Sinh lý trao đổi chất ở mao mạch 1

Sinh lý trao đổi chất ở mao mạch

Tim bơm máu mang theo dưỡng chất theo các động mạch đến
các mô. Khi đến mô, động mạch nhỏ dần thành các mao mạch, mao
mạch cung cấp dưỡng chất cho các mô đồng thời nhận lại các chất
thải. Ở mao động mạch, nước và dưỡng chất đi từ mao mạch đến
khoảng gian bào (khoảng trống xung quanh các tế bào) rồi được đưa
vào tế bào nhờ các cơ chế phức tạp. Đến mao tĩnh mạch, nước và
các chất thải (CO2, ure, creatinin) từ các tế bào ra khoảng gian bào
rồi vào mao tĩnh mạch để theo dòng tuần hoàn đến phổi (CO2) hay
thận (ure, creatinin) để thải ra ngoài cơ thể.


Trong lòng mao mạch có hai lực đối lập nhau có vai trò trong
việc vận chuyển nước từ mao mạch đến gian bào và ngược lại. Đó
là “áp lực thủy tĩnh” – gây nên do dòng máu tác động lên thành mao
mạch và “áp lực keo” – do các protein trong huyết tương gây nên
(trong đó Albumin chiếm 80%).
Áp lực thủy tĩnh (ALTT) có xu hướng đẩy nước từ lòng mạch
ra gian bào. Áp lực keo (ALK) thì ngược lại, có xu hướng kéo nước
từ gian bào vào lòng mạch.


Bằng các máy đo người ta nhận thấy áp lực thủy tĩnh có xu
hướng giảm dần từ mao động mạch sang mao tĩnh mạch, áp lực keo
thì tương đối ổn định ở cả hai bên.


Điều này có thể lý giải bởi ở các động mạch, dòng máu có
được lực đẩy từ tim nên áp lực máu lên thành mao động mạch cao
hơn mao tĩnh mạch.

Ở mao động mạch, ALTT > ALK nên nước có xu hướng bị
đẩy từ lòng mạch ra gian bào. Ở mao tĩnh mạch thì ngược lại,
ALTT < ALK nên nước có xu hướng bị kéo từ gian bào vào lòng
mạch. Ngoài ra một phần nước cũng được kéo vào mạch bạch
huyết.


Vì một lý do nào đó, ALTT tăng hay ALK giảm sẽ làm rối
loạn sự vận chuyển nước giữa mao mạch và gian bào làm ứ đọng
nước ở gian bào của mô gây nên hiện tượng phù. Phù có thể xảy ra
ở tay, chân, mặt, phổi … Cơ chế gây phù chúng ta sẽ cùng tìm hiểu
kĩ thêm ở phần 2.