

hi

i X. ể ỷ iệ

h b

ứ Wi he
g
h
hấ

N

1901 h b

W.Rơ ghe

h

1837 Mi h e F

hấ

hí h

N

ó M.F

hƣ

y ƣợ
ị

ứ

ấ hấ .

e

ố g hủy i h hứ

ƣợ g i X.

g N be .

ự h

d y ghi

i Rơ ghe .

iề

ƣợ ặ g gi i hƣ

ộ bứ x
g ặ

gg i ó

ơ

hí

1877 C

hấy
i

Rơ ghe

d y ghi

h .S

ố g hủy i h hứ

i i

ó gƣ i

1925 Q ố ế
h

R e ge

hí ghiệ

N
V

K

g hi hó g iệ

ứ

ự hó g iệ

hí ó

h

ấ ấ hấ g i

g
ố g

Crookes.
Khi ghi
ƣ
â

g

ứ

iệ

i

ƣ

Ô g ũ g h
N

C

ứ . Mộ

h

iề

iệ

ộ ố gC

y

h
g

y
h

e ố g

hủ

ự h

ộ

ố bị ệ h hƣ

ố

y

ó g ơ hể

ƣợ i X hƣ g
h

g

i

ắ
hấy

ƣ

h

hấ

g

Rơ ghe

ấ

ộ

h

ố
g ấ
g

h

hú ý

ặ biệ . Tấ

i h ƣợ ).

ó h
hi

ừ.

g hợ W e b g
hụ

h. D

h
g

ố

ủ

ộ

ứ g

g h

hấy

gố g

g y

g.

Ng y 28/12/1895 Rơ ghe

b

ầ

3

ầ i

ề h

y

g ù g â

ộ dò g iệ

i

hủy i h ủ

i iệ
g

hể

g ơi hú g

g hứ g

T

í h

ự ồi.

ộ d g ó g iệ
i h

g ừ

g iệ

ó hể i

ằ g i C ố

g

xé

g h

hấy i C ố

iệ

g

ộ dò g h

ừ h y ƣợ hội ụ b i iệ

gh

y ƣợ

hó

i

g iệ

h hiệ

ộ bộ i . Khi xe

hú g ƣợ
ủ

ƣ

hấy ằ g h

g d

hiệ : Ti

ế

y Rơ ghe

g y 8/11/1895

hâ

ộ

e

Th i gi

i

h

1892 Hei i h He z

ộ ố g hâ

ối

g

g. Ô g ú

ó hể bị ệ h b i
i. (Thự

ố

i h

y. [1,11]


1.2. ĐẠI CƢƠNG VỀ TIA RƠNGHEN.

M ố

ƣợ
bề

f

) h

ặ

ộ

ối â

ối â

ự

Ti Rơ ghe
ộ ố hấ

i X gƣ i

h

dù g

hù

i

ự (A ố - C ố )

ẽ

hù

g h

hấy bằ g

ó ũ g ó

ộ

iệ

ử ó

bằ g i

ố

h

i ặ g ( hƣ

i Rơ ghe [11].

dụ g

ắ hƣ

í h

g

h

ó ó ặ í h

gây

ựi

hó

h

g

g

hấ

khí.
Tấ

h

g ặ í h

y

ƣợ

ử dụ g ể h hiệ

ghi

ứ

ề i

Rơ ghen.
Ti Rơ ghe
hỏ hơ

ób

hiề

Rơ ghe

hấ

ó g iệ

i bƣ

ó g

g d i ó g iệ

h

ừ

ừ hƣ
g. T

h

g hƣ g ó bƣ

ó hể

Bức xạ

Bước sóng λ

Tia Gamma (g)

< 0,0012nm

Tia Rơnghen (X)

0,0012  12nm

Tử ngoại

12  380nm

Nhìn thấy

380  760nm
760  106nm (106 nm =1mm)

Sóng vô tuyến
h

g (bƣ
ý
h

hấy

) h

y ó ù gb

hấ

h
g

yế
hd

Só g
g y

ử
Cò

h

g ặ

g í h hấ h
ó g iệ

í h ặ

ƣ g i g. Khi ầ

ủ bứ x

ũ g

ừ hƣ g gi

g. T

ố

ũ g hú

ù g ó g ó

ộ

ự

g.

Só g
ử

> 1mm

ỗi ù g ó g ó h

ó g gi

ó g i

ây.

Hồng ngoại
T

h bƣ

ó g

ƣợ
ộ g(

g h
hâ
ối

g ù g ủ

i h
h

ử i g biệ
g y

h yể

ộ g

ầ h

h yể

ứ

ủ

hiề

iệ

e ).

ƣợ

i i X

h
h
g

g ồ gố

g ƣợ g b

hể.
ủ

ó

ử.
4

d

iệ

ử h yể dị h gi

g


Cũ g ƣơ g ự hƣ

h

hiệ

ƣợ

iề

T biế
i

h

g i Rơ ghe

ó h

hí ghiệ

i Rơ ghe x ấ hiệ

g yệ

Rơ ghe

ử ủ

hấ

bứ x h

ề gi
hi

ặ

h
iệ

ối â

bứ x

ũ g ó í h hấ

ó g

hể

hiễ x .

ử bị h

ộ

gộ d

ự . Khi ó x ấ hiệ h i

i bứ x

ƣ g [1,11].

1 3 CẤU TẠO VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA MÁY X-QUANG
g

Máy X-

ộ hệ hố g hiế bị

- Thiế bị i X: gồ
- Thiế bị hiệ

bó g X-

h gồ

g ób

gồ

g

hối

hế

h ỳ h

g

-xe b

- Thiế bị b ồ g ối hƣ hù g ử (hiệ )
dấ

hi

ồ g hồ b

gi

- Thiế bị b

hiế bị hủ yế

hiệ

hối iề

hiể .

g

g

g (h

) hi

i

ó ử

:
hi .

è

i

h

ế.

ệ ó ử

í h h

hò g g

g g

h…
C

hiế bị

y h

gi

h

h X-quang [11].

1.3.1 Bóng X-quang.
1- Chứ

g: iế

2- Cấ

: Gồ

i

g ƣợ g ừ d g

h i

y

gd g h .

i bó g ƣợ ứ g dụ g h biế

g hiế bị X-

quang:

+ Bóng X-

g

ố

y

+ Bóng X-

g

ố ố ị h

a. Bóng X-quang anốt cố định:
- C ố b

gồ

ợi ố

gi

ỡ bằ g i

i ể ỡ ợi ố

ồ g h i ò

he hội ụ.

Sợi

ố

ƣợ

hế

b i dây V

(3360C). Sợi ố ó d g h h x ắ ố
ể hội ụ hù
hù

i

iệ

Kí h hƣ
ợi ố

ƣợ

i

iệ

ử

ể

h hd g ủ

ợi ố

ị h ị ấ

h

ó
diệ

gƣ i

ử bứ x ừ ợi ố
ẩ

f

hiệ

í h bứ x

ặ ợi ố
he

ó g h y ấ
iệ

ử ộ g.

g ò g

ộ

he ủ gi

ế

hế

ỡ

y.
he ƣợ

g he
5

ộ

hiế
h

hù

i

iẹ

ấ
ử

h
g


(hội ụ)
iệ

i

ộ

iể

i diệ

ử hội ụ ó hí h

h

í h ấ

g ồ

hiề d i bằ g 3 – 4 ầ

mm2 ( i

iể

ộ g

i: hội ụ ơ

i hội ụ é b
í h

hiề

ố hội ụ ơ
gồ

diệ

ố . Diệ

hội ụ hƣ
í h ủ

iể

í h

hùm tia

g ód gh h h

iể

hội ụ h

g1–2

).

ộ ợi ố

h i ợi ố
y

ặ

hội ụ é .

hỉ gồ

hỏ. H i he

bề

h x i X. iể

i 10 – 15 mm2 ( i

hỏ)

C ố óh i
L i

hỏ

ặ

ộ

he bứ x . T

g h i he bứ x

i ƣợ bố

í ề h

g hi ó

ƣơ g ứ g
g

ặ

i h i diệ

hẳ g ứ g h ặ

ngang.
Ng ồ
iA ế

iệ

ấ

g ƣợ

Chù

i

ặ

í h

ộ gi

ộ

g
í h iể

hội ụ

ố

hị

hiệ

ự

hị

Vỏ g i b
-

Chỉ h

-

Hấ

iệ

hiệ

ộ

ồi h

ƣợ h h
g2

hú

iế g V

h h. ề

ó ộ

h iệ

ƣợ

ự

hâ

h bó g X-

g

i bứ x

ử

hụ i X he

hƣ

h

ặ

ố

x

hù

i X.

h

f

h ặ

ò

ó

y ƣợ gắn vào

ằ

dố

hé

i ụ

i ụ bó g.

hế

ừ

h

g

ồ g h i

i hủy i h ặ biệ

ó ồ g hấ
h

iệ

h õ.

h h h

g óh hd gh h ụb
y ƣợ

i dò g ừ

i biế áp cao áp.

ể

g gó

ố . Vỏ

i hụ

ử bắ

d y h

i X ẽ

Vỏ hủy i h: ỏ

ỡ

g ội biế áp ấ

g ố

f

hù

ỡ

i

g

ỡ bằ g ồ g giú

hấ

hế ù g

iế g V

hơ diệ

iệ

h iệ

ụ hứ g hù

ộ

ủ bó g

g ồ

g hù g

y

A ố gồ

-

b

A ố : ó hiệ

-

d

ợi ố

ƣ i A. ể

ợi ố hƣ

diệ

h

i ựd

gi

ó h

g

ủ

iệ

.

ó ób

hiệ

ụ:

.
g óh i h

gƣ i bệ h

i ƣ

gx

g

quanh.
-

Chố g iệ gi .
Vỏ g i ƣợ

ỏ ƣợ

g

ộ

hế
h

ừ h

ủ d y ể hấ

hợ

i

h

hụ i X h
6

h ặ

hé

bề

ặ

hế ự h x i X

g ủ
x

g


h(ừ ử
i ƣ

ố)

gx

i

g

ể

b

ỏ. Ng i

ứ

h

hé

h

g gây g y hiể

h bệ h hâ

h

h

h i

h.
ộ

h iệ

dụ g

h iệ

gƣ i
dầ

ầy dầ
ò

ó

hế

dụ g

g gi

hiệ

bó g.

Hình 1.1 Cấu trúc và bóng X-quang Anốt cố định

Khi bó g h
h i ó
h

ộ

h

g bó g

ộ g

ó ẽ ó g

gd

hế

ó gd h

hiế

h dầ d

b i

g

ộ g i

ụ

7

ộ

hí

h h ồ g xế .

ểb

gƣ i

gắ g

ộ

ầ

ỏ
ộ g

g ắ h h


h

bề

ắ

ặ

h

gd

ộ g ó g
Ph

-

h h

í hiệ

g

ị h

bề

hế iệ

ặ

ố

ố.D

g

g

ố ị h hỉ ò

ố ị h

hù

i

hiệ

ộ i iể

h

iệ

ứ

ử

h x ( A ủ bó g). V

ƣợ dù g

g

g ó dò g ối

máy X-quang

i

hấ

ị h h

g

ố ố ị h:

y

ấ

gd
hb .

i ứ g dụ g ủ bó g

Trong bóng X-

ố

. Khi h

bắ
y

h

g

y g y

hiế bị X-

ộ

iể

. iề

y

ố

yh

i bó g X-quang

g hỏ di ộ g h ặ

g

g 100 A.

b. Bóng X-quang anốt quay:
ể hắ

hụ

hế
iệ

h

g hƣợ

i bó g Xử bắ

hơ

h h

y diệ
h

g

h g h i

h h

y

i dò g

Cấ

ủ

ó diệ
.D

ó ó ấ

ú

ộ

h

h h
g ƣợ

y

ú

ấ

bó g X-

g

h h
i .V
í h

y ó hể

g)

ố ị h hƣ

ố

ỏ g i… Ng i

ó

ố ị h

hù

i

y hù

ố

ố

hƣ:

ố

h h
h

i

h x i X ( A)[11].

ố

g

hù

g

bóng X-

ố

g hi ó bó g X-

ộ

ố h i gi

ủ
ố

gƣ i

í h h x i X hỏ hơ diệ

g

g

ố ị h

i ố

g

ỏ hủy i h ( ỏ
ấ

ố

ố ị h

hiệ

i

iệ

ử ù g

y i i

g

i ụ
g

h

g.
ố

h

g ứ gy

y

vòng/phút, (50 – 150 vòng/giây). Nghĩ
y 5

M i de

ố

diệ

g bó g X-

- A ố : Ở ây
ố

g

ò g

ƣơ g ự hƣ

ơb

- C ố:T

iể

y hiề

y

ũ g ó ự h

h

ộ

í h

hội ụ é

bó g

i

i

ũ g ó hội ụ ơ

d

y. Khi

hội ụ h y ói

hiề . Nh

ộ g

ủ bó g X-

ố

ố

í h iể

hiệ ấ

iể

ò g. A ố gồ

hủ V f

ộ

ế M i de

ủ

ộ g ơ.

h ặ
ể

ộ

ĩ

hủ hợ

h hiệ

h i gi
ƣợ
i

i

V
. Mặ

8

i ố

ừ 3000 – 9000

hụ x y
hế

f

ộ

Gie
ia ủ

g ò g 0.1 h

b i V

f

h ặ bằ g

i.

ĩ

y ƣợ gắ

ế M i de

ƣợ gắ

i


Mặ

ĩ

ố

h g hẳ g

ừ 15 – 200 ùy he

gó
ò g bi

y ƣợ

b

ủ bó g. A ố
ộ dây

h ặ

õi ắ ủ

i

ế

g

ủ

h hứ h

g

ố

dầ

ộ

ẽ

iệ

ử bắ

ò g bi

ểb i ơ

hỏ g ộ hâ

g ỏ hủy i h.

y ƣợ dù g hầ hế

i hấ

g b h (dò g h

ặ

ó gắ

i

g i

h

g

i

.

g

ấ ừ

ơi hù

i bó g. T ụ

ò g bi ƣợ

L i bóng Xhiệ

hé

hƣ

g 300-600

hệ hố g

y X-quang

g

y di ộ g (dò g h

g 100 A)

A)

(dò g h

g 800 – 1000mA).

Hình 1.2 Cấu trúc và hình dáng bóng Anốt quay


ặ í h ủ bó g X-quang
Q

hệ gi

i bó g X-

g

iệ

ố ó (U )
hệ

y

h

dò g ố ó ( I ):U = f(I )
h

9

hƣ g ự h

h

y

ỗi
h

g


g ể. Gi
ƣợ
T

iề

ị ự

i

ồ hị

hỉ h dò g ó

i h

è

ủ bó g X-

gi

ƣợ

gi

g hụ h ộ

+ Dò g ố ó

è .

+ Nhiệ

è .

ộ ó

ị

yệ

ối h

ị h

hé . Khi ử dụ g h

g

hé [9,10].

hiề

yế

ố

:

+ Th i gian phát tia.
Nguyên lý h

ộ g:
g

Bóng Xg y

ý biế

- Mộ

i h iệ
i

g

g ƣợ g ừ d g
iệ

ử

y

g

óh

ộ g

gd g h .

ộ g ấ

ộ. T i h i iể

y ộ g

g ủ

+ Phầ

( i h

g 99% ) h yể

+ Phầ

hỏ h yể

ố

i

hiế bị X-

g h yể

gộ gi

hù

hiế yế

h h
hù

i

hi gặ

ẽ ộ

ẽ h yể

i h h hiệ

i.

g

g ó g

.

i h h

100pm (10-12m) h x

ử

g ƣợ g i X ó bƣ

ó g hẳ g 10 –

ủ bó g.

1 3 2 Khối nguồn trong máy X-quang.
T

g ấ

ự g

y X-

ó hỉ ó

iể

g
iệ

ộ

ấ

g h

g dụ g biế áp g ồ

ộ dây h
hị

iệ

ƣợ

220/380

i iế

ố h

ộ

.
iệ

ƣợ dây

hƣ

g

biế áp

iế áp ự g

óƣ

ấ .

h h y 3 h ùy he

g

ấ

ủ ừ g

máy [1,9].
C g

ấ ủ biế áp g ồ

ể h y

i iệ

h y dù g: iế áp iề

h

g ấ

g ừ 5KVA ế 40 KVA.

h

hỉ h ừ g ấ

y biế áp g ồ
iề

hỉ h i

óh i

i hƣ

g

ụ .

1.3.3. Khối tạo cao thế.
a Khái niệm chung
Bóng Xộ g
iệ

g ủ

g hỉ h

x

.M ố

y

áp ó ự ố h

hi hù

i

ối h i ự

iệ

ử bứ x ừ
ố

ố

g ừ 20KV ế 100KV.
10

ố

ủ

ủ bó g

i

iệ

y ƣợ

ó h i ố
ộ

g ồ
h


hối

hế hƣ

h

i hú . Khối

hù g
h

g ò g i

hế

hù g

hế b

gồ

g ih i ấ

bó g

ộ

hế. [11] Thự
biế
ò

g i

hỉ h ƣ

áp

iệ

i i h iệ b

hấ h i

hế. T

hứ biế áp ấ

ệ h

g ồ

ũ g hƣ

y ó h

ự

g ó

ợi ố

ầ

ơ e
.

b Khối cao thế cao tần
Nhƣ

ói

ó g ồ
ầ

hối

iệ

g ấ

h

y

h

ố

ó h

x ấ

x ấ

i

g

y X-

hối hỉ h ƣ

ố 50Hz h ặ 60Hz ề

iể

hế

hể ƣợ

g hƣợ

iể .

g hế hệ

yề

hố g

ấy ừ g ồ
ể hắ

ứ g dụ g ế hợ gi
y X-

g

g ồ

i ó

iệ

hụ

h

ƣ i ó
g hƣợ

iệ x y hiề
y X-

g

ó ầ
ầ .

1.3.4. Điều khiển tham số trong thiết bị X-quang.
Khi iế h h
ƣợ

iề

h

ƣợ g i X

h ó hấ ƣợ g ố

h
h

hù hợ

hấ . Liề

+ T ị ố iệ

bằ g X-

g

gƣ i ử dụ g h i iể

i ừ g ối ƣợ g

ƣợ g i X

yế

bệ h ý ể

ị hb i

h

ƣợ

ố ó ẵ :

KV

+ T ị ố dò g iệ bó g X-quang –mA
+ Th i gi
V
ơ gi

hụ

y

s (sec)

g bấ

ỳ

h y hứ

h

ố ơb

ề

y Xầ

g

dù

h i ób

i

i

yề

hố g h y

h ể iề

hiể

ầ
ƣ

dù

g

hỉ

.

1.3.5. Thiết bị định vị có hộp chuẩn trực, lƣới và sàng, bàn bệnh nhân và cột
bóng…
Nhƣ
ự

h

h

h i h

gi
ủ
hù

ú hù

bó g
h

ói

x

hi

ố

h hƣ

ố i

i

g

i X

ù g ầ

h

hí h hợ

hứ ấ … Nh

i X hƣ hộ

ó

h ẩ

i ừ g
g iề
ự

ƣ ib

g Xấ

h
h

i ị í h
y ó hể h
bệ h hâ

11

g
x

hấ ƣợ g

hƣ KV
h i bố í
h

h i
hiế bị

ộ bóng.

g i iệ

A

ò
h

h

i bỏ
d g

ầ

hiế

g

h

h hƣ

g

ị h ị


a Hộp chuẩn trực và lƣới
V i
i

ụ

í h

ộ g
g. Hộ

g ộ ối

g ghĩ

gƣ i bệ h hâ
h ẩ

ự

ầ

g hấ ƣợ g

h i xử ý hù

ƣ i ƣợ dù g

i

ụ

h

gi

i X h

í h

hiề

ừ bó g X-

y [12].

Hộp chuẩn trực
- Hộ

h ẩ

ự

bóng X-

g

d

h h

gƣ i

h ẩ

ơ ấ

iề

h h h

h

giú

gƣ i

h

ầ

x hứ ấ

h

yế
ự

(di h g

ó ấ

ú

hƣ ố g í h

yh ặ

h ặ h h ò

h
ó ghĩ

ầ

ộ dụ g ụ ặ gi

hù

ƣợ

ứ ể iề
h

iệ gi
g ộ ối

y

ộ g ơ iệ

ộ hệ hố g

h h ó
i

g gi i h

)
i

he

ộ

í h hƣ

ị h.

hiể bằ g

hù

Kích thƣ

di- h

gƣ i bệ h ó hứ

- Hộ

h

ò g i

d

g

ỗ

ấ

ủ hộ

gb

gồ

è

hỉ h í h hƣ

g hỏ

í h hƣ

h gồ

g ố
i gi

hấ ƣợ g

h gắ

ó hể ó d g
hiế

gƣơ g

ị h ị hù
iễ

iề

b
i

i

ù
gi

i X.
ƣợ bộ

ƣợ g h

h.

Hình1.3 Mối tương quan giữa kích thước chùm tia X với sự phát xạ thứ cấp.

12


Ng i
h

ể gi

bằ g

ƣợ g h

h é

ù g

x

hứ ấ hơ

ầ gi

bề d y ủ

ù g h

y i.

Lưới:
- Nó dù g ể hố g i
phim. Lƣ i ó ấ
hƣ

h x hứ ấ

ú gồ

ó ƣợ

h xế

g

d i h

iệ

ó ộ hấ

hội ụ he gi

g ể hƣ h

b ei

g hi hầ

ƣợ g i bứ x hứ ấ bị hấ

ơ gi
sô- i )

i ƣ i

hƣ g

iề

hi
dụ g

hấ

ế hợ gi
ƣ i ƣợ
ủ

ƣ i

i

ộ

ỷ ệ

ƣơ g ứ g

hấ

gƣợ
i

gi

Lƣ i ói h g
ế bị

g

ầ

h. Mộ

gƣ i

hiề

hi iế h

y. L i ƣ i

ó

g i

b

y

ƣ

ƣ i y-

hẩ

g

h

ghiệ

h i ử

y h yể

ộ g

hi ó ệ h h ẩ bị hụ

i ố

i

ộ

hi hụ h h

: 60

h

h
h

x ấ

h

g ó b gi

g ƣợ g bứ x

iể

i hi

hế

hƣ ố ƣợ g d i h
ị

i X h

h . V i KV hấ dù g

h ừ i

ũ g ầ

5/1
h

ó

i ƣ i ó ỷ ệ
ƣợ

h

ƣơ g

 80cm, 100cm  120cm và 150cm.

hụ iệ
hi ƣ i
ƣ i ẩ

h

2 d i h hƣ

ứ

ị ố KV h
g

h
h

i

ắ iề

ũ g dễ bị hƣ hỏ g

bị hỏ g h

ố h ƣ i ó hể dù g ƣợ
h ib

i iệ

h hƣ

g hỉ i

yứ g

i. Kh
ị

g

yề

d i h ( ò g i

g hiề

g ừ 20 ế 40 ỷ ệ gi

ghĩ
ứ g

h

i ƣ i ó h

10/1 15/1. C

h

i.

i

hƣ

ủ

ộ g

hụ i

ộ g. Lƣ i ố ị h ó ấ

i bỏ

ơ ấ

i h

hụ.

h òi hỏi hấ ƣợ g

d i h ẽ ƣợ
ộ ố

h ầ

ộ

g

xe

hí h ( ơ ấ ) ó hể

ƣ i h yể

h hƣ

g h i h yể
ứ g

i bứ x

i bó g

g

ộ g ể

ƣ

ể

b

h

ƣ

ƣ .V i

i ƣ i h yể

hù

y

ƣ i ố ị h

h ò

y hự

ƣợ biế

h

ó

gƣ i bệ h

d i bằ g h ấ

g ề iể

- Có h i

ặ gi

h

h

â d i
gb

13

g hể ử
ế

h

h

g ƣợ

b bằ g hấ dẻ .

ấ
y

ắ

ẵ

y ế

dụ g
ƣợ
hiế bị

b Bàn bệnh nhân và cột bóng
bệ h hâ

ộ bóng h ặ gi

hể dị h h yể

hẹ h g

h

g

ũ g h i ƣợ

ố ị h bằ g hố h ặ

e

h i hối hợ

g ộ g

i bấ

i h

ỳ ị í

h

. Vị í ộ

ó

bó g

h h ừ iệ .

Hình 1.4 Bàn bệnh nhân huỳnh quang, hộp caxet
1.3.6 Thiết bị ghi ảnh
Khi hiế

h X-

iể h ặ
g

X-

h bó g h ế h
g

g

Khi hụ
gƣ i

g ƣợ ghi h

hƣ

i

h ỳ h

h (i

g

g

ge intensifier)[12]

y X-quang

g hệ hố g

y

yề h h.

h ẽ ƣợ ghi
g ử dụ g

hi

ộ ặ b

X-

g

g

ể

g hiệ

g hú g ƣợ

ấ

ặ

ủ

g

i X

xe .

a. Phim X-quang
g ƣợ

hế

hũ ƣơ g ặ biệ b

gồ

Phim XNh

gh

ƣơ g

b

b

y ó ặ

í h

y

hi ó

h

gh ặ

e

ừ

ộ ấ

hấ dẻ

h h hầ h

y ẽ bị í h h

hó

b i

h y

i

i X hiế

h

h

g
hủ yế
gh ặ

g ắ g
(

ố h i

hi ƣợ

ặ

hủ

h b
i X. V
i X

ộ
b .

y
ẽ biế

hũ
h h

ử bằ g h ố hiệ

hãm phim).
hiệ

Hiệ

ấ

ấ

h yể

h yể
i

i i X h hh h
h

g

g hự
14

h ủ

hi

hấ hơ

hiề

ế ầ

h i dùng thê

ộ

i
ặ b

g

g ể

ặ í h
ử

g ƣ

ề

g ó

ò

hi

ẽ

h h

ố

ế

ố

hấ ƣợ g hi

ầ

iể
ỏ

ỗi hộ

hi

hấ ƣợ g

hợ

h gb

ý ể hi
+ Phi

hũ ƣơ g hủ

g ƣợ b

h

bề

ặ

hi

ó

ố.

h

gh ặ

g ó h

g

h i ấ gi

i X hiế
g h ặ

h
ố

ử dụ g hi

hi

.
ộ

ể b

h hợ

ý

g dƣ i ây:

không b

ộ ơi ấ

hi h
g

ộ ố
+T

y. L
h

hi

he

ấ

dễ bị hƣ hỏ g ế

Mộ
d y

g hiệ

h i ƣợ
hi

ề

ó ghi h

h. V

y ầ

gi bị
ấ gi

ử dụ g. S
ó ếh

hi

ấ gi

hi

hỏ g hi . Nơi ấ

hi

h mu

y hi

ắ

ẽ

ử dụ g hi

h .
ơi ó hiệ

h

h ih

ộ hấ ( h

ẽ bị hỏ g ƣ

g 15-25C). Nế

hi hế h i h

hiệ

dù g ghi

ỏ

hộ .
+ Kh g ƣợ

g h ặ gầ b ồ g Xh i

i hí hƣ hí, dung môi,
h

xế
+ Phi

é

hú g iề

ềb

ũ g dễ bị xƣ

ó g y…

bề

ặ

h

h

i X ó hể

g bị

h hƣ

g ủ

i …

g ũ g h y

+ Phim X-

ơi h

g

i ự

é

y h

g ƣợ xế

hồ g

h .
h

g ƣợ

h

ắ

hƣ ƣỡi dao,

hi .

b Caxet và bìa t ng quang
Bìa t ng quang:
g
h. Nó hƣ
ẽ h

g ó
g ó

g

dụ g
ắ g hứ

x h

h

ƣợ

h ủ
g

g)
hiệ

ấ
ƣ

h

h y

Khi i X i
h h

g hiệ

g ộ

ối ƣợ g ầ

h
h

ấ ử dụ g i X

ối
hấ

g

ấ

h yể

g e

ối

i hi

g ẽ h
ƣ

h

15

:

ối

y

X-quang.
g ộ hù

hi . Nh
hiề

h

-xi

g ( h yể

g hụ h ộ
g

i i X h hh h

ó

i bứ x tia X
i

d
ấ

y
b

g


+ Kh
130 ầ

g hấ

hụ i X ủ ấ

ùy h ộ

ƣ

+ Mỗi h
g

ỗi h

hiế

h

hú g h yể

y

h

.

iề

h
ị

ộ g

h

ấ

ũ g
y

hiề

g

ấ

hi

g

y ẽ

h h e

h

g ừ 20 –

g ẽ

ộ g
hi hi

g

g ũ g ó hƣợ

ự h

g hứ ấ

gi

b

ộ ắ

hiề

h
ƣợ

ử

h

ối b
h

g

h . Nh

g ấ

g

g ó

ó ộ

g ƣ

g hấ

y hi

hủ d y

dặ

h

iể

hi h
gh

ối

g e

h. V

y

h

x ấ

ƣ g hí h hợ
hủ

h

h

ỏ g

ộ hâ gi i

ối

g e

i

iệ

g

ừ h

ủ

g

g ó

g ó

é

i ấ
h

hơ

b
g ƣ

g

h

ối

g 60 ầ :

T y hi
g e

g

g ộ bứ x .

i X hi

h

g

g

ụ

h

ối

i

gƣợ

-xi h

ộ

g ƣ

-xi lân
hế

í h ử dụ g

g e

-xi

i ấ
g

g
hƣ g

h ó ộ hâ gi i hấ .
Tấ

g

g h ộ

h ặ hƣ hỏ g

ầ

ấ h

hú g ẽ
h

h ẽ

h

g

hiễ

ắ iề

g hi ử dụ g. Nh
h.

ị h ỳ

hú g ũ g dễ bị biế

g

hùi bằ g d

g ế xƣ

hấ

h ặ

g h i ƣợ b

ố
i ơi

g dị h hẹ.

Caxet:
C xe
h i

ặ

C xe
ặ

ủ
hỉ g

ủ

ƣợ g

ó ể

ộ hộ dẹ
xe h i
h

g h

ặ

hứ

hi

h i ấ

xe gắ
h

i hi . C xe

i h

g hiế
ó g

g
b ib
hi

i

h X-quang.

16

ò

g h i ấ
ề

ò

ó hó

ể i X

g

g iệ

y dí h
ể ố ị h.
yề
b

bề
hấ