Bài 17. Quá trình hình thành và phát triển của nhà nước phong kiến

Chương

II
ViỆT NAM TỪ THẾ KỈ X ĐẾN THẾ KỈ XV

Bài

17

QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN
CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KiẾN
(Từ THẾ KỈ X ĐẾN THẾ KỈ XV)


NỘI DUNG BÀI HỌC

I.

Bước đầu xây dựng nhà nước độc lập ở thế kỷ X

II.

Phát triển và hoàn chỉnh nhà nước phong kiến ở các thế kỷ XI-XV

1.Tổ chức bộ máy nhà nước
2.Luật pháp và quân đội
3.Hoạt động đối nội và đối ngoại


Bài 17. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KiẾN ( từ
thế kỉ x-thế kỉ xv

I- Bước đầu xây dựng nhà nước độc lập ở thế kỉ X)
- Năm 939, Ngô Quyền xưng vương, thành lập chính quyền tự chủ, đóng đô ở Cổ Loa (Đông Anh- Hà
Nội)

•

Việc Ngô Quyền xưng vương,
xây dựng chính quyền mới có
ý nghĩa gì đối với lịch sử dân tộc?


Bài 17. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KiẾN ( từ thế kỉ x-thế kỉ xv

Lược đồ nước ta thời Ngô


Loạn 12 sứ quân

Năm 968, sau khi diễn ra “Loạn 12

sứ quân”, Đinh Bộ Lĩnh lên
ngôi Hoàng đế (niên hiệu là
Đinh Tiên Hoàng), lấy quốc
hiệu là Đại Cồ Việt, dời đô về
Hoa Lư (Ninh Bình).


Bài 17. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KiẾN ( từ
thế kỉ x-thế kỉ xv

I- Bước đầu xây dựng nhà nước độc lập ở thế kỉ X)
- Năm 939, Ngô Quyền xưng vương, thành lập chính quyền tự chủ, đóng đô ở Cổ Loa (Đông Anh- Hà
Nội)
- Năm 968, …Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi vua, đặt quốc hiệu là Đại Cồ Việt. Chuyển kinh đô về Hoa Lư
(Ninh Bình)

Năm 979, Đinh Tiên Hoàng và con trai là Đinh Liễn bị ám hại. Vua mới còn nhỏ.
Nhân cơ hội đó, nhà Tống lăm le xâm phạm bờ cõi Đại Cồ Việt. Trước tình hình
đó, Lê Hoàn được suy tôn lên làm vua. Nhà tiền Lê thành lập (980-1009)


Bài 17. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KiẾN ( từ thế kỉ x-thế kỉ xv

Lược đồ nước ta thời
Đinh


Bài 17. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KiẾN ( từ
thế kỉ x-thế kỉ xv

I- Bước đầu xây dựng nhà nước độc lập ở thế kỉ X)
- Năm 939, Ngô Quyền xưng vương, thành lập chính quyền tự chủ, đóng đô ở Cổ Loa (Đông Anh- Hà
Nội)
- Năm 968, …Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi vua, đặt quốc hiệu là Đại Cồ Việt. Chuyển kinh đô về Hoa Lư
(Ninh Bình)
- Bộ máy nhà nước Đinh-Tiền Lê:


Bộ máy nhà nước thời Đinh-Tiền Lê

Nhà nước quân chủ chuyên chế được xây dựng, nhưng còn đơn giản, sơ khai nhưng là
nhà nước tự chủ độc lập.
Nhận xét sơ đồ bộ máy nhà nước thời Đinh-Tiền Lê.

Trung ương
Vua

Ban Văn

Ban Võ

Sảnh-Viện-Đà

10 đạo

Tăng ban


Bài 17. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KiẾN ( từ
thế kỉ x-thế kỉ xv

I- Bước đầu xây dựng nhà nước độc lập ở thế kỉ X)
- Năm 939, Ngô Quyền xưng vương, thành lập chính quyền tự chủ, đóng đô ở Cổ Loa (Đông Anh- Hà
Nội)
- Năm 968, …Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi vua, đặt quốc hiệu là Đại Cồ Việt. Chuyển kinh đô về Hoa Lư
(Ninh Bình)
- Bộ máy nhà nước Đinh-Tiền Lê:
Chính quyền Trung ương có 3 ban: văn, võ, tăng ban
- Về hành chính chia nước thành 10 đạo

- Tổ chức quân đội theo hướng chính quy


Bài 17. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KiẾN ( từ TK x-Tk
xv)
I- Bước đầu xây dựng nhà nước độc lập ở thế kỉ X)
II- phát triển và hoàn chỉnh nhà nước phong kiến ở các thế kỉ XI-XV

1. Tổ chức bộ máy nhà nước
a. Thời Lý-Trần-Hồ:

Ngô

Đinh-Lê

Thế kỉ X

Lý

Trần

Hồ

Thế kỉ XI-XV

Lê sơ


Lãnh thổ nước Việt Nam thời Lý

Thời Đinh- Tiền Lê

Thời Lý

Thời Trần

Thời Hồ

Thời Lê


CHIẾU DỜI ĐÔ

“...Huống chi thành Đại La, đô cũ của Cao Vương,ở giữa khu vực trời đất, được
thế rồng chầu hổ phục, chính giữa nam bắc đông tây, tện nghi núi sông sau trước. Vùng
này mặt đất rộng mà bằng phẳng, thế đất cao mà sáng sủa, dân cư không khổ thấp trũng
tối tăm, muôn vật hết sức tươi tốt phồn thịnh. Xem khắp nước  Việt  đó là nơi thắng địa,
thực là chỗ tụ hội quan yếu của bốn phương, đúng là nơi thượng đô kinh sư mãi muôn
đời.Trẫm muốn nhân địa lợi ấy mà định nơi ở, các khanh nghĩ thế nào?..”


Bài 17. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KiẾN ( từ TK x-Tk
xv)
I- Bước đầu xây dựng nhà nước độc lập ở thế kỉ X)
II- Phát triển và hoàn chỉnh nhà nước phong kiến ở các thế kỉ XI-XV

1. Tổ chức bộ máy nhà nước
a. Thời Lý-Trần-Hồ:
- Năm 1009, nhà Lý thành lập
- Năm 1010, Lý Công Uẩn dời đô từ Hoa Lư về Đại La .

- Năm 1045, Lý Thánh Tông đặt quốc hiệu là Đại Việt


Sơ đồ bộ máy nhà nước thời Lý- Trần-Hồ

Vua

Tể tướng

Sảnh

Trung ương

Viện
Địa phương

An phủ sứ
(Lộ, trấn)

Tri phủ, Tri huyện
(phủ, châu huyện)

Xã quan
( Xã)

Đại thần

Đài

Bộ máy nhà nước thời Đinh-Tiền Lê

Sơ đồ

Trung ương
Vua

Vua

Tể tướng

Ban Văn

Ban Võ

Tăng Ban

Sảnh

Trung ương

Viện
Địa phương

10 đạo

An phủ sứ
(Lộ, Trấn)
Tri phủ, tri huyện

(Phủ, huyện châu)
Xã quan
(Xã)

Đại Thần

Đài


Bài 17. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KiẾN ( từ TK x-Tk
xv)
II- phát triển và hoàn chỉnh nhà nước phong kiến ở các thế kỉ XI-XV

1. Tổ chức bộ máy nhà nước
a. Thời Lý-Trần-Hồ:
- Năm 1009, nhà Lý thành lập
- Năm 1010, Lý Công Uẩn dời đô từ Hoa Lư về Đại La .
- Năm 1045, Lý Thánh Tông đặt quốc hiệu là Đại Việt
- Vua đứng đầu nhà nước, quyết định công việc quan trọng, dưới vua là Tể tướng, quan đại
thần.
- Cả nước chia thành các lộ, trấn. Dưới lộ, trấn là phủ huyện, châu, xã

b. Thời Lê sơ:


Lãnh thổ nước Việt Nam thời Lý

Thời Đinh- Tiền Lê

Thời Lý

Thời Trần

Thời Hồ

Thời Lê


Sơ đồ tổ chức bộ máy nhà nước thời Lê sơ
VUA
Tổ chức bộ máy nhà
nước thời Lê Thánh
Trung ương

Tông như thế nào?

Địa phương

13 Đạo
Lại Lễ Binh Hình Công Hộ

Hàn Lâm

Quốc Sử

Ngự Sử

Viện

Viện

Đài

Mỗi Đạo có 3 ti

Đô ti

Thừa ti

Hiếnti

Binh quyền

Dân sự

Thanh tra QL

Phủ
Huyện (châu)

Giáo dục thi cử là nguồn đào tạo và tuyển chọn
quan lại là chủ yếu

Xã


- TăngEm
cường
lực xét
của chính

quyền trung ương,
cóquyền
nhận
gì bộ
nhất là
quyềnnhà
lực của
nhà vua→bộ
máy
nước
thờimáy nhà nước
qn chủ chun chế
Lênhà
? Lê đạt đến mức độ cao và
hồn thiện.


Bài 17. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KiẾN ( từ TK x-Tk
xv
II- phát triển và hoàn chỉnh nhà nước phong kiến ở các thế kỉ XI-XV

1. Tổ chức bộ máy nhà nước
b. Thời Lê sơ:
- Năm 1428, Lê Lợi lên ngôi hoàng đế lập nhà Lê (Lê sơ)
- Những năm 60 TK XV, Lê Thánh Tông tiến hành cải cách hành chính lớn

+ Vua trực tiếp quyết định mọi việc, dưới vua là 6 bộ
+ Chính quyền địa phương: cả nước chia thành 13 đạo thừa tuyên, mỗi đạo có 3 ti; dưới đạo
là phủ, huyện, châu, xã.

→ Nhà nước quân chủ đạt mức độ hoàn thiện cao.


Bài 17. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KiẾN ( từ TK x-Tk
xv)

II- Phát triển và hoàn chỉnh nhà nước phong kiến ở các thế kỉ XI-XV

1. Tổ chức bộ máy nhà nước
2. Luật pháp và quân đội
*. Luật pháp
- Thời Lý: năm 1042 vua Lý Thánh Tông ban hành bộ luật Hình Thư

- Thời Trần: bộ Hình luật
- Thời Lê: Quốc triều hình luật (Luật Hồng Đức)

Bộ luật thành văn đầu

tiên của nước ta ra đời
vào năm nào?


- Khi xa giá vua đi qua mà xông vào hàng người đi theo
thì xử tội đò, nếu xông vào đội cận vệ thì xử tội chém.
Lầm lỡ thì giảm một bậc.

-Bán ruộng đất ở biên cương cho người ngoại quốc thì
xử tội chém.
- Đào trộm đê đập làm thiệt hại nhà cửa, lúa má thì xử
đồ, lưu, bắt đền, tổn hại…

Click to edit Master text styles
Second level
Third level
Fourth level
Fifth level

Quốc triều
Hình Luật


⇒ Luật pháp nhằm bảo vệ quyền hành của
giai cấp thống trị, an ninh đất nước và
một số quyền lợi chân chính của nhân
dân, riêng ở thời Lê thì luật pháp mang
tính toàn diện và tính dân tộc sâu sắc
hơn.

Luật pháp ra đời
nhằm mục đích gì ?

- Gồm hơn 700 điều ,quy định khá đầy đủ về các
tội danh và hình phạt liên quan đến hầu hết các
hoạt động xã hội


Bài 17. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KiẾN ( từ TK x-Tk
xv)

II- phát triển và hoàn chỉnh nhà nước phong kiến ở các thế kỉ XI-XV

1. Tổ chức bộ máy nhà nước
2. Luật pháp và quân đội
*. Luật pháp
- Thời Lý: năm 1042 vua Lý Thánh Tông ban hành bộ luật Hình Thư

- Thời Trần: bộ Hình luật
- Thời Lê: Quốc triều hình luật (Luật Hồng Đức)

→bảo vệ quyền hành của vua, giai cấp thống trị và 1 số quyền lợi chân chính của nhân
dân và an ninh đất nước.