Mẫu slile powerpoint bảo vệ luận án, luận văn (bản đẹp)

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
LÊ THỊ THẢO

NGHỀ CHẠM KHẮC ĐÁ Ở AN HOẠCH
(HUYỆN ĐÔNG SƠN, TỈNH THANH HÓA)
THỜI TRUNG ĐẠI
LUẬN ÁN TIẾN SĨ SỬ HỌC
CHUYÊN NGÀNH: LỊCH SỬ VIỆT NAM
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA
HỌC:

1. PGS.TS. HÀ MẠNH
KHOA
2. PGS.TS. LÊ VĂN
TẠO

HÀ NỘI, 18/8/2016

www.trungtamtinhoc.edu.
1
vn


I. MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
2. Mục đích và nhiệm vụ
nghiên cứu
3. Đối tượng và phạm vi
nghiên cứu

4. PPluận và PP nghiên
cứu
5. Đóng góp mới về khoa
học của luận án
6. Ý nghĩa lý luận và thực
tiễn của luận án
7. Cơ cấu của luận án

www.trungtamtinhoc.edu.vn

www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.
vn


MỞ ĐẦU

www.trungtamtinhoc.edu.vn

1. Tính cấp thiết của
đề tài
-

Nghề chạm khắc đá là một trong những nghề thủ công có niên đại sớm
nhất Việt Nam.

-

Những hiện vật và công trình bằng đá thường có độ bền lớn, là chứng

tích lịch sử.

-

Trên lãnh thổ Việt Nam trong lịch sử đã xuất hiện nhiều trung tâm chạm
khắc đá, trong đó nghề chạm khắc đá ở An Hoạch có thể coi là một
trong những nghề thủ công có lịch sử lâu của nhất Việt Nam, phát triển
liên tục, không đứt quãng, đến ngày nay vẫn được duy trì.

-

Sự hình thành và phát triển của nhiều làng nghề chạm khắc đá nổi tiếng
khác như Ngũ Hành Sơn (Đà Nẵng), Ninh Vân (Ninh Bình)... đều có sự
liên hệ mật thiết tới nghề chạm khắc đá An Hoạch.

-

Người thợ đá An Hoạch chính là tác giả của nhiều công trình kiến trúc,
điêu khắc đá nổi tiếng, có giá trị lịch sử văn hóa và nghệ thuật cao

-

Đến nay chưa có công trình nào nghiên cứu một cách có hệ thống và cụ
3
thể về nghề chạm khắc đá An Hoạch.

www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.
vn

MỞ ĐẦU

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
-Tìm hiểu những nét cơ bản về xã An Hoạch thời trung đại trên các
phương diện kinh tế, văn hóa, xã hội;
-Làm rõ quá trình ra đời và phát triển của nghề chạm khắc đá truyền
thống ở An Hoạch trong hệ thống các làng nghề chạm khắc đá ở Việt
Nam; Mối quan hệ giữa nghề chạm khắc đá An Hoạch với nghề chạm
khắc đá ở các địa phương khác; Vai trò và vị trí của nghề chạm khắc
đá với kinh tế, văn hóa xã hội của xã An Hoạch
-Nghiên cứu làm rõ đặc điểm nghề chạm khắc đá An Hoạch thời trung
đại (Cách thức tổ chức lực lượng và phân công lao động, phương pháp
khai thác, chạm khắc đá, phương thức tiêu thụ sản phẩm, các đặc
điểm tổ chức nghề nghiệp).

www.trungtamtinhoc.edu.vn

-Nghiên cứu làm rõ hệ thống sản phẩm của nghề chạm khắc đá An
Hoạch và giá trị lịch sử, kinh tế, văn hóa, nghệ thuật của chúng.
4
-Trên cơ sở dựng lại một nghề truyền thống trong
lịch sử (thời trung
www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.
đại), đề xuất phương án, bảo tồn và phát huy
vnnghề đó trong bối cảnh

MỞ ĐẦU

2. Mục đích và nhiệm vụ
nghiên cứu
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
-Thu thập các tư liệu lịch sử (thư tịch, văn bia, gia phả, thần tích, tục
lệ...) liên quan đến vấn đề nghiên cứu;
-Phỏng vấn người dân địa phương, các nghệ nhân, khảo sát thực địa
về cảnh quan, di tích, cơ sở sản xuất, phong tục, lễ hội... liên quan
đến nghề chạm khắc đá An Hoạch hiện đang tồn tại với các phương
pháp nghiên cứu liên ngành để dựng lại diện mạo nghề này trong lịch
sử;
-Nghiên cứu những sản phẩm tiêu biểu của nghề chạm khắc đá An
Hoạch hiện còn (cả trong và ngoài tỉnh) về nguồn gốc xuất xứ, chất
liệu, nghệ thuật chạm khắc để tìm ra đặc trưng sản phẩm của làng
nghề;

www.trungtamtinhoc.edu.vn

5
-Đưa ra quan điểm, giải pháp bảo tồn, phát huy giá trị của nghề chạm
khắc đá An Hoạch trong bối cảnh hiện đại; www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.

www.trungtamtinhoc.edu.
vn

MỞ ĐẦU

3. Đối tượng và phạm vi nghiên
cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Nghề chạm khắc đá làng An Hoạch thời trung đại, với quá trình phát
sinh, phát triển và kỹ thuật, cách thức tổ chức sản xuất của nó.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
-Về không gian: không gian phát sinh, phát triển của nghề chạm khắc
đá An Hoạch: vùng An Hoạch. Khi cần thiết được mở rộng đến một số
địa điểm có liên quan đến nghề chạm khắc đá ở An Hoạch.
-Về thời gian: thời trung đại. Nếu thấy cần thiết, có đề cập đến
khoảng thời gian trước hoặc sau đó.
-Về nội dung: Các vấn đề liên quan đến nghề chạm khắc đá An Hoạch
thời trung đại. Tập trung tìm hiểu các phương diện: Quá trình hình
thành và phát triển; Cách thức tổ chức sản xuất, kỹ thuật khai thác
và chạm khắc đá; Hệ thống sản phẩm tiêu biểu; Vai trò và vị trí của
6
nghề chạm khắc đá An Hoạch đối với lịch sử, văn hóa, kinh tế, xã hội
làng An Hoạch và Việt Nam trong thời kỳ trung
đại.
www.trungtamtinhoc.edu.

www.trungtamtinhoc.edu.vn

www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.
vn

MỞ ĐẦU

4. Phương pháp luận và phương pháp
nghiên cứu
4.1. Phương pháp luận:
-Dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, những quan điểm
của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
-Phương pháp lịch sử và phương pháp logic.
-Phương pháp hệ thống - cấu trúc
-Phương pháp nghiên cứu liên ngành.

7
www.trungtamtinhoc.edu.vn

www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.
vn


MỞ ĐẦU

5. Đóng góp mới về khoa học
của luận án

-

Luận án là công trình nghiên cứu có hệ thống và chuyên sâu
đầu một làng nghề chạm khắc đá.

-

Nghiên cứu về nghề chạm khắc đá An Hoạch (huyện Đông
Sơn, tỉnh Thanh Hóa) là nghiên cứu trường hợp về một nghề
thủ công truyền thống tiêu biểu của Thanh Hóa và của cả
nước, giúp ta nhận diện quá trình hình thành, phát triển,
những tác động của nó đến kinh tế xã hội cũng như những
giá trị bền vững về văn hóa, lịch sử và nghệ thuật của một
nghề thủ công truyền thống.

-

Góp phần làm rõ hơn giá trị của hệ thống di sản văn hóa Việt
Nam và sự lan tỏa, giao lưu văn hóa giữa các vùng miền.
8

www.trungtamtinhoc.edu.vn

www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.
vn


MỞ ĐẦU

6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của
luận án

-

Góp phần làm phong phú thêm các kết quả nghiên
cứu về nghề và làng nghề thủ công truyền thống của
Việt Nam

-

Góp phầnnhận diện được đặc điểm của một làng nghề
tiêu biểu.

-

Cung cấp cơ sở khoa học cho việc quy hoạch, phát
triển nghề chạm khắc đá An Hoạch và các nghề thủ
công truyền thống của tỉnh Thanh Hóa, góp phần phát
triển kinh tế - xã hội trong hiện nay và tương lai.

9
www.trungtamtinhoc.edu.vn

www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.
vn


MỞ ĐẦU

MỞ ĐẦU

7. Cơ cấu của
luận án
Chương 1: Tổng quan tình hình
nghiên cứu và các vấn đề
liên quan đến đề tài luận án

KẾT LUẬN

Chương 2: Khái quát chung về xã An
Hoạch
TÀI LIỆU
THAM
KHẢO

www.trungtamtinhoc.edu.vn

Chương 3: Tổ chức hoạt động, công
cụ và quy trình sản xuất của
nghề chạm khắc đá An
Hoạch

PHỤ LỤC

Chương 4: Sản phẩm của nghề chạm
khắc đá An Hoạch và các giá
www.trungtamtinhoc.edu.
trị
www.trungtamtinhoc.edu.
10

www.trungtamtinhoc.edu.
vn


CHƯƠNG 1:

TỔNG QUAN

1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu các vấn đề liên quan
đến đề tài luận án
1.1.1. Các công trình nghiên cứu về nghề và làng nghề
Việt Nam
1.1.1.1. Các công trình nghiên cứu về làng xã Việt Nam, trong
đó có nhắc đến vấn đề thủ công nghiệp làng xã
1.1.1.2. Các công trình nghiên cứu về nghề và làng nghề thủ
công truyền thống Việt Nam
1.1.2. Các công trình nghiên cứu về nghề chế tác đá
1.1.2.1. Các công trình nghiên cứu về nghề chế tác đá ở Việt
Nam
1.1.2.2. Các công trình nghiên cứu về nghề chế tác đá An
Hoạch
www.trungtamtinhoc.edu.vn

1.2. Nhận xét về tổng quan tình hình
nghiên cứu và
www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.
11
những vấn đề tiếp tục nghiênwww.trungtamtinhoc.edu.
cứu, giải quyết

vn


CHƯƠNG 2:

2.1. Khái quát điều
kiện tự nhiên và
đơn vị hành chính
2.1.1. Điều kiện tự nhiên
2.1.2. Núi An Hoạch
2.1.3. Đơn vị hành chính

www.trungtamtinhoc.edu.vn

KHÁI QUÁT CHUNG VỀ XÃ AN
HOẠCH

2.2. Tình hình kinh
tế, xã hội, văn hóa
2.2.1. Tình hình kinh tế,
xã hội
2.2.2. Đời sống văn hóa

2.3. Nghề chạm khắc
đá trong tiến trình
lịch sử dân tộc
2.3.1. Trước thế kỷ X
2.3.2. Thời Ngô, Đinh,
Tiền Lê, Lý
2.3.3. Thời Trần, Hồ

2.3.4. Thời Lê sơ
2.3.5. Thời Mạc
2.3.6. Thời Lê Trung
hưng
2.3.7. Thời Tây Sơn,
Nguyễn
2.3.8. Từ 1945 đến nay12

www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.
vn


CHƯƠNG 2:

KHÁI QUÁT CHUNG VỀ XÃ AN
HOẠCH
Núi Nhồi

2.1. Khái quát điều
kiện tự nhiên và
đơn vị hành chính
2.1.1. Điều kiện tự nhiên
2.1.2. Núi An Hoạch
2.1.3. Đơn vị hành chính

www.trungtamtinhoc.edu.vn

www.trungtamtinhoc.edu.

www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.
vn


CHƯƠNG 2:

KHÁI QUÁT CHUNG VỀ XÃ AN
HOẠCH

2.2. Tình hình kinh
tế, xã hội, văn hóa
2.2.1. Tình hình kinh tế,
xã hội
2.2.2. Đời sống văn hóa

www.trungtamtinhoc.edu.vn

www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.
vn


CHƯƠNG 2:

KHÁI QUÁT CHUNG VỀ XÃ AN
HOẠCH

2.3. Nghề chạm khắc đá trong tiến trình lịch sử dân tộc

2.3.1. Trước thế kỷ X
2.3.2. Thời Ngô, Đinh, Tiền Lê, Lý
2.3.3. Thời Trần, Hồ
2.3.4. Thời Lê sơ
2.3.5. Thời Mạc
2.3.6. Thời Lê Trung hưng
2.3.7. Thời Tây Sơn, Nguyễn
2.3.8. Từ 1945 đến nay
15
www.trungtamtinhoc.edu.vn

www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.
vn


CHƯƠNG 3:

RT
A
ST

TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG, CÔNG CỤ VÀ QUY
TRÌNH SẢN XUẤT CỦA NGHỀ CHẠM
KHẮC ĐÁ AN HOẠCH

3.1. Nguồn
nhân lực và
cách thức tổ

chức lực lượng
3.1.1.
Nguồn
nhân lực
3.1.1.1. Những
ông
tổ
nghề
chạm khắc đá
3.1.1.2. Những
dòng họ làm
nghề chạm khắc
đá
3.1.1.3. Những
người thợ đá
3.1.2.
Cách
thức tổ chức
lực lượng
www.trungtamtinhoc.edu.vn

3.2. Công cụ
sản xuất

3.2.1.
Các
công cụ chủ
yếu.
3.2.2. Việc chế
tác công cụ

3.3. Quy trình
sản xuất

3.3.1.
Khai
thác
nguyên
liệu
3.3.2.
Vận
chuyển
nguyên liệu
3.3.3. Chế tác
sản phẩm

3.4. Kỹ thuật
làm một số
sản phẩm đá
tiêu biểu

3.5. Phương
thức vận
chuyển, tiêu
thụ sản phẩm

3.4.1.
Bắc
cầu đá
3.4.2. Chạm

khắc bia
3.4.3.
Tạc
www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.
tượng,
phù
vn


Bảng 3.2: Họ của thợ đá An Hoạch thế kỷ XVI - XX
qua tư liệu văn bia
Đơn vị tính: người
STT

Họ

Số thợ

 

STT

Họ

Số thợ đá

đá
1.

www.trungtamtinhoc.edu.vn

 

Lê

51

 

2

Nguyễn

23

 

- Lê Đình

5

 

3

Lỗi

6

 

- Lê Đoan

3

 

4

Hạ

2

 

- Lê Duy

2

 

5

Hoàng

2

 

- Lê Huy

2

 

6

Lã

1

 

- Lê Nhân

2

 

7

Mai

1

 

- Lê Như

2

 

8

Phạm

1

 

- Lê Thọ

5

 

9

Phan

1

 

- Lê Văn

9

 

10

Tô

1

 

- Lê Viết

4

 

11

Trương

1

 

- Chi họ Lê khác

17

 

 

Tổng

91

www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.
vn


Nhóm công cụ khai thác đá
(búa, xà beng, nêm, đục, vồ gỗ)

www.trungtamtinhoc.edu.vn

Nhóm công cụ chế tác đá
(bồ gỗ, nêm, đục nhọn, đục bạt...)

www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.
vn


Quy trình sản xuất

www.trungtamtinhoc.edu.vn

www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.
19
www.trungtamtinhoc.edu.
vn


CHƯƠNG 3:

RT
A
ST

TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG, CÔNG CỤ VÀ QUY
TRÌNH SẢN XUẤT CỦA NGHỀ CHẠM
KHẮC ĐÁ AN HOẠCH

3.1. Nguồn
nhân lực và
cách thức tổ
chức lực lượng
3.1.1.
Nguồn
nhân lực
3.1.1.1. Những
ông
tổ
nghề
chạm khắc đá

3.1.1.2. Những
dòng họ làm
nghề chạm khắc
đá
3.1.1.3. Những
người thợ đá
3.1.2.
Cách
thức tổ chức
lực lượng
www.trungtamtinhoc.edu.vn

3.2. Công cụ
sản xuất

3.2.1.
Các
công cụ chủ
yếu.
3.2.2. Việc chế
tác công cụ

3.3. Quy trình
sản xuất

3.3.1.
Khai
thác
nguyên
liệu

3.3.2.
Vận
chuyển
nguyên liệu
3.3.3. Chế tác
sản phẩm

3.4. Kỹ thuật
làm một số
sản phẩm đá
tiêu biểu

3.5. Phương
thức vận
chuyển, tiêu
thụ sản phẩm

3.4.1.
Bắc
cầu đá
3.4.2. Chạm
khắc bia
3.4.3.
Tạc
www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.
tượng,
phù
vn

CHƯƠNG 4:

SẢN PHẨM CỦA NGHỀ CHẠM KHẮC ĐÁ
AN HOẠCH
VÀ CÁC GIÁ TRỊ

4.1. Những sản phẩm chủ yếu
4.1.1. Đồ gia dụng
4.1.2. Cấu kiện kiến trúc
4.1.3. Đồ thờ
4.1.4. Bia, tượng đá
4.2. Đặc điểm về sự phân bố sản phẩm
4.2.1. Phân bố theo thời gian
4.1.2. Phân bố theo không gian

4.3. Giá trị của sản phẩm
4.3.1. Giá trị kinh tế
4.3.2. Giá trị lịch sử
4.3.3. Giá trị văn hóa - nghệ thuật
www.trungtamtinhoc.edu.vn

www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.
vn


1

6
www.trungtamtinhoc.edu.vn

2

7

3

8

4

5

1. An Hoạch sơn Báo Ân tự bi ký, Thanh
Hóa, niên đại 1100.
2. Bia Tiến sĩ ở Văn Miếu – Quốc Tử Giám
(Hà Nội)
3. Sái phụ Nguyễn Thị Trị sản chí phú tự
sự bi kí, niên đại 1720, Hải Dương
4. Báo ân phường bi ký, niên đại 1772,
Thái Bình
5. Thượng đẳng thần từ môn thạch tượng
ký, niên đại 1860, Thanh Hóa
6. Thánh đức thần công, niên đại 1875,
Huế
www.trungtamtinhoc.edu.
7. Nhóm

bia đền thờ Dương Đình Nghệ,
www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.
thế kỷ
XIX, Thanh Hóa
vn


1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

Rồng đá Thành Nhà Hồ, Thanh Hóa
1
Sư tử đá chùa Du Anh, Thanh Hóa
Thềm rồng điện Lam Kinh, Thanh Hóa
Tượng rồng ổ đền thờ Nguyễn Văn
Nghi, Thanh Hóa
Phù điêu chạm trên vách đá chùa
Quan Thánh, Thanh Hóa
Hàng tượng bên trái lăng Mãn Quận
Công, Thanh Hóa
Hàng tượng đá bên trái lăng Phạm Huy
Đĩnh, Thái Bình
Dãy tượng đá ở lăng Gia Long, Huế

www.trungtamtinhoc.edu.vn

6

2

3

4

5

7

www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.
23
www.trungtamtinhoc.edu.
8
vn


Nhang án đá chùa Hoa Long

Sập đá nhà thờ Phát Diệm

ĐỒ THỜ

www.trungtamtinhoc.edu.vn

Sập đá lăng Trịnh Thị Ngọc Lung

Kiệu thờ ở Phủ
Voi

Bát hương đá chùa
Vồm
www.trungtamtinhoc.edu.

Ngai thờ lăng Mãn Quận công

www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.
vn


2

3

1

1. Cổng Nam thành Nhà Hồ
2. Giếng đá, đền thờ Nguyễn Văn Nghi
3. Ngưỡng cửa đá lăng Trịnh Thị Ngọc
Lung
4. Cổng vòm và đường thần đạo lát đá ở
đền thờ Nguyễn Văn Nghi
5. Chân tảng đá ở đền, chùa

6. Chân tảng đá ở nhà dân

CẤU KIỆN KIẾN
TRÚC

www.trungtamtinhoc.edu.vn

5

4

www.trungtamtinhoc.edu.
6
www.trungtamtinhoc.edu.
www.trungtamtinhoc.edu.
vn