Bài 4. Luyện tập: Este và chất béo

Câu 1: a mol chất béo X cộng hợp tối đa với 5a mol Br2. Đốt a mol
X được b mol H2O và V lít CO2. Biểu thức giữa V với a, b là
A.V = 22,4.(b + 6a).
C. V = 22,4.(b + 7a).
GIẢI: X: (RCOO)3C3H5
Áp dụng:

D. V = 22,4.(4a - b).
+ 5Br2
X có 8 lk ᴫ

nCO2 − nH 2O = ( k − 1) .neste

V
− b = 7.a

22, 4

29/6/2016

B. V = 22,4.(b + 3a).

(k = 8)

⇒ V = 22, 4 ( 7 a + b )

2


Câu 2: X là hỗn hợp gồm một axit no, một andehit no và một ancol

(không no, có một nối đôi và số C < 5 trong phân tử). Đốt cháy hoàn
toàn 0,06 mol X thu được 0,18 mol CO2 và 2,7 gam nước. Mặt khác,
cho Na dư vào lượng X trên thấy thoát ra 1,12 lít khí (đktc). Nếu cho
NaOH dư vào lượng X trên thì số mol NaOH phản ứng là 0,04 mol.
Biết các phản ứng hoàn toàn. Phần trăm khối lượng của andehit
trong X là :
A. 12,36%

B. 13,25%

C. 14,25%

D. 11,55%


Giải: Vì nCO2 = 0,18 > 0,15 = nH2O
=> axit hoặc andehit hoặc cả 2 phải 2 chức trở lên
 R (COOH ) n ( x mol )

 '
t0
0, 06 mol X  R (CHO) m ( y mol ) + O2 
→
 ''

 R (OH ) p ( z mol )

CO2 + H 2O
0,18

0,15

 1,12

n+ p
n.x + p.z
=
0,
05
mol
X + Na →
H2 
÷ ⇒
= 0, 05
22,
4


2
2

X + NaOH → nNaOH = xn = 0, 04 mol
 x + y + z = 0, 06

⇒  xn = 0, 04
 xn + pz = 0,1

29/6/2016

⇔ nx + pz = 0,1

 pz = 0, 06 → p = 2 → z = 0, 03

⇒  n = 2 → x = 0, 02
 y = 0, 01

4


Suy ra: Axit và ancol đều 2 chức.
Nhưng nCO2 – nH2O = 0,03 = n(axit và andehit) => andehit cũng 2 chức.

 HOOC − COOH 0, 02 mol

X OHC − CHO 0, 01 mol
0,06 mol
 HO − CH − CH = CH − CH − OH 0, 03 mol
2
2


⇒ %mAndehit ( X )

29/6/2016

0, 01.58
= 11,55%
=
0, 02.90 + 0, 01.58 + 0, 03.88

5


Câu 3: Chất hữu cơ mạch hở X có công thức phân tử trùng với công
thức đơn giản nhất. Đốt cháy hoàn toàn m gam X cần vừa đủ 6,72 lít
O2 (đktc), thu được 0,55 mol hỗn hợp gồm CO2 và H2O. Hấp thụ hết
sản phẩm cháy vào 200 ml dung dịch Ba(OH)2 1M, sau phản ứng
khối lượng phần dung dịch giảm bớt 2 gam. Cho m gam X tác dụng
vừa đủ với 0,1 mol NaOH, thu được 0,9 gam H2O và một chất hữu cơ
Y. Phát biểu nào sau đây sai?
A. Đốt cháy hoàn toàn Y thu được CO2 và H2O theo tỉ lệ mol 1 : 1.

B. X phản ứng được với NH3 .
C. Có
4 công thức cấu tạo phù hợp với X.
29/6/2016

6


Giải: Gọi x = nCO2 ; y = nH2O => x + y = 0,55 mol

nBaCO3 = nOH − − nCO2 = 0, 4 − x

Lại có

→ 197(0, 4 − x) − 44 x − 18 y = 2 → 241x + 18 y = 76,8(2)
Từ (1) và (2) => x= 0,3 mol; y = 0,25 mol
Mà

X + O2 → CO2 + H 2O
0, 3
0, 3
0, 25
BTNT O :⇒ nO ( X ) = 0, 25 mol
⇒ C : H : O = 0, 3 : 0.5 : 0.25 = 6 :10 : 5 ⇒ C6 H10O5

Mặt khác:

X + 2 NaOH → 2Y + 1H 2O
→ X : HO − CH 2 − CH 2 − COOCH 2 − CH 2 − COOH
⇒ Y : HO − CH 2 − CH 2 − COONa

29/6/2016

7


Câu 4: Cho X, Y là 2 chất thuộc dãy đồng đẳng của axit acrylic và
MX < MY ; Z là ancol có cùng số nguyên tử C với X; T là este 2
chức được tạo bởi X, Y và Z. Đốt cháy hoàn toàn 11,16 gam hỗn
hợp E gồm X, Y, Z và T cần vừa đủ 13,216 lit khí O2 (đktc) thu
được khí CO2 và 9,36 gam nước. Mặt khác 11,16 gam E tác dụng
tối đa với dung dịch chứa 0,04 mol Br2 . Khối lượng muối thu được
khi cho cùng lượng E trên tác dụng hết với dung dịch KOH dư gần
nhất với giá tri nào dưới đây?
A. 4,88 gam

29/6/2016

B. 5,44 gam

C. 5,04 gam

D. 5,80 gam

8


GIẢI:

BTKL suy ra nCO2 = 0,47 mol
Vì nH2O = 0,52 > 0,47 = nCO2 => Ancol no, 2 chức

Ta có:

x + 2 z = nBr2 = 0, 04


Cn H 2 n − 2 O2 ( x )

11,16 gE Cm H 2 m + 2O2 ( y )

C p H 2 p −6O4 ( z )


+ O2

0,59 mol

→ CO2 + H 2O

 x + 2 z = nBr2 = 0, 04
 x = 0, 02


⇔
→  BTNT O :2 x + 2 y + 4 z = 0, 28
 y = 0,1
 z = 0, 01
n = 0, 47 − x + y − 3z = 0,52

 H 2O
29/6/2016

0,47 mol

0,52 mol

→ nE = 0,13 mol
⇒C =

0, 47
= 3, 615
0,13

9




 X : CH 2 = CH − COOH
⇒

 Z : C3 H 6 ( OH ) 2 0,1mol

{

 R COOH 0, 02mol
 H 2O


 0,02
E C3 H 6 ( OH ) 2 0,1mol + KOH → RCOOK + 
11,16
0,02 + 0,01.2

C3 H 6 ( OH ) 2
0,01

RCOO
C
H
0,
01
mol

(
)
3
6

2


BTKL : ( 11,16 − 0,1.76 ) + 0, 04.56 = mmuoi + 0,02.18 + 0,01.76

⇒ mmuoi = 4, 68 g
29/6/2016

10


Câu 5: Cho X, Y là hai chất thuộc dãy đồng đẳng của ancol anlylic
(MXcacbon với X. Đốt cháy hoàn toàn 24,14 gam hỗn hợp T gồm X, Y
và Z cần vừa đủ 27,104 lít khí O2, thu được H2O và 25,312 lít khí
CO2. Biết các khí đều đo ở điều kiện tiêu chuẩn. Phần trăm khối
lượng của Z trong T là
A. 58,00%.
B. 59,65%.
C. 61,31%.
Giải :
BTKL → nH 2O = 0, 73mol

D. 36,04%.


Cn H 2 n O ( x mol )
t0
24,14 g 
+ O2 

→ CO2 + H 2O
1,13 mol 0,73 mol

Cm H 2 m + 2− 2 k O2 ( y mol ) 1,21mol
29/6/2016

11


 BTNT O : x + 2 y + 1, 21.2 = 1,13.2 + 0,73.1

 x + 2 y = 0,57
⇒
⇔

nCO2 − nH 2O = y ( k − 1)
 y ( k − 1) = 0, 4
+k = 2

⇒ y = 0, 4; x = −0, 23 ( loai )

+ k = 3 ⇒ y = 0, 2; x = 0,17

1,13
⇒C =
= 3, 05
0, 37

⇒ axit : CH ≡ C − COOH ( 0, 2mol )

⇒ % m ax it

0, 2.70
=
= 58%
24,14

0, 4
0,91
+k = 4 ⇒ y=
;x =
3
3
29/6/2016

1,13
⇒C =
= 2, 59 ( loai )
1, 31
12
3


Câu 7: Cho 3,62 gam hỗn hợp Q gồm hai este đơn chức X và Y tác
dụng vừa đủ 100 ml dung dịch NaOH 0,6M, thu được hỗn hợp Z
gồm các chất hữu cơ. Mặt khác khi hóa hơi 3,62 gam Q thu được
thể tích hơi bằng thể tích của 1,6 gam khí oxi ở cùng điều kiện
nhiệt độ, áp suất. Làm bay hơi hỗn hợp Z thu được m gam chất
rắn khan. Giá trị của m là
A. 4,56.

Giải:

B. 5,64.

C. 2,34.

D. 3,48.

Ta có:

nNaOH = 0,1.0,6 = 0,06 mol
Trong X và Y có một este của phenol
29/6/2016

13


Mặt khác: M Q = 3, 62 = 72, 4
0, 05

TH1:

Có một este là: HCOOCH3(60)
Hoặc
HCOOCH=CH2(72)

 HCOOCH 3 + NaOH → HCOONa + CH 3OH

→
x

→ x
→ x mol
 x
Q
'
'
RCOOC
H
R
+
2
NaOH
→
RCOONa
+
R
C6 H 4ONa + H 2O
6
4

y
→
2y
y mol


 x + y = nQ = 0,05
⇒
 x + 2 y = nNaOH = 0,06

 x = 0, 04 mol
⇔
 y = 0, 01 mol

BTKL : mc.ran = mQ + mNaOH − mCH 3OH − mH 2O

= 3, 62 + 0, 06.40 − 0, 04.32 − 0, 01.18
29/6/2016

= 4,56g ( tm )

14


Câu 8: Cho 3 chất hữu cơ X, Y, Z (mạch thẳng, chỉ chứa C, H, O)
đều có khối lượng mol là 82 (trong đó X và Y là đồng phân của
nhau). Biết 1,0 mol X hoặc Z tác dụng vừa đủ với 3,0 mol AgNO3
trong dung dịch NH3; 1,0 mol Y tác dụng vừa đủ với 4,0 mol AgNO3
trong dung dịch NH3. Kết luận không đúng khi nhận xét về X, Y, Z
là?
A. Phần trăm khối lượng oxi trong X là 39,02% và trong Z là 19,51%.
B. Số liên kết π trong X, Y và Z lần lượt là 4, 4 và 3.
C. Số nhóm chức -CHO trong X, Y và Z lần lượt là 1; 2 và 1.
D. Phần trăm khối lượng của hiđro trong X là 7,32% và trong Z là
2,44%.

29/6/2016

15

Giải:

Gọi CTPT X, Y, Z là: CxHyOz

(M=82)

%O = 19,51%

TA CÓ: 12x + y + 16z = 82
TH1:

z=1

12x + y = 66

CH≡C-CH2-CH2-CHO
Z
1
TH2:

z=2

x=5
y=6

(3ᴫ)

+ 3AgNO3/NH3
3

x=4
y=2

12x + y = 50

OHC – C ≡ C - CHO
Y
CH ≡ C – C – CHO
||
X
O 1
29/6/2016

C5H6O

+ AgNO3/NH3

(4ᴫ)

4Ag

+ 3AgNO3/NH3
3

C4H2O2

%O = 39,02%
16

Câu 9: Hỗn hợp X gồm ba chất hữu cơ mạch hở, trong phân tử chỉ
chứa các loại nhóm chức -OH, -CHO, -COOH. Chia 0,15 mol X
thành ba phần bằng nhau. Đốt cháy hoàn toàn phần một, thu được
1,12 lít CO2 (đktc). Phần hai tác dụng với Na dư, thu được 0,336 lít
H2 (đktc). Đun nóng phần ba với lượng dư dung dịch AgNO3 trong
NH3, thu được 10,8 gam Ag. Phần trăm số mol của chất có phân tử
khối lớn nhất trong X là
A. 20%.
B. 40%.
C. 50%.
D. 30%.
Giải: Ta có:
Số mol X trong mỗi phần bằng: 0,05 mol
Phần 1:

X + O2

t0

CO2 + H2O

0,05 mol
Số C =1
29/6/2016

CH 3OH ( x mol )

X  HCHO ( y mol )

 HCOOH ( z mol )

17


CH 3OH x
1
x+z
0,336

Na
P 2 :  HCHO y → H 2 ⇒
= nH 2 =
= 0, 015
2
2
22, 4
 HCOOH z


x + z = 0,03
CH 3OH x

AgNO3 / NH 3
P3 :  HCHO y 

→
Ag
10,8
4 y+2 z=
= 0,1

 HCOOH z
108


Suy ra hệ pt:

29/6/2016

 x + y + z = 0, 05
 x = 0, 02


x
+
z
=
0,
03
⇔

 y = 0, 02
 4 y + 2 z = 0,1
 z = 0, 01



18


Câu 10: X, Y, Z là ba axit cacboxylic đơn chức cùng dãy đồng

đẳng (MX < MY < MZ ), T là este tạo bởi X, Y, Z với một ancol no,
ba chức, mạch hở E. Đốt cháy hoàn toàn 26,6 gam hỗn hợp M
gồm X, Y, Z, T (trong đó Y và Z có cùng số mol) bằng lượng vừa
đủ khí O2, thu được 22,4 lít CO2 (đktc) và 16,2 gam H2O. Mặt
khác, đun nóng 26,6 gam M với lượng dư dung dịch AgNO3/NH3.
Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu được 21,6 gam Ag.
Mặt khác, cho 13,3 gam M phản ứng hết với 400 ml dung dịch
NaOH 1M và đun nóng, thu được dịch N. Cô cạn dung dịch N thu
được m gam chất rắn khan. Giá trị của m gần nhất với
A.
38,04.
29/6/2016

B. 24,74

C. 16,74

D. 25,10.

19


Giải: Vì M tham gia được phản ứng tráng gương nên trong M có
axit HCOOH
Ta có:

 HCOOH ( x )

t0
M Cn H 2 n O2 ( y ) + O2 

→ CO2 + H 2O
26,6 g
1,05 mol
1mol
0,9 mol

Cm H 2 m − 4O6 ( z )

Từ M + AgNO3/NH3 => 2x + 2z = nAg = 0,2 x + z = 0,1
 BTNT O :2 x + 2 y + 6 z = 0,8
 x + y + 3z = 0, 4


⇒ nCO2 = nH 2O + 2 z
⇔ 1 = 0,9 + 2 z

 x + z = 0,1
x
+
z
=
0,1



 x = 0, 05

⇔  y = 0, 2
 z = 0, 05


Lại có:

4n + m = 19
0,05 + 0, 2n + 0,05m = 1 ⇔ 
m ≥ 9
29/6/2016


m = 9
⇒

 n = 2, 5
20


Suy ra 3 axit là:

 HCOOH

CH 3COOH
C H COOH
 2 5

HCOO − CH 2
|

Và este là:

CH 3COO − CH

|

C2 H 5COO − CH 2

Do đó:
 H 2O
 RCOOH ( 0,125 )

 RCOONa 0,125 mol
t0

+
NaOH

→
+

13,3 g 
0,4 mol

 NaOH
C3 H 5 ( OH ) 3
 RCOO 3 C3 H 5 ( 0, 025 )
0,025 mol


(

)

BTKL :

13,3 + 0, 4.40 = mc.ran + 0,125.18 + 0.025.92

⇒ mc.ran = 24,75 g
29/6/2016

21