Hồi giáo và chính trị liên minh châu âu (EU)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NGOẠI GIAO

HỌC VIỆN NGOẠI GIAO
------------------

TRẦN THỊ HƢƠNG

HỒI GIÁO VÀ CHÍNH TRỊ LIÊN MINH CHÂU ÂU (EU)

LUẬN ÁN TIẾN SĨ CHUYÊN NGÀNH QUAN HỆ QUỐC TẾ
MÃ SỐ: 62 31 02 06

Hà Nội - 2017


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NGOẠI GIAO

HỌC VIỆN NGOẠI GIAO
------------------

TRẦN THỊ HƢƠNG

HỒI GIÁO VÀ CHÍNH TRỊ LIÊN MINH CHÂU ÂU (EU)

Chuyên ngành: Quan hệ Quốc tế
Mã số: 62 31 02 06

LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGÀNH QUAN HỆ QUỐC TẾ

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC
PGS.TS. Vũ Dƣơng Huân

Hà Nội - 2017


LỜI CAM ĐOAN
T i xin

m o n

trong luận n
luận n l m i v

yl

ngu n g
h

ng

ng tr nh nghi n

r r ng

h nh x

trong ất

u ộ lập C

s li u n u

Nh ng k t luận kho h
ng tr nh kho h

n o kh

Nghiên cứu sinh

ThS. Trần Thị Hƣơng

ủ


LỜI CẢM ƠN
Để ho n th nh luận n ti n sĩ n y t i xin gửi lời ảm ơn h n th nh v s u
sắ t i PGS TS Vũ D ơng Hu n nguy n Gi m

H

vi n Ngoại gi o ng ời

thầy l n ã dẫn dắt t i trong su t qu tr nh l m luận n. T i v
nh ng ki n th

v sự s y m nghi n

u m thầy ã truyền lử

Ti p theo t i xin gửi lời ảm ơn s u sắ
nh t i

ặ

i tl

h ng v

ùng i t ơn

ho t i

n nh ng ng ời th n trong gi

on y u qu nh ng ng ời ã lu n

v i t i v tạo m i iều ki n ho t i theo uổi

m m kho h

ng h nh

trong su t thời

gi n vừ qu
V
thầy

Văn h

u i ùng t i xin ảm ơn h n th nh Phòng Đ o tạo S u Đại H
trong H

vi n Ngoại gi o

ng nghi p trong Kho Truyền th ng v

i ngoại ã giúp ỡ t i nhi t t nh trong su t thời gi n ho n th nh luận

án này.
Nghiên cứu sinh

ThS. Trần Thị Hƣơng


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1
CHƢƠNG 1: VẤN ĐỀ HỒI GIÁO TRONG CHÍNH TRỊ QUỐC TẾ VÀ
CHÍNH TRỊ EU HIỆN ĐẠI ..............................................................................19
1.1. Khái quát về Hồi giáo trên thế giới ........................................................19
1.1.1. Một s nhận th c về H i giáo .............................................................19
1.1.2. Cộng

ng H i giáo trên th gi i........................................................21

1.2. Vấn đề khủng bố Hồi giáo cực đoan trong chính trị quốc tế hiện đại 22
1.2.1. Chủ nghĩ khủng b H i giáo cự
122 T

o n..............................................22

ộng của chủ nghĩ khủng b H i giáo cự

o n

n chính trị

qu c t hi n ại .............................................................................................28
1.3. Khái quát về cộng đồng Hồi giáo tại EU ...............................................32
1.3.1. Cộng

ng H i giáo tại châu Âu.........................................................32

1.3.2. Cộng

ng H i giáo tại EU .................................................................33

1.4. Một số vấn đề Hồi giáo trong đời sống chính trị EU ............................38
1.4.1. Vấn ề hội nhập của cộng

ng H i giáo tại EU................................38

1.4.2. Vấn ề khủng b H i giáo cự

o n tại EU .......................................43

1.5. Tác động của vấn đề Hồi giáo đối với chính trị EU..............................47
1 5 1 Tr n ph ơng di n c k t cộng

ng ...................................................48

1.5 2 Tr n ph ơng di n thực hi n chủ nghĩ th tục ...................................52
1 5 3 Tr n ph ơng di n ảm bảo an ninh ....................................................55
1.5 4 Tr n ph ơng di n th y ổi h th ng chính trị ....................................57
Tiểu kết ............................................................................................................62
CHƢƠNG 2: BIỆN PHÁP EU GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ HỒI GIÁO TỪ
ĐẦU THẾ KỶ XXI ĐẾN NAY .........................................................................64
2.1. Chính sách của EU đối với vấn đề Hồi giáo ..........................................64


2.1.1. Chính sách củ EU

i v i vi c hội nhập của cộng

2.1.2. Chính sách củ EU

i v i vi c ch ng khủng b H i giáo cự

ng H i giáo ...64
o n 73

2.2. Thực tiễn EU giải quyết vấn đề Hồi giáo ...............................................79
2.2.1. Vi c triển khai chính sách hội nhập

i v i cộng

ng H i giáo.......79

2.2.2. Vi c triển khai chính sách ch ng khủng b H i giáo cự

o n .........85

2.3. Đánh giá quá trình EU giải quyết vấn đề Hồi giáo...............................92
2 3 1 Đ i v i vấn ề hội nhập của cộng

ng H i giáo...............................92

2 3 2 Đ i v i vấn ề ch ng chủ nghĩ khủng b H i giáo cự

o n .........104

Tiểu kết ..........................................................................................................113
CHƢƠNG 3: TRIỂN VỌNG EU GIẢI QUYẾT CÁC VẤN ĐỀ HỒI GIÁO
ĐẾN NĂM 2030 VÀ MỘT SỐ KHUYẾN NGHỊ .............................................116
3.1. Cơ sở dự báo...........................................................................................116
3.1.1. Sự phát triển của chủ nghĩ khủng b H i giáo cự

o n tr n th gi i ..116

3.1.2. Triển v ng giải quy t vấn ề khủng b H i giáo cự

o n tr n th gi i 118

3.1.3 Xu h

ng phát triển của cộng

ng H i giáo tại EU .......................119

3.1.4. Khả năng o n k t v th y ổi của EU sau Brexit ...........................121
3.1.5. Quá trình can dự củ EU v o

n

c H i giáo..............................123

3.2. Xu hƣớng tác động của vấn đề Hồi giáo đối với chính trị EU đến năm
2030 ................................................................................................................123
3.3. Triển vọng EU giải quyết vấn đề Hồi giáo đến năm 2030..................127
3 3 1 Đ i v i vi c hội nhập của cộng

ng H i giáo ................................127

3 3 2 Đ i v i vi c ch ng khủng b H i giáo cự

o n .............................133

3.4. Một số khuyến nghị đối với việc EU giải quyết vấn đề Hồi giáo .......139
Tiểu kết ..........................................................................................................145
KẾT LUẬN .......................................................................................................148
DANH MỤC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ ...........................151
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................152
PHỤ LỤC ..........................................................................................................165

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

STT

Từ viết
tắt

1

AfD

2

AIVD

3

4

Tên tiếng nƣớc ngoài
Alternative für Deutschland
Algemene Inlichtingen- en
Veiligheidsdienst

Tên tiếng Việt
Đảng Lự

h n d nh ho n

Đ

Cơ qu n T nh

oH L n

BFE

Beweissicherungs- und

Lự l ợng cảnh sát m i chuyên về

Plus

Festnahmeeinheit plus

ch ng khủng b củ Đ c

Bundesamt für

Cục Bảo v Hi n pháp Liên bang

Verfassungsschutz

Đ c

BfV

Bundesnachrichtendienst
5

BND

(Federal Intelligence

Cụ T nh

o Li n

ng Đ c

Service)
6

BREXIT British exit

United Kingdom) rời khỏi EU
Quy tắ

ơ ản hung về hội nhập

7

CBPs

8

CFCM

9

DIK

Deutsche Islam Konferenz

Hội nghị H i gi o Đ

10

EC

European Commission

Uỷ

n h u Âu

European Commission

Ủy

n h u Âu h ng lại phân

11

ECRI

Common Basic Principles

Vi c V ơng qu c Anh (The

Conseil Français du Culte

Musulman

against Racism and

ủ EU
Hội

ng H i gi o Ph p

i t hủng tộ v kh ng kho n

Intolerance

dung

12

EP

European Parliament

Nghị vi n h u Âu

13

EU

European Union

Liên minh châu Âu

EUIRV

15

FN

Front National

Đảng mặt trận d n tộ Ph p

16

GIA

Armed Islamic Group

Tổ h

17

GTAZ

Gemeinsames

Trung tâm Liên hợp ch ng khủng

Terrorismusabwehrzentrum

b củ Đ c

18

IS

19

JHA

20

NAHT

21

NAPI

22

OIC

23

OSCE

24

EU Internet Referral Unit

Cơ qu n huy n tr h về Internet

14

Islamic State

Justice and Home Affairs

của EU
vũ tr ng H i gi o

Tổ h

khủng

Nh n

H i

giáo tự x ng
ng T Ph p v Nội vụ của

Hội
EU

Network Against Harmful

Mạng l

i h ng lại hủ tụ truyền

Traditions

th ng

hại ủ EU

National Action Plan on

K hoạ h H nh ộng Qu

Integration

Hò nhập ủ Đ

Organisation of Islamic
Cooperation

gi về

Tổ ch c Hợp tác H i giáo

Organization for Security

Tổ ch c An ninh và Hợp tác châu

and Co-operation in Europe

Âu

Patriotische Europäer gegen

Tổ h

PEGIDA die Islamisierung des

y un

Abendlandes

h

“Nh ng ng ời h u Âu
h ng lại vi

H i gi o

ph ơng T y” tại Đ

25

PNR

Passenger Name Record

D li u t n h nh kh h ủ EU

26

UAE

United Arab Emirates

Tiểu v ơng qu

Arập th ng nhất


1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Từ ầu th kỷ XXI vấn ề H i gi o nổi l n một
trở th nh một trong nh ng vấn ề ph
to n ầu Nh ng vụ khủng
ự

o n ng y

h mạnh mẽ, ngày càng

tạp v kh giải quy t

ợ thự hi n ởi

ng tinh vi kh l ờng v m n rợ

tổ h

n ộng

nh ng vấn ề khác liên

ng H i gi o nh xung ột t n gi o sắ tộ

khủng hoảng di

tỵ nạn ũng

Vấn ề xung ột gi

ng tạo n n th h th

Châu Âu v i nh ng qu
ng phải

gi ph t triển

i di n một

hủ nghĩ ly kh i,

i v i n ninh th gi i

H i gi o v ph ơng T y thậm h òn

nh S muel Huntington ho rằng sẽ trở th nh trụ
hi n ại

nh n H i gi o

i ng ợ lại v i nh ng gi trị

văn minh v d n hủ ủ xã hội hi n ại B n ạnh
qu n

i v i n ninh

ợ một s h

h nh ủ qu n h qu

giả

t .

ại di n ho nh ng gi trị d n hủ

h trự di n v mạnh mẽ nhất

i v i vấn ề

H i gi o Hay nói cách khác, vấn ề H i gi o ã trở th nh một trong nh ng iểm
nóng trong ời s ng h ng ng y v l một trong nh ng vấn ề ấp
v i
ộng

n

EU Đ ng hú ý nhất l vấn ề khủng

n sự hi rẽ trong EU t

hủ nghĩ

ộng

H i gi o ự

n sự trỗi dậy ủ

i ngoại Ng ời d n EU vẫn òn

h ặt r
o n

i

ng tác

hủ nghĩ d n túy v

ng ho ng ởi nh ng vụ khủng

ẫm m u tại P ris Brussels Sto kholm trong năm 2016 -2017 v vẫn h
ngu i ngo i ký

về nh ng vụ khủng

nh ng năm tr

Cộng th m l n s ng di

trong nh ng năm gần
o n lại tấn

ở M drid London Copenh ghen
từ

n

H i gi o t i h u Âu

y v i s l ợng h ng tri u ng ời l m ho vấn ề H i gi o

thự sự ặt r một th h th
gi o ự

kh

i v i h nh trị h u Âu Tại s o khủng

ng v o EU – mảnh ất ủ tự do d n hủ

i v thịnh v ợng? Tại s o khắp EU lại dấy l n

H i

nh ẳng

hi u ng h nh trị kh

nh u

xung qu nh vấn ề H i gi o? Tại s o EU lại kh giải quy t vấn ề hội nhập ủ
ộng

ng H i gi o? Đ y h nh l lý do khi n ho vi

H i gi o tại EU trở n n

thi t

nghi n

u về vấn ề


2

Tìm hiểu s u hơn về EU thông qua
giáo tại khu vự thự
EU Đ y l nghi n
quyền lự

u có ý nghĩ thự t

ng h nh th nh; EU òn l

it

vấn ề H i

it

i v i Vi t N m khi EU l trung t m

v i trò to l n trong trật tự th gi i
qu n tr ng ủ Vi t N m ả

ph ơng; EU v Vi t N m ã ký Hi p ịnh Đ i t

di n (27/6/2012) v
5

EU giải quy t

hất l t m hiểu vấn ề li n k t triển v ng ph t triển ủ

h nh trị kinh t th gi i

ph ơng v

h th

ự

nh di n song

v Hợp t

to n

ã ký k t Hi p ịnh th ơng mại tự do; v hi n n y Vi t N m

hi n l ợ ở EU

Vấn ề H i gi o m EU

l T y B n Nh Anh Đ
ng phải

i di n còn

Ph p v Italia.
ý nghĩ th m khảo

i

v i vấn ề H i gi o ở ASEAN Hi n n y H i gi o l t n gi o l n nhất ở
ASEAN và l t n gi o h nh th
Hơn n

nguy ơ về khủng

ủ

n

H i gi o ự

Brun y In n xi v M l ixia.
o n ở khu vự n y li n tụ

o ộng ùng v i sự xuất hi n IS ở khu vự n y ã
V i qu n iểm nh tr n t

giả luận n lự

chính trị Liên minh châu Âu (EU)” ể nghi n
thi t vừ

ợ

ợ ghi nhận
h n ề t i “Hồi giáo và

u một vấn ề vừ

t nh ần

ý nghĩ thự tiễn v ý nghĩ kho h .

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
2.1. Công trình nghiên cứu ở nƣớc ngoài
2.1.1. Nghiên cứu về lịch sử, thực trạng của cộng đồng Hồi giáo tại EU bao
gồm các tài liệu sau:
C ng tr nh vi t về thự trạng ộng
s li u

ợ

r

ng H i gi o tại EU hủ y u dự tr n

ởi Trung t m nghi n

u PEW trong ản

o

o m ng

tên Tương lai của dân số Hồi giáo trên thế giới, tháng 1 năm 2011 [76]. Các
o

o về s u ng y ả

ợ

ung ấp từ năm 2011 Trung tâm này hỉ r rằng nh n hung m

d n s ở ộng
giả

ng n y vẫn

i vi t năm 2017 ũng tr h dẫn lại

tăng

o hơn ở EU. Đ y l t i li u qu n tr ng giúp t

i nh n tổng qu n về ộng

và nh n hủng h .

s li u ã

ng H i gi o tại EU d

ig

ộd ns h


3

Nhận xét về ộng

ng H i gi o tại EU, Zachary Shore (2005) trong bài

vi t “Li u ph ơng T y
ho rằng
xu th

y l “ ộng

n hò hoặ

gi nh

ủ ng ời H i gi o”

ng trung t nh” [18, tr. 1-15; 1-10]. H

i theo xu h

báo “An ninh h

ợ tr i tim v kh i
ng ự

o n Jocelyne Cesari (2009) trong bài

H i gi o tại h u Âu” [41, tr. p1-12] ã hỉ r

ủ ng ời H i gi o H l một phần trong tầng l p d
Houssain Kettani (2010), v i t

i ủ xã hội EU.

tr nh về t nh h nh H i gi o tại

khác nhau ở h u Âu Natasha T.Duncan (2011), t
nh ng ng ời nhập

giả

n

nh u

u nh ng t i li u tr n luận n k thừ nh ng k t quả nghi n

ủ EU s u hi n tr nh Th gi i

tr nh hung về thự trạng ộng

(3) ặ tr ng ơ ản ủ

ộng

ng H i gi o tại EU hi n nay;

ng H i gi o tại EU ( ộng

ng thiểu s ). Nh ng vấn ề m luận n ần nghi n
giải tại s o ộng

u

ng H i gi o tại EU gắn liền v i lị h sử ph t triển

i t l qu tr nh kh i phụ kinh t

th H i); (2)

ộng

tại H L n Đ

giải th h r nguy n nh n dẫn t i sự kh

nh sau: (1) Lị h sử ộng

v i

v

h u Âu” [45,

tr.171-195] ã ph n t h lị h sử thự trạng H i gi o nhập

ủ EU ( ặ

vùng

i vi t “Nhập

H i gi o: Ph n t h so s nh gi

Pháp và Anh song h

ặ tr ng nhập

phẩm “D n s H i gi o tại h u Âu: 1950-

2020” [61, tr.154-164] ã ung ấp

Khảo

thể ngả theo

ng H i gi o tại EU lại l “ ộng

ng thiểu s h y nhập

kh

uv l mr
ng ặ

tại s o ộng

một phần trong ời s ng h nh trị - xã hội EU v

ng nhập

thể t

v

ộng

o g m: lý

i t” kh ng gi ng
ng n y lại trở th nh

ộng mạnh mẽ

n

li n minh n y tr n m i ph ơng di n
2.1.2. Làm nền tảng cho việc nghiên cứu tác động của vấn đề hội nhập của
cộng đồng Hồi giáo tại EU đối với đời sống chính trị EU có các tác phẩm như:
Công trình Hồi giáo tại Liên minh châu Âu: phân biệt và bài Hồi giáo [46,
tr.44-106] của Trung tâm Quản lý Phân bi t chủng tộc và Bài ngoại của châu Âu
(2006) ã n u l n thực trạng bị phân bi t tại nơi l m vi

tr ờng h

v nơi

trú củ ng ời H i giáo, làn sóng bài H i giáo (Islamophobia) tại một s n

c và


4

các sáng ki n chính th c nhằm hội nhập ng ời H i giáo và giảm hi n t ợng
Islamophobia. Đ y là công trình nghiên c u công phu, cho thấy sau nh ng vụ
khủng b năm 2004 v 2005 ộng
bị kỳ thị, song nghiên c u n y h

ng H i giáo là một trong nh ng
ph n t h nh ng kỳ thị

ng H i gi o nh th nào và sẽ t

vi c hội nhập của cộng

i t ợng

sẽ ảnh h ởng t i
ộng

n sự ổn ịnh

của EU ra sao.
Reuven Amitai & Amikam Nachmani (2007) trong cu n Hồi giáo ở châu Âu:
nghiên cứu các trường hợp, so sánh và nhận định chung [32, tr.8] ã
nhận xét sâu sắc về tình hình hội nhập cộng
Âu d ờng nh

h

ng H i giáo nhập

r nh ng

nh s u: “Ch u

o giờ thật sự khoan dung v i ng ời nhập

N

ã

một

thời kỳ lịch sử lâu dài thi u thi n cảm v i nh ng ng ời không phải l ng ời châu
Âu Hơn n a, nh ng ng ời nhập
tr ng ủa chủ nghĩ
ũng kh ng

văn h

H i gi o kh ng
h y hủ nghĩ

n từ nh ng n

ặc

c có c

nguy n về t n gi o v văn h

truyền th ng về vi c thực hành dân chủ. Vì vậy iều n y ã tạo nên

nh ng hiểu nhầm li n văn h

v nh ng ăng thẳng ng y n y”. Nhận ịnh này cho

thấy sự khác bi t về giá trị là nguyên nhân của vi c hội nhập kh khăn ủa cộng
ng H i giáo.
Andreas Zick (2011), chủ biên cu n sách Thiếu khoan dung, Thành kiến và

Phân biệt đối xử [91, tr.105-123], ã ph n t h th i ộ ch ng H i giáo và cách mà các
n c châu Âu giải quy t vấn
(integr tion) h i l

ề n y th ờng là ba cách. Một là, hội nhập

ng hóa (assimilation), ba là tách bi t (separation). Kristin

Archick (2011) trong t

phẩm Hồi giáo tại châu Âu: Thúc đẩy hội nhập và

chống lại Chủ nghĩa cực đoan [35, tr.6] ũng nhận thấy nh ng ất ập trong
h nh s h hội nhập ủ một s n
th nh v i “ h nh s h
gần nh

ỏ qu vi

EU Theo Kristin Ar hi k h nh vi

ng h ” dù kh ng h nh th

phải t n tr ng sự kh

trung

ng kh i m Ph p ã

i t Miet Lamberts v

t

giả

khác (2013) trong báo cáo Chủ nghĩa phân biệt chủng tộc và Chủ nghĩa phân biệt
đối xử tại nơi làm việc ở châu Âu [11] ghi lại nhận xét ủ một s ng ời tại Ph p
“Cộng

ng H i gi o

ợ mi u tả gi ng nh một nh m ị t h i t khỏi xã hội


5

H l g nh nặng n u kh ng mu n n i l m i e d
Nh ng

ng tr nh n y ều ho thấy dù kh ng

theo t t ởng “ ng h ” trong vi
H i gi o Tuy nhi n

iv in

Ph p” (tr 10)

ng kh i nh ng

n

giải quy t vấn ề hội nhập ủ

EU vẫn
ộng

t i li u n y thi u nh ng luận giải tại s o các n

theo t t ởng n y v h lụy kh ng mong mu n

ng

EU lại

i v i ti n tr nh nhất thể h

h u

Âu là gì.
Paul Gallis (2005), tác giả bài báo cáo Hồi giáo ở châu Âu: Chính sách hội
nhập ở một số nước [54, tr.10-44] ã ph n t h 3 tr ờng hợp hội nhập cộng

ng

H i giáo ở Ph p Đ c và Tây Ban Nha. Tác giả chỉ ra vi c hội nhập cộng

ng

H i giáo dự tr n qu n iểm và giá trị của từng n

c. Jonathan Laurence &

Philippa Strum (2008) trong bài vi t Các Chính phủ và các cộng đồng Hồi giáo
ở phương Tây: Mỹ, Anh, Pháp và Đức [66, tr.15], ã ề cập
ng H i giáo ở

cộng

dân của mỗi n

n

n vi c hội nhập

c nh Mỹ Anh Ph p v Đ c. Chính phủ và công

ều có bi n ph p v th i ộ kh

nh u

i v i cộng

ng H i

giáo nhất là sau hàng loạt vụ khủng b ở châu Âu sau sự ki n 11/9.
Christine Schirrmacher (2008), tác giả bài “Nhập

H i gi o

n châu Âu –

Thách th c cho xã hội châu Âu – Vấn ề nhân quyền – Vấn ề an ninh – Tình hình
hi n nay” [84, tr.3-14], ã n u l n sự ph c tạp của cộng
khi cộng

ng H i giáo tại châu Âu

ng này thách th c các giá trị về nhân quyền và thách th c an ninh của

châu Âu. Nhóm tài li u này cho thấy mỗi chính phủ có nh ng bi n pháp khác nhau
i v i vi c hội nhập kh khăn ủa cộng
ũng h

nh gi th nh

Một s

i

l s h văn ản

ng H i giáo. Song nh ng tài li u này

ng hạn ch của các bi n pháp này.

o l ngu n t i li u th m khảo ổ sung
ợ EU sử dụng

o g m:

i

n ạnh nh ng t i li u

o “Tr o l u văn h

và tôn

gi o ủ nền văn minh thời ại ng y n y” [26, tr.8] ủ Adnan Muhammad
Zarzup (2001) T
nhập
h m

giả ho rằng vi

ị ẩy r ngo i xã hội l do h nh s h

v hội nhập ủ EU ng y từ ầu ã kh ng hú tr ng vi
hỉ oi h l

hội nhập ủ

ng d n kh h mời h t thời hạn l o ộng l trở về n


6

Petr Igrevich Kasatkin ed (2013), t
vụ kh

giả

i vi t “Nhập

H i gi o – Nhi m

ho EU” [61, tr.469-473] phân tích ảnh h ởng ủ ng ời nhập

iv i

n

EU ặ

i tl

n

Anh Ph p Đ

v

H i gi o

h th

chính

phủ ã giải quy t vấn ề n y nh th n o T

giả hỉ r rằng hủ nghĩ

hóa dẫn t i sự x rời xã hội sở tại ủ

ng H i gi o ti p i n văn h

kh ng thể th nh

ng n u kh ng

giả n y ph n t h h nh s h
ản ể giúp ộng
ợ t

sẽ

ợ thự hi n ởi h i ph (tr.472). Nh ng t

văn h

ng

ợ EU sử dụng nh

ng ụ ơ

ng H i gi o hội nhập s u hơn v o xã hội hủ ạo C

hỉ r sự “v nh” gi

r

ộng

văn

t

giả

lý thuy t v thự tiễn thự thi h nh s h n y song h

hỉ

ộng ti u ự

ủ

h nh s h

văn h

khi p dụng

i v i ộng

ng H i gi o
Tóm lại,

i v i vi c hội nhập kh khăn của cộng

ng H i giáo tại EU,

cách ti p cận của các h c giả chủ y u nêu thực trạng của cuộc s ng ng ời H i
giáo tại h u Âu th ờng chịu nhiều ịnh ki n xã hội, bị phân bi t

i xử và nêu

cách mà EU giải quy t vấn ề này. Có thể thấy, các công trình nghiên c u h
n u

ợc t

ộng của vi c hội nhập của cộng

ng H i gi o

i v i quá trình

nhất thể hóa của EU. Đ y l khoảng tr ng cần nghiên c u.
2.1.3. Về thực trạng và nguyên nhân của chủ nghĩa khủng bố Hồi giáo cực
đoan tại EU gồm các tác giả đề cập tới như sau:
Samir Amgh r (2007) hủ i n u n sách Những thách thức của Hồi giáo
châu Âu đối với chính sách công và xã hội [31, tr. 52 - 55] ã i
qu n tr ng rằng: “Chủ nghĩ H i gi o ự
qu h nh ộng ự
ảm gi
ủ

n một k t luận

o n l một tr o l u ủ gi i trẻ Th ng

o n h mu n khẳng ịnh ản th n Kh ng

khủng

nh kh ng t n tại”. Olivier Roy và Samir Amgh r (2009)

ng t

h
giả

ng tr nh Xung đột tôn giáo thiểu số ở châu Âu - Các loại hình cực đoan trong

cộng đồng Hồi giáo ở châu Âu [83, tr.11,50] hỉ r ngu n g
ăng thẳng xã hội v xung ột ạo lự trong xã hội h u Âu
nh m thiểu s H i gi o g y n n Theo nh m t

giả vi

ơ ản nhất ủ
ơng ại là do

h u Âu phải qu n t m


7

n qu tr nh ự
o n

o nh

ủ H i gi o ở lụ

thể ti n h nh

H i gi o nhập

h nh ộng khủng

qu tr nh ự

o nh

t

hủ nghĩ H i gi o ự

ũng nh

h

thứ hai th h th h i ủ ng ời

sẽ l mảnh ất m u mỡ ho vi

. Tuy nhiên, nh m t i li u n y lại h

ộng ủ

ị l do: thứ nhất nh ng kẻ ự

hỉ r

tuyển dụng nh ng kẻ khủng
u l nguy n nh n h nh dẫn t i

ủ một s th nh ni n H i gi o v
o n

h

i s u ph n t h

n ti n tr nh nhất thể h

ph n t h diễn i n ủ qu tr nh ự

o n v khủng

ủ EU,
ủ th nh

ni n H i gi o trong thời gi n t i.
Alexander R Alixiev (2011) v i t

phẩm Những sắc thái của chủ nghĩa

cực đoan: Nguy cơ của Hồi giáo cực đoan đối với phương Tây và thế giới Hồi
giáo [28, tr.58, 59] ã
ự

một s

ng g p ho vi

ti p ận v lý giải H i gi o

o n ở h u Âu Trong h ơng VI từ tr ng 46-65

H i gi o ở h u Âu
ng ề ập

nh m H i gi o ự

l

o nh

ng d n n

n hủ nghĩ

o n ti u iểu; v trong h ơng IX

n nh ng hoạt ộng h nh trị h ng lại H i gi o ự

Theo ng qu tr nh ự

ng ời nhập

ng ề ập

ở h u Âu l do h nh s h ủ

o n ủ EU
h u Âu hỉ oi

ngo i (tr.59). Lorenzo Vidino (2011) t

giả ủ

u n sách Tổ chức Anh em Hồi giáo ở phương Tây: Tiến trình hình thành và chính
sách của phương Tây – Một số tiến triển trong hoạt động cực đoan và bạo lực chính
trị [88, tr.15-16] ã i s u ph n t h h i lu ng qu n iểm kh
nh em H i gi o ở h u Âu Nh m nghi n
ự

u n y ph n t h

o n iển h nh tại EU mụ ti u t n hỉ v

ũng h

ph n t h ảnh h ởng ủ nh ng tổ h

trong nh ng nơi m
Một s nghi n

húng
u kh

ầu ủ Trung t m nghi n

nh u

h th
ny

i v i Tổ h

tổ h

H i gi o

húng hoạt ộng song

n ời s ng h nh trị - xã hội

ng hoạt ộng t h ự .
gi trị th m khảo
u PEW (2011)

o g m: Dự n về th i ộ to n

huy n ề m ng t n Những quan

ngại chung về chủ nghĩa cực đoan Hồi giáo – Căng thẳng gia tăng giữa Hồi giáo
và phương Tây [81, tr.31-32]. T i li u ề ập

n ăng thẳng d i dẳng gi

gi o v Ph ơng T y nh ng rạn n t trong qu n h gi

H i

húng H i gi o v


8

ph ơng T y nh n nhận nh u nh th n o v

u i ùng l

hủ nghĩ

ự

o nH i

giáo. N i về nguy ơ H i gi o Carolyn M.Warner and Manfred W.wenner
(2006)

ng t

giả

i vi t “T n gi o v C

tổ h

h nh trị H i gi o tại h u

Âu” nhận ịnh: kh ng thể kh ng thừ nhận ng ời H i gi o ã ảnh h ởng l n
h nh s h v

h nh trị h u Âu v Mỹ Một s ng ời trong h

th nh lập một nh n

H i gi o Tất nhi n, x y dựng một xã hội H i gi o

nghĩ l nắm lấy quyền lự
nh ng t nhất ng ời t
kh i th

h nh trị Mặ dầu hi n tại iều n y vẫn òn x x i
thể dự

m i qu n h xung ột gi

sẽ s m p ảo
nh úng thự t

th lự kh

hất

o

ợ [89, tr.457]. Nhóm công trình này

H i gi o v ph ơng T y nguy ơ H i gi o

tại EU Mặ dù nh ng

hịu ảnh h ởng ủ h

t i li u th m khảo ổ sung
thấu thự

ng hủ tr ơng

nh gi n y h

phản

thuy t Huntington song ũng l ngu n

h ti p ận

hiều ho luận n giúp t

vấn ề H i gi o tại EU ã v

giả nh n

ng ặt r nh ng th h th

g

i v i EU
Tựu hung lại khảo

u các

ng tr nh vi t về khủng

H i gi o ự

o n

tại EU ho thấy các

ng tr nh n y thi n về m tả thự trạng và các nguyên nhân

dẫn t i qu tr nh ự

o nh

ộng ủ
nghi n

ủ th nh ni n H i gi o tại EU mà ít phân tích tác

húng t i ti n tr nh nhất thể h

ủ EU. Đ y l khoảng tr ng ần

u

2.1.4. Nghiên cứu về cộng đồng Hồi giáo và thể chế thế tục tại EU bao gồm
các công trình tiêu biểu sau:
Thứ nhất, l nh m

ng tr nh vi t về

th nh

ờng H i gi o – nơi sinh

hoạt t n gi o thi ng li ng ủ ng ời H i gi o tại EU v nh ng v
nguy n tắ th tụ
hi n di n ủ

hạm v i

ủ EU Vi t về nh ng qu n ngại h nh trị - xã hội
th nh

Allivie V o năm 2009 h

i v i sự

ờng H i gi o tại EU kh ng thể kh ng nhắ t i Stef no
giả n y ho r

ời u n sách Những xung đột về

thánh đường Hồi giáo ở châu Âu: vấn đề chính sách và xu hướng [30, tr.60].
Cu n s h ph n t h nh ng xung ột li n qu n

n th nh

ờng H i gi o v


9

nghĩ tr ng H i gi o Allivie hỉ r
phản

i (tr.60). S u

ãr

ặn kẽ lý do tại s o

Stef no Allievi khi hợp t

v i Ethnobarometer (2010)

ời công trình Những thánh đường Hồi giáo ở châu Âu – Tại sao giải pháp

lại trở thành vấn đề [29]. C ng tr nh ề ập
ờng H i gi o ở hầu h t
gi

ng d n h u Âu lại

n

n

vấn ề li n qu n

h u Âu Vấn ề

thể l : m u thuẫn

tự do t n gi o v sự hấp thuận ủ xã hội; ăn khoăn gi

x m nhập ủ ngoại l i Đ y l nh ng k t quả nghi n
giải s u sắ hơn sự v

hạm gi

nơi ầu nguy n v v i trò ủ
t

h i ộng

nh ng luật l

h

từng

ng ủ h i t n gi o kh

ộng ủ vấn ề H i gi o

tr

hội nhập h y sự

u giúp ho luận n diễn

nguy n tắ th tụ trong sự v

giả sẽ kh i qu t n n nh ng t

n th nh

ủ EU v

nh u tại

hạm

Từ

i v i vi

ềr

ã ẩy EU v o nh ng uộ tr nh

ãi h nh trị ăng thẳng nh th n o
Thứ hai, l nh m t

phẩm vi t về tr ng phụ

nhóm t i li u này, kh ng thể kh ng kể t i

ủ ng ời H i gi o. Trong

i vi t “Tr nh luận về mạng he mặt

ở h u Âu” [86, tr.89-99] ủ Viviane Teitelbaum (2011). T
sắ

vấn ề g y tr nh ãi khắp h u Âu

l tr ng phụ

giả phân tích sâu
ủ phụ n H i gi o

o g m khăm trùm ầu khăn he mặt khăn trùm k n ng ời
nh

n h n Nhiều

h nh trị oi nh ng tr ng phụ n y l dấu hi u ủ H i gi o h nh trị h y hủ

nghĩ

h nh th ng Chúng

châu Âu v ng y

ảnh h ởng

ng lo ngại

n sự gắn k t ủ xã hội

ng trở th nh m i qu n t m h nh trị

Các công trình n y ều ho thấy một thự t l vấn ề tr ng phụ
H i gi o v vi

x y dựng h y duy tr

nh ng m i qu n t m ủ
ộng hạm

n

n ov

mụ

h nh trị gi v

ủ

ờng H i gi o l một trong
ả xã hội h u Âu ởi húng

vấn ề nh tự do ng n luận tự do t n gi o nguy n tắ th

tụ – nh ng gi trị
v o

th nh

ủ ng ời

t l i ủ văn h

h u Âu Tuy nhi n húng ã ị sử dụng

h h nh trị h y húng ị hi ph i ởi

n l ợt n t

ợ ph n t h một

ộng lại
h s u sắ

n

xu h

h nh trị gi nh th

ng h nh trị nh th n o th

h


10

2.1.5. Làm cơ sở để nghiên cứu tác động của vấn đề Hồi giáo đối với sự ủng
hộ của cử tri đối với các đảng phái chính trị EU bao gồm các công trình:
T

phẩm Thách thức Hồi giáo: Chính trị và tôn giáo tại Tây Âu [63] ủ

Kl usen Jytte (2005) ã có nhiều tr ng vi t về sự l n mạnh ủ

ảng

h u một phần l do “khuy h tr ơng”

phẩm n y

r

ời trong

“th h th

i ảnh hủ nghĩ H i gi o ự

vự do nh ng vụ tấn

ng khủng

H i gi o” T

o n

ng l vấn ề n ng ủ khu

ẫm m u tại London (2005) và Madrid

(2004) C ng tr nh nh một h i hu ng gi ng l n ể ảnh
ủ

ảng

ề khủng

nh h u n u nh
phẩm tr n h ng loạt

u phong phú

nghiên

h nh phủ

ủ nh ng kẻ H i gi o ự

S ut

nh

o về sự l n mạnh

nh tả kh ng giải quy t

ợ vấn

o n
h

giả ã ho r

ời nh ng

hiều hơn về hủ nghĩ khủng

ng tr nh

H i gi o và các

ảng ph i h nh trị EU. Brug Wouter v n der (2005) v i công trình “Tại s o
một s

ảng h ng nhập

h nh h i
v it

lại thất ại trong khi ảng kh

ng: m

hỗ trợ tổng tuyển ử” [39, tr. 537-573]; Carter, Elisabeth (2005)

phẩm “Đảng ự h u ở T y Âu: Th nh

M tt (2003) v i
ử ủ

lại th nh

i vi t “Giải th h nh ng kh

ng h y thất ại” [40], Golder,
i t trong th nh

ng trong ầu

Đảng ự h u tại T y Âu” [56]; H ns Georg Betz (2003) t

vi t “B i ngoại h nh trị ản sắ v

giả

i

hủ nghĩ d n túy loại trừ tại T y Âu” [37];

Gi son R hel K y (2002) v i u n sách Sự phát triển của các Đảng chống
nhập cư tại Tây Âu [55, tr.48-64] ều hỉ r rằng một trong nh ng nguy n nh n
dẫn

n vi

gặt h i

ự h u l do h
qu n

n ộng

ã lợi dụng t t

ể tăng

ng trong

vấn ề nhập

ng H i gi o. Song

nh n khi n ho
hi u th

ợ nhiều th nh

nghi n

uộ
v

ầu ử ủ

ảng

vấn ề khủng

li n

un y h

lý giải nguy n

ảng ự h u lợi dụng hủ nghĩ H i gi o ự
ờng s

mạnh v quyền lự

ũng h

o n nh một

hỉ r

v ng ủ nh ng ảng n y trong thời gi n t i khi hủ nghĩ H i gi o
sẽ ti p tụ l n mạnh

ợ triển
ợ

ho l


11

Vi t về thự tiễn
th n o

t

ảng

nh h u tập kh i th

vấn ề H i gi o nh

giả nh Nora Langenbacher, Britta Schellenberg (2011) v i

công trình Liệu châu Âu có đang trên con đường “đúng”? chủ nghĩa cực đoan
cánh hữu và chủ nghĩa dân túy cánh hữu tại châu Âu [65]. Nhóm t
rằng một trong

nguy n nh n dẫn t i sự ph t triển ủ

khắp h u Âu l h
t một s

ã tận dụng t t

ảng

giả cho

nh h u tr n

vấn ề H i giáo (tr.15-tr.16). Tr n thự

ảng ảnh h u tại Ph p v Đ

ã tổ h

nh ng hi n dị h nhằm v o

một s nhu ầu ơ ản ủ ng ời H i gi o nh nhu ầu x y dựng th nh
ng thời nhấn mạnh

n vi

phải hi sẻ phú lợi xã hội v i ộng

Heiner Bielefeldt (2012) trong
h th

thú

ảng

ẩy qu n iểm

nh h u nhận

i vi t “Sự nổi l n ủ

ờng

ng n y

ảng h nh trị theo

i H i gi o” [38, tr.15-18] nhấn mạnh rằng vi

ợ sự ủng hộ l n ở

n

nh Ph p Áo Italia, Hà

L n Thụy Điển l do

ảng n y

Âu”, “ uộ

nền văn minh” ủ một s ng ời d n h u Âu và liên

tụ

hi n gi

r

nh trúng t m lý lo ngại “H i gi o h

h ơng tr nh ể thu hút sự hú ý ủ

h u

ng luận h u Âu v o

vấn ề H i giáo.
Khảo s t
s u: (1)

ảng

ng tr nh tr n t

giả luận n k thừ

nh h u tại EU

ng ng y nhận

k t quả nghi n

ợ sự ủng hộ rộng rãi ủ

ng d n tại khu vự n y Một trong nh ng nguy n nh n
sự ủng hộ l do h
lo ngại về di
tr h v

ã tận dụng t t

v khủng

ng k h

ủ h tại nơi

vi

ử tri; (2)

h th

vấn ề H i gi o nh vấn ề
giả sẽ nghi n

ng ủ

xử lý v ti p ận v i

ảng

quy t tri t ể thậm h ng y một ph

ủ nh ng kẻ H i gi o ự

o n

r nh ng ki n giải
ảng

nh tả trong

ng thời l m r triển v ng ủ

vấn ề H i gi o tại EU kh
tạp hơn

hỉ

ng kh i ặ tr ng t n gi o

u v l m r th m l

vấn ề H i gi o

ợ

nh trúng t m lý

ảng n y thự hi n l

nh h u v sự thất ại ủ

ảng n y trong thời gi n t i khi m

ảng n y nhận

vấn ề H i gi o tại EU

ng ộng vấn ề khủng

Nh ng vấn ề m t
ho sự th nh

ủ

u

thể giải


12

2.2. Công trình nghiên cứu ở trong nƣớc
Hi n n y vi

nghi n

u s u về

t

ộng ủ vấn ề H i gi o

h nh trị EU d ờng nh vẫn l một khoảng tr ng trong
Đề ập t i vấn ề n y hi n m i

nghi n

nh nghi n

iv i

u trong n

u Nguyễn Văn Dũng

(2012) v i u n s h Tôn giáo với đời sống chính trị - xã hội ở một số nước trên
thế giới. Ông hỉ d nh một s tr ng vi t về H i gi o v i ời s ng h nh trị - xã hội
T y Âu Trong

hủ y u ph n t h ạo luật ấm

iểu tr ng t n gi o ở nơi

ng ộng (phần l n nhằm v o ng ời H i giáo) ủ một s n
Tây Ban Nha m
H i gi o

h

ph n t h to n di n v h th ng

gi trị th m khảo ho vi
gi o tại
nghi n

t

ộng ủ vấn ề

quý

u về H i gi o

i v i h nh trị EU

Ngoài ra, luận n ũng h
nghi n

nh Ph p Bỉ

hỏi

ợ nhiều ki n th

nghi n

u H i gi o tại EU từ

u về H i gi o tại Vi t N m từ g
khu vự kh

ng tr nh

ộ t n gi o hoặ nghi n

tr n th gi i Cụ thể luận n sử dụng

u về H i
k t quả

u về lị h sử h nh th nh v ph t triển ủ H i gi o thự trạng ủ H i

gi o tr n th gi i ủ

t

giả nh Hoàng Tâm Xuyên (1999) – Mười tôn giáo

lớn trên thế giới [25], Nguyễn Hi n L (2013) - Bán đảo Ả rập – Thảm kịch Hồi
giáo và Dầu lửa [11], Nguyễn Ph ơng M i (2014) – Con đường Hồi giáo [12],
Đỗ Thị Mai Hạnh – Bản chất và nguồn luật của Hồi giáo [5];

k t quả nghi n

u về hủ nghĩ H i gi o v i trò ủ H i gi o trong ời s ng h nh trị - xã hội
ủ một s n

v khu vự tr n th gi i ủ

t

giả nh Ng Văn Do nh

(2013) - Hồi giáo với đời sống chính trị Đông Nam Á [3]; Phạm Thị Vinh (2007)
- Một số vấn đề về xung đột sắc tộc và tôn giáo ở Đông Nam Á [24], Đỗ Qu ng
H ng (2014) - Chính sách tôn giáo và Nhà nước pháp quyền [7], Nguyễn Ch
Tình (2007) - Số phận các nền văn minh và thế giới ngày nay [20], L ơng Thị
Thu H ờng (2013) - Islamism trong bối cảnh toàn cầu hóa [9] Phạm Th i Vi t
(2006) – Toàn cầu hóa những biến đổi lớn trong đời sống chính trị quốc tế và
văn hóa [23], L Th nh B nh v Đỗ Th nh Hải (2012) – Tôn giáo và quan hệ
quốc tế [2]. Đặ

iểm ủ

ộng

ng H i gi o tr n th gi i qu n h gi

H i


13

gi o v ph ơng T y v nh ng dạng th
t i trong

t i li u n y giúp t

m i ủ H i gi o ự

giả ủng

th m ki n th

o n

ợ

ề ập

nền tảng ể hoàn

thi n luận án.
2.3. Nhận xét
Khảo

u

ng tr nh nghi n

tài li u ều qu n t m t i
qu tr nh ự

o nh

uởn

H i gi o tại EU; H i gi o v
vấn ề nhập

vấn ề khủng

ạo

; H i gi o v vấn ề hội nhập N u

t m một t i li u huy n s u ph n t h về t

ộng ủ vấn ề H i gi o

trị EU qu tr nh giải quy t v k t quả ạt
h

thể thấy hầu h t

vấn ề nh : H i gi o v sự ph n i t th nh ki n;

loạn tại EU; H i gi o v

nh

ngo i

ợ

n h nh

ủ EU về vấn ề n y th gần

một t i li u huy n s u v h th ng nào.

Đ i v i công trình nghiên c u trong n

c, một s h c giả, nhà nghiên c u

m i chỉ chú tr ng

n biểu tr ng t n gi o ủa cộng

ng này trong ời s ng

công cộng một s n

c Tây Âu nh Ph p Bỉ Đ c và Tây Ban Nha. Vấn ề H i

gi o trong ời s ng chính trị EU d ờng nh vẫn còn bỏ ngỏ.
Từ ầu th kỷ XXI

nn y t

ng trở n n mạnh mẽ hơn
giờ ng ời t thấy tại EU sự

ộng ủ vấn ề H i gi o

ần nh ng nghi n
k t gi

ộng

n h nh trị EU

u huy n s u hơn Ch
ng ản ị v i ộng

gi o lại ị hi rẽ nh hi n nay; t t ởng d n hủ lại ị th h th
t n gi o l n

n vậy; sự nổi l n ủ

ảo ng ợ nh hi n n y v
lại m ảnh EU

ng m khủng

n vậy EU ã v

ng l m g

Li u trong thời gi n t i nh ng vấn ề n y
tụ

ặt r nhiều th h th

nổi ộm tại EU

ần

ng H i

ởi s

ảng ự h u nh một xu h

o
mạnh

ng kh

ủ nh ng kẻ H i gi o ự

o n

ể giải quy t nh ng vấn ề tr n
ợ giải quy t hi u quả h y ti p

l n hơn ho EU? Đ y ều l nh ng vấn ề h nh trị
nh ng nghi n

u ắt kịp v

p ng Luận n sẽ g p

phần l m r nh ng vấn ề n y
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu: l m r

t

ộng ủ vấn ề H i gi o

ti n tr nh nhất thể h a châu Âu qu tr nh giải quy t v k t quả ạt

ợ

iv i
ủ EU


14

về vấn ề n y từ ầu th kỷ XXI

n n y từ

triển v ng EU giải quy t vấn ề n y

r

th gi i và tại

n

EU

ng thời làm rõ t

quy t vấn ề hội nhập ủ

ộng

ộng ủ vấn ề H i gi o

ợ

i v i h nh trị EU
vấn ề H i gi o

h th

i

EU giải

ủ EU về vấn ề n y hủ y u l giải

ng H i gi o v vấn ề khủng

o n tại EU Ba là, phân tích xu h

giải quy t

u tr n luận n ề

n n y. Hai là, phân tích

quy t vấn ề H i gi o v k t quả ạt

H i gi o

h nghi n

u s u: Một là, ph n t h vấn ề H i gi o nổi ộm tr n

v i h nh trị EU từ ầu th kỷ XXI

H i gi o ự

o ho

n năm 2030.

Nhiệm vụ nghiên cứu: ể thự hi n mụ
ra ba nhi m vụ nghi n

ợ nh ng dự

ng t

n năm 2030, tr n ơ sở

ủ nh ng kẻ

ộng ủ
dự

vấn ề

o triển v ng EU

n năm 2030.

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
D

i tên Hồi giáo và Chính trị EU, luận án gi i hạn

i t ợng và phạm vi

nghiên c u nh s u:
Đối tượng nghiên cứu của luận án là: Vấn ề H i giáo trong chính trị EU.
Luận n i s u phân tích vấn ề của cộng
nhiều thế hệ tại EU. Vấn ề của cộng

ng H i giáo tại EU ã định cư qua

ng H i giáo m i nhập

v o EU (nhất là

s u năm 2014) kh ng phải là tr ng tâm nghiên c u của luận án bởi hi n nay EU
h

r s li u th ng kê chính th c nào về danh tính tôn giáo của nh ng ng ời

n từ

n

c H i gi o ũng nh tài li u về vấn ề hội nhập của cộng

hay chủ nghĩ khủng b xuất hi n trong cộng

ng này.

Thời gian nghiên cứu: vấn ề H i gi o trở n n thự sự
từ ầu th kỷ XXI
H i gi o ự
hung v
nghi n
c này

thi t v i EU l

n n y nhất l s u sự ki n 11/9 kh i ni m “ hủ nghĩ khủng

o n” ã ặt t n gi o n y v o sự hú ý ặ

ủ EU n i ri ng V vậy t

giả lự

i t ủ th gi i n i

h n khoảng thời gi n n y ể

u vấn ề H i gi o tại EU

Không gian nghiên cứu:
n

ng này

ợ lự

ủ EU; h i n
iểu nhất trong vi

n

c thuộ EU

h n ph n t h do h i n
s l ợng ng ời H i gi o
giải quy t

ợ

ặc bi t l Ph p v Đ c. Hai
oi l h i trụ ột qu n tr ng

ng nhất EU v l h i n

vấn ề H i gi o

tiểu


15

Nội dung nghiên cứu: Luận án tập trung phân tích hai vấn ề nổi cộm, thời sự

nhất của cộng

ng H i giáo tại EU hi n nay là vấn đề hội nhập và vấn đề khủng bố

của những kẻ Hồi giáo cực đoan. Qu

l mr t

ộng của vấn ề H i gi o

v i quá trình nhất thể hóa châu Âu, qu tr nh giải quy t v k t quả ạt
EU về vấn ề n y từ
ề H i gi o

r

ợ nh ng dự

n năm 2030 ủ EU Do cộng

EU nên vấn ề nhập
nh ng năm 50

li n qu n

ng n y ã ịnh

nhiều th h tại

phần “lỏng lẻo” v o

c không còn là vấn ề nóng, do

vậy không phải là tr ng tâm nghiên c u của luận án. Luận án phân tích ặ
nhập

ủa cộng

ng này d

nhập và quá trình cự

o nh

ig

ủ

o ho triển v ng giải quy t vấn

n chính sách nhập

n nh ng năm 80 ủa th kỷ tr

ợ

i

ộ là nhân t ảnh h ởng l n

iểm

n ti n trình hội

ủ ng ời H i giáo tại EU.

Do chính trị EU là một khái ni m rộng (bao g m thể ch , hi n pháp, quyền
lự …) nên luận án tập trung làm r t

ộng của vấn ề H i gi o

trình nhất thể hóa của EU trên b n ph ơng di n: làm chia rẽ cộng

i v i quá
ng trong xã

hội EU; thách th c vi c thực hi n chủ nghĩ th tục; thách th c an ninh xã hội và
góp phần tạo khủng hoảng h th ng chính trị. Luận án cho rằng vấn ề H i giáo
tại EU có cả t

ộng tích cực và tiêu cự

i v i ời s ng chính trị EU. Tuy

nhiên, luận án nhấn mạnh tác động tiêu cực là chủ yếu, bởi qu
thách th c của vấn ề H i giáo

m i làm rõ

i v i chính trị EU hi n nay.

5. Phƣơng pháp nghiên cứu
hương pháp luận ủ luận n

ợ h nh th nh tr n các ơ sở nh s u:

Chủ nghĩa Marx – Lenin nhất l chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa
duy vật lịch sử. Đ y l th gi i qu n v ph ơng ph p luận nghi n
h nh trị xã hội trong

vấn ề H i gi o v

u

vấn ề

h nh trị EU

uan điểm của Marx, F Engels, Lenin và tư tưởng Hồ Chí Minh về tôn
giáo: Luận án vận dụng qu n iểm n y ể luận giải các vấn ề tôn giáo của cộng
ng H i gi o

ặc bi t là phân tích vấn ề kinh t ( ơ sở hạ tầng)

n ời s ng tinh thần

ặc bi t là sự h nh th nh t t ởng cự

ng H i giáo tại EU (ki n trú th ợng tầng).

ng t

ộng

o n trong ộng


16

uan điểm của Đảng và Nhà nước về các vấn đề tôn giáo: Nh n

Cộng

hò Xã hội Chủ nghĩ Vi t N m ã quy ịnh về quyền tự do t n ng ỡng t n gi o
từ Hi n ph p năm 1946, 1959, 1980, 1992 và gần

y l Nghị ịnh 92/2012/NĐ-

CP. Nh ng tài li u này cho thấy Đảng coi quyền tự do t n ng ỡng là một nhu cầu
quan tr ng củ
ng ủ

on ng ời, là một trong nh ng quyền công dân, quyền chính

on ng ời.

Chủ nghĩa kiến tạo: Luận n sử dụng lý thuy t ủ
giải th h v i trò ủ văn h

( ặc bi t l t n gi o)

i v i quá trình phát triển

của cộng

ng H i giáo tại EU và quá trình c k t cộng

v i cộng

ng bản ịa EU.

hương pháp nghiên cứu

ề H i giáo, k t quả ạt

H i giáo

ng nhập

ợ sử dụng trong luận n l :

Phương pháp lịch sử - lôgic: ph ơng ph p n y
lịch sử hình thành của cộng

hủ nghĩ ki n tạo ể

ợc sử dụng ể phân tích

ng H i giáo tại EU; quá trình EU giải quy t vấn

ợc và triển v ng giải quy t vấn ề n y

Phương pháp phân tích tổng hợp: ph ơng ph p n y
su t luận n ể luận giải các vấn ề H i giáo tại EU

t

n 2030.

ợc sử dụng xuyên
ộng của vấn ề này

i v i chính trị EU, cách EU giải quy t vấn ề này và k t quả ạt
Phương pháp nghiên cứu trường hợp: ph ơng ph p n y

ợc ra sao.

ợc sử dụng phổ

bi n trong luận án. Thứ nhất, EU là một tr ờng hợp ể nghiên c u trong b i
cảnh rộng là chính trị qu c t . Thứ hai trong EU Ph p v Đ c là nh ng tr ờng
hợp iển h nh

ợc ch n ể nghiên c u.

Phương pháp so sánh: ph ơng ph p n y

ợc sử dụng ể so sánh thực

trạng hội nhập và tình hình khủng b của các phần tử H i giáo cự

o n gi a các

n

n

c EU; so sánh cách th c giải quy t và k t quả ạt
ề n y Trong

hủ y u so sánh gi

h in

ợc củ

Ph p v Đ c

Phương pháp phân tích chính sách: ph ơng ph p n y
y u trong h ơng 2 ể phân tích chính sách củ EU
cộng

ng H i giáo và chính sách củ EU

H i giáo cự

o n

c về vấn

ợc sử dụng chủ

i v i vi c hội nhập của

i v i vấn ề khủng b của nh ng kẻ


17

Phương pháp dự báo: ph ơng ph p n y
3 ể ph n t h xu h

ng t

ợc sử dụng chủ y u trong h ơng

ộng của vấn ề H i gi o

i v i chính trị EU

năm 2030 v triển v ng EU giải quy t các vấn ề H i gi o

n

n năm 2030

Ngoài ra, luận n ũng sử dụng một s ph ơng ph p kh

nh ph ơng ph p

ịnh l ợng ph ơng ph p qu n s t, ph ơng ph p ph n t h sự ki n … tùy theo
từng mục, từng h ơng hoặ

ợc sử dụng k t hợp ể giải quy t nhi m vụ của

mục tiêu nghiên c u.
Cách tiếp cận: Đề t i sử dụng
cách tiếp cận thực tiễn
hi n tại h

ợ

h ti p ận h th ng v

ng nh B n ạnh

p dụng xuy n su t luận n ởi h i lý do: Thứ nhất,

lý thuy t về vấn ề H i gi o trong h nh trị qu

h nh trị EU n i ri ng. Do vậy
trong tình h nh nghi n
về t n gi o v

h ti p d

h nh trị lại kh
t n gi o v

m i qu n h gi

ộ thự tiễn

ợ

ho l phù hợp

u vấn ề H i gi o nh hi n n y Thứ hai, nh ng lý thuy t
p dụng

EU ởi H i gi o l t n gi o thiểu s
qu n h gi

ig

t n i hung và

h nh trị

t n gi o

s v

i v i vi

ủ
ợ

ộng

nghi n

u vấn ề H i gi o tại

ng nhập

ề ập trong

tại EU trong khi m i

t i li u h u qu n th ờng l

h nh trị ầm quyền.

6. Tƣ liệu nghiên cứu
Đề t i sử dụng
o h nh th

t i li u g

ủ EU v

ủ

h nh phủ

v Đ ) Đề t i ũng sử dụng
tr n

tạp h

o g m các văn ản về h nh s h
n

th nh vi n EU ( hủ y u l Ph p

t i li u huy n khảo th m khảo

i vi t

huy n ng nh nh Nghiên cứu quốc tế, Nghiên cứu châu Âu,

Nghiên cứu tôn giáo. Các trang web h nh th
EU ũng

o

ợ sử dụng ể

ủ EU v

ủ

n

thành viên

nh ng s li u ập nhật l m dẫn h ng ho luận n.

7. Những đóng góp của luận án

- Luận n l

ng tr nh nghi n

một nh nghi n

u Vi t N m về t

tr nh nhất thể h

h u Âu Luận n òn g p phần l m r

vấn ề H i gi o k t quả ạt
n y

n năm 2030

u

h th ng ầu ti n từ g

ộng ủ vấn ề H i gi o

nh n ủ
i v i ti n

h EU giải quy t

ợ v ph n t h triển v ng EU giải quy t vấn ề