Tăng cường công tác phòng chống dịch cúm ở người và phòng chống dịch sởi

Phòng ngừa và ứng
phó H7N9 xâm nhập
Việt Nam
Tăng cường công tác phòng chống dịch cúm ở người và
phòng chống dịch sởi
23 tháng 2 năm 2014
TS.Scott Newman – Điều phối viên kỹ thuật cao cấp –
Trung tâm khẩn cấp Kiểm soát dịch bệnh xuyên biên giới (ECTAD)
Cơ quan đại diện FAO tại Việt Nam

Viet Nam


•

Đây là trường hợp đặc biệt vì virus
không gây bệnh trên gia cầm, chỉ
gây bệnh trên người

•

H7N9 trên người gây thiệt hại hơn
26 tỷ USD ở Trung quốc do ảnh
hưởng đến tiêu thụ, buôn bán và
sản xuất gia cầm

•

Bộ Y tế và Bộ NNPTNT nên xây
dụng thông điệp truyền thông
chung để bảo vệ sức khỏe con

người đồng thời ngăn ngừa ảnh
hưởng tiêu cực đến nghành chăn
nuôi gia cầm và đời sống của
người dân (nông dân, người bán
buôn, bán lẻ gia cầm)

Viet Nam

H7N9 là bệnh trên
người nhưng ảnh hưởng
tới nghành chăn nuôi
gia cầm


Virus H7N9 khác virus H5N1 như thế nào?
•

Gà bị nhiễm H7N9 ở thể ẩn, virus này không gây bệnh cho gà và gà không bị
chết

•

H7N9 đã phát hiện đầu tiên trên gà, không phải các loài gia cầm, chim hoang dã
hay các loài động vật khác

•

H7N9 thường được phát hiện trên gà tại các chợ bán buôn gia cầm hoặc chợ gia
cầm sống khác, ít khi phát hiện ở các trang trại

•

Hiện nay, chưa có vắc xin phòng H7N9 cho gia cầm

•

H7N9 thường chỉ được phát hiện trước trên người chứ không phải trên gà

•

Hầu hết những ca nhiễm trên người có tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với gia
cầm nhiễm bệnh hoặc đã đến chợ gia cầm sống nơi mà có cả gia cầm và môi
trường nhiễm

•

Cho đến khi có ca nhiễm trên người, đã có thể có hàng triệu gia cầm bị nhiễm

Viet Nam


Cho đến nay chưa phát hiện H7N9 trên gia cầm
tại Việt Nam, tuy nhiên…
•

Ở tỉnh Quảng Tây, gia cầm đã lấy mẫu và
có kết quả xét nghiệm dương tính

•

Việc đóng cửa các chợ ở tỉnh Quảng Đông
và các tỉnh khác của Trung Quốc dẫn đến
tình trạng gia cầm đến tuổi xuất bán bị
thừa và cần đẩy đi tiêu thụ ở nơi khác.

•

Số gà thừa chắc chắn sẽ được bán với giá
rất rẻ.

•

Đảm bảo ngăn ngừa tất cả số gia cầm vận
chuyển xuyên biên giới một cách bền vững
trong thời gian dài là rất khó khăn.

Viet Nam


Kiểm soát biên giới và vận chuyển gia cầm
vào Việt Nam

Source: ECTAD VN (2013)
Source: ECTAD VN (2013)

Source: V. Martin et al. (2011)

Viet Nam

Giám sát H7N9 ở chợ gia cầm sống ở Trung
quốc (đến 14 tháng 2, 2014)

Đợt 1
Tháng 3 – tháng 5
2013

Đợt 2
Tháng 7, 2013 –
tháng 2, 2014

Mẫu dương
tính công bố

53

41

73

Gà

60%

25%

12%

Môi trường chợ

27%

71%

88%

Mẫu tại chợ gia
cầm sống

Viet Nam


Giám sát và chẩn đoán H7N9 ở Việt Nam
• Cho đến nay, trên 12,000 mẫu lấy từ hơn 70 chợ bán gia
cầm sống tại 12 tỉnh miền Bắc có kết quả ÂM TÍNH
• Tần suất lấy mẫu tăng lên 2 lần/1 tuần.
• Lấy mẫu Swab dịch hầu họng ở gà và mẫu Swab môi
trường tập trung ở các chợ đầu mối, các điểm thu mua,
hoặc các chợ bán lẻ gia cầm sống ở những nơi có nhiều
khả năng có gia cầm từ Trung Quốc sang nhất.
• Ngoài lấy mẫu, cần thu thập dịch tễ để có thể ứng phó
thích hợp nếu phát hiện H7N9
 Nguồn gốc gia cầm buôn bán tại chợ
 Gia cầm từ chợ này được vận chuyển đến đâu
 Số lượng gia cầm mỗi loại được bán tại chợ
• Tăng cường giám sát trên người, lưu ý chợ gia cầm sống
thường là nơi có khả năng cao xảy ra người bị phơi nhiễm

Viet Nam

Chợ đầu mối và Chợ bán lẻ: Phòng dịch
• Tất cả chợ bán lẻ gia cầm sống phải được vệ sinh và khử trùng càng thường xuyên càng
tốt, tốt nhất là thực hiện hàng ngày nếu có thể
 Vệ sinh và khử trùng cần được thực hiện đúng cách
• Áp dụng 1 ngày nghỉ chợ đối với các chợ lớn buôn bán gia cầm sống – khoảng 2-3 tuần
lại đóng cửa chợ 1 ngày – trong ngày này tiến hành chuyển hết gia cầm ra khỏi chợ, vệ
sinh & khử trùng chợ – Giúp ngăn ngừa chợ thành nơi virus tích lũy và phát triển.
 Vệ sinh và khử trùng cần được thực hiện đúng cách nếu không việc đóng của chợ ít
tác dụng
• Phối hợp với người buôn bán gia cầm để đảm bảo gia cầm phải được bán hết hoặc mang
đến lò mổ - không mang gia cầm từ chợ về nhà hoặc đến chợ khác (Bài học từ Hồng
Kông)- Ngăn ngừa virus phát tán đến đầu nguồn/ cuối nguồn
• Đảm bảo rằng tất cả số gia cầm sống được bán trong các chợ gia cầm sống phải dưới sự
giám sát của ban quản lý chợ
–cấm buôn bán gia cầm ở bên ngoài chợ
–ngăn chặn việc di chuyển đến địa điểm buôn bán gia cầm không chính thức vào những
ngày đóng cửa chợ

Viet Nam


Chợ đầu mối và Chợ bán lẻ: Ứng phó
• Nếu phát hiện H7N9 trên người đã đến chợ gia cầm sống, hoặc nếu phát hiện virus
H7N9 trên môi trường chợ hoặc gia cầm bán tại chợ cần hành động nhanh chóng
Đóng cửa khu vực bán gia cầm sống trong chợ (cấm bán gia cầm sống trong chợ)
Tiêu hủy, đốt và hỗ trợ
Truy xuất nguồn gốc gia cầm đến chợ và gia cầm từ chợ này được vận chuyển đến
chợ khác để lấy mẫu xét nghiệm gia cầm và chợ
Vệ sinh và khử trùng đúng cách để phá vỡ chu trình lan truyền của virus là bước

quan trọng nhất cần làm để ngăn chặn virus H7N9 lây lan ra toàn quốc
Ngăn chặn gia cầm được mang đến chợ vào những ngày tiếp theo hoặc gia cầm từ
chợ này được mang bán ở những chợ khác

Viet Nam


Thông điệp truyền thông H7N9
1. Nhằm vào lãnh đạo địa phương và cán bộ các ban nghành để tăng cường
nhận thức để có quyết định đúng đắn khi H7N9 xuất hiện;
2. Nhằm vào ban quản ly chợ và thương lái của các chợ buôn bán gia cầm sống
trong đó có người buôn bán, người bán lẻ, nhà cung cấp, người giết mổ,
người vận chuyển để cánh báo, tránh phơi nhiễm;
3. Cộng đồng và giới truyền thông để phòng sốc thị trường và thông tin sai
lệch
 FAO, WHO, Các cơ quan liện hiệp quốc, Bộ NNPTNT, Bộ Y tế đã phối hợp
xây dựng thông điệp truyền thông:
1. Đã xây dựng Bảng các câu hỏi thường gặp về H7N9
2. Đã xây dựng bản thảo Kế hoạch Truyền thông dự phòng
3. Lập kế hoạch thông tin cho báo chí
4. Hiện đang xây dựng kế hoạch tập huấn cho cán bộ
truyền thông nòng cốt

Viet Nam


Chính phủ Việt Nam chủ động và nhanh chóng ứng phó
•
•

•
•
•
•
•
•
•

•

Bộ Y tế và Bộ NNPTNT đồng chủ trì “Thực hiện hướng dẫn của Thủ tướng chính phủ về
phòng chống cúm A (H7N9)” tháng 4/2013.
Bộ Y tế, Bộ NNPTNT, WHO và FAO đồng tổ chức “Hội thảo nhận định tình hình cúm
A(H7N9) trên thế giới và công tác chuẩn bị, phòng, chống dịch bệnh và huy động nguồn lực
ở Việt Nam” tháng 5/2013
Thông cáo chung Bộ Y tế - Bộ NNPTNT - FAO - WHO năm 2013
Kế hoạch dự phòng của Bộ Y tế
Ban chỉ đạo quốc gia phòng chống dịch cúm gia cầm (NSCAIPC) họp nhiều lần về H7N9
Công điện số 2245/CĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 19/12/2013 về tăng cường công
tác phòng chống lây nhiễm cúm gia cầm qua biên giới.
Công điện số 133/CĐ-TTg ngày 23/1/2014 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường phòng
ngừa và kiểm soát cúm gia cầm lây nhiễm xuyên biên giới
Quyết định số 550/QĐ-TTg ngày 04/04/2013 của Thủ tướng Chính phủ về phòng chống
buôn bán gia cầm nhập lậu
KẾ HOẠCH HÀNH ĐỘNG ỨNG PHÓ KHẨN CẤP VỚI CÁC CHỦNG VI RÚT CÚM
GIA CẦM NGUY HIỂM CÓ KHẢ NĂNG LÂY SANG NGƯỜI của Bộ NNPTNT phê
duyệt tháng 2/2014.
Công điện số 200/CĐ-TTg ngày 14/02/2014 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường phòng
cúm A/H7N9 và các chủng cúm gia cầm khác.

Viet Nam