BÀI GIẢNG BẠCH CẦU – MIỄN DỊCH

TRƯỜNG THCS NGUYỄN HUỆ
Tieát 13

Baøi 14: BẠCH CẦU – MIỄN DỊCH

8


Kim tra bi c
H1: Máu gồm nhng thành phần nào? Nêu chức
nng của huyết tơng và hồng cầu?

- Máu gồm huyết tơng và các tế bào máu.
Các tế bào máu gồm: Hồng cầu, bạch cầu và
tiểu cầu.
- Chức nng của huyết tơng và hồng cầu:
+ Huyết tơng duy trỡ máu ở trạng thái lỏng để
lu thông dễ dàng trong mạch, vận chuyển các
chất dinh dỡng, các chất cần thiết khác, muối
khoáng và các chất thải.
+ Hồng cầu vận chuyển khí oxi và khí
cacbonic


BAỉI: 14

Th 2 ngy 03 thang 10 nm 2011

BAẽCH CAU MIEN
DềCH
I. Các hoạt động

chủ yếu của bạch cầu:
Cac em hay tỡm hiu thụng tin SGK v cho biờt
H1: Thờ no l s thc bo?
L hoat ụng õu tiờn cua cac bach cõu bao vờ c th khi co vi
sinh võt la xõm nhõp.
H2: Nờu tờn cac loai tờ bo tham gia vo hoat ụng ny?
L bach cõu trung tinh v bach cõu mụnụ( ai thc bo ).


Thứ 2 ngày 03 tháng 10 năm 2011

BÀI: 14

BẠCH CẦU – MIỄN
Các em hãy quanDỊCH
sát tranh vẽ sau và giải thích quá trình thực bào của
đại thực bào.
Mũi
kim
Đại thực
bào

Ổ viêm
sưng lênVi khuẩn
Bạch
cầu
trung
Bạch cầu
tính
trung tính

Đại thực
bào


? Vi rút, vi khuẩn khi xâm nhập vào cơ thể sẽ
gặp hoạt động nào của bạch cầu?
Bạch cầu hỡnh thành chân giả bắt và nuốt vi
khuẩn vào trong tế bào rồi tiêu hoá chúng.

? Có nhng loại bạch cầu nào thực hiện thực bào
2 loại bạch cầu chủ yếu tham gia thực bào là
bạch cầu trung tính và bạch cầu mônô


BÀI: 14

Thứ 2 ngày 03 tháng 10 năm 2011

BẠCH CẦU – MIỄN
DỊCH
I. C¸c ho¹t ®éng
chđ u cđa b¹ch cÇu:
- Ngồi sự thực bào ra
các tế bào bạch cầu
còn bảo vệ cơ thể theo
cơ chế nào khác? Các
Các bạch cầu tham gia
em hãy theo dõi sơ đờ
bảo vệ cơ thể bằng

sau.
các cơ chế:
- Thực bào ( do bạch cầu
trung tính, bạch cầu mono ) :
hình thành chân giả bắt
mồi và nuốt vi khuẩn rồi
tiêu hóa chúng.


BÀI: 14
I. C¸c ho¹t
®éng chđ
u cđa b¹ch
cÇu:

Thứ 2 ngày 03 tháng 10 năm 2011

BẠCH CẦU – MIỄN
DỊCH
Kháng
thể A

Chìa
khoá
và ổ
khóa

Kháng
thể B

Tương tác kháng nguyên

KHÁN
G
NGUYE
ÂN
A

KHÁN
G
NGUYE
ÂN
B


BÀI: 14
I. C¸c ho¹t
®éng chđ
u cđa b¹ch
cÇu:

Thứ 2 ngày 03 tháng 10 năm 2011

BẠCH CẦU – MIỄN
DỊCH
Kháng
Kháng
thể B

thể A

KHÁN
G
NGUYE
ÂN
B

KHÁN
G
NGUYE
ÂN
A

H: Thế nào là kháng ngun? Kháng thể?
- Kh¸ng nguyªn lµ những ph©n tư
ngo¹i lai cã kh¶ n¨ng kÝch thÝch c¬
thĨ tiÕt ra c¸c kh¸ng thĨ.
- Kh¸ng thĨ lµ những ph©n tư protein do
c¬ thĨ tiÕt ra ®Ĩ chèng l¹i c¸c kh¸ng
nguyªn.


BÀI: 14
I. C¸c ho¹t
®éng chđ
u cđa b¹ch
cÇu:

Thứ 2 ngày 03 tháng 10 năm 2011

BẠCH CẦU – MIỄN

DỊCH
Kháng
Kháng
thể B

thể A
KHÁN
G
NGUYE
ÂN
B

KHÁN
G
NGUYE
ÂN
A

? Sù t¬ng t¸c giưa kh¸ng nguyªn vµ
kh¸ng thĨ theo c¬ chÕ nµo?

- C¬ chÕ t¬ng t¸c: Chìa kho¸ vµ ỉ k


BÀI: 14
I. C¸c ho¹t
®éng chđ
u cđa b¹ch
cÇu:
- Tạo

kháng
thể để
vô hiệu
hoá
kháng
nguyên
của vi
khuẩn
theo cơ
chế chìa
khóa – ổ

Thứ 2 ngày 03 tháng 10 năm 2011

BẠCH CẦU – MIỄN
DỊCH
Kháng
Kháng
thể B

thể A
KHÁN
G
NGUYE
ÂN
B

KHÁN
G
NGUYE

ÂN
A

? Vậy ngồi sự thực bào thì các tế bào bạch
cầu còn bảo vệ cơ thể như thế nào?
- Tạo kháng thể để vô hiệu
hoá kháng nguyên của vi
khuẩn theo cơ chế chìa khóa – ổ
khóa ( do tế bào B ) .


SƠ ĐỒ TIẾT KHÁNG THỂ ĐỂ VÔ
HIỆU HOÁ CÁC KHÁNG NGUYÊN


BÀI: 14
I. C¸c ho¹t
®éng chđ
u cđa b¹ch
cÇu:

Thứ 2 ngày 03 tháng 10 năm 2011

BẠCH CẦU – MIỄN
DỊCH

+ Lim ph« T (tÕ
bµo T): Ph¸ hủ
c¸c tÕ bµo ®· bÞ
nhiƠm bƯnh

b»ng c¸ch nhËn
diƯn, tiÕp xóc vµ
tiÕt ra ph©n tư

Chúng ta đã biết bạch cầu bảo vệ
KHÁN
cơ
thể
bằng hai hàng rào rất chắc
G
chắn
đó là sự thực bào ( tế bào
NGUYE
ÂN cầu trung tính và bạch cầu
bạch
B
mơn) và cơ chế tiết ra kháng thể
( của tế bào limpho B ) để kết hợp
với kháng ngun theo cơ chế
chìa khoá, ở khoá. Vậy điều gì sảy
ra nếu cả 3 loại bạch cầu này đều
khơng vơ hiệu hoá được vi kh̉n,
vi rút.


SƠ ĐỒ HOẠT ĐỘNG CỦA TẾ BÀO T PHÁ HUỶ TẾ BÀO CƠ THỂ
ĐÃ NHIỄM BỆNH

? TÕ bµo T ®· ph¸ hủ c¸c tÕ bµo c¬
thĨ nhiƠm vi khn, vi rót b»ng c¸ch nµo?

+ Lim ph« T (tÕ bµo T): Ph¸ hủ c¸c tÕ bµo
®· bÞ nhiƠm bƯnh b»ng c¸ch nhËn diƯn, tiÕp
xóc vµ tiÕt ra ph©n tư Pr«tªin ®Ỉc hiƯu.


Phân tử prôtêin
đặc hiệu
Tế
bào
T
Tế bào
nhiễm vi
khuẩn

Lỗ
thủng
trên
màng
tế
bào

Tế bào nhiễm
bò phá huỷ


BÀI: 14

Thứ 2 ngày 03 tháng 10 năm 2011

BẠCH CẦU – MIỄN

DỊCH

I. C¸c ho¹t
®éng chđ
u cđa b¹ch
cÇu:
KHÁN
+ Lim ph« T (tÕ bµo T):
G
Ph¸ hủ c¸c tÕ bµo ®·NGUYE
bÞ
nhiƠm bƯnh b»ng c¸ch
ÂN
nhËn diƯn, tiÕp xóc vµ B
tiÕt ra ph©n tư Pr«tªin
®Ỉc hiƯu.


BÀI: 14

Thứ 2 ngày 03 tháng 10 năm 2011

BẠCH CẦU – MIỄN
DỊCH
I. C¸c ho¹t ®éng
chđ u cđa b¹ch cÇu:
KHÁN
G
Các bạch cầu tham gia
bảo vệ cơ thể

NGUYE
bằng các cơ chế: ÂN
- Thực bào ( do bạch cầu
B trung tính, bạch

cầu
mono ) : hình thành chân giả bắt mồi và
nuốt vi khuẩn rồi tiêu hóa chúng.
+ Lim ph« T (tÕ bµo T): Ph¸ hủ c¸c tÕ bµo ®· bÞ
nhiƠm bƯnh b»ng c¸ch nhËn diƯn, tiÕp xóc vµ
tiÕt ra ph©n tư Pr«tªin ®Ỉc hiƯu.
+ Lim ph« T (tÕ bµo T): Ph¸ hủ c¸c tÕ bµo ®· bÞ
nhiƠm bƯnh b»ng c¸ch nhËn diƯn, tiÕp xóc vµ tiÕt
ra ph©n tư Pr«tªin ®Ỉc hiƯu.


Bạch cầu có chức năng gì
đối với cơ thể ?
Bảo vệ cơ thể
Thực
bào
Vi khuẩn vào
cơ thể được 3
tầng bảo vệ
của bạch cầu

Kháng thể
limphô B
Kháng thể
limphô T

? Tại sao khi dẫm phải gai chân bị sng
tấy một vài hôm rồi khỏi?
? Tại sao lại có hạch ở bẹn hoặc nách?
Trả lời:
- Do hoạt động của bạch cầu đã tiêu diệt
vi khuẩn gây viêm sng tấy
- Hạch ở bẹn hoặc nách đó là bạch cầu
đợc huy động dồn đến vết thơng


Thứ 2 ngày 03 tháng 10 năm 2011

BÀI: 14

kể những
BẠCH CẦU1/– Hãy
MIỄN
bệnh mà con
DỊCH
I. C¸c ho¹t ®éng
chđ
người không bò
u cđa b¹ch cÇu:

mắc phải?

II. MiƠn dÞch:
KHÁN

G
NGUYE
ÂN
B

Toi gà, lở mồm
long móng  Miễn
dòch bẩm sinh

2/ Sau khi đã bò sởi
1 lần con người
có bò bệnh sởi
nữa không?
Không , chỉ mắc
bệnh 1 lần trong
đời  Móên dòch


BÀI: 14

Thứ 2 ngày 03 tháng 10 năm 2011

BẠCH CẦU – MIỄN
3/ Kể tên các loại
DỊCH
I. C¸c ho¹t ®éng chđ
bệnh được tiêm
u cđa b¹ch cÇu:
?
Cã nhcho

ữngtrẻ
lo¹iem?
miƠn
phòng
II. MiƠn dÞch:

dÞch nµo?

- Lµ kh¶ năng c¬ thĨKHÁN + Lao; Sởi; ho gà;
G bạch hầu; uốn ván;
kh«ng bÞ m¾c métNGUYE
bƯnh trun nhiƠmÂN bại liệt ….
nµo ®ã dï sèng trong B
4/ Sau khi được tiêm
m«i
vi khn
-Cãtrêng
hai cã
lo¹i
miƠn phòng cơ thể có bò
g©y
bƯnh.
các bệnh đó nữa
dÞch

+ MiƠn dÞch tù
nhiªn.
+
MiƠn
dÞch

không?

Không 
Miễn
nhânmiƠn
tạo
?
Emdòch
hiĨu

dÞch lµ g×?


EM CẦN BIẾT
MiÔn dÞch tù nhiªn: MiÔn dÞch bÈm sinh
MiÔn dÞch tËp
nhiÔm
MiÔn dÞch
MiÔn dÞch chñ ®éng
nh©n t¹o:
MiÔn dÞch thô ®éng


BAỉI: 14

Th 2 ngy 03 thang 10 nm 2011

BAẽCH CAU MIEN
DềCH

I. Các hoạt động
chủ yếu của bạch cầu:
II. Miễn dịch:

- Là khả nng cơ thể không bị mắc một bệnh
truyền nhiễm nào đó
dù sống trong môi trờng
KHAN
có vi khuẩn gây bệnh. G
-Có hai loại miễn dịch NGUYE
+ Miễn dịch tự nhiên.N B
+ Miễn dịch nhân tạo.
Miễn dịch tự nhiên
Có đợc một cách ngẫu
nhiên, bị động từ khi cơ
thể mới sinh ra hay sau
khi cơ thể đã bị nhiễm
bệnh.

Miễn dịch nhân tạo
Có đợc một cách không
ngẫu nhiên, chủ động khi
cơ thể cha bị nhiễm
bệnh.


? Em hiÓu gì vÒ bÖnh cóm A/H1N1 ®ang
x¶y ra hiÖn nay?
- Bệnh cúm A(H1N1) bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp
tính do virus cúm A(H1N1) mới gây ra. Vi rút cúm A(H1N1)

mới là tái tổ hợp của 4 kiểu gen cúm lợn Bắc Mỹ, cúm lợn
Châu Á/ Châu Âu, cúm người và cúm gà. Bệnh có khả năng
lây nhiễm cao từ người sang người, có khả năng gây đại dịch
và biến chứng hô hấp, có thể gây tử vong. Hiện tại chưa có
vắc xin phòng chống.
- Bệnh lây qua đường hô hấp do tiếp xúc với vi rút từ người
bệnh thông qua dịch hắt hơi, sổ mũi trong thời gian từ 1 đến 7
ngày sau khi khởi phát bệnh.


? Em cÇn phßng tr¸nh bÖnh cóm A/H1N1 nh
- Dấunµo?
hiệu cúm A(H1N1) ở người. Bệnh có các triệu chứng
thÕ
giống cúm mùa như sốt (trên 380 C), kèm theo viêm đường
- Cần
hạnhọng,
chế ho
tiếp
xúchoặc
vớicómọi
người
hô
hấp, đau
khan
đờm,
đau đầu hoặc đau
cơ,
mệt mỏi.
số người

biểu
hiện nôn,
nôn, tiêu
- §eo
khẩuMột
trang
y tÕcóđể
phòng
lây buồn
nhiễm
chảy...
hợp
có thể diễn biến gây viêm
-TăngTrường
cường
vệnặng,
sinhbệnh
cá nhân:
phổi,
suychế
hô hấp,
phủnguồn
tạng và bệnh:
dẫn đến tử vong.
- Hạn
tiếpsuy
xúcđavới

- Tăng cường sức khỏe và khả năng phòng
bệnh

- Liên hệ với cơ quan y tế gần nhất để được tư
vấn và chăm sóc sức khỏe tạm thời. §iÒu trÞ
thuèc kh¸ng vi rót: Tamiflu


Nh÷ng ®iÒu cÇn biÕt vÒ cóm a/h1n1
Vi rót cóm
A/H1N1

TÕ bµo c¬
thÓ