Kiến trúc deconstruction và khả năng ứng dụng ở việt nam

B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR

NG

B XÂY D NG

I H C KI N TRÚC HÀ N I

LÃ V N PHÚ
KHOÁ 2011-2013

TÀI

KI N TRÚC DECONSTRUCTION VÀ KH N NG
NG D NG VI T NAM

LU N V N TH C S KI N TRÚC

Hà N i , n m 2013

1


B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR

NG

B XÂY D NG

I H C KI N TRÚC HÀ N I

LÃ V N PHÚ
KHOÁ 2011-2013

TÀI

KI N TRÚC DECONSTRUCTION VÀ KH N NG
NG D NG VI T NAM

Chuyên ngành :KI N TRÚC
Mã s

: 60.58.01.02

LU N V N TH C S KI N TRÚC
NG
IH
NG D N KHOA H C
TS.KTS. NGUY N TRÍ THÀNH

Hà n i – 20.…
2


M

U.

1. Lý do ch n đ tài

Deconstruction là m t hi n t ng đ c bi t trong v n h c ngh thu t cu i th
k XX, có c s lý lu n b t ngu n t quan đi m c a m t s tri t gia đ ng đ i n i
ti ng nh Jacques Derrida, Christopher Norris, Martin Heidegger,.. Thu t ng
Deconstruction xu t hi n n m 1988 đánh d u m t s đ i m i m nh m trong đ i
s ng v n hoá ngh thu t ti p sau làn sóng H u hi n đ i. Sau 25 n m, dù đã lan t a
kh p các châu l c và đ c kh ng đ nh b ng c hình th , không gian, v t li u &
công ngh , nh ng đ n nay vai trò tiên phong và nh h ng c a Deconstruction v n
còn ti p t c gây tranh cãi. S bàn lu n đánh giá ch a có h i k t cho th y đó v n là
m t v n đ r t th i s v tinh th n sáng t o, luôn h p d n lôi cu n các KTS trên c
ph ng di n lý thuy t và th c hành.
Trong th c t , ngay t nh ng công trình đ u tiên g i l i Ch ngh a k t c u
Nga thì ki n trúc Deconstruction đã nh m t l i c nh báo m x và ph i bày
nh ng m t khu t c a đ i s ng con ng i và xã h i đ ng đ i. Nhi u h c gi nhìn
nh n: đ ng sau m i công trình Deconstruction - t lúc còn là đ án cho đ n khi
hoàn thành xây d ng - là nh ng câu truy n ng ngôn đ c k b ng s t thép, bê
tông (hay b t c th gì t o nên không gian trong th i hi n đ i), là m t góc nhìn hài
h c châm bi m, hay m t v bi hài k ch qu n qu i mà ng i s d ng, ng i xem
và c công trình cùng là nh ng di n viên s ng đ ng trên sân kh u cu c đ i. Quen
thu c nh ng c ng r t m i l , khiêu khích / xung đ t trong s cùng t n t i hòa bình,
im l ng nh ng khu y đ ng c không gian và ý th c,.. - đó là nh ng y u t lý gi i
cho vi c ki n trúc Deconstruction có th đ c ch p nh n nhi u qu c gia trên
kh p th gi i, và g n đây đã xu t hi n Vi t Nam.
T m t góc đ khác, ki n trúc là “đ a con tinh th n”, ph n ánh nh n th c &
c m th c a ng i KTS tr c hi n th c xã h i. B n thân h c viên - tuy m i d n
b c theo con đ ng h c thu t vào không gian ki n th c mênh mông c a nhân
lo i - nh ng c ng nh n th y hàm ý sâu xa c a t t ng Deconstruction không ph i
ch là th hi n nh ng mâu thu n / xung đ t c a cu c s ng, mà là phá b nh ng rào
c n, tháo g nh ng trói bu c, v t qua nh ng gi i h n,.. Ch n đ tài “Ki n trúc
Deconstruction và kh n ng ng d ng Vi t Nam” đ làm lu n v n, h c viên
mong mu n có c h i đ c tìm hi u và đóng góp m t vài ki n gi i khiêm t n c a

mình cho vi c nh n th c v n đ này.
2. M c đích & nhi m v nghiên c u.
M c đích nghiên c u c a lu n v n là:

3


- Nh n th c vai trò, v trí và nh h
ki n trúc đ ng đ i.

ng c a trào l u Deconstruction trong

- Nh n đ nh kh n ng ng d ng & phát tri n Deconstruction
trên các ph ng di n n i dung, hình th c và tính kh thi.

Vi t Nam

H c viên xác đ nh các nhi m v nghiên c u bao g m:
- Tìm hi u b i c nh hình thành và quá trình phát tri n c a trào l u Deconstruction trong ngh thu t nói chung và ki n trúc nói riêng.
- Làm rõ quan đi m ch đ o, các đ c tr ng v n i dung, hình th c và đi u
ki n th c hi n c a ki n trúc Deconstruction.
- Xác đ nh m c đ phù h p c a ki n trúc Deconstruction v i các đi u ki n
kinh t - k thu t & v n hóa - xã h i Vi t Nam.
3.

it

ng & ph m vi nghiên c u.

i t ng nghiên c u chính c a lu n v n là n i dung t t

bi u đ t c a các công trình ki n trúc Deconstruction.

ng và hình th c

Ph m vi nghiên c u v th i gian đ c gi i h n trong n a cu i th k XX
(chính xác h n là t sau chi n tranh th gi i th 2 đ n nay). Ph m vi v không gian
đ c gi i h n ch y u các n c ph ng Tây (châu Âu, B c M & Nh t B n),
đ c bi t t p trung vào nh ng lý lu n và công trình tiêu bi u c a các KTS
Deconstruction tiên phong. Ngoài ra, nghiên c u c a lu n v n c ng đ c p đ n
nh ng trào l u ki n trúc có s giao thoa và t ng tác v i Deconstruction trong quá
trình phát tri n, c ng nh m t s công trình theo xu h ng này khu v c ông
Nam Á, trong đó có Vi t Nam.
4. Ph

ng pháp nghiên c u

Ph ng pháp nghiên c u tài li u: s u t m t li u, trích l c t các sách báo /
t p chí / n ph m v ki n trúc Deconstruction.
Ph ng pháp h i c u: k th a các nghiên c u lý thuy t đã có.
Ph ng pháp h th ng hóa và quy n p các y u t t ng đ ng.
Ph ng pháp phân tích so sánh: đ i chi u b i c nh hình thành và phát tri n
c a ki n trúc Deconstruction ph ng Tây v i các đi u ki n Vi t Nam.
Ph ng pháp đi u tra XH h c: thu th p ý ki n ph n ánh tâm lý / thái đ c a
s đông ng i ti p c n s d ng công trình ki n trúc Deconstruction.
5. Ý ngh a khoa h c và th c ti n.
Góp ph n nâng cao nh n th c v m t trào l u ch đ o và có s c lan t a
m nh c a ki n trúc đ ng đ i. Cung c p thông tin h c thu t có giá tr tham kh o
đ ng x phù h p v i Deconstruction trong quá trình h i nh p qu c t .
4

7. C u trúc lu n v n
M đ u. Gi i thi u chung.
Ch ng 1. “Trào l u Deconstruction trong ki n trúc đ ng đ i th gi i”. Cái
nhìn t ng quát v ki n trúc Deconstruction (quá trình hình thành và phát tri n, các
tác gi & tác ph m tiêu bi u, s nhìn nh n & đánh giá chung).
Ch ng 2. “C s lý lu n và th c ti n đ nhìn nh n và đánh giá ki n trúc
Deconstruction”. Bao g m các v n đ : b i c nh VH-XH d n t i s hình thành và
phát tri n c a De-Construction; n i dung t t ng và các th pháp bi u đ t c a DeConstruction: các trào l u ki n trúc có liên h v i De-Construction.
Ch ng 3. “Nh n đ nh v ki n trúc De-Construction & kh n ng ng d ng
Vi t Nam”. Vai trò, v trí, nh h ng c a Deconstruction trong ki n trúc đ ng đ i
th gi i và Vi t Nam.
Ph n K t lu n & Ki n ngh : tóm t t các k t qu đã đ t đ
c n ti p t c nghiên c u.

c và nh ng v n đ

5


PH N N I DUNG
Ch ng 1. Trào l u De-Construction trong ki n trúc đ

ng đ i th gi i.

1.1. S hình thành và phát tri n c a ki n trúc De-Construction.
1.1.1. S xu t hi n thu t ng “Ki n trúc De-Construction”.
1.1.2. Nh ng th nghi m tiên phong giai đo n 1970-1980.
1.1.3. S lan t a c a ki n trúc De-Construction nh ng n m 1990-2010.
1.2. Các tác gi & tác ph m De-Construction tiêu bi u.

1.2.1. KTS Peter Eisenman (M )
1.2.2. KTS Bernard Tschumi (M )
1.2.3. KTS Frank O.Gehry (M )
1.2.4. KTS Daniel Libeskind
1.2.5. KTS Rem Koolhaas (Hà Lan)
1.2.6. KTS Zaha Hadid (Anh)
1.3. Nh ng nghiên c u & đánh giá v ki n trúc De-Construction.
1.3.1. Nh ng nh n xét c a BGK gi i Pritzker.
(v F.O.Gehry, R.Koolhaas, Z.Hadid, T.Mayner / Morphosis)
1.3.2. Nh n đ nh v De-Construction trong các nghiên c u lý lu n & l ch s .
1.3.3. H
Ch

ng nghiên c u c a Lu n v n

ng 2. C s lý lu n và th c ti n đ nhìn nh n và đánh giá ki n trúc DeConstruction
2.1. B i c nh VH-XH d n t i s hình thành và phát tri n c a De-Construction.
2.1.1. S kh ng ho ng c a Ch ngh a hi n đ i (1950-1960).
(Nh ng phê phán trên ph
b ng th c hành).

ng di n lý lu n - phê bình & s ph n kháng

2.1.2. S bùng n các trào l u V n hóa H u Hi n đ i (1970-1980).
2.1.3. Nh ng xu th l n c a XH đ
2.2. T t

ng đ i (cu i tkXX, đ u tkXXI).

ng tri t h c c a De-Construction.

2.2.1. Tri t h c De-Construction trong ngh thu t
2.2.2. M i quan h v i C u trúc lu n & H u C u trúc lu n.
2.2.3. M i quan h v i tri t h c H u Hi n đ i
6


2.3. Các th pháp & ngôn ng bi u đ t c a ki n trúc De-Construction
2.3.1. Các th pháp De-Construction
2.3.2. Ngôn ng hình th c De-Construction
2.3.3. Ti n đ k thu t c a De-Construction
3.4. Các trào l u ki n trúc có ngôn ng bi u hi n t
Construction.
3.4.1. Phi ki n trúc (De-Architecture)

ng t nh De-

M .

3.4.2. H u Chuy n hóa lu n (Post-Metabolism)

Nh t B n.

3.4.3. Hi-Tech & Super Hi-Tech
Ch

ng 3. Nh n đ nh v ki n trúc De-Construction & kh n ng ng d ng
Vi t Nam
3.1. Nh n đ nh v Ki n trúc De-Construction.
3.1.1. De-Construction nhìn t góc đ hình th c.

3.1.2. De-Construction nhìn t góc đ t t
3.1.3. nh h

ng c a De-Construction trong ki n trúc đ

3.2. Ki n trúc De-Construction
3.2.1. Nh ng hi n t
3.2.2.

ng.
ng đ i

Vi t Nam.

ng De-Construction

Vi t Nam.

nh danh “De-Construction” trong ti ng Vi t.

3.2.3. Kh n ng ng d ng De-Construction trong th c t .

K t lu n & Ki n ngh . 

7


PH N N I DUNG
Ch ng 1. Trào l u De-Construction trong ki n trúc đ ng đ i th gi i.
1.1. S hình thành và phát tri n c a ki n trúc De-Construction.

1.1.1. S xu t hi n thu t ng “Ki n trúc De-Construction”.
"Deconstruction" là thu t ng xu t hi n vào cu i nh ng n m 1960- t m t
tr ng phái tri t h c b t ngu n t i Pháp. Theo T đi n Lý lu n phê bình (London,
Blackwell - 1996): Deconstruction là tr ng phái tri t h c và phê bình v n h c đ c
th hi n trong nh ng bài vi t c a nhà tri t h c Pháp Jacques Derrida và nhà phê
bình v n h c M g c B Paul De Man. Deconstruction đ c mô t chính xác nh t là
m t lý thuy t đ c h ng t i vi c làm suy y u logic c a s đ i l p trong nh ng v n
b n.
Trong T đi n ti ng Pháp, thu t ng Deconstruction đ

c gi i ngh a theo hai

cách:
a) V ng pháp: ch s thay đ i, s ng t quãng c u trúc và b c c c a t trong
câu v i m c đích t o ra ngh a khác, ngh a m i v i nh ng t t ng t .
b) V c h c: ch s tháo r i, tháo d , phân rã.
Hai ngh a này c a Deconstruction d n đ n nh ng h qu trái ng c: v ng
pháp (quan h ) nó có th t o ra nh ng cái m i, nh ng v c h c (toàn th ) thì nó ch
tiêu h y / làm tan v cái đã có. Trong các ngôn ng g c Latin, c u trúc t có ti p
đ u ng De- th ng mang ngh a «làm ng c l i / ph đ nh» s vi c / hành đ ng
g c, ho c là «s tháo b / di chuy n» (VD m nh nh t là Destroy / Destruction = phá
h y). Trong Deconstruction (ti ng Anh), thì Construction có ngh a «s gi i thích /
đ t câu / xây d ng», xu t phát t các đ ng t Construct (= xây d ng / ki n t o /
d ng hình) và Construe (= di n d ch / ghép t / phân tích cú pháp / d ch nôm).
Deconsstruction trong ki n trúc - hay «Ki n trúc Deconstruction» - xu t hi n
mu n h n, t sau cu c tri n lãm «Deconstructivist Architecture» t i B o tàng Ngh
thu t hi n đ i New York (MoMA) n m 1988, v i s tham gia c a Peter Eisenman,
Bernard Tschumi, Frank O.Gehry, Rem Koolhaas, Daniel Libeskind, Zaha Hadid và
Coop Himmelblau, d i s b o tr c a Philip Johnson. Tr c đó, tháng 3/1988, t i
Tate Gallery c ng m i t ch c cu c H i ngh qu c t l n th nh t v

«Deconstructivist Art and Architecture». N m 1988, ch có P.Eisenman &
B.Tschumi là đã n i ti ng v i nh ng tác ph m theo đu i t t ng Deconstruction,
còn F.O.Gehry, D.Libeskind, Coop Himmelblau,.. m i có 1-2 công trình đ u tiên
đ c xây d ng.
Deconstructivism = De-Constructivism

(-> t t

ng)

= De-Constructive = De-Construction (-> hành đ ng)
1


L m t thu t ng t ng i m i v cú nhi u s c thỏi ý ngh a, nờn
Deconstruction c chuy n ngh a sang ti ng Vi t theo nhi u cỏch khỏc nhau v
vi c s d ng c ng khụng th ng nh t (tựy t ng tỏc gi / t ng l nh v c): Gi i t a k t
c u / Gi i t a c u trỳc / Phi xõy d ng / Phi ki n t o - th m chớ cú c d ng rỳt g n l
Gi i c u trỳc.
1.1.2. Nh ng th nghi m tiờn phong giai o n 1970-1980.
Các trào lu Hậu Hiện ại (Post-Modernism) xuất hiện trong những năm
1970-1980 khi kiến trúc hiện đại bộc lộ nhiều nhợc điểm. Giới kiến trúc trở nên
hoài nghi những lý tởng của kiến trúc Hiện đại. Trỏi ng c v i kh u hi u Less is
More c a Mies Van de Rohe l s xu t hi n cỏc chi ti t trang trớ, tớnh a ngh a c a
bi u t ng trong ki n trỳc. Ngy15/7/1972 c Charles Jencks g i l ngy khai
t Ki n trỳc Hi n i khi khu chung c Pruitt Igoe t i S.Louis (M ) - m t tỏc ph m
Hi n i khỏ n i ti ng c a KTS. Minoru Yamasaki - b chớnh quy n cho n mỡn phỏ
b .
Thời điểm đợc coi nh s ton th ng c a Kiến trúc Hậu Hiện ại là triển
lãm kiến trúc Bienale-80 t i Venice (Italia) năm 1980 với hàng dãy pano trng bày

các tác phẩm theo những phong cách mà sau đó ngời ta gọi là kiến trúc thời Hậu
hiện đại.
Cỏc nh phờ bỡnh b t u m x lý lu n c a ch ngh a hi n i, v ngay c
cỏc KTS b c th y c ng khụng kiờn trỡ c v i ng l i c a chớnh mỡnh. Tiờu bi u
l Philip Johnson - tuyờn b ki n trỳc hi n i ó k t thỳc, phờ phỏn cỏc quan i m
c a th y mỡnh l Mies Van Der Rohe, th nhi m ch ngh a ph c c (v i cụng trỡnh
tr s hóng AT&T, 1978). V sau Johnson c ng cú nh ng tỏc ph m cú giỏ tr v
hỡnh kh i & ngh thu t, nh ng cỏc KTS ó th t v ng v i vi c ỏp d ng thnh t u
khoa h c k thu t vo gi i quy t cỏc v n xó h i trong b i c nh c a Ch ngh a t
b n l ng o n, c bi t l khi n ng l ng nguyờn t c s d ng vo ch t o v
khớ. Nhi u KTS khụng cũn tin vo kh n ng c a ki n trỳc gi i quy t cỏc v n xó
h i c a t ng l p dõn nghốo v chuy n sang ph c v cỏc nh giu.
Deconstruction xu t hi n 10-15 n m sau, khi nh ng tro l u r m r ban u
c a Postmodernism i vo b t c. Trong sỏch Ngụn ng ki n trỳc H u Hi n i
(Charles Jenks, 1977), Deconstruction ch a cú tờn trong s 7 xu h ng c phõn
l p, ch cú 1-2 cụng trỡnh nh nh c a Peter Eisenman (VD: House 3, Lakesville,
1971) c x p vo xu h ng Khụng gian HH . Tuy nhiờn, trong giai o n ny
(th m chớ s m h n) ó xu t hi n nh ng cụng trỡnh tiờn phong mang h i h ng
Deconstruction, tỡm cỏch thoỏt kh i nh ng quan i m giỏo i u gũ bú c ng nh c
c a ki n trỳc Hi n i, th hi n thỏi m a mai phờ phỏn, th m chớ l phỏ phỏch,
khụng tuõn theo nh ng quy lu t thụng th ng.
2


S m nh t (ngay t nh ng n m 1960-) có th k đ n m t s công trình c a
Louis Kahn, Paul Rudolph (v i s phân l p & tách r i các c u trúc ch c n ng), hay
t h p nhà Habitat 67 c a Moshe Safdie t i Tri n lãm qu c t Toronto, Canada
(ph c h p l n x n thay cho cái h p kh i đ n nh t). Sang th p k 1970- là nhóm
SITE (v i 4 th l nh là các KTS Alison Sky, Emilio Sousa, Michelle Stone, James
Wines). Trung tâm Pompidou Paris (KTS R.Piano & R.Roggers, 1977) c ng có

th đ c xem là mang tinh th n Deconstruction khi “l n trái” / ph i bày các h
th ng k t c u và k thu t ra bên ngoài.

Chu i c a hàng BEST, M , 1970-1980. Nhóm SITE.
Nhóm SITE v i trào l u Phi ki n trúc (De-Architecture) -> tri t lý v cái phi
lý (đ c dùng đ thay th cho cái duy lý, ch ng l i s c đ nh b t bi n / s đ n gi n
hóa gi t o không đúng v i th c t ) -> th pháp c a s d dang / đ t gãy / ngh ch
đ o.
Các ph ng án đ u c th hi n tri t lý v s d dang, t o ra nh ng n t ng
ng c đ i nh s đ nát, s b p bênh, s n t toác,.. trái ng c v i ý ni m BEST =
t t nh t - nh m kích thích trí tò mò c a khách hàng trong m t XH tiêu th th a m a.
C a hàng “B p bênh” (Towson, Maryland, 1976-78) v i b c t ng kh ng l
(80mx16m, dày 30cm, n ng 450 t n) đ t nghiêng trên m t đ ng t o nên “tr ng thái”
c ng th ng khi ng i ta th ng xuyên ph i qua l i bên d i, v i n t ng là nó
đ c xây m t cách c u th thay vì ph i hoàn h o nh t và đã đ n lúc ph i d b .
Hi u qu thú v khác là tính ch t n c đôi khi n ng i ta ph i t h i: nó đang b h
xu ng hay đang đ c kéo lên?
C a hàng “Bóc v ” (Virginia, 1971-72) v i m t ti n u n cong nh đang b
bóc ra hay đang đ c dán vào?
C a hàng “M t đ ng vô đ nh” (Texas, 1974-75) v i m t ti n đ nát và dòng
thác g ch đ xu ng mái hiên trên l i vào - đang xây d ng d dang hay đang b đ
v ?
C a hàng “L kh c” (Sacramento, California, 1976-77) có l i vào góc nh
v a b đ t r i ra kh i kh i nhà chính, t o c m giác tò mò, thú v cho nh ng ng i đã
quen v i s th m a “tính hoàn ch nh c a v t ch t”. Nghe nh có ti ng c i tinh
quái, m a mai v ng ra t bên trong công trình, phê phán XH thiên v tiêu th .
C a hàng Cutler Ridge (Miami, Florida, 1978-79) v i m t ti n b tách thành 4
l p.
Ph ng án “B n xe ma” Connecticut (1977-1978) cho th y Tri t lý c a
SITE v s đ o ng c, v i hình nh m t sân tr i nh a đ ng l i ph lên nh ng

3


chi c ô tô m t cách trái khoáy. Còn ph ng án c i t o nhà máy “Molino Stucky”
(Bienale Venice 1975) l i t o nên nh ng cách nhìn đ c đáo c a tri t lý “đ o ng c”:
ngôi nhà đang t d i n c đi lên hay đang chìm d n xu ng n c? M t đ ng ngôi
nhà là m t n c d ng lên, hay m t sân đi d o là m t nhà h xu ng?... i u lý thú là
nh ng ý t ng l p l này l i là nh ng đi m thu hút m nh m nh t, lôi cu n đ c s
chú ý c a m i ng i đ i v i ph ng án.
House VI, Connecticut, 1972-1975. KTS Peter Eisenman
House VI là công trình n i ti ng nh t trong chu i các nhà gia đình đ c
P.Eisenman thi t k trong nh ng n m 1970- nh : House II (Vermont,1969); House
III (Lakesville, 1971), House IV, House X (Michigan, 1978), House XI A (197880),.. - ông m n chúng đ th nghi m và th hi n t t ng c a mình.
Toàn b ngôi nhà gi ng nh nh ng chi c container x p ch ng lên nhau, t o
nên m t th không gian ba chi u đ c x lý r t đ c bi t, trong đó nh ng kho ng
tr ng không rõ ràng ho c có m t cái c t nh vô tình đi xuyên qua nhà, m t c u
thang l n ng c s n màu đ trên đ u c u thang chính, gây nên m t s chói m t b t
th ng. Có ch Peter Eisenman còn s d ng sàn kính và c tránh không cho ngôi
nhà có m t khu trung tâm nào rõ ràng c . i u quan tr ng nh t công trình này là
tác gi đã t o d ng đ c m t s bi n đ i không ng ng v môi tr ng, ánh sáng,
bóng râm, màu s c và k t c u.
Công viên La Villette, Paris, Pháp, 1982-1990. KTS Bernard Tschumi.
Cu c thi thi t k công viên La Villette đ c chính ph Pháp t ch c n m
1982, m c đích v a đ phát tri n v n hoá & kinh t cho khu v c then ch t c a Paris,
v a đ bày t quan đi m thi t k c a th i đ i. C ng nh các d án l n khác nh nhà
hát Opera Bastille, Louvre, La Defence, cu c thi này là tâm đi m c a nhi u cu c
bút chi n, b t đ u t các nhà thi t k c nh quan ph n đ i d d i ý t ng thách th c
c a các KTS, sau đó là nh ng thay đ i c a chính ph & các cu c kh ng ho ng ngân
sách khác.
Công viên La Villette n m đ a đi m l n cu i cùng còn l i c a Paris, r ng

125 ha phía đông b c thành ph , gi a ga metro Porte de Patin & Porte de la Villette.
M t c nh dài h n 1km, c nh kia dài 700m. Bernard Tschumi đã d ng m t l i ô
vuông kh ng l r i kín toàn b công viên, đ nh v b ng nh ng ki n trúc thép tráng
men đ cách đ u nhau 120m. Các ki n trúc b ng thép đó có dáng v c a nh ng
công trình đ nát & b bi n d ng m t cách k d . Các thành ph n ch c n ng c a
công viên đã đ c s p x p trên c s l i ô vuông đó, bi u hi n m t quá trình tái
l p tr t t , chính vì v y t ng th công viên gi ng nh m t công tr ng đang xây
d ng d dang.
án này c ng đ xu t m t ph ng pháp thi t k quy ho ch táo b o
4


b ng cách ch ng l p các b n v gi i trình ý đ ki n trúc & các yêu c u ch c n ng
khác nhau đ t o nên m t b c c có tính ng u nhiên.
Vi n nghiên c u n ng l ng m t tr i Stuttgart (1987). KTS Gunter Benish
Các b ph n công trình ch ng lên nhau không theo m t tr t t nào c và ch t đ ng
m t cách tùy ti n. B m t t ng m t trong su t nhìn t phía ngoài, n m chìa ra,
chênh vênh so v i t ng tr t. M t ng màu đ s c s ch ng làm gì c , xuyên qua tòa
nhà t trên mái kính xu ng n n nhà...
V n phòng lu t s Shuppich (1982-1988) Áo. KTS. Wolf Prix & Helmut
Swiezinsky (Coop Himmelblau)
Công trình có b mái b ng kính xanh ph lên b mái c a c n h ki u c . òn tay
c a mái v t qua m t kho ng không c ng xu t phát t m t kh i l n x n d ng nh
mu n ch c vào m t tr c c k c a ngôi nhà & s n sàng đâm th ng nó.
1.1.3. S lan t a c a ki n trúc De-Construction nh ng n m 1990-2010.
V i nh ng thành t u c a Deconstruction trong các l nh v c ngôn ng h c và
v n h c ngh thu t, sau cu c tri n lãm n m 1988, ki n trúc Deconstruction b t đ u
đ c đón nh n c i m và có s lan t a m nh m - th m chí là bùng n , v i nh ng
“hi n t ng” nh D.Libeskind, Z.Hadid và hàng lo t KTS khác. Trong 20 n m g n
đây, Gi i th ng Pritzker đã đ c trao cho các KTS Deconstruction đ u đàn

(F.O.Gehry - 1989, R.Koolhas - 2000, Z.Hadid - 2004) và m t s KTS theo đu i t
t ng ho c khai thác các y u t bi u đ t c a xu h ng này (Herzog & de Meuron 2001, Thom Mayne - 2005).
Tòa nhà v n phòng Nunotani, Tokyo, 1990-1992. KTS Peter Eisenman
Hình th c bên ngoài công trình gây n t ng th t s h i h p, lo ng i v kh
n ng s p đ c a nó, toàn b ngôi nhà d ng nh đang s p xu ng và trong giây lát
s ch còn là nh ng m nh v n. Bên trong công trình, nh ng d m, c t và các thanh
BTCT không có ch c n ng rõ ràng t o nên m t khung c nh “r i r m”. Sàn các t ng
v n hoàn toàn b ng ph ng, có th đi l i d dàng, nh ng khung c nh chung v n khi n
cho ng i ta khó l y l i đ c c m giác th ng b ng. Peter Eisenman đã đ a ra quan
đi m “Ph i thay đ i toàn b cách phân b không gian c a nhà c a”. Gi ng nh h u
h t các công trình c a mình tr c đó, ông c tình t o ra nh ng kh i ki n trúc mà
ng i ta không th nh n bi t gì v s phân b không gian c ng nh s đ làm vi c
c a h th ng ch u l c. M t th pháp th ng th y trong công trình c a ông là xoay
các l i c t sao cho không song trùng v i hình th m t b ng c a nó và nh v y có
th t o ra đ c hàng lo t không gian khác nhau.
Tr m c u ho Vitra (Weil,

c). KTS Zaha Hadid, 1992-93
5


Tr m c u ho đ c đ t bên b sông Rhin nên tác gi c tình t o cho nó có v
nh lún sâu xu ng đ t nói lên m i quan h kh ng khít gi a công trình v i khung
c nh xung quanh. M t mái che l n hình tam giác v i công d ng không c th nh ng
r t n t ng do cái c m giác x c x ch & v n lên tr i xanh.
B o tàng ngh thu t Bilbao
Ki n trúc s
Frank O. Gery
a đi m
Bilbao, Tây ban nha

Th i gian xây d ng
1997
Lo i công trình
B o tàng
H th ng k t c u
Khung thép b c t m titan
Phong cách
n t ng m i
B o tàng ngh thu t Bilbao do KTS Frank O. Gery thi t k , hoàn thành n m 1997
t i TP Bilbao Tây ban nha. K t c u khung thép, vách ngoài b c Titanium. Công
trình đu c th c hi n nh s h tr c a máy tính k h p v i trí t ng t ng phong
phú c a m t ngh s t o hình có t m c th gi i. Hi u qu quan tr ng nh t là s c lôi
cu n c a nh ng hình th k d nh nh ng cu n gi y b c v a đ c th bung ra v i
l p b m t đ c bao ph b ng titanium luôn ph n chi u ánh sáng m t tr i.
1.2. Các tác gi & tác ph m De-Construction tiêu bi u.
1.2.1. KTS Peter Eisenman (M )
Peter Eisenman (sinh ngày 11/8/1932) KTS ng i M g c Do Thái. Sáng
tác c a ông g n li n v i s phát tri n t H u Avant-garde, H u hi n đ i đ n
Deconstruction. Eisenman là KTS tiêu bi u c a Deconstruction, là 1 trong 6 KTS
tiên phong t i cu c tri n lãm n m 1988. Peter Eisenman có m i quan h h p tác
ch t ch v i Jacques Derrida - nhà t t ng c a H u c u trúc lu n.
Peter Eisenman là thành viên c a nhóm NewYork Five n i ti ng (cùng v i
John Hejduk, Charles Gwathmey, Richard Meier và Michael Graves). Trong khi các
KTS cùng th i th ng làm l i các ý t ng c a Le Corbusier, thì 5 ng i này phát
tri n nh ng ý ni m và phong cách đ c l p – và P.Eisenman d n đ nh hình xu h ng
Deconstruction.
Các công trình c a ông đ u s d ng các th pháp ma tr n hoá, l i hoá, gi i
ph u v trí, hình kh i ph c t p, không có m t tiêu chu n nh t đ nh, v t li u s d ng
đa d ng, nhi u m u s c đôi khi k d . Nh ng d m, c t và các thanh, m ng không có
ch c n ng rõ ràng t o nên m t khung c nh “r i r m” bên trong công trình.

Peter Eisenman là Giám đ c sáng l p Vi n nghiên c u ki n trúc & đô th
kiêm T ng biên t p t p chí Oppositions (s đ i ngh ch/t ng ph n) c a Vi n này.
6


Ông là ng i có nhi u công trình sáng t o h n b t c KTS nào khác ngày nay. Tên
tu i c a ông g n li n v i s nghi p xây d ng và đ a vào ng d ng tr ng phái ki n
trúc c a s đ i l p. D a trên ý t ng phá v nh ng lý thuy t giáo đi u hi n có, nh t
là v tri t h c và ngôn ng h c, Eisenman đã phát tri n nh ng công th c ngày càng
ph c t p v quá trình thi t k ki n trúc, đ c bi t là vai trò c a c u trúc trong xã h i
hi n đ i.
Eisenman thu c nhóm nh ng ng i theo ch ngh a h u hi n đ i và phong
trào v n h c này. Ki n trúc c a ông đ c ví nh nh ng tác ph m v n ch ng. Do
Deconstruction ch tr ng thúc đ y s phá v ho c phân m nh các bi u t ng ho c
c u trúc hi n có v n không th có s thay th t i u, nên Eisenman c ng không th
đ a ra m t gi i pháp hoàn toàn m i. Thay vào đó, ông đ xu t m t kho ng tr ng v
tâm lý có th gây ra nh ng quan ng i v v n hóa và cá tính. B ng vi c đ a gi i t a
k t c u và gián đo n vào nh ng c u trúc x a nay v n mang tính n đ nh và ti n nghi
(nh nhà gia đình), Eisenman t o ra nh ng ki n trúc ranh gi i c a thuy t h vô.
Peter Eisenman ch u nh h ng l n c a tri t gia Jacques Derrida. Ki n trúc
c a ông xây d ng trên nh ng nguyên lý c a các phát minh khoa h c. Dành ph n l n
th i gian đ vi t sách, gi ng d y và phê bình ki n trúc, nh ng c ng có nhi u công
trình đ c XD nh : Trung tâm ngh thu t Wexner c a HTH Ohio (Hình 1) và
trung tâm h i th o Columbus bang Ohio (Hình 2). Các công trình này đ u có chung
m t đ c đi m là hình kh i ph c t p, không theo m t tiêu chu n nh t đ nh mà có v
nh đ c thêm th t d n, v t li u s d ng đa d ng, nhi u m u s c đôi khi k d .
Cao c v n phòng Ph Tây (West Street, Battery Park - đo n gi a m c 0 và khu
Wintergarden t i Trung tâm Tài chính Th gi i - World Financial Center). M t s
tác ph m tiêu bi u:
The Virtual House, o t gi i trong cu c thi ý t ng phi không gian, 1996.

House II, Harwick, Vermont, 1969 - 1970.
House VI, Cornwall, Connecticut, 1972 - 1975.
House X, Bloomfield Hills, Michigan, 1978.
1.2.2. KTS Bernard Tschumi (M )
Sinh ngày 25/1/1944 t i Lausanne (Th y S ). Là KTS, nhà v n, nhà giáo d c,
con trai KTS n i ti ng Jean Tschumi. H c t p và nghiên c u Paris và ETH
(Zurich) t t nghi p n m 1969. Làm vi c NewYork và Paris, d y h c Portsmouth
(UK), Hi p h i ki n trúc London, H Princeton, Vi n nghiên c u ki n trúc & quy
ho ch New York. Tr ng Khoa Ki n trúc, Quy ho ch & B o t n H Columbia
(1988-2003). Công dân danh d c a M . ã đo t trên 20 gi i th ng v ki n trúc
trong n c và trên th gi i.
Huân ch

ng hoàng gia Victoria, London, 1984.
7


Gi i th ng ki n trúc M . Chicago Athenaeum, 1999.
Gi i th ng thi t k AIA New York n m 2001, 2007.
FAS liên đoàn ki n trúc s thu s 2010.
Công trình tiêu bi u
C i t o công viên Parc de la Villette, Paris, France (1983–98)
S nh đu ng Alfred Lerner Hall, Columbia University, New York City (1999)
B o tàng New Acropolis Museum, Athens, Greece (2002–08)
Tr òng ki n trúc qu c t Florida FIU School of Architecture, Florida
International University, Miami, Florida (2003)
Vacheron Constantin Headquarters, Geneva, Switzerland (2004)
Lindner Athletic Center, University of Cincinnati, Cincinnati, Ohio (2006)
Blue Condominium, 105 Norfolk Street in the Lower East Side of New York
City (2007)

Limoges Concert Hall, France (2007)
1.2.3. KTS Frank O.Gehry (M )
Frank Owen Gehry (tên th t là Frank Owen Goldenberg) sinh ngày
28/2/1929 t i Toronto (Canada) trong m t gia đình ng i Do Thái g c Ba Lan (b
làm ngh buôn bán v t li u, m là m t m t ng i yêu âm nh c). Ông hành ngh
ki n trúc t i California.
Tri t lu n và hình th c ki n trúc c a Frank O’Gehry th hi n ngay t khi c i
t o ngôi nhà riêng Santa Monica. ông gi l i c n nhà c 2 t ng ki u Hà Lan (k t
c u g , mái d c), ph n m r ng đ c thi t k b t quy t c, s d ng v t li u l lùng
nh t m tôn, l i thép, g thanh, ván ép thô, kính có l i thép,.. V hình th c ngôi
nhà là m t kh i xây d ng b t nh t, các b m t, đ ng nét xô l ch nhi u ph ng.
n m 1978 ngôi nhà đã đ c gi i thi u nh m t s cân b ng chính xác t t ng ph n
cho đ n toàn c nh, t s thô ráp đ n tinh t , gi a cái m i và nét x a c v n có c a
ngôi nhà g màu h ng.
Các công trình sau này c a ông n i b t v i nh ng đ ng cong tròn tr a,
th ng b c b ng v t li u kim lo i ph n x . Công trình tiêu bi u và n i ti ng nh t là
B o tàng Guggenheim Bilbao - Tây Ban Nha (đ c bình ch n là công trình ki n
trúc đ p nh t th gi i 1997). V i di n tích 24.000 m2 b o tàng đ c thi t k thành
m t khu tr ng bày l n có hình dáng u n v n ph c t p. Toàn b công trình có k t
c u khung thép, bên ngoài b c titanium di n tích lên đ n 2.787.000 m2 t o m t v
đ p r c r hào hùng. Các hình kh i có s c bi u hi n và thu hút r t cao, t o s ch n
8


đ ng, m t s c truy n c m ngh thu t sâu xa và ph c t p. Qua đó, F.O.Gehry nêu ra
nh ng nguyên lý c a “Ki n trúc Deconstruction”:
- Làm phân tán và m t tr t t t ch c b c c, hình dáng, t l ,.. trong ki n
trúc.
- Làm m t đi s hoàn thi n mang tính quy ch nh truy n th ng c a s v t, t o
cho công trình ki n trúc s d dang.

- Làm đ t bi n, gây ra nh ng s thay đ i đ t ng t.
- T o c m giác đ ng v i nh ng hình thái u n v n, m t n đ nh, phi tr ng l c,
gây n t ng bay b ng (trái v i cân b ng đ i x ng th ng th y trong ki n
trúc c đi n).
- T o s t ng ph n c c đ i gi a các kh i ki n trúc m ng manh bên c nh
nh ng kh i to l n quá kh , t o c m giác không n đ nh, d đ v .
- T o l p s cách tân v hình th c đ n m c cao nh t.
V i t t ng ki n trúc v ng vàng, F.O.Gehry đã th hi n rõ đ c tr ng c a “Ki n
trúc Deconstruction” - hình th c v t quá công n ng.
Các gi i th ng
Gi i th ng Arnold W.Brunner v Ki n trúc, Vi n Hàn lâm Ngh thu t và V n
ch ng M , 1977
Gi i th ng Pritzker, 1989
Gi i th ng Wolf v Ki n trúc c a Qu Wolf, 1992
Gi i th ng Hoàng gia v ki n trúc, Hi p h i Ngh thu t Nh t B n, 1992
Gi i th ng Dorothy và Lillian Gish, 1994
Huy ch ng Qu c gia v Ngh thu t, (1998)
Gi i th ng Friedrich Kiesler, 1998
Huy ch ng vàng AIA, Hi p h i Ki n trúc s M (AIA), 1999
Huy ch ng vàng, Hi p h i Ki n trúc s Hoàng gia Anh (RIBA), 2000
Huy ch ng vàng Ki n trúc, Vi n Hàn lâm Ngh thu t và V n ch ng M , 2002
Huân ch ng Canada (Order of Canada), 2002
1.2.4. KTS Daniel Libeskind
Sinh ngày 12/5/1946 Łód (Ba Lan), trong m t gia đình Do Thái n n nhân
Holocaust. n New York n m 1959 b ng h c b ng c a Qu VH M - Israel và tr
thành công dân M n m 1965.
- N m 1968 th c t p v i KTS Richard Meier. T t nghi p KTS t i H Cooper Union
(1970). t t nghi p cao h c L ch s và lý lu n ki n trúc t i H Essex (1972). Có th i
gian làm vi c cho New York Institute for Architecture and Urban Studies c a Peter
Eisenman.

9


- Quan đi m thi t k và c m h ng sáng tác c a ông d a vào 17 “t khóa”:
L c quan & Bi quan, Bi u c m & Trung l p, S khác bi t & B o th , C m xúc &
L nh lùng, Gi i thích & Hi u đ c, ôi tay & Máy tính, Ph c t p &
n gi n,
Chính tr & S l n tránh, Th t & Gi , oán tr c & Thói quen, Thô m c & Tinh t ,
Nh n & Cùn, áng ghi nh & Có th quên, C i m & Th m l ng, M o hi m & An
toàn, Không gian & Th i trang, Dân ch & c đoán.
Daniel Libeskind gi ng d y nhi u n i v lý thuy t ki n trúc. Nh ng mãi đ n
1998 m i có công trình đ u tiên đ c XD hoàn ch nh (BT Felix Nussbaum
Osnabrück,
c, 1995-98; m r ng 2010), còn tr c đó nhi u thi t k c a ông b
bác b vì phi k t c u / không theo quy lu t. Sau thành công ti p theo BT Do Thái
Berlin (1999), ông tr nên n i ti ng v i m t lo t B o tàng có ki n trúc n i b t và
qu c (Manchester, Anh),
đ c s c: BT Ngh thu t Denver (M ); BT Chi n tranh
BT Hoàng gia Ontario (Toronto, Canada); BT Do Thái San Francisco (M ); BT Do
Thái Copenhagen ( an M ch). Hi n nay, ông m r ng ph m vi sang các công trình
dân d ng khác, nh Trung tâm Wohl t i H Bar-Ilan (Tel Aviv, Israel), Trung tâm
th ng m i Westside (Bern, Th y S ), nhà hát Grand Canal (Dublin, Ireland),.. và
nhi u đ án nhà t i khu v c châu Á.
Ông đã nh n đ c nhi u gi i th ng, trong đó có gi i th ng Ngh thu t Hiroshima
2001 dành cho ngh s có công trình góp ph n vào vi c đ cao s hi u bi t l n nhau
và hòa bình trên th gi i. N m 2003, Libeskind đã th ng trong cu c thi qui ho ch
t ng th xây d ng l i khu v c Trung tâm Th ng m i Th gi i t i Lower
Manhattan.
Trung tâm mua s m Westside Bern, Th y S
Daniel Libeskind thay đ i di n m o cho các trung tâm th ng m i - “thành ph

trong thành ph ” t i c a ngõ phía tây c a Bern. ó là m t không gian công c ng v i
các d ch v và ti n nghi b t t n, m t n i giao thoa c a th ng m i và v n hóa trong
m t ki n trúc hoàn toàn m i l c a th k 21
i v i m t công trình theo ch ngh a gi i t a k t c u, nh ng đ ng th ng, nh ng
hình kh i vuông v c, m nh m , nh ng thông s theo đúng chu n m c c a ki n trúc
hi n đ i b ch i b hoàn toàn. Thay vào đó là nh ng chi ti t móp méo, cong v o,
không tuân theo b t c quy t c nào (mà Peter Eisenman g i là “s đánh giá l i
không gian ki n trúc”) đ c t n d ng t i đa.
Chi ti t c u trúc m t ngoài c a Westside là m t cu c cách m ng so v i l i ki n trúc
truy n th ng. C a s h u h t là nh ng kh i hình h c b t quy t c v i đ hình dáng,
t tam giác, t giác đ n ng giác v i đ kích c l n nh khác nhau ng nghiêng h n
đ n. B t ngu n t ý t ng “là n i h i t c a th ng m i, v n hóa và gi i trí” nên
ngay c v t li u t o nên công trình c ng là s t ng h p đa d ng hài hòa trong m t
10


mụ hỡnh ch t ch . ú l s k t h p c a m t c u trỳc trụng nh m t kh i pha lờ, v i
b khung ch ng b ng bờtụng c t thộp bao ph l y b ngoi
Nh ng v t c t trờn mỏi lm thay i ỏnh sỏng r i vo bờn trong 2 kh i cụng trỡnh.
M t kh i phúng t m nhỡn ra quanh c nh xung quanh thnh ph Bern v n i li n v i
h b i c a trung tõm, trong khi kh i cũn l i n m k v i khỏch s n v r p chi u
phim.
Nh ng ng g p khỳc b t quy t c c a cỏc b c t ng c ng nh h th ng ốn l p
ng n ngang nh nh ng h a ti t trang trớ trong khu mua s m t o nờn s thớch thỳ
khỏm phỏ v chiờm ng ng cho khỏch hng khi d o b c mua s m qua cỏc c a
hng. H th ng x ch y d c núc nh c ng khụng theo m t ng nột c th , t t c
u t nhiờn v b n n ng ỳng theo tinh th n c a ki n trỳc gi i t a k t c u - xu
h ng th nh hnh v phỏt tri n nh t trong th k 21
(T ng h p t World Architecture v Archtonic)
1.2.5. KTS Rem Koolhaas (H Lan)

Rem Koolhaas (sinh 17/11/1944
Rotterdam, Hà Lan), nguyên là phóng
viên và nhà biên kịch, theo học kiến trúc tại Trờng Kiến trúc London. Ông là thành
viên chính của hãng OMA (Office for Metropolitan Architecture) và bộ phận nghiên
cứu AMO của hãng. Ông cũng là giáo s kiến trúc và thiết kế đô thị tại ĐH
Harvard. Giải thởng Pritzker 2000.
Ông là KTS đầu tiên biểu đạt một cách có hệ thống các vấn đề xã hội và
kiến trúc có liên kết chặt chẽ với nhau
Kiến trúc không đơn thuần là một cái hộp vô tri vô giác, mà là điểm giao của
vô số sự kiện hỗn độn, mâu thuẫn lẫn nhau
Kiến trúc sẽ phát triển theo xu hớng toàn cầu hoá trong tơng lai với mức độ
khác nhau tuỳ theo từng khu vực.
Rem Koolhaas đã mở rộng giới hạn vốn có của kiến trúc. Ông tập trung vào
mối liên hệ giữa con ngời v không gian. Ông sáng tạo nh ng tòa nhà, nơi con
ngời gần gũi nhau và nhờ đó mà kiến trúc t đợc các mục tiêu đầy tham vọng.
ảnh hởng của ông trên thế giới đã vợt r t xa ngoi giới hạn của kiến trúc.
Cụng trỡnh tiờu bi u
o Đại sứ quán Hà Lan tại Berlin, Đức (Fritzker 2000).
o House of music, Porto, Bồ Đào Nha
: xây dựng thiết kế táo bạo đánh dấu một bớc ngoặt trong lịch sử của thành phố
và mở ra con đờng hiện đại. Nằm liền kề với khu vực trung tâm lịch sử của
thành phố nó chiếm một không gian mà dờng nh để đợc chờ đợi trong nhiều
năm.
o Th viện Trung tâm Seattle Seattle, Hoa Kỳ
11


Với diện tích 34000m2 có sức chứa 1,45 triệu cuốn sách, thu hút 2 triệu lợt
ngời truy cập trong năm đầu tiên. Th viện là một sự xuất hiện độc đáo, nổi bật,
bao gồm những hình khối rời rạc, bồng bềnh, dờng nh đợc bao bọc trong một

mạng lới thép lớn với vỏ bọc là kính
o Trung tâm Văn hóa Truyền hình Bắc Kinh (TVCC)
o Đài truyền hình trung ơng Trung Quốc (CCTV).
1.2.6. KTS Zaha Hadid (Anh)
sinh ngy 3/10/1950 Baghdad, Iraq. H c ki n trỳc t i London, m t th i gian lm
vi c t i OMA (Office for Metropolitan Architecture), l tr lý cho Reem Koolhas
r i m VP riờng. L n KTS u tiờn ginh Gi i th ng Pritzker (2004).
- Cỏc cụng trỡnh c a b mang n ng tớnh ý t ng v i nh ng hỡnh kh i ng v nh ng
gi i phỏp c bi t ti p c n c ng nh gi i quy t cụng trỡnh, t xu t cỏc chi u
h ng
- H u h t cỏc cụng trỡnh c a Zaha Hadid u th hi n m t bỳt phỏp giu tớnh bi u
c m v k ch tớnh cao gi a hỡnh kh i v khụng gian, khi thỡ co c m ụng c, khi thỡ
gión n m t cỏch bựng n .
Cụng trỡnh tiờu bi u
o Tr m c u h a Vitra, Weil am Rhein,
c, 1993
o Trung tõm Ngh thu t
ng i Rosenthal, Cincinnati, Ohio, M , 1998
o Ga phớa b c Hoenheim, Strasbourg, Phỏp, 2001
o C u tr t tuy t Bergisel, Innsbruck, o, 2002
o Ordrupgaard annexe, Copenhagen, an M ch, 2005
o Trung tõm Khoa h c Phaeno, Wolfsburg,
c, 2005
o Ga tu i n trờn cao Nordketten, Innsbruck, o, 2005
o To nh trung tõm trong t h p s n xu t xe h i BMW, Leipzig,
c, 2005
o Ga tu i n cao t c Afragola, í, 2008
B o tng Eli & Edythe (2012). Michigan State University, East Lansing,
USA
KTS Zaha Hadid & Patrik Schumacher.

Di n tớch: 46,000 m2

T n d ng hai m t ph ng s n cú t cỏc dũng l u thụng v k t n i trong khuụn
viờn, ph n chớnh c a b o tng c xõy n i lờn v i cỏc n p g p xung quanh cỏc
di n v i khụng gian ba chi u c xỏc nh. Cụng trỡnh v i s vuụng v n, th ng
th n c a cỏc con ng t o ra m t cu c i tho i mang tớnh hỡnh h c, cú ph n khỏc
l so v i phong cỏch m m m i th ng g p c a Z.Hadid.
12


Hình thái công trình duy trì m t m i quan h m đ c đáo dành cho nh ng ng i còn
l u luy n v i không gian thoáng đãng n i đây. B o tàng ngoài ch c n ng c a mình
s làm t t nhi m v là m t trung tâm v n hóa c ng đ ng. Không h phá v c nh
quan v n có, nó đi m xuy t thêm m t ch c n ng c n ph i có và hài hòa v i t t c .
o Dongdaemun Design park & Plaza
seoul, south korea
2007- 2013 Dongdaemun Design Plaza & Park (DDP) là m t d án phát tri n đô
th đ c xây d ng Dongdaemun , Seoul , Hàn Qu c . Nó s ch a m t công viên
đa d ng, m t trung tâm th i trang, trung tâm mua s m ng m, và ph c h i c a m t s
h ng m c c a di s n qu c gia.
thay th các c u Sân v n đ ng Dongdaemun , m t
sân v n đ ng bóng chày m i s đ c xây d ng trong Gocheok-dong . 
c m h ng c a trung tâm này cung c p m t liên k t quan tr ng gi a các n n v n hóa
đ ng đ i, đ t o tác l ch s và thiên nhiên đang n i lên t i trung tâm c a
Dongdeamun, Seoul. m t ngu n l c h c t p cho các nhà thi t k và các thành viên
c a công chúng k t h p v i m t c đ o đô th đ th giãn, gi i trí và n i chú n,
c nh quan liên t c c a nó thúc đ y suy ngh ch t d ch trên t t c l nh v c thi t k
o Beko Masterplan
Belgrade, Serbia Lamda phát tri n 94.000m2

D án foscusses tái t o đô th c a m t trang web quan tr ng t i ngã t c a các d án
v n hóa tr ng đi m trong thành ph Belgrade. Theo truy n thông hi n đ i m nh m
c a khu v c, quy ho ch t ng th đã áp d ng khái ni m m i và ph ng pháp ki m
tra và t ch c các ch ng trình c a trang web
Ý t ng thi t k đã đ c công b cho "quy ho ch t ng th BEKO" n m trung tâm
c a vùng v n hóa Belgrade. Khu ph c h p m i s bao g m m t khu dân c , không
gian bán l và trung tâm th ng m i, trung tâm h i ngh l n và m t khách s n 5 sao,
n m bên c nh b c t ng lâu đài l ch s Kalemegdan. D án k t n i các y u t cá
nhân c a quy ho ch theo m t cách duy trì tính đ c đáo và t o ra c m giác c a m t
l p ch y t nhiên c a đô th , tích h p hoàn toàn v i ki n trúc. Không gian riêng t
và công c ng ch ng chéo nhau nh c u trúc pha tr n vào c nh quan, t o ra m t lo t
các môi tr ng n ng đ ng trong m t c u trúc liên t c. Mái kéo dài xu ng m t đ t.
o Nhà hát Opera Qu ng Châu
Di n tích khu đ t xây d ng: 70.000 m2
Di n tích xây d ng công trình: 42,393m2
N m xây d ng công trình: 2003-2010
ây là d án đ u tiên c a Zaha Hadid t i Trung Qu c. Zaha Hadid cho r ng đó s là
13


m t công trình hài hòa v i các m i quan h theo ng c nh đô th , k t h p truy n
th ng l ch s , v n hóa đã đ nh hình c a Qu ng Châu và s t o ra m t b n s c m i
trong t ng lai, là m t bi u t ng c a Qu ng Châu - m t đi m đ n v n hóa c a châu
Á T h p công trình r ng 70.000 m2 đ c đ t t i trung tâm khu đô th v n hóa v i
m c đích t o nên m i liên k t gi a sông Pearl v i phía Nam, phát tri n ch c n ng đô
th thông qua vi c k t n i b sông và c ng bi n. Hình th c ki n trúc đ c đáo v i ý
t ng “nh ng viên s i d i lòng su i đ c bào nh n" b i dòng ch y l ch s - v n
hóa.
Công trình g m hai kh i l n là nhà hát 1.800 ch và khán phòng đa m c đích (bi u
di n ngh thu t, opera và hoà nh c...). Kh ng đ nh phong cách ki n trúc c a Zaha

Hadid - khái ni m tr ng l c d ng nh không t n t i, và s chuy n đ ng c a hình
kh i.
o Cung th thao d i n c London
đ c xây d ng đ ph c v Th v n h i mùa hè 2012 t ch c t i London (Anh).
Ph n mái c a cung th thao d i n c đ c thi t k theo đ ng cong g n sóng.
ph n mái nhô cao v a mang v đ p sáng t o, v a t n d ng thêm kho ng không gian
cho hàng gh vòng khán đài.
Công trình có m t cây c u dành cho ng i đi b , n i li n gi a c u Stratford và các
cung th thao c a Th v n h i mùa hè London 2012. H n 2/3 khán gi d ki n s di
chuy n b ng l i này. Phía d i cây c u là h b i hu n luy n hi n đ i, ph n mái thi t
k m nên nh n đ c ánh sáng m t tr i. H thi đ u dài 50m và h l n n m s nh
l n.
Ph n mái g n sóng dài 160m và r ng 90m có khung đ n ng đ n 3.000 t n
Ph n mái g n sóng c a cung th thao d i n c là m t c u trúc đ c đáo, có chi u
dài 160m và ph n r ng nh t là 90m v i khung đ mái n ng 3.000 t n. Ph n ngo i
th t đ c ph l p s n màu kim lo i và c t g .
o apoli Afragola High Speed Train Station
NAples, Italy
RFI spa
ang xây d ng
20.000m2
M t c a ngõ đ n Naples, đ c t ch c t t giao thông v n t i trao đ i và ch n m t
c t m c công b ph ng pháp ti p c n đ n thành ph . Khái ni m c a chúng tôi là
m t cây c u m r ng qua các bài hát, m t đô th hóa công c ng liên k t đ c hình
thành b i m t ngôn ng ki n trúc n ng đ ng h ng t i phát âm c a phong trào
14


o Burnham pavillion
Chicago, Hoa K 2009-2009 Di n tích 1200m2

M t gian hàng t m th i đ c thi t k và xây d ng công viên Thiên niên k là m t
ph n l k ni m k ho ch Burnham. ph n ánh truy n th ng lâu đ i c a Chicago.
là công trình điêu kh c c a Zaha Hadid và Ben van Berkel t i Millennium Park ,
bi u t ng theo đu i ti p t c c a thành ph t m nhìn ki n trúc c a K ho ch v i
ki n trúc hi n đ i và l p k ho ch. Nh ng tác ph m điêu kh c đã đ c t nhân tài
tr và c trú t i Millennium Park. Các gian hàng đ c thi t k đ c u trúc t m th i.
1.3. Nh ng nghiên c u & đánh giá v ki n trúc De-Construction.
1.3.1. Nh ng nh n xét c a BGK gi i Pritzker.
(v
F.O.Gehry
( /> Z.Hadid, T.Mayner / Morphosis)
Peter Eisenman (-> đ a vào ch ng 2 – tri t lý / t
Deconstruction qua quan đi m c a các tác gi tiêu bi u).

t

ng c a

Ông có th y h nh phúc
khi nó k t thúc không?
Eisenman:
Không.
Ch c ch n không. Nó
c ng gi ng nh nói
r ng b n h nh phúc
khi chu n b ch t v y.
Tôi không ph i là ng i đ n đ hoàn thi n, tôi là ng i kh i x ng. Và tôi luôn suy
ngh , d án s p t i chúng tôi s làm là gì, đi u đó kích thích tôi. S k t thúc, nh tôi
v n nói, gi ng s mang thai c a ng i ph n . Khi sinh con, cô y h nh phúc vì có
nó, nh ng có m t c m giác g i là th i k suy thoái h u sinh, khi cô ta không còn

mang đ a tr trong b ng n a. Có gì h ng thú khi quan sát m i vi c k t thúc? C m
giác th a mãn hoàn thi n ? Nó có nhi u h n m c tôi có th ngh không?

Primo Levi (nhà hóa h c Italia g c Do Thái, s ng sót sau cu c th m sát, là tác gi
c a r t nhi u ti u thuy t, th và truy n ng n v th i k đó) c ng nói v m t ý t ng
t ng t trong cu n sách v Auschwitz. Ông vi t v nh ng ng i tù, không còn
s ng n a, nh ng c ng ch a h n đã ch t. úng h n là h d ng nh đang b kéo
xu ng đ a ng c c a chính h . Tôi ch t nh đ n nh ng dòng đó khi tôi trông th y
15


nh ng cái đ u bi n m t trong khu t ng ni m. B n s không th
th y c nh t ng này đâu, trên m t bình di n ph ng nh v y

ng xuyên nhìn

Tôi ngh là nó v n quá th m m , thiên v t o hình. Không ph i tôi mong nó x u xí,
nh ng tôi không mu n nó có v nh đ c thi t k . Tôi mu n nh ng th t m th ng,
vô v . N u mu n khoe m t b c nh, thì hãy khoe đi, đ ng m t quá nhi u th i gian
đ t a tót nó.
Tôi ch mu n m i ng i có c m nh n v th c t i, và tr i qua m t c m giác mà h
ch a t ng kinh qua bao gi . M t trong s đó là c m giác v s khác bi t, m t chút
hoang mang. Th gi i v n đ y nh ng thông tin mà n i đây l i không có thông tin gì
h t.
Bernard Tschumi
Bernard Tschumi đã đánh giá l i vai trò c a ki n trúc qua vi c th c hành c a
cá nhân và quan đi m t do v chính tr . T nh ng n m 1970- ông l p lu n r ng
không có m i quan h c đ nh gi a hình th c ki n trúc và các s ki n di n ra bên
trong nó. Theo ông, ki n trúc không ph i đ di n t m t th c th xã h i, nh ng có
ch c n ng nh m t công c đ tham v n và s a đ i c u trúc c a nó.

Nh ng n m 1970- ông gi ng d y Hi p h i ki n trúc London và các d án
nh Screenplays 1977, Manhattan Transcripts 1981. Ông đã k t h p phim nh và lý
thuy t v n h c v i ki n trúc, m r ng công vi c c a các nhà t t ng nh Roland
Barthes và Michel Foucault nh m tái ki m tra trách nhi m c a ki n trúc trong vi c
t ng c ng các câu chuy n v n hoá không th ch t v n. nh h ng l n t i công
vi c này là các lý thuy t và s đ c u trúc c a nhà làm phim ngu i Nga Sergei
Einsenstein.
Trong các nghiên c u c a mình, B.Tschumi đã chuy n th ph ng pháp đ
ho c a Eisenstein đ khai thác đi u ki n n i t i gi a các y u t c a h th ng t o
thành b i không gian, s ki n và chuy n đ ng / ho t đ ng. Trong tuyên b v ch
tr ng c a mình nh là “tuy n th bóng đá di chuy n ngang qua kh p các chi n
tr ng”, ông đã làm n i b t s đ o l n đ nh h ng và b t k kh n ng c a m t cách
đ c đ n gi n.
Cách ti p c n này di n ra trong ki n trúc c a ông theo hai c p: đ u tiên, b ng cách
ph i bày các k t n i thông th ng đã đ c xác đinh gi a trình t ki n trúc và không
gian, ch ng trình, và s chuy n đ ng s n xu t và nh c l i các trình t này. th hai,
b ng cách sáng t o nh ng k t h p m i gi a không gian và các s ki n di n ra trong
đó qua các ti n trình xoá b thói quen, gi i tr c u trúc, siêu áp đ t, và ch ng trình
chéo.
16


nh ng n m cu i th p niên 70 công vi c c a tschumi đ c c i ti n thông qua các
công trình khoa h c. Ông gi ng d y
hi p h i ki n trúc và các d án nh
Screenplays 1977, Manhttan transcripts 1981 và đ c phát tri n t các k thu t
d ng phim l y t phim và các k thu t c a ki n trúc La mã cách tân . ông s d ng
các y u t d ng phim nh m t k thu t đ t ch c ch ng trình (các h th ng
không gian ,s ki n ,trào l u, nh các k thu t tr c quan và chính th c )thách th c
công vi c c a các ki n trúc s đ ng th i đã đang đ c ti n hành t p trung vào

các k thu t d ng phim nh các chi n l c chính th c hoàn toàn. nh ng tác ph m
c a ông đáp ng nh ng móc n i ph bi n c a lý thuy t ki n trúc đ ng đ i \ đã đ t
đ n đi m hoàn thi n, ho c qua s hi u nh m c a h u c u trúc, ho c l m t ng trong
gi c m t do, t khuynh c a cu c cách m ng v n hoá chinh tr thành công. Ví d ,
Superstudio nh m t nhánh h c thuy t c a ch ngh a ki n trúc h u hi n đ i
N m 1978, ông xu t b n bài vi t “S th a mãn c a Ki n trúc”, trong đó ông
s d ng quan h tình d c nh s t ng đ ng đ c đi m v i ki n trúc. Ông tuyên b
r ng ki n trúc b i t nhiên là vô d ng m t cách c n b n, thi t l p ngoài vi c "xây
d ng". Ông đòi h i s tôn vinh nh ng đi u vô d ng ki n trúc, trong đó s h n lo n
c a nh c d c và th t c a s tinh khi t k t h p đ t o thành c u trúc g i l i nh ng
không gian mà trong đó chúng đ c xây d ng. Ông phân bi t gi a s hình thành
ki n th c và s hi u bi t v hình th c, tranh lu n r ng ki n trúc là quá th ng xuyên
sa th i vì sau đó khi nó th ng có th đ c s d ng nh tr c đây. Bài lu n này là
ti n thân c a m t chu i các tác ph m đ c g i Tschumi là “Gi i h n ki n trúc”.
Parc de la Villette n m 1982 t i Paris là công trình công c ng l n đ u tiên mà
B.Tschumi có th hi n th c hoá các nghiên c u thi t k và lý thuy t đã đ c th
nghi m trong các d án Manhattan Transcripts & Screenplays. Các trình t ch ng
trình, không gian và c nh quan trong công viên đã đ c s d ng đ t o ra các v trí
th c hành xã h i khác, đi u đó thách th c các giá tr s d ng d ki n đ c c ng c
b i m t công viên đô th l n Paris. (?)
Tschumi ti p t c quy trình này trong m t lo t các cu c thi và d án xây d ng t
n m 1983. Nhà hát Qu c gia Tokyo n m 1986 và D án Nhà hát đ c ti p t c
nghiên c u Tschumi b t đ u trong các b n th o Manhattan, đ a vào k thu t ký
hi u t đi u nh y th nghi m và đi m s âm nh c, và s d ng quá trình thi t k
riêng c a mình đ thách th c các cách th c c a thói quen t duy v không gian,
trong s trái ng c v i s t nh l ng tr c đó, các k thu t bi u hi n không gian hai
chi u trong đó mô t các phác th o c a m t tòa nhà nh ng không ph i là c ng đ
c a cu c s ng bên trong nó. quy mô c c b trong c a hàng video 1990 t i
Groningen, t ng trong su t và sàn nghiêng t o ra m t s xáo tr n mãnh li t các đ i
t ng liên quan đ n tiêu chu n nh t ng, n i th t, ngo i th t và đ ng n m ngang.

quy mô đô th trong các d án nh Le Fresnoy n m 1992 (Tri n lãm ngh thu t
đ ng đ i th gi i Tourcoing, Pháp) và tr ng ki n trúc t i Marne la Vallee, Pháp
17


n m 1995 (c hai đ u hoàn thành n m 1999), các không gian l n h n thách th c
các chu i ch ng trình chu n m c và đ c ch p nh n s d ng. Công trình ph c
h p Le Fresnoy s d ng không gian gi a nh ng mái nhà c a các tòa nhà hi n có và
thêm mái ô l n trên đ t o ra m t vùng xen k c a công trình trên đ ng d c và
sàn di n. Khu v c này là nh ng gì mà Tschumi g i là s n m gi a, m t s ph đ nh
hình th c tinh khi t đã đ c th c hành trong đ án d thi Karlsruhe ZKM (1989),
n i m t không gian l n khu v c gi a s nh đ c ng t quãng b i s l u thông
khép kín và các ph n nh h n và t p ch ng trình nh h n đ c phát tri n nhi u
h n m t m ng l i không gian xen k .
6 CONCEPT c b n đ nh hình quan đi m ki n trúc c a Bernard Tschumi
- CONCEPT 1: Technologies of Defamiliarization (công ngh phá v thói quen)
Trong gi a th p niên 1970 nhóm nh có ý t ng khác l b t đ u hình thành t các
ki n trúc s khác nhau trên th gi i nh
England,Áo, Hoa K , Nh t B n (ch y u
là các n c có s kh ng ho ng và nh h ng v n hóa th i h u công nghi p) t n
d ng tình tr ng tan rã và h i h t đ ch ng l i chính s khô c ng quy c c a nó.
H đóng vai trò là nh ng ng i tiên phong phá v các thói quen c a ch ngh a
hi n đ i, phá b nh ng quy t c l p l i, s không c n thi t ph i có c a s hay h
th ng tr c t và khung ch u l c truy n th ng nhàm chán.
Cách m ng công nghi p trong xây d ng v i nhi u ng d ng c th v thép bê tông
,v t li u m i và nh ng ti n b mang tính chính xác và mô ph ng c a công ngh
thông tin ,hi n th c hóa nh ng yêu c u c a vi c ph i phá v các thói quen v hình
th c và không gian mà các ki n trúc s trong giai đo n tiên phong v i nh ng th
nghi m nho nh ban đ u đã đ t ra mà tr c đó t t c ch d ng l i v n đ ý t ng
hay đ án ki n trúc th hi n quan đi m tri t lý và cách c m nh n, truy n t i v

không gian c a ki n trúc s .
- CONCEPT 2: The Mediated “Metropolitan” Shock (cú shock gi a đô th )
ó là nh ng hình nh ch p ch n, t o ra các n t ng v th giác. Trong th i đ i
c a thông tin thu n túy m i th đ c ph c p ph i bày thì nh Walter Benjamin
(trong tác ph m “K nguyên c a sinh s n c khí”). “Tôi ghét ph i trích d n m t "c
đi n", đi u đó toát lên s m t m i khi ph i ti p nh n mãi nh ng gì không có s đ i
m i, sáng t o m i ngoài nh ng chân lý kèo dài hàng th k - chúng ta c n nh ng
y u t b t ng , nh ng y u t gây ng c nhiên, nh ng cú shock th t s t hình nh.
Nó c ng là đ c thù c a các đi u ki n đ ng th i và nh ng đi u nguy hi m b p bênh
c a cu c s ng trong các đô th hi n đ i. Nh ng m i nguy hi m d n đ n s lo l ng
liên t c v vi c tìm ki m chính mình trong m t th gi i mà t t c m i th là không
đáng k và r ti n. S tr i nghi m v các lo l ng nh m t kinh nghiêm v vi c phá
18