Bài 5. Châu Phi và khu vực Mĩ Latinh (Thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX)

Bài 5: Châu Phi và Khu vực Mĩ Latinh
(Thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX)


1. Châu Phi


Lược đồ Châu Phi thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX


1. Châu Phi
- Khái quát:
+ Là châu lục lớn, giàu tài nguyên
+ Là một trong những cái nôi của văn minh nhân loại.
- Quá trình các nước thực dân xâm lược
+ Giữa thế kỉ XIX, các nước thực dân bắt đầu xâm
lược châu Phi
+ Đầu thế kỉ XX, việc phân chia thuộc địa giữa các
nước đế quốc ở châu Phi căn bản hoàn thành


Đế
quốc

Angiêri

Thuộc địa
Ai cập, Đông xuđăng.

Ai cập
Tây phi

Anh Kênia, Nam Phi, Nigiêria....
Đông
Nigiêria

Angiêri, Tây Phi,

Xu đăng

Pháp

un
r
mơ
Ca

Kênia

Đức

n
Ta

Công gô

n ia
da

Bỉ

Nam phi

Tây Namphi, Camơrun,
Tandania

ca

Công gô

gax
Ma
đa

Tây Namphi,

Mô
Dăm

bích

Ăng gôla

Mađagaxca...

Lược đồ thuộc địa các nước đế quốc ở châu Phi đầu thế kỉ XX

BĐ
Nha

Mô Dăm bích, Ăng gôla

Đầu thế kỷ XX, diện tích đất mà thực dân
chiếm được ở Châu Phi:

Anh
32%

Pháp:
28%

Đức
7,5%

Bỉ
7,5%

Bồ ĐN
6,5%


Hình ảnh biếm họa thuộc địa Anh ở C.phi


Sự thống trị TDPT: nhân dân đói khổ bệnh tật, đứng trước
nguy cơ diệt vong:
- Năm 1908 xứ Conggo thuộc Bỉ
là 20 triệu người, Sau 4 năm bị
cai trị chỉ còn 8,5 triệu người.
- Xứ Conggo thuộc Pháp có

những bộ tộc có 40.000 người,
sau 2 năm còn lại 20.000 người ,
Dân nhiều bộ tộc khác không còn lấy
số
1 người.
- Năm 1904 dân số xứ Hotenlo
là 20.000 người, Sau 7 năm bị đô
hộ chỉ còn lại 9.700 người.
- Số nô lệ da đen được đem đến
Mĩ Latinh (XVI – XIX) lên tới
60 triệu người.

Sự thống
trị hà
khắc, tàn
bạo của
chủ
nghĩa
thực dân
=>Mâu
thuẫn xã
hội gay
gắt.

Phong
trào đấu
tranh
diễn ra

1. Châu Phi
- Phong trào đấu tranh của nhân dân châu Phi:
Nước

Các cuộc đấu tranh

Angiêri

Cuộc đấu tranh do Áp-đen
Ca- đe lãnh đạo
Trí thức và Sĩ quan yêu nước
thành lập tổ chức “Ai Cập
trẻ”

Ai Cập

Xu đăng
Êtiôpia
Li-bê-ri-a

Cuộc đấu tranh do Muhamét Átmét lãnh đạo

Thời gian

Kết quả

1830-1847

Thất bại

1879-1882

Thất bại

1882-1898

Thất bại

Cuộc kháng chiến chống Italia

1889 - 1896

Cuộc kháng chiến chống
thực dân phương Tây

Cuối thế kỉ
XIX đầu
thế kỉ XX

Thắng lợi
Thắng lợi


1. Châu Phi
- Nhận xét:
+ Diễn ra sôi nổi, thể hiện tinh thần yêu nước
+ Đa số thất bại (trừ Ê-ti-ô-pi-a, Li-bê-ri-a).

2. Khu vực Mĩ Latinh:


Lược đồ khu vực MĨ LATINH


Ba ngôn ngữ thông dụng nhất ở vùng này đều phát xuất từ
tiếng La Tinh. Đó là:
-Tiếng Bồ Đào Nha (Portugese) tại Ba Tây (Brazil)
- Tiếng Pháp tại Martinique, Guadeloupe, Haiti, French
Guiana, French St. Martin, Marie-Galante, La Désirade, Les
Saintes, Saint-Barthélemy và 1 số địa phương ở Cuba, Cộng
Hòa Dominica, St. Lucia và St. Thomas.
- Tiếng Tây Ban Nha (Spanish) ở các quốc gia còn lại.


Tuy nhiên, không phải hoàn toàn vì lý do dùng ngôn ngữ gốc
La Tinh mà vùng này được gọi là Châu Mỹ La Tinh.
Từ "Châu Mỹ La Tinh" ( Latin America) phát xuất từ vua
Napoleon đệ Tam của Pháp khi ông dùng danh hiệu
"Maximilian- Hoàng Đế của Mexico" (1863-1867). Vị vua này
muốn mở rộng ảnh hưởng và vùng kiểm soát của Pháp trên
Mexico, toàn bộ Trung Mỹ, Nam Mỹ, các đảo và quốc gia trong
vùng biển Caribê.
Lúc đó vùng Trung Mỹ và Nam Mỹ thường được gọi chung là
Iberian America (Iberian có nghĩa là tiếng + văn hóa Tây Ban
Nha và tiếng + văn hóa Bồ Đào Nha). Như vậy là bỏ sót văn hóa
và tiếng Pháp.
Nhà vua ra lệnh tạo ra 1 từ mới để bao gồm văn hóa và tiếng
nói của cả Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha và Pháp. Từ mới đó

chính là từ "Latin America"


Như vậy từ Châu Mỹ La Tinh (Latin America) được tạo
ra và được dùng phổ biến là do 2 lý do chính:
1-Lý do thực tế: Các nước và đảo trong vùng này chịu
ảnh hưởng của các nước có nền văn hóa và ngôn ngữ
phát xuất từ văn hóa và ngôn ngữ Latin.
2- Lý do lịch sử khi vua Napoleon III của Pháp ra lệnh sử
dụng từ Châu Mỹ La Tinh (Latin America) kể từ thập
niên 1860.


2. Khu vực Mĩ Latinh:
- Gồm: Từ Mêhicô đến hết Nam Mĩ, vùng biển Caribê
- Từ thế kỉ XVI, XVII đa số trở thành thuộc địa của
Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha


Tàn sát dồn đuổi cư dân bản địa, chiếm
đất đai lập đồn điền, khai thác hầm mỏ,
đàn áp người da đỏ bắt làm nô lệ: Hơn
nửa thế kỷ sau cư dân da đỏ giảm hơn
90%. Ở Mexico từ 25tr -> 1,5tr. Ở Pê ru
95%. Từ năm (1495-1503) hơn 3tr người
biến mất khỏi các đảo


2. Khu vực Mĩ Latinh:
- Đầu thế kỉ XIX, phần lớn các nước Mĩ Latinh giành

được độc lập


1821
1804
1811
1819

1822

1821
1825

•Tutxanh
Luvectuya

1818

181
6

1811

1828


2. Khu vực Mĩ Latinh:
- Chính sách bành trướng của Mĩ
+ Năm 1823 Mĩ đưa ra học thuyết Mơn-rô “Châu Mĩ của
người châu Mĩ”

+ Năm 1889 Thành lập “Liên minh dân tộc các nước cộng
hoà châu Mĩ” do Mĩ đứng đầu
+ Năm 1898 Gây chiến với Tây Ban Nha để chiếm thuộc địa
+ Đầu thế kỉ XX Thực hiện chính sách “Cái gậy lớn” và
“Ngoại giao đồng đôla”