Bài 23. Đột biến số lượng nhiễm sắc thể

KIỂM TRA BÀI CŨ

?1. Thể dị bội là gì?
Thể dị bội là cơ thể mà trong tế bào sinh dưỡng
có một hoặc một số cặp NST bị thay đổi về số lượng
?2. Sự biến đổi số lượng NST ở một cặp NST thường
thấy những dạng nào?
Thường thấy những dạng thể (2n+1) và thể (2n-1)



Cho biết bộ
NST trong tế
bào cây rêu ở
các hình a, b,
c, d?

Tế bào cây rêu
n

2n

3n

4n

gì ? bộ NST trong tế bào
* Đa bộiĐa
thểbội
: làthể
hiệnlàtượng

sinh dưỡng tăng theo bội số của n như 3n, 4n,
5n, …..


Cây cà
độc dược
đa bội

Thể đa
bội là
gì?
3n

6n

9n

12n

•Thể đa bội: là cơ thể mà trong tế bào
sinh dưỡng có số NST là bội số của n
( nhiều hơn 2n )


Sự tăng số lượng NST  AND tăng  Cường
độ trao đổi chất tăng  Kích thước của tế
bào và của các cơ quan sẽ như thế nào? Để
tìm hiểu vấn đề này các em quan sát các bức
tranh sau và hoàn thành phiếu học tập.

a

b 2n
c 3n
d 4n
H 24.1. Tế bào cây rêu có bộ NST khác nhau

a

n(Tế bào bình thường)

b

H24.3:Củ cải lưỡng bội (a) Củ cải tứ bội (b)
a Quả của giống táo lưỡng bội

a

b

c

d

b
3n

6n

a.Cây tam bội b.Cây lục bội
(6n=72)
(3n=36)

9n

Quả của giống táo Tứ bội

12n

c.Cây cửu bội

d. Cây thập nhị bội

( 9n=108 )

( 12n= 144 )

H 24.2.Các cây cà độc dược có bộ NST khác nhau

H 24.4. Quả của táo giống lưỡng bội và tứ bội


Quan sát hình 24.1, 24.2, 24.3, 24.4 và hoàn thành phiếu học
tập sau :
Đặc điểm
Đối tượng quan
Mức bội thể
Kích thước tế bào,
sát

cơ quan
…………………

……………………..

2. Cây cà độc
dược

………………....

………………………

3.Củ cải

…………………

…………………….

4.Quả táo

…………………

……………………..

1.Tế bào cây rêu


Quan sát hình 24.1, 24.2, 24.3, 24.4 và hoàn thành phiếu học
tập sau :
Đặc điểm

Đối tượng quan
Mức bội thể
Kích thước tế bào,
sát
cơ quan
1.Tế bào cây rêu
2. Cây cà độc
dược

2n, 3n, 4n
3n, 6n, 9n, 12n

Tế bào lớn dần
Cơ quan sinh dưỡng
lớn dần

3.Củ cải

4n

Củ to hơn

4.Quả táo

4n

Quả to hơn


Chuối rừng – 2n

Chuối nhà – 3n


Đột biến: nho lưỡng bội (trái) và nho tứ bội (phải)



Đột biến: xoài và nấm khổng lồ.


60KG

37KG

NHỮNG CỦ KHOAI MÌ RẤT TO


Củ cải to nhất Trung Quốc


Giống bạc hà đa bội ở Liên Xô.


Kì
thú
với
bí
ngô
khổng

lồ
trồng
ở
Đà
Lạt


DƯA HẤU TAM BỘI KHÔNG HẠT


Thảo luận trả lời các câu hỏi sau:
1.Sự tương quan(tỉ lệ) giữa mức bội thể (số n) và kích thước các cơ
quan sinh dưỡng và cơ quan sinh sản ở các cây nói trên như thế nào?
Tương quan với nhau theo tỉ lệ thuận.
Tăng số lượng NST  Tăng kích thước các tế bào, cơ quan.
2.Đặc điểm của thể đa bội?
Tế bào đa bội có lượng ADN tăng gấp bội nên trong quá trình tổng
hợp chất hữu cơ diễn ra mạnh mẽ, chính vì vậy, tế bào lớn, cơ quan
dinh dưỡng to, phát triển khỏe, chống chịu tốt.
3.Có thể nhận biết cây đa bội bằng mắt thường qua những dấu hiệu
nào?
Tăng kích thước các cơ quan
4.Có thể khai thác những đặc điểm nào ở cây đa bội trong chọn giống
cây trồng?
Làm tăng kích thước quan sinh dưỡng và cơ quan sinh sản, tạo giống
có năng suất cao.


EM CÓ BIẾT
Hiên tượng đa bội thể khá phổ biến ở thực vật và đã được

ứng dụng có hiệu quả trong chọn giống cây trồng,nhất là
đối với các giống cây trồng thu hoạch chủ yếu về thân, lá
như cây lấy gỗ, cây lấy sợi, cây rau:
-Giống đâu tằm tam bội số 12 do công ty dâu- tằm tơ trung
ương tạo ra có lá to, dày hơn dạng lưỡng bội thích hợp
cho cả nuôi tằm nhỏ lẫn tằm lớn.
-Dương liễu 3n lớn nhanh, cho gỗ tốt.
-Dưa hấu 3n có sản lượng cao, quả to, ngọt, không hạt.
-Rau muống tứ bội có lá và thân to, sản lượng 300 tạ/ ha,
gấp đôi dạng lưỡng bội.
……………


Sự hình
thành thể
tứ bội

Tế bào 2n

Giao tử

Trong 2
trường hợp
bên, trường
Hợp tử
hợp
nào
minh hoạ sự
hình
thành

thể đa bội do
nguyên phân
hoặc
giảm
phân bị rối
loạn?

2n=6

2n=6

n=
3

3
=
n

Giảm
phân

2n=6

2n
=6

2n=6

4n=12

a

2n=6

=6
n
2

4n=12

Nguyên
phân

b


TỔNG KẾT BÀI


TRẢ LỜI CÂU HỎI.
Chọn và khoanh tròn câu trả lời
đúng
1/ Cơ thể 3n là
thể:gì ?
a. Thể một nhiễm
b. Thể tam nhiễm
c. Thể đa bội
d. Thể dò bội

2/ Nhận biết cây đa bội bằng mắt

thường qua dấu hiệu nào ?

a.Kích thước của các cơ quan sinh dưỡng
và sinh sản.

b.Hình dạng của các cơ quan sinh dưỡng
và sinh sản.


2. So sánh thể dị bội và thể đa bội
• Giống nhau: - Đều là đột biến số lượng NST.
- Kiểu hình bị thay đổi.
- Số lượng NST trong tế bào sinh dưỡng
khác với 2n.
* Khác nhau:

Thể dị bội
- Đột biến sảy ra ở 1 cặp hoặc 1 số
cặp NST nào đó.

Thể đa bội
-Đột biến sảy ra ở tất cả bộ NST.

-Thường gặp ở thực vật, động vật và -Thường gặp chủ yếu ở thực vật
con người,.
không gặp ở người và động vật.
- Gây hại cho sinh vật và gây ra các
bênh NST.

- Có lợi cho con người trong chọn

giống cây trồng.


LUẬT CHƠI
Thể lệ trò chơi như sau :
*Ô chữ gồm 5 hàng ngang, 1 từ khoá gồm 7 chữ cái. Lớp cử
2 đội chơi (đội A và đội B ) mỗi đội 2 học sinh đại diện cho
hai dãy. Cử 1 thư kí ghi điểm.
* Mỗi đội lần lượt lựa chọn các ô chữ hàng ngang và trả lời
trong vòng 30 giây; trả lời đúng ghi 10 điểm, trả lời sai ô chữ
đó dành cho đội bạn.
* Trả lời ít nhất 3 từ hàng ngang mới được trả lời từ khoá,
trả lời đúng từ khoá ghi 20 điểm, trả lời sai đội đó mất 1 lượt
tham gia lựa chọn.


TRÒ CHƠI Ô CHỮ
1

D Ị B Ộ I T H Ể

11

2

B Ệ N H Đ A O

22

3

Đ Ộ T B I Ế N G E N

33

4

U N G T H Ư M Á U

44

5

Đ A B Ộ I T H Ể

55

TỪ KHÓA

Đ Ộ T B I Ế N

Câu
Câu
5 (8chữ
43 (9
chữ
cái):
cái)
Đây
: Mất

hiện
một đoạn
tượng
bộ
NST
đầutrong
NST
sốbào
21
gây
sinh
ra
Câu
( 10
chữ
cái
)là
: Những
biếnnhỏ
đổiở
trong
cấu tế
trúc
của
gen
Câu
Câu12(8
(7dưỡng
chữ
chữcái):

cái):
Đây
Ởtheo
người
là
hiện
sự
tượng
tăng
thêm 1
hoặc
NSTmất
ở cặp
1 NST
NSTởsố
tăng
bệnh
bội
gì
số
ở
người
gọi
làcủa
gì ?n ( ?lớn hơn 2n )
một21cặp
gâyNST
ra bệnh
nào đó
gì ?