Lịch sử thế giới cận đại 5

CH

NG V: NH NG THÀNH T U KHOA H C, K THU T VÀ V N HOÁ
TH I C N

I (6 ti t)

I – CÁCH M NG CÔNG NGHI P (N a sau th k XVIII-gi a th k XIX)
1 – Cách m ng công nghi p

Anh

a- Nh ng ti n
- Sau th ng l i c a cách m ng t s n, kinh t t b n ch ngh a
ho t

ng kinh doanh

trong n

Anh phát tri n m nh m . B ng m i

c, buôn bán nô l , khai thác thu c

a, t

c

t ru ng

hay còn g i là cu c cách m ng nông nghi p . . . , giai c p t s n Anh ã tích lu

cl

t c a nông dân
ng t b n kh ng

u t phát tri n công nghi p
- Do vi c t

c

t ru ng

t, nông dân b m t ru ng, th th công b phá s n bu c ph i bán s c lao

ng. Vì v y, ã t o ra ngu n nhân công d i dào cho n n công nghi p
- M t khác do nh ng ti n b v m t k thu t và t ch c s n xu t trong công tr
công lao

ng

trình

cao t o

u ki n

phát minh ra máy móc.

ng th công, nh phân

ng th i, công tr

ng còn s n sinh

ra nh ng công nhân lành ngh , có th phát minh và s d ng máy móc
Nh v y, n
Anh v

c Anh sau cách m ng t s n có

t h n các n

c Âu và M nh ng

nh ng ti n

ti n hành cách m ng công nghi p.

u ki n trên, nên cách m ng công nghi p kh i

u s m nh t

b – Qúa trình th c hi n cách m ng công nghi p
- Kh i

m c a cách m ng công nghi p là s xu t hi n máy móc và th c ch t c a nó là cu c cách m ng

k thu t, là s nh y v t t lao

ng th công sang lao

ng b ng máy móc.

ó là n i dung quan tr ng

a cách m ng công nghi p
- Cách m ng công nghi p

cb t

u t công nghi p nh , b i vì

nhanh và lãi nhi u. Trong công nghi p nh , máy móc

u t không nhi u, thu h i v n

c phát minh và s d ng tr

c h t trong ngành d t

i bông, vì ây là ngành công nghi p tr , ít ch u s ràng bu c c a nh ng quy ch c
- Quá trình phát minh k thu t: n m 1733, phát minh thoi bay làm cho n ng su t lao
n n m 1765, máy kéo s i Gienny ra

i, ây là phát minh m

u cho s phân công lao

i và d t v i trong xã h i. N m 1769, máy kéo s i ch y b ng s c n

máy h i n
ây, lao
n

c và

c áp d ng vào các công x

ng b ng máy ã thay th lao

ng t ng g p ôi.

c ra

ng gi a kéo

i. N m 1784, phát minh ra

ng m t cách hoàn thi n trong các ngành s n xu t.

ng b ng lao

n

ng chân tay trong các ngành công nghi p ch y u

c Anh
n

u th k XIX, tàu thu và xe l a xu t hi n v i

phát tri n òi h i ph i

y m nh s n xu t

ng c máy h i n

c. Máy móc và

ng s t

các ngành công nghi p n ng: khai m , lu n kim, ch t o máy

móc . . .
- H u qu c a cách m ng công nghi p: ây là m t cu c cách m ng trong s n xu t, m t s bi n
ch t trong s n xu t, làm cho kh i l

ng hàng hoá t ng lên, lao

tay. Cu c cách m ng ã t o ra nh ng bi n

i to l n v kinh t và xã h i c a n

công nghi p m i, nhi u thành ph m i m c lên. N
nghi p phát tri n nh t th gi i lúc b y gi . N

ng b ng máy d n thay th lao

c Anh

ng chân

c Anh: nhi u trung tâm

c Anh tr nên giàu m nh, tr thành m t n
c m nh danh là “công x

iv

ng c a th gi i”

c công


2 – Cách m ng công nghi p
a-

Pháp và

c

Pháp: cách m ng công nghi p b t

u t n m 1830, c ng b t

tri n m nh m vào nh ng n m 1850-1870. Trong 20 n m
t nhi u. S n l
500

ng gang, s t t ng 3 l n,

u máy h i n

c và

dài

u th c hi n, các m t s n xu t c a Pháp t ng lên

ng s t t ng 100 l n.

b-

n gi a th k XIX, Pháp có trên

n n m 1870 có trên 27 000 chi c.

Nh cách m ng công nghi p, kinh t Pháp phát tri n,
c khác trên l c

u t công nghi p nh , ròi phát

ng th hai trên th gi i (sau Anh), h n h n các

a châu Âu.

c: tuy ch a th c hi n th ng l i cách m ng t s n, nh ng cách m ng công nghi p v n di n ra

nh ng n m 40 c a th k XIX. Vì v y, kinh t
n lwongj than, s t, thép và

dài

c nh ng n m 1850-1860 phát tri n v i t c

ng s t t ng t 2

n 3 l n, ss máy h i n

c t ng 6 l n. N

r t cao.
c

c

ti n hành cách m ng công nghi p sau, nên ti p thu nh ng thành t u khoa h c-k thu t m i. Vì v y, các
ngành khai m , hoá ch t, luy n kim t ng nhanh và vai trò ch
Máy móc c ng
c

o trong n n kinh t

c

c s d ng trong nông nghi p nh : máy cày, máy b a, máy g t

c s d ng r ng rãi làm cho n ng su t cây tr ng

p, phân bón hoá

c nâng cao

3 - H qu c a cách m ng công nghi p
- Cách m ng công nghi p dã làm thay
thành th

i b m t các n

ông dân xu t hi n, máy móc ã làm thay

c t b n: các trung tâm công nghi p m i, các

i c n b n quá trình s n xu t, nâng cao n ng su t lao

ng xã h i, t o ngu n c a c i d i dào. ông th i ã thúc

y nhi u ngành kinh t phát tri n c trong công

nghi p và trong nông nghi p
- V m t xã h i, hình thành hai giai c p c b n c a xã h i t s n: giai c p t s n và giai c p vô s n.
Giai c p t s n ngày càng giàu lên nhanh chóng và tr thành giai c p th ng tr xã h i.
n ngày càng ông

i ng giai c p vô

o, h b áp b c, bóc l t n ng n . Do v y, mâu thu n gi a hai giai c p ngày càng tr

nên sâu s c, giai c p vô s n ã

ng lên

u tranh ch ng giai c p t s n

II - NH NG THÀNH T U KHOA H C, K THU T CU I TH K XIX
U TH K XX
1 - Nh ng thành t u khoa h c k thu t
Khi CNTB b

c sang giai

n

c quy n thì nh p

ophát tri n kinh t h t s c kh n tr

ng.

tho

mãn v tham v ng l i nhu n, các nhà t b n ã s d ng nh ng phát minh l n v k thu t th i k này
thi t b l i công nghi p và

y m nh s n xu t v i quy mô ngày càng l n.

- N m 1869, nhi u thí nghi m c a các nhà phát minh và các nhà bác h c ã ch t o
t chi u ( ianô)

u tiên trong công nghi p. Phát minh ó có th dùng làm

ng c

- N m 1876, các nhà bác h c Nga ã thí nghi m thành công vi c th p sáng b ng
thúc

y vi c c i ti n các lo i máy phát

i

n trên m t kho ng cách thích h p

nghi p. Nh ng ti n b
n ã

n.

ó ã m ra kh n ng

n n m 1880, nhà k thu t ng

có th s d ng r ng rãi n ng l

n

n
n. Két qu này ã

i Nga Lasim p ã chuy n
ng

n vào s n xu t công

n khí hoá r ng rãi trong l nh v c s n xu t, Thi t b truy n

c thâm nh p t t c các ngành công nghi p và làm thay

Cùng v i vi c s d ng r n rãi

c máy phát

n n ng, vi c phát minh ra

ng c

i sâu s c h u kh p các c s s n xu t.
t trong c ng là m t thành t u quan


tr ng. Nh ng
máy

ng c

t trong ã xu t hi n vào cu i th p niên 70 và ã s d ng có hi u qu trong các nhà

n, sau ó trong l nh v c v n t i

ng sông,

ng bi n

- N m 1880, ã ch t o thành công chi c máy kéo ch y dây xích
Sau ó, nh c i ti n nh ng

ng c

t trong, lo i xe h i

u tiên ch y b ng

u tiên ã ra

i và nó

khi s m l p ã xu t hi n và phát tri n s n xu t nhiên li u n ng dùng
ng trong l nh v c s n xu t và c i ti n ph
ng

i

c dùng

- Do s phát tri n c amáy móc òi h i v l

c s d ng r ng rãi sau

ch y máy. Sau ó, ã bi t s d ng

c ra

ch y ôtô, thuy n g n máy và xe máy

ng s t thép ngày càng nhi u. Vì v y, k thu t luy n gang,

c ti n áng k , s d ng ph

ngành khoa h c m i chính th c

c.

ng ti n giao thông nh công trình nghiên c u c a nhà bác h c

c Gôtlip aml (1834-1900), x ng

thép c ng có nh ng b

ng c h i n

ng pháp Betxm và máctanh.

n cu i th p niên 80

i, ó là ngành khoa h c thu c kim. S n l

ng thép ngày càng

ng, m c tiêu th gang ngày càng nhi u. Do s phát tri n trong công nghi p luy n kim òi h i v nhu c u
ch t

t ngày càng nhi u ã d n

- Ngành hàng không c ng
nhà bác h c các n
không.

nt c
c ra

c Anh, Pháp,

i trong giai

iM

th gi i th nh t, súng tr
c ã s d ng ch t

i

n này, v i nhi u công trình nghiên c u c a nhi u

c khác.

t c s v ng ch c cho ngành hàng

ã th nghi m bay trên không thành công, ch y b ng

c ti n v

ng c

t b c: súng b n t

ng ã

c áp d ng. N m 1883,

c u trúc c a súng

i liên,

n sau chi n tranh Nga-

i M (Macxim) ã hoàn thành s

Nh t, lo i v khí này ã

quân

y m nh

4-5m/s

- K thu t quân s c ng có nh ng b
t k s ng

c

c . . . trong th p niên 90 ã

n n m 1903, hai anh em ng

t trong v i t c

khai thác than

ng th i

c, h i cay, h m tránh h i

c s d ng r ng rãi
ng t

ngvà súng

c trong chi n
ch ng nhi m

trong quân
i bác t

u. Các n

c châu Âu.

ng ã

n tr

c chi n tranh

c ch t o. N m 1915, l n àu tiên

c trong kh i Hi p

c hoá h c, ng

c . . .Nhi u ph

i các n

c c ng s n xu t h i cay và các

i ta c ng ã s n xu t các lo i m t n ch ng h i

ng ti n m i chi n

u ã

ng, xe b c thép, máy bay, nhi u thi t giáp h m có tr ng t i l n ã

c ch t o và

a ra s d ng: xe

c ch t o

2 - Nh ng ti n b khoa h c t nhiên
Cùng v i quá trình công nghi p hoá, khoa h c t nhiên c ng có nhi u ti n b v

c ánh d u b i nh ng lý thuy t v t lý h c c a Niut n.
th i k ra

t b c . Th k XVIII

c bi t, n a sau th k XIX

u th k XX là

i c a nhi u phát minh quan tr ng trong l nh v c khoa h c t nhiên v các ngành v t lý, hoá

c, sinh v t . . .
- Ngành v t lý h c: n a sau th k XIX ã
minh v

t

c nh ng thành qu v

n c a các nhà bác h c nh : Ohm, Joule, Lenz, Macxoen . . .

ngành khoa h c v t lý và m ra kh n ng ng d ng m t ngu n n ng l
ng

i

i nh t: m t lo t các phat

t c s cho m t m t chuyên

ng m i. N m 1895, nhà bác h c

c R nghen ã tìm ra tia X quang là thành t u có ý ngh a khoa h c và th c ti n sâu s c. C ng

trong n m 1895, nhà bác h c ng

i Nga Pôpôp ã sáng t o ra ph

ng ti n liên l c m i- máy vô tuy n

ã khai sinh cho m t ngành khoa h c m i – khoa h c v t lý vô tuy n

n và m

u cho vi c áp d ng vào

th c t nh ng k t qu c a ngành khoa h c ó vào l nh v c khám phá b ng máy vô tuy n
ng có nh ng óng góp quan tr ng trong quá trình hoàn thi n

ng c

t trong

n,

n. Nhi t h c


N m 1896 – 1897, nhà bác h c Quyri ã phát hi n ra tính phóng x c a m t s nguyên t , m t vài tính
ch t liên quan v i các quá trình bi n

i trong h t nhân.

Anhxtanh (1879-1955) v i “ lý thuy t t
táp trong trí tu loài ng
nhi u nhà bác h c tr

n

i h p”.

i, b i vì nh ng quan

c ó, nên ã không ít ng

- Toán h c:c ng có nhi u ti n b
n xung quanh

ng

mc

c bi t, c ng hi n c a nhà khoa h c ng

i

c

ây là m t phát minh khoa h c ã gây ra c n bão

m c a Anhxtanh
i ch ng

a ra ã trái v i t duy và ý t

ng c a

i l i ông.

áng k nh công trình c a Côvalepxcaia v s quay c a các v t th

nh và công trình c a Liapunôp v tính c

nh c a chuy n

ng ã có ý ngh a

i v i l nh v c c h c và thiên v n, N m 1899, công trình c a nhà toán h c ng

“Nh ng c s c a hình h c” ã trình bày các d ng c a hình h c.

i

c Ghinbe

n âu th k XX, nhi u nhà tián h c ã

i sâu nghiên c u tìm hi u nh ng thu c tính chung nh t c a hình h c
- Thiên v n h c: cu i th k XIX, phép chi u quang ph thiên v n và ch p nh ã
chóng cho vi c hoàn thi n l nh v c m i c a ngành thiên v n – môn v t lý thiên v n, ng

nh kích th

c chính xác c a các vì sao. Các nhà khoa h c ã th ng kê

tinh này. Vi c nghiên c u ho t

t c s nhanh

i ta ã ti n h nhcs

c g n 2 tri u vì sao

ng các thiên th nh : M t tr i, sao M c, sao Th . . . c ng

trên hành
c xúc ti n

trong th i gian này.
- Hoá h c : b ng tu n hoàn các nguyên t hoá h c do Men êlêep phát minh n m 1869 ã có óng góp
to l n

i v i n n hoá h c. Môn hoá h c h u c c ng có nh ng b

ch t có trong thiên nhiên và kh n ng t ng h p nh ng ch t này
li u t nhiên: cao su, xenlulô (ch t x ). Trên c s

c ti n m i trong vi c nghiên c u các
giúp con ng

i s d ng h p lý nguyên

ó nh ng ch t li u g n gi ng cao su

c ch t o

ph c v cho nhu c u ngày càng cao c a ngành giao thông v n t i. Vi c th m dò d u ho c ng

c ti n

hành m t cách r ng rãi.
N m 1887, lý thuy t

n phân chính th c ra

i, trên c s

ó d a vào quy trình s n xu t công nghi p

dã ch t o ra ch t ki m, ch t clo, nhôm và nhi u ch t khác. K t qu
ng và s n xu t nh : hoàn thi n quy trình nhu m, kh s ch n
- Sinh h c: n a sau th k XIX là th i k kh ng
c loài ng

ó ã góp ph n quan tr ng trong cu c

c, l c d u, ch p nh . . .

nh và phát tri n c a h c thuy t

acuyn v “Ngu n

i”, công b n m 1871. Công trình nghiên c u v phôi thai h c c a nhà sinh h c ng

i Nga

Côvalepxki và nhà bác h c Mecnhicôp vào gi a th p niên 60 (th k XIX). H c thuy t v vai trò c a
nh ng “Th nhi m s c” trong di truy n c a nhà sinh v t h c ng
trí quan tr ng

i M Mogân (1866-1945), chi m m t v

i v i s phát tri n ngành sinh v t h c

N m 1875, nhà bác h c ng

i nga Mixurin ã ti n hành có k t qu nh ng th c nghi m v lai gi ng và

o ra gi ng cây m i. Sau này công trình c a ông ã

c các nhà bác h c ti p t c nghiên c u và phát tri n

trên quy mô r ng l n
Ngành sinh lý h c c ng có nh ng b
ho t

ng c a h tu n hoàn và h ti n hoá do nhà bác h c Pápl p (ng

hành m t lo t th c nghi m v ho t
ph n x có
gi i

c ti n m i qua các công trình nghiên c u kéo dài g n 20 n m v

u ki n c a gi i

i Nga) kh i x

ng c a h th n kinh cao c p, trên c s

ó ông ã

ng. Ông ã ti n
a ra lý thuy t v

ng v t, góp ph n làm phong phú thêm nh ng thành t u c a n n y h c th


III - NH NG THÀNH T U V N H C, NGH THU T
1–V nh c
- Trong bu i

u th i k c n

i ã xu t hi n nhi u nhà v n, nhà th l n.

Pháp, có Cóoc-nây (1606-1684) là

i bi u xu t s c cho n n bi k ch c

1695) là nhà ng ngôn và nhà v n côe

i l a tu i, m i th i

ph

ng Tây, tiêu bi u là

n Pháp. La Phông-ten (1621-

n Pháp, các tác ph m c a ông có tác d ng giáo d c l n

i. Môlie (1622-1673) là tác gia n i ti ng c a n n hài k ch c

ph m c a ông th hi n khát v ng công b ng, cu c s ng t t

p c a loài ng

- Th k XIX, v n h c phát tri n r c r , ph n ánh nh ng bi n

iv i

n Pháp, các tác

i

ng sâu s c trong xã h i. Hai khuynh

ng chính c a v n h c th i k này là v n h c lãng m n và v n h c hi n th c. Hai n n v n h c tiêu bi u
là v n h c Pháp và v n h c Nga
* V n h c Pháp : phong phú v th lo i, a d ng v

tài và thoát kh i nh ng khuôn sáo gò bó có tính

ch t truy n th ng
+ V n h c lãng m n : ph n ánh cu c
Nh ng các nhà v n th
t

u tranh giai c p gi a giai c p phong ki n và giai c p t s n.

ng không nh m vào th c t i mà l i bày t tình c m bi lu , nu i ti c quá kh ho c

ng v m t cu c s ng lý t

ng t t

p và cao quý. V n h c lãng m n có hai trào l u là tiêu c c và

tích c c. Trào l u tiêu c c, xu t hi n ngay sau cách m ng t s n, nó ph n ánh tâm t c a giai c p quý t c
phong ki n ac b t
màng, n d t, m
p

c

t quy n l i. Các nhà v n th

c khôi phh c l i nh ng

, kho kho n c a t ng l p ang v

m hào hi p, h

ng xu t thân quý t c, các nhân v t c a h m

c quy n ã m t. Trào l u tích c c: th hi n

n lên làm ch xã h i. Ca ng i lòng yêu th

ng thi n và quy t tâm

t

nt

ng lai t t

Huygô (1802-1885), các tác ph m l n c a ông nh : Nhà th

p.

i nghèo kh , coi nhân dân là

ng con ng

cm
i, tình

i di n cho trào l u này có Víchto

c Bà Pari (1830), Nh ng ng

(1866) . . . Ông ã mô t c m t th i k cách mang sôi s c làm
nh ng ng

nh ng

ol nn

c Pháp. Ông

i kh n kh
ng v phía

ng l c ti n b c a xã h i.

+ V n h c hi n th c: ph n ánh m t xã h i t s n ã xác l p. các nhà v n ã phê phán nghiêm kh c m i
n n xã h i d

i s th ng tr c a CNTB. Thông qua vi c phê phán xã h i

th c c ng bày t quan

m là mu n c i t o th gi i theo h

: Band c (1799-1850), v i b sách “T n trò

ph m n i ti ng nh : “Gi ng Crixtôp”, “Cu c

i Betthôven” ã

i công nhân – “ Nh ng ng

xã Pari, ch ngh a hi n th c dã chuy n sang m t b

y nh ng “ng

i nô l ”

a ông vào th h nh ng nhà v n ti n b

ã xây d ng nên hình nh ng
i xông lên

c ngo t quy t

không nh ng nó gi i thích s phát tri n c a xã h i b ng quy lu t
o xã h i, thúc

Môpax ng (1850-1893)

i” . . . Nhà v n Rômanh Rôl ng (1866-1944) v i nh ng tác

c Pháp. Ngoài ra còn có nh ng nhà v n, nhà th

n khá rõ nét, hình nh ng

p h n. V i các nhà v n tiêu bi u nh

i” g m 97 tác ph m, nhà v n Ghi

tác ph m c a ông “Viên m bò”, “M t cu c

nc an

ng t t

ng th i, các nhà v n hi n

t tr i”.

i cách m ng vô

ó là dòng v n h c Công

nh: ph n ánh chân th c cu c s ng,
u tranh giai c p mà còn góp ph n c i

ng d y làm cách m ng, giành quy n s ng và xây d ng th gi i

ng lai - Ch ngh a c ng s n.
* V n h c Nga: có m i liên h m t thi t v i v n h c ph
th i k này ph n ánh s v n

ng c a n

c Nga và cu c

ng Tây,

c bi t v n h c Pháp. V n h c Nga

u tranh vì s tién b . Ch ngh a lãng m n Nga


ph n ánh s b t bình tr

c th c t i en t i c

tn

c, lòng yêu n

c và ý th c dân ch n y n trong cu c

chi n tranh ái qu c và phong trào cách m ng.
Các nhà v n lãng m n l n nh : V.A. Jukovski (1783-1852), A.S.Puskin (1799-1873), M.Iu.Lecmantôp
. . . Chính các nhà v n này ã

t n n móng cho n n v n h c Nga hi n

V n h c hi n th c phê phán ra

i

i t nh ng n m 20 và phát tri n r c r cho

n cu i th k XIX v i

nhi u nhà v n l n nh : Bêlinxki (1799-1837), Gôgôn (1809-1852), A.P.Sêkhôp (1860-1904), Secn sepxki
(1828-1889),

c bi t nhà v n Lép Tônxtôi (1828-1910) n i ti ng v i các tác ph m : “Chi n tranh và hoà

bình”, “Anna Katêrina”, “Ph c sinh”. Qua các tác ph m ông ã ch ng l i tr t t phong ki n Nga hoàng, ca
ng i ph m ch t c a ng

i dân Nga trong công cu c xây d ng và b o v t qu c.Trong nh ng n m cu i th

XIX, xu t hi n m t trào l u m i, ph n ánh cu c

u tranh c a giai c p vô s n – ó là v n h c hi n th c

xã h i ch ngh a.

i bi u xu t s c c a dòng v n h c này là:M.Gokki (1868-1936), v i Gokki v n h c Nga

chuy n sang giai

nm i

* V n h c ph
phong ki n ã

ng

ông: do chính sách th ng tr tàn b o và ách áp b c n ng n c a b n th c dân,

y cu c s ng c a nhân dân thu c

a, ph thu c

n ch cùng c c. Tình c nh ó ã

y các

nhà v n, nhà th ti n b ph n ánh khá sâu s c qua các tác ph m v n h c, sáng tác th ca và nhi u th lo i
khác
T p truy n ng n “Gào thét” c a nhà v n L T n (1881-1936) ã phác ho rõ nét b c tranh sinh
nông thôn Trung Qu c nói riêng và các n

c ph

ng

ng ông nói chung. Các tác ph m c a ông v a có giá

tr ch ng phong ki n, v a góp ph n th c t nh ý th c dân t c c a nhân dân v i các tác ph m l n nh : “AQ
chính truy n”, “C h

ng”, “Nh t ký ng

i iên” . . .

n, nhà th l n Rabin ranat Tago (1861-1941). Ông ã

Trong v n h c

a ng

i nông dân, th c t nh lòng c m thù c a h

* V n h c M la tinh:
ng v

, nh ng tác ph m c a nhà

l i 52 t p th , 42 v k ch, 12 cu n ti u thuy t,

nhi u truy n ng n, lu n v n, bút ký . . . tiêu bi u là t p th “Dâng” (
ph m c a ông ã phê phán gay g t b n quan l i, tay sai,

n

t gi i Nôben n m 1913). Nh ng tác

ng th i ph n ánh cu c s ng t i t m. Nghèo kh

i v i b n th c dân

i bi u c a v n h c MLT th i k này Hôxê Macti (1823-1895), là nhà cách

i, nhà th l n, nhà t t

ng c a Cuba. Các tác ph m v n h c c a ông

sâu s c. Ông tiêu bi u cho tinh th n

u tranh, ni m tin vào th ng l i c a cu c

u toát lên tính nhân

u tranh cho

o

c l p và ti n

xã h i c a nhân dân Cuba c ng nh khu v c MLT.
Nhà v n n i ti ng c a Chilê là Blet Gama (1830-1920), ng
c MLT. Ông ã kh c ho , tái hi n b c tranh sinh
ng

i

i t ng

c m nh danh là Band c c a v n

ng, chân th c khái quát v

i s ng dân t c. Ông là

t n n móng cho ch ngh a hi n th c M la tinh

2 - Ngh thu t
- Âm nh c: th k XVIII, ghi l i d u n sâu s c c a Bach và Môda v i nh ng tác ph m
cc

n.

n th k XIX, tràn

y tính lãng m n v i tên tu i c a Betthôven, Sôpanh, Liszt, Richard

Waner, Traicôpxki . . . Âm nh c phát tri n theo nhi u th lo i,
công tuy t

nh v i các tác ph m b t h

c coi là m u

c bi t nh c k ch

t

c nh ng thành


- H i ho : th k XIX c ng phát tri n theo hai xu h
n phát tri n và chi m u th trong n a

u th k , các ho s lãng m n th

nh. Còn ch ngh a hi n th c trong h i ho ra
c a xu h
coi là cha

ng: lãng m n và hi n th c. Khuynh h

i

c a ngh thu t hi n

u phát tri n, ho s

ng thiên v các tranh phong

Pháp kho ng gi a th k XIX. Ng

ng này là J.Corot (1796-1875). Ho s hi n th c v

ng lãng

i

c coi là cha

i nh t Courbet (1819-1877). Manet l i

i. T nh ng n m 70, m t khuynh h

ng m i: ch ngh a n t

ng b t

n hình nh t là Claude Monit (1840-1926), tranh c a ông ã th hi n m t th gi i

kho kho n v i màu s c sinh

ng, nh nhàng

- Ki n trúc: ây là th i k n r c a ngh thu t ki n trúc, có nhi u phong cách ki n trúc cùng t n t i
và phát tri n. Hi n t

ng này ph n ánh s giao l u v n hoá ngày càng m r ng. Nhìn chung, ki n trúc th

XIX phát tri n v i nhi u lo i hình, quy mô và s l
trong xây d ng là

c

ng r t l n.

c bi t, vi c s d ng r ng rãi k thu t

m n i b t c a ki n trúc th i k này. K thu t m i ch tr

trong xây d ng. Công trình l n
tích 74.400 mét vuông

u tiên thu c lo i này là nhà tri n lãm-cung thu tinh

ra, ki n trúc nhà

Luân ôn, v i di n

c d ng lên v i th i gian k l c là 6 tháng. Sau ó, tháp Epphen

Ki n trúc hành chính là lo i hình phát tri n vì giai c p t s n m i xác l p
nh ng công trình v t ch t t

ng s d ng s t thép

Pari (1898).

c quy n th ng tr c n có

ng tr ng cho quy n l c c a nó: Nhà Qu c h i Anh, Nhà Qu c h i M . Ngoài

c ng phát tri n v i nhi u ki u dáng phong phú và mang tính t ng th cao

B - PH N TH O LU N, BÀI T P (9 ti t)
1-

c

m các cu c cách m ng t s n

u tiên và so sánh v i các cu c cách m ng t s n cu i cùng

a ch ngh a t b n
2-

c

m c a phong trào công nhân và ch ngh a xã h i qua t ng giai

3 – So sánh phong trào gi i phóng dân t c
la tinh

n

châu Á v i phong trào gi i phóng dân t c

châu Phi và M