Bài 15. Đông máu và nguyên tắc truyền máu

KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1:Các bạch cầu đã tạo nên những hàng rào phòng
thủ nào để bảo vệ cơ thể?
Các bạch cầu tham gia bảo vệ cơ thể bằng các cơ chế:

1.Sự thực bào
Bạch cầu hình thành
chân giả bắt và tiêu
hóa vi khuẩn

2. Lymphô B

3.Lymphô T

Tiết kháng thể vô hiệu Tiết prôtêin đặc hiệu
hóa kháng nguyên
phá hủy tế bào đã
nhiễm vi khuẩn


Tiết 15

Bài 15


Tiết 15: ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU

I. Đông máu:
- Khái niệm: Đông máu là hiện tượng máu không ở thể lỏng
mà vón thành cục.

Tiết 15: ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU

I. Đông máu:
Hồng cầu
Tế bào máu

Bạch cầu
Tiểu cầu
vỡ
enzim

Máu lỏng

Chất sinh
tơ máu

Ca2+

Tơ máu
(fibrin)

Huyết tương

Sơ đồ cơ chế đông máu

Khối
máu
đông
Huyết thanh

Tiết 15: ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU

I. Đông máu:
- Khái niệm: Đông máu là hiện tượng máu không ở thể lỏng
mà vón thành cục.

- Cơ chế:

Hồng cầu
Bạch cầu
Tiểu cầu

Các tế
bào máu

Khối
máu
đông

Vỡ

Máu
lỏng

Enzim
Huyết tương

Chất sinh

tơ máu

Ca2+

Tơ máu
Huyết thanh


Tiết 15: ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU

I. Đông máu:
• Sự đông máu có ý nghĩa gì đối với sự sống?

• Sự
máubảo
liên quan
tới yếu
tố nào
của máu?
đông
Giúp
vệ cơ
thể
không
mất

máu khi bị thương

• Máu không chảy ra khỏi mạch nữa là nhờ đâu?


Liên quan tới tiểu cầu là chủ yếu và có sự tham
gia của ion Ca2+ có trong huyết tương

• Tiểu cầu đóng vai trò gì trong quá trình đông máu?

Nhờ búi tơ máu ôm giữ các tế bào máu làm
thành khối máu đông bịt kín vết thương
Tiểu cầu vỡ giải phóng enzm tham gia vào quá
trình đông máu


Cơ chế cầm máu có 3 giai đoạn:

Gđ 1: Mạch máu co lại.
Gđ 2: Hình thành nút tiểu cầu bịt tạm thời vết rách.
Gđ 3: Hình thành khối máu đông hàn chắc vết rách.


Cấu tạo hiển vi cục
máu đông

Khối máu đông bịt kín
vết thương


Tại sao máu chảy trong hệ mạch lại không bị đông ?
• Vận tốc máu chảy trong hệ mạch là đều đặn và ổn

định.

Bạch cầu

• Mặt trong của hệ mạch rất nhẵn và trơn nên
không làm cho tiểu cầu bị vỡ ra để giải phóng các
Tiểutốcầu
yếu
đông máu.
• Một số tế bào còn tiết ra yếu tố chống đông tự
Hồng cầu
nhiên như muối oxalat, xitrat…
Do vậy mà máu chảy trong mạch không bị đông


Tiết 15: ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU

I. Đông máu:
- Khái niệm: Đông máu là hiện tượng máu không ở thể lỏng
mà vón thành cục.
Hồng cầu
- Cơ chế: Các tế
Bạch cầu
bào máu
Tiểu cầu
Khối
máu
Vỡ
Máu
đông
lỏng
Enzim

Huyết tương Chất sinh
Tơ máu
2+
tơ máu
Ca
Huyết thanh
- Ý nghĩa: Giúp cơ thể tự vệ, chống mất máu khi bị thương.


- Lượng tiểu cầu trong 1ml máu người khoảng 200300 nghìn.
- Ở người có số lượng tiểu cầu quá ít, dưới 35000/ml

máu, máu sẽ khó đông khi bị chảy máu.
- Nếu người bị vết thương sâu, rộng, khó cầm máu

cần được cấp cứu bằng biện pháp đặc biệt: sơ cứu,
tiêm thuốc cầm máu làm máu nhanh đông.
- Vậy muốn giữ máu không đông khi ra khỏi mạch ta
làm thế nào?
- Làm kết tủa Ca++
- Lấy hết tơ máu.
- Trong y học sử dụng phương pháp này để làm gì?
Giữ máu không đông để truyền máu.


Ý tưởng
Khi
bị mất truyền
nhiều
máu

có từ
bao
máu
chúng
ta phải
làm gì
đây?
giờ?



Tiết 15: ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU

I. Đông máu.
II. Các nguyên tắc truyền máu
1. Các nhóm máu ở người


Thí nghiệm của Các Lanstâynơ

Các Lanstâynơ (Karl Landsteiner) đã dùng hồng cầu
của một người trộn với huyết tương của những người
khác và ngược lại, lấy huyết tương của một người trộn
với hồng cầu của những người khác.


Thí nghiệm Các Lanstaynơ (Kaarl Landsteiner)
Tổng hợp lại : có 4 nhóm máu.
Huyết tương
của các nhóm

máu (người
nhận)

Hồng cầu của các nhóm máu người cho
O

A

B

AB

Hồng cầu
không bị
kết dính

O (α, β)
A (β)
B (α)

AB (0)

Hồng cầu
bị kết
dính


Trong mỗi nhóm máu có kháng nguyên và kháng thể nào?

(antibodies β)

Các nhóm
máu

(antibodies α)

(α, β)

Kháng nguyên trên
hồng cầu

Kháng thể trong
huyết tương

O

Không có

α, β

A

A
B
A, B

β
α

B

AB

Không có


Hãy đánh dấu mũi tên để phản ánh mối quan hệ
cho và nhận giữa các nhóm máu để không gây kết
dính hồng cầu trong sơ đồ sau:
A
A

O

O

AB
B
B

AB


II. Các nguyên tắc truyền máu
1. Các nhóm máu ở người:
- Ở người có 4 nhóm máu : O, A, B, AB.
- Sơ đồ mối quan hệ cho và nhận giữa các nhóm máu:
A
A

O

O

AB
B
B

AB


ĐÔI BẠN CÙNG TIẾN
1- Máu có cả kháng nguyên
A và B có thể truyền cho
người có nhóm máu O được
không? Vì sao?
2- Máu không có cả kháng
nguyên A và B có thể truyền
cho người có nhóm máu O
được không? Vì sao?
3- Máu có nhiễm các tác
nhân gây bệnh (virut viêm
gan B, virut HIV,...) có thể
đem truyền cho người khác
được không? Vì sao?

- Không. Vì gây kết dính với

α và β

- Được. Vì không gây kết

dính

- Không. Vì gây nhiễm

bệnh cho người nhận máu.


Bài tập vận dụng
Một người bị tai nạn mất rất nhiều máu được
đưa vào viện cấp cứu, Bác sĩ cho truyền máu
ngay mà không xét nghiệm.
Vậy máu đem truyền là nhóm gì? Vì sao không
cần xét nghiệm?


Bài tập vận dụng
Trong một gia đình người bố có nhóm máu A,người mẹ có
nhóm máu O, người con trai có nhóm máu A.
Người con trai bị tai nạn giao thông mất rất nhiều máu,
cần truyền máu gấp. Vậy ai là người trong gia đình có
thể truyền máu?



Lợi ích của việc hiến máu.


TRÒ
TRÒ CHƠI

CHƠI Ô
Ô CHỮ
CHỮ
1
2
3

H Ồ N G C Ầ U
T II Ể U C Ầ U
H U Y ẾẾ T T Ư Ơ N G

5

K H Á N
N G N G U Y Ê N
Đ Ô N G M Á U

6

K H Á N G T H Ể

4

7

B Ạ C H C Ầ U
U
Hàng 2: Có 7 chữ cái
Đây là một loại tế bào máu khi vỡ giải phóng ra
Hàng

Hàng3:
1:
4:
5:
11
7
7
chữcái
cái
6:Có
Có10
8chữ
chữ
cái
Hàng
Có
7biến
chữ
cái
enzim làm chất sinh
tơ7:máu
thành
tơ máu
Đây
Tên
Đây
Đây
là
một
là

là
môt
một
hiện
thành
loại
thành
tượng
phần
tế
bào
phần
máu
có
máu
trên
máu
chảy
chứa
hồng
cógia
ra
90%
huyết
khỏi
cầu
làtương
mạch
dựa
sắc

nước,
vào
tốvón
Hb
10%
sự
lại
tạo
có
là
Tên
một
thành
phần
có
trong
huyết
gây
kết
Tên
một
loại
tế
bào
máu
tham
bảo
vệ
cơ
thể

khi
màu
các
đỏ
măt
cho
khác:
của
máu,
nó
chất
có
để
thành
dinh
chức
xác
cục
định
dưỡng,
vân
nhóm
chuyển
kháng
máu
Othể......
2, cầu.
CO2
dínhchất
kháng

nguyên
tương
ứng
trên
hồng
vi
khuẩn,
vi
rút
xâm
nhập
vào.