Lịch sử thế giới cận đại 3

CH

NG III: PHONG TRÀO CÔNG NHÂN VÀ CNXH TRONG TH I K
N

I

-

Phong

1 - S ra

trào

công

th

k

i là giai c p g m nh ng ng

XIX

và

u tranh

s

ra

i

c a

CNXH

u tiên.

p phá máy móc.
i công nhân làm thuê d

i ch

TBCN, là con

i công nghi p. Nh v y, cách m ng công nghi p là cái m c ánh d u s hình thành giai c p

vô s n hi n

i.

Giai c p vô s n hi n
tiên ( ti n vô s n)

i ã tr i qua nh ng th i k l ch s , t s xu t hi n nh ng t ng l p vô s n

n giai c p vô s n th i k công tr

ng th công và giai c p vô s n công x

u

ng (vô s n

i):

L p ng

i vô s n

xã h i có mâu thu n
tr

u

i c a giai c p công nhân và phong trào

- Giai c p vô s n hi n

hi n

n a

i c a giai c p công nhân và nh ng phong trào

a . S ra

c an n

nhân

I (7 ti t)

u tiên ra

i khi xu t hi n lao

i kháng. Nh ng ch

ng làm thuê, nó có trong t t c các hình thái kinh

n hình thái kinh t xã h i TBCN thì lao

ng làm thuê m i

ng th công: ch có m t b ph n công nhân trong công tr

ng th công t p

thành c s c a CNTB.
n giai

n công tr

trung có tính ch t thu n tuý vô s n, còn s
ng d u v t ng

i vô s n tr

c cách m ng công nghi p còn mang nh ng v t, tâm lý, t t

i t h u s n xu t nh cá th . H ch a ph i là nh ng ng

ngh a c a nó.

i thu c giai c p vô s n hi n

n th i k cách m ng công nghi p thì nh ng ng

li u s n xu t. C a c i duy nh t c a h còn l i là s c lao
lao

u ki n s n xu t phân tán còn mang

i s n xu t th công ti u t s n.

Do v y, nh ng ng
ng

ông công nhân trong

ng cho nhà t b n. H

ng, h ch có th s ng

ã v nh vi n m t kh n ng tìm l i

ch các t li u s n xu t. T ng

i công nhân hoàn toàn b c

ng c a

i theo úng
p

th tt

c b ng cách bán s c

a v xã h i c c a mình, m t kh n ng làm

i làm thuê t m b h tr thành ng

i làm thuê su t

i.

- Cách m ng công nghi p ã s n sinh ra hai giai c p c b n c a xã h i t b n: t s n công nghi p ( t
n hi n
ch x

i) và vô s n công nghi p ( vô s n hi n

ng, ch nhà máy, nh ng nhà buôn...Giai c p vô s n hi n

trong dân c : nông dân b t
ông

i). Giai c p t s n

c

t ru ng

i

c hình thành trên c s nh ng
c tuy n m t t t c các giai c p

t, th th công b phá s n, ti u th

o ph n và tr em. Cùng v i th i gian và s phát tri n nhanh c a n n

p vô s n t ng nhanh v s l

ng và tr thành m t t ng l p xã h i n

th ng s n xu t TBCN. Nh ng giai c p công nhân
n16 gi , có n i t 16

n 18 gi ,

Tình c nh c a giai c p công nhân

y

Anh’’ ra

ng

i công nghi p làm cho giai

nh, chi m m t v trí

u lâm vào c nh cùng c c: lao

u ki n làm vi c c ng th ng, ti n l

thì càng r m t h n. ngghen ã mô t

ng, ti u ch ...s l

c bi t trong

ng m t ngày 14

ng th p, nh t là ph n và tr em

cu c s ng c a giai c p công nhân trong tác ph m n i ti ng ‘’
i n m 1845.

- S bóc l t tàn kh c c a CNTB làm cho mâu thu n gi a vô s n và t s n ngày càng gay g t là nguyên
nhân t t y u d n

n các cu c

Anh: phong trào

u tranh

u tranh c a giai c p công nhân.
u tiên c a công nhân là phong trào

p phá máy móc “ g i là phong trào

Lút - in’’ (g i theo tên c a m t lãnh t công nhân trong truy n thuy t là Ludd). Công nhân

p phá máy


móc, công c lao
phát tri n
công nhân

n

ng. H t

ng r ng ó là nguyên nhân c a ói nghèo, th t nghi p và áp b c. Phong trào

nh cao vào nh ng n m 1811 - 1812 và nó lan r ng ra trong nhi u vùng

p phá máy móc không ph i là

n

c Anh. Vi c

ch ng l i ti n b k thu t mà ó là hình th c

u tranh

ch ng giai c p t s n.
K t qu : không em l i k t qu gì cho giai c p công nhân mà giai c p t s n t ng c
1812, t i Anh ã ban hành s c l nh x t h t th y nh ng ng
t

u tranh

i phá hu máy móc. Song ây là cu c t p

u tiên có t ch c c a công nhân. Ý th c và tinh th n oàn k t d n

s ti p theo cho các cu c

ng àn áp. N m

c hình thành, nó

t

u tranh sau này.

Mác ã nh n xét: “ c n ph i có th i gian và kinh nghi m

cho ng

i công nhân phân bi t

c máy

móc v i vi c s d ng máy móc theo ki u TBCN, do ó mà chuy n s t n công vào t li u s n xu t v t ch t
sang vi c t n công vào hình thái xã h i khai thác chúng’’.
b - Nh ng cu c

u tranh

cl p

u tiên c a giai c p công nhân:

* Cu c kh i ngh a Lyông:
-N

c Pháp sau cách m ng tháng 7.1830, kinh t t b n có phát tri n h n, nh ng th c s là m t n n

quân ch . Giai c p công nhân càng b bóc l t n ng n h n, th i gian lao
và ph n , ti n l

ng b rút xu ng, ch

cúp ph t, tr l

ng t 16

n 18 gi k c tr em

ng b ng hàng hoá.

Ngày 21.11.1831 công nhân và th th công làm vi c trong t t c các ngành s n xu t
hành bãi công, òi t ng l

ng. Nh ng b n ch kh

c t và cho quân

i b n vào oàn bi u tình. Vì v y,

bu c công nhân ph i c m v khí ch ng l i. Nh ng tr n chi n ã di n ra trên
ng có vi c làm ho c ch t trong chi n

u’’. H

ã làm ch

Lyông ã ti n

c Lyông m

ng ph v i kh u hi u: “
i ngày. Nh ng sau ó, kh i

ngh a b àn áp và b th t b i là do công nhân còn non y u ch a có t ch c, l c l

ng chênh l ch.

n tháng 4.1834, công nhân Lyông l i n i d y kh i ngh a v i kh u hi u òi thi t l p n n c ng hoà:

“C ng hoà hay là ch t’’.
t h n. H

ã chi n

u này, ch ng t b

c tr

ng thành c a giai c p công nhân, ý th c chính tr rõ

u liên t c trong b n ngày ch ng l i quân

i chính ph . Nh ng cu i cùng kh i

ngh a b àn áp..
* Cu c kh i ngh a X lêdiên
-

i s ng c a công nhân

c:

c vô cùng thê th m: h b hai t ng áp b c: ách áp b c c a TBCN và ách áp

c phong ki n. Vì v y, công nhân ã nhi u l n n i d y

u tranh, n i b t nh t là cu c kh i ngh a

lêdiên.

N m 1884, kh i ngh a bùng n , công nhân
c

u

p phá kho tàng, công x

ng. Quân

i

n và àn áp cu c kh i ngh a. M c dù b th t b i, nh ng cu c kh i ngh a ã góp ph n thúc

y

nhanh chóng quá trình hình thành và phát tri n c a phong trào vô s n
cao cu c kh i ngh a này, cho ó là hi n t
c. Phong trào công nhân

c h i b y gi . Mác ã ánh giá

u phong trào công nhân có tính ch t qu n chúng

c trong nh ng n m 40 c a th k XIX ã báo hi u n

trung tâm c a cách m ng th gi i.
* Phong trào hi n ch

ng m

ng, òi t ng l

ng

Anh:

c

c ang tr thành


- Sau cu c c i cách tuy n c n m 1832; giai c p t s n có ph n tho mãn, r i b cu c
p vô s n ch a
ti p t c

ch

i s ng v n ch a

u tranh cho vi c tham gia tuy n c mang tên là phong trào Hi n ch

T ch c lãnh
ch

ng m t chút quy n chính tr nào,

ng 6

o phong trào là h i công nhân Luân

m.

ó là c

c c i thi n. Do ó, h v n
ng.

ôn thành l p n m 1836, h i công b b n hi n

ng l nh c i cách dân ch c a công nhân, h cho r ng n u th c hi n

kh n ng chi m s

ông trong qu c h i. T

nhân. Vì v y, nó

cs

Cao trào Hi n ch

u tranh còn giai

ng h

ông

c là có

ó, chính ph ph i thi hành chính sách có l i cho giai c p công

o c a qu n chúng công nhân.

ng l n th nh t di n ra vào tháng 5.1839 v i b n ki n ngh có 1.125.000 ch ký

trình lên Qu c h i. Nh ng ngh vi n ã bác b . Công nhân ch tr

ng

u tranh b ng hoà bình n u có th

c, b ng v l c n u không còn cách nào khác. Do ó, công nhân chuy n sang b ng b o l c, kh i ngh a
ã bùng n nh ng b àn áp.
Cao trào Hi n ch
n b kh

c t . Công nhân ã ti n hành bãi công mang tính ch t t ng bãi công trong toàn qu c, òi th c

hi n b n Hi n ch
Chính ph
ngày lao

ng l n th hai, di n ra tháng 5.1842 v i b n ki n ngh có: 3.315.752 ch ký. Nh ng

ng.

àn áp, b t b

d p t t phong trào. Tuy nhiên, bu c ngh vi n c ng thông qua

ng xu ng còn 10 gi .

ây là s lùi b

c

u tiên c a giai c p t s n tr

o lu t: rút

c cu c t n công c a

công nhân.
Tháng 4.1848 phong trào Hi n ch
ký. Nh ng v n b

àn áp và

trào ã có nh h

ng to l n

n

ng ti n hành

u tranh l n th ba: v i b n ki n ngh h n 5 tri u ch

u n m 1850 phong trào Hi n ch

n toàn b l ch s n

ng b d p t t. Lênin nh n xét, phong

c Anh ó là: “ phong trào cách m ng vô s n to l n

u

tiên th t s có tính ch t qu n chúng và có hình th c chính tr ’’.
Qua các phong trào

u tranh

cl p

u tiên c a giai c p vô s n, chúng ta có th rút ra nh ng nh n xét

sau:
- Cùng v i s phát tri n c a n n
hi n

i và b

nh ng tr i qua
p tri t

c lên v

i công nghi p, m t l c l

ài l ch s . Tuy lúc

u ch a

ng s n xu t m i ra

c giác ng

y

u tranh, giai c p vô s n ngày càng ch ng t là m t l c l

i, giai c p vô s n

v s m nh l ch s c a mình,
ng chính tr

c l p, m t giai

cách m ng.

- Xã h i t b n mang trong lòng nó

y r y nh ng mâu thu n

i kháng. Ngay khi m i ra

hi n là k áp b c bóc l t tàn b o, àn áp dã man phong trào c a giai c p vô s n. Vì v y, cu c
giai c p vô s n ch ng giai c p t s n xu t hi n ngay t khi nó m i ra

i nó ã th
u tranh c a

i và ngày càng quy t li t.

- S phát tri n c a phong trào công nhân ngay càng òi h i ph i có lí lu n khoa h c cách m ng d n
ng. ó chính là
2 - S ra

u ki n khách quan, là ti n

xã h i cho s ra

i c a ch ngh a Mác.

i c a ch ngh a xã h i khoa h c.

a - Ch ngh a xã h i không t

ng:

- Trong quá trình tích lu nguyên thu c a CNTB, giai c p t s n ã c
o qu n chúng lao

ng. Trong

u ki n l ch s

p

ó, xu t hi n nh ng nhà t t

t, bóc l t

i v i ông

ng ti n b . H nh n th c

c m t trái c a xã h i t b n và mu n thay th xã h i ó b ng m t xã h i m i công b ng, không có t


u, không có bóc l t.

ó là nh ng nhà XHCN

u tiên, song ó là nh ng nhà xã h i ch ngh a không

ng.
Nh ng t t

ng XHCN

u tiên ra

i t th k XVI, tiêu bi u có: Thomát Mo, ng

XVI), sang th k XVII: có Toma ô Campanela ng
“Không t

ng’’; “ Thành ph m t tr i’’:

không có quy n t h u và m i ng
ng

i

i Anh (th k

i Italia. Hai ông ã vi t nh ng cu n sách n i ti ng

lên án CNTB và phác ho ra m t xã h i lý t

u lao

ng.

i. Sang th k XVIII, tính ch t c ng s n ã

ây là nh ng

ng trong ó

c m , nh ng nhu c u ti n b c a con

c bi u hi n trong t t

ng và lí lu n Morenly, Mably;

Gi ngMêLiê; Gr cc Bab p cho r ng không nh ng ph i tiêu di t nh ng

c quy n giai c p mà còn ph i

tiêu di t ch

t h u và s phân chia xã h i thành giai c p.

Nh ng các t t

ng, lí lu n ó th c ch t là nh ng

cm

p

và nh ng mong mu n t t lành ch

không ph i là nh ng d án th c t v t ch c l i xã h i.
Sang th k XIX,
sinh s ng và

Anh và Pháp: CNTB ti p t c

u tranh c a giai c p vô s n là

này. Trong ó có ba

c c ng c và phát tri n, cùng v i nó là hoàn c nh

m xu t phát c a các trào l u xã h i ch ngh a

i bi u xu t s c là nh ng nhà t t

ng ti n b , ã th hi n

th i k

c nguy n v ng ban

u

a qu n chúng vô s n:
+ H ng ri Xanhximông (1760-1825): v m t tri t h c, ông là ng

i ti n

n g n nh ng quan ni m duy

t l ch s c a Mác. Trong các tác ph m, ông ã trình bày chi ti t quá trình l ch s mà nhân lo i ã tr i qua.
Ông ã nh n th c

c cu c âu tranh giai c p trong xã h i gi a quý t c v i nhà công nghi p, ch tr

xây d ng xã h i m i d
Th tiêu ch
ng con

i quy n th ng tr c a các “nhà công nghi p’’, trong ó m i ng

n bám. Nh ng ông ch tr

gia tr

ng và v n minh (là giai

c quy n lao

ng.

ý t i k ho ch c a ông.

+ Sacl Phuariê (1772-1837): Xu t thân trong m t gia ình th
n c a th

u lao

ng c i t o xã h i b ng thuy t ph c hoà bình ch không ph i

ng cách m ng. Giai c p t s n l i không

th

i

ng

ng nhân, t s n. Ông chia l ch s xã h i loài ng
n TBCN). Ông ch tr

ng nhân. Do ó, ông v ch tr n nh ng
i b n giai

ng xây d ng xã h i t

ng, là ngh a v , là ni m vui và nhu c u c a m i ng

n: mông mu i, dã man,
ng lai: m i ng

i

u

i. Xã h i ó d a trên c s nh ng

Phal ng (có th g i là các công xã).
uv

i c a ông là v quan ni m l ch s xã h i: là s thay

n và theo ông giai
Ông còn nêu lên lu n

n v n minh t c là ch

i liên t c các tr t t xã h i v i b n giai

TBCN c n ph i nh

m n i ti ng: “ v n minh t s n v n

ng ch cho ch

m i cao h n.

ng trong cái vòng lu n qu n”, nó th

ng

em l i nh ng k t qu trái v i nh ng cái mà nó mong mu n v i s n xu t vô t ch c, c a c i t ng lên,
nh ng nh ng ng

i s n xu t thì không

ch

ng nh ng c a c i y. T

ó ông i

n k t lu n: “ trong

gia ình v n minh, s nghèo kh sinh ra t chính s th a thãi ”.
Tuy nhiên, h c thuy t c a ông c ng ch a

y mâu thu n, trong xã h i m i c a ông không tránh kh i tính

ch t b o th v quy n t h u v t li u s n xu t d
p khi nói t i hình th c hoà l i lao
ph n

i hình th c c ph n, c ng nh tình tr ng phân chia giai

ng... Ông c ng không bi t t i s m nh l ch s c a giai c p vô s n,

i dùng b o l c cách m ng, ông ch tr

ng thuy t ph c.


+ Rôb Ôoen (1771-1858): là ng
t cách c

ng quy t ch

u v tài s n và lao

i Anh, sinh ra trong gia ình làm ngh th công. Ôoen ch ng l i

t h u và

ng. Ông là ng

a ra d án v t ch c các công xã d a trên c s c a ch
i

u tiên sáng l p ra nh ng v

n tr áp d ng

công x

công
ng thí

nghi m c a ông.
Công lao c a ông là ánh giá úng ý ngh a l ch s c a vi c phát tri n l c l

ng s n xu t trong th i

cách m ng công nghi p. Ông ã k ch li t phê phán xã h i t b n ch ngh a. Theo ông, ch

i

t h u, hôn

nhân t s n và tôn giáo là “ba cái ác” c a xã h i, là tr l c ng n c n vi c xây d ng xã h i m i. Ông ã phê
phán CNTB trên l p tr

ng khoa h c, nh ng ph

ng pháp hoà bình c i t o xã h i t b n do ông

hoàn toàn không có c n c . Ông ã ph nh n s m nh l ch s c a giai c p vô s n và cu c
tr c a h , b n thân ông

ng ngoài phong trào Hi n ch

ra là

u tranh chính

ng. Cho nên, dù mu n ph c v s nghi p c a

công nhân m t cách chân thành, nh ng ông ã không th tr thành ng

i lãnh

o c a công nhân. Ông

không i theo công nhân và công nhân c ng không i theo ông. Nh ng th nghi m c a ông b th t b i ã
c l nh ng nh
ó là ba nhà

c

m trong quan ni m c a ông.

i bi u xu t s c c a trào l u xã h i ch ngh a không t

XIX. Là nh ng ng

ng trong ba m

in m

u th k

i th t s có c m tình v i qu n chúng b áp b c, bóc l t, mong mu n tìm ki m m t tr t

xã h i mà trong ó không có bóc l t và áp b c. Các ông ã ch trích, k t t i xã h i t b n. Nh ng h c

thuy t c a các ông ch là h c thuy t c a xã h i không t
nó không gi i thích

c b n ch t c a ch

c nh ng quy lu t phát tri n c a ch
thành ng

ng, b i vì nó không v ch ra

nô l làm thuê trong ch

c l i thoát th t s ,

t b n. C ng không phát hi n

y và c ng không tìm th y l c l

ng xã h i có kh n ng tr

i sáng t o xã h i m i.

Tuy nhiên, trong

u ki n l ch s lúc ó, CNXH không t

ng là trào l u t t

ng ti n b và tr thành

t trong nh ng ngu n g c lí lu n c a ch ngh a Mác.
b - Ch ngh a xã h i khoa h c (ch ngh a Mác - ngghen).
* Quá trình chu n b c a Mác - ngghen.
- Tháng 11.1842, Mác - ngghen ã g p nhau l n
bài vi t c a nhau, hai ông ã th y có nh ng quan

u tiên

b biên t p báo Rêmani sau khi

m g n g i nhau v nhi u m t và b t

u trao

c nh ng
i th t

cho nhau.
Cu i tháng 8,
nh ng v n
K t qu
1844 xu t b n

u tháng 9.1844 ngghen

n Pari

g p Mác. Hai ông ã hoàn toàn nh t trí v i nhau

quan tr ng nh t. Cu c g p g này ã m

u tiên c a s c ng tác gi a hai ông là s ra

ng th i hai ông phát tri n quan

trò qu n chúng nhân dân, s m nh c a giai c p vô s n, v n

ph

i cu n sách “ Gia ình th n thánh” vào cu i

u 1845: Hai ông ã phê phán anh em nhà Baue và nh ng ng

“ Gia ình th n thánh”.

hi n

u tình b n và s c ng tác gi a hai ông.

s phân công m t cách
ng di n, vì th m i ông

c áo gi a hai ông, t o

m duy v t l ch s trên m t lo t v n
nhà n
u ki n

u có trách nhi m nghiên c u t ng m t

+ N m 1845 Mác vi t “ Lu n c

i theo Baue trong cái g i là
v vai

c. S c ng tác gi a hai ông còn bi u
hai ông b sung cho nhau trên nhi u
ti n t i hình thành ch ngh a Mác.

ng v Ph -bách” ngghen hoàn thành tác ph m “ Tình c nh c a giai

p công nhân”, m t công trình nghiên c u sâu s c v giai c p vô s n hi n

i.


+ N m 1845-1846 là giai

n quy t

nh trong quá trình hình thành th gi i quan m i, khi hai ông

cùng nhau vi t m t tác ph m m i “ H t t

ng

c”. ã xây d ng m m m ng h c thuy t v chuyên chính

vô s n.
+ N m 1847: Mác vi t “ S kh n cùng c a tri t h c”

ch ng l i quan

bày nh ng nguyên lý c b n v kinh t , chính tr h c vô s n.
cung c p thêm nh ng

u ki n

kh ng

m c a Pru ông, Mác trình

ây là m t tác ph m có giá tr l ch s l n,

nh n n móng khoa h c c a CNXH và ch ngh a c ng s n.

S c ng tác gi a hai ông t n m 1844-1847, V i nh ng tác ph m vi t chung ho c vi t riêng
th y s chín mu i v nh ng quan

m tri t h c - kinh t - chính tr h c và CNXH khoa h c.

- Trong khi xây d ng n n t ng
phong trào công nhân,

u cho

u tiên cho h c thuy t c ng s n khoa h c, hai ông tích c c tham gia

c bi t hai ông r t chú ý t i công tác tuyên truy n và xây d ng t ch c trong phong

trào công nhân.

N m 1836: “

ng minh nh ng ng

i chính ngh a” thành l p

Pari ch u nh h

ng c a CNXH không

ng ti u t s n c a Vait linh hai ông t ch i không tham gia t ch c, vì không tán thành khuynh h
ho t

ng c a nó. Nh ng hai ông ã tìm cách tác

ng

n quan

ng

m lí lu n c a nh ng nhân v t quan

tr ng nh t c a t ch c b ng tuyên truy n tr c ti p, ho c b ng th t , báo chí. Công tác tuyên truy n c a hai
ông ã có k t qu : mùa xuân n m 1847 m t trong nh ng ng
hai ông tham gia vi c c i t
Vi c c i t

c th c hi n t i

i h i quy t

nh

i tên thành “

ng minh nh ng ng

ng tài s n, chúng ta là nh ng ng

u tiên c a giai c p vô s n qu c t là “ Vô s n t t c các n
giai c p t s n, xác

ng c a mình, ã m

Luân

ôn có

i c ng s n”. Lý do

i tên:

xã h i hi n ang t n t i và ch

8.12.1847. ã thông qua
ng l nh c a

ng và t ch c.

i công s n. Kh u hi u chi n

u c a t ch c

c oàn k t l i”. M c ích c a

ng minh: l t

u tiên l y ch ngh a c ng s n khoa h c là ng n c t

n

i h i l n th hai

u l v i n i dung quan tr ng,
ng minh d

ng th i

Luân ôn t ngày 29.11

n ngày

i h i trao cho Mác - ngghen nhi m

i hình th c là m t b n tuyên ngôn.

ng c ng s n.

- Tháng 2.1848, b n Tuyên ngôn c a

ng C ng s n l n

u tiên

c công b

Trong tuyên ngôn, nh ng c s c a ch ngh a Mác l n

u tiên

c trình bày d

ra cu c cách m ng tháng 2.1848

Luân

ôn, tr

c ngày

Pháp.

và có h th ng. Hai ông trình bày m t cách sáng t c s lí lu n, th gi i quan, c
giai c p vô s n.

t h u,

u cho quá trình k t h p ch ngh a Mác v i phong trào công nhân. ánh d u m t

c th ng l i l n v m t t t

* Tuyên ngôn c a

ngh

nh s th ng tr c a giai c p vô s n, th tiêu xã h i t s n c .

Ý ngh a: ây là t ch c công nhân qu c t

th o ra c

n g p Mác và

i h i l n th nh t vào tháng 6-1847

không ch mu n có chính ngh a nói chung mà ch ng l i ch
chúng ta mu n s c ng

o t ch c ã

ng minh.

ng minh

ngghen tham d .

i lãnh

i d ng hoàn ch nh

ng l nh và sách l

cc a

m n i b t là ã nêu rõ vai trò l ch s th gi i c a giai c p vô s n, v ch ra s t t y u c a

cách m ng vô s n và chuyên chính vô s n, vai trò c a
Nêu lên nh ng nguyên t c sách l

cc a

ng c ng s n -

i tiên phong c a giai c p vô s n.

ng c ng s n và phê phán m t cách sâu s c các trào l u ch


ngh a xã h i ph n
i v i nh ng ng
Trong l i m

ng, b o th và không t

p tan nh ng l i vu kh ng xuyên t c c a giai c p t s n

i c ng s n.

u, Mác -

ngghen nói lên m c ích khi vi t “ Tuyên ngôn”, “ Công khai trình bày tr

toàn th gi i nh ng quan

m m c ích, ý

ma c ng s n.”. B n tuyên ngôn có 4 ch
Ch

ng,

c a mình”...

l p l i câu chuy n hoang

c

ng v “ bóng

ng:

ng I: “ T s n và vô s n”: nêu lên m t cách khái quát quy lu t phát tri n c b n c a xã h i t

n,v ch rõ l i ích

i l p gi a giai c p t s n và vô s n và s m nh l ch s c a giai c p vô s n. Do ó, k t

thúc Mác - ngghen kh ng nh: “ S s p

c a giai c p t s n và th ng l i c a giai c p vô s n

u là t t

u nh nhau”.
Ch

ng II: “ Nh ng ng

i vô s n và nh ng ng

i c ng s n”, nói v m i quan h gi a nh ng ng

ng s n và giai c p vô s n, v ch rõ tính ch t, nhi m v tr
và nh ng bi n pháp cách m ng
Ch

c m t, m c ích cu i cùng c a

i

ng c ng s n

th c hi n nh ng nhi m v và m c ích y.

ng III: “ V n h c XHCN và c ng s n ch ngh a”. Mác - ngghen ã phê phán các lo i quan

m

xã h i ch ngh a không mang tính ch t giai c p vô s n. Tuy nhiên, hai ông r t chú ý t i ch ngh a xã h i

không t

ng m c dù còn nhi u khi m khuy t, nh ng h

ng lai trong ó có nhi u lu n

ã phê phán CNTB và phác th o ra m t xã h i

m mà Mác - ngghen ã ch ng minh là úng . Do ó, nó

c coi nh

t c i ngu n c a ch ngh a Mác.
Ch
chi n l

ng IV: “ Thái
c và sách l

c a nh ng ng

cc a

i c ng s n

i v i các

ng c ng s n trong cu c

ng

i l p” trình bày nh ng nguyên t c

u tranh cho dân ch và ch ngh a xã h i.

B n tuyên ngôn k t thúc: “ ... h công khai tuyên b r ng m c ích c a h ch có th
dùng b o l c l t

toàn b tr t t xã h i hi n có... trong cu c cách m ng y nh ngng

gì h t ngoài nh ng xi ng xích trói bu c h . Trong cu c cách m ng y h giành
mình”. “ Vô s n t t c các n
Tuyên ngôn c a

c nh ng quy lu t phát tri n khách quan c a xã h i và hành

ng l nh sách l

thách; và t
mình

i vô s n ch ng m t

c c m t th gi i cho

ng C ng s n v a là m t h th ng hoàn ch nh v lí lu n, v a là c

ngghen vi t: “ T tr

c

n nay ch a h có m t c

c ó.

ób tc m t

c

ra êm tr

ng công nhân nào h

u ph i tr ngay m t giá

th a nh n tuyên ngôn là c

c b ng cách

c oàn k t l i”.

ng l nh cách m ng c a phong trào vô s n. Nh có lí lu n và c

nh c

t

ng l nh chính tr ,

ng l nh ó, giai c p vô s n nh n th c

ng theo úng nh ng quy lu t ó.

ng l nh sách l

c nào l i

c ch ng th c

y

c c a cách m ng nó ã

c cu c cách m ng ó th

i ch ch c

c ó trong ho t

ng l nh sách l

ng c a

t”. Vì th , kh p n i trên th gi i, phong trào công nhân chân chính

ng l nh, là kim ch nam cho m i hành

u

ng c a mình.

II – Phong trào công nhân và ch ngh a xã h i nh ng n m 50, 60 c a th k XIX
1 - Qu c t th nh t.
a - Hoàn c nh ra

i.

- Sau cách m ng 1848-1849

châu Âu, CNTB phát tri n

nghi p TBCN ã hoàn toàn chi n th ng kinh t phong ki n

n m t trình
các n

m i cao h n tr

c Tây Âu. Th tr

c: công

ng th gi i hình


thành trên c s nh ng thành t u phát tri n c a các ngành kinh t
tri n

ng th i

a

c t b n. Kinh t TBCN phát

n hai h u qu l n:

Th nh t: hàng ng giai c p vô s n ngày càng ông
p trong xã h i t s n phát tri n ngày càng gay g t,
hàng

các n

o và s ng t p trung h n. Do v y, mâu thu n giai
c bi t là mâu thu n gi a t s n và vô s n ã n i lên

u.

Th hai: ch nghiã t b n phát tri n xâm l
c và nhân dân các n

c thu c

c thu c

a, t ng c

a . Tình hình y ã thúc

ng áp b c bóc l t nhân dân trong

y s phát tri n, trình

giác ng , tính chi n

u và tinh th n oàn k t qu c t c a giai c p vô s n.
- Cu c kh ng ho ng kinh t n m 1857-1859
nghi p t ng,

nhi u n

c châu Âu sau ó lan ra c th gi i. N n th t

i s ng công nhân sa sút. Tình tr ng ó t o

u ki n khách quan cho s h i ph c c a phong

trào công nhân. Cu c

u tranh giai c p trong xã h i t b n ã tr nên gay g t. T i nhi u n

tình th cách m ng l i b t

c châu Âu

u xu t hi n.

- S phát tri n c a phong trào công nhân

ng th i c ng b c l m t s nh

c

m: thi u m t t ch c

ng vàng; tình tr ng bè phái và phân tán trong giai c p công nhân. Nh ng quan
ng c h i ch ngh a còn nh h

ng trong phong trào công nhân.

ng tr

m t s n, khuynh

c tình hình ó òi h i ph i

kh c ph c nh ng thi u sót trong giai c p công nhân, nh m th ng nh t giai c p công nhân t ng n
nh trên toàn th gi i, ph i
ng cách m ng. Mác -

a công nhân i vào con

ng

u tranh t giác d

ngghen ã theo dõi và tham gia phong trào

i s lãnh

c c ng

o c a chính

u tranh c a công nhân và v a t p

trung nghiên c u lí lu n.
Tháng 3 -1850, Mác thay m t cho ban ch p hành trung
ng minh. N m 1850 Mác vi t: “

u tranh giai c p

ng

ng minh g i th cho các chi nhánh c a

Pháp”. N m 1852: Mác vi t “ Ngày 18 tháng

ng mù c a Luy Bônapáct ”. ngghen c ng vi t nhi u bài báo và tuy n t p thành “ Cách m ng và ph n
cách m ng

c” (1851). N m 1861: Mác b t tay vi t tác ph m kinh t “ T b n” và t p

u xu t b n

m 1867.
Ngoài ra hai ông v n r t quan tâm công tác t ch c, nh t là sau khi “
tan rã, hai ông ra s c gìn gi và b i d
tranh th m i kh n ng

ng cán b c a phong trào giúp

ng minh nh ng ng

i C ng s n”

h v m t tinh th n và v t ch t,

tuyên truy n h c thuy t c ng s n và s t t y u c a cu c cách m ng xã h i ch

ngh a.
b - S thành l p c a Qu c t th nh t.
Vào

u nh ng n m 60 c a th k XIX nh ng

u ki n l ch s chu n b cho vi c thành l p m t t

ch c qu c t c a giai c p vô s n ã chín mu i. Nh t là s ki n tháng 7 - 1863 t i Luân ôn công nhân các
c ã h p h i ngh ph n
Balan. H i ngh

i chính ph châu Âu giúp

ngh b u ra Ban ch p hành trung

Qu c t .

u tranh c a nhân dân

ó ã nói lên s c n thi t ph i có m t t ch c qu c t .

Ngày 28 – 9 - 1864: H i liên hi p công nhân qu c t

th o c a Mác

Nga hoàng àn áp cu c

c thành l p t i Luân

ng có nhi m v so n th o tuyên ngôn và

c Ban ch p hành trung

ôn ( Qu c t I). H i

u l ; ngày 1.11.1864 d

ng thông qua và tr thành tuyên ngôn,

u l chính th c c a


- N i dung Tuyên ngôn c a Qu c t I
Mác ã nêu lên trong xã h i t s n không th xóa b

c nghèo kh c a qu n chúng lao

c s n xu t có phát tri n t i m c nào i n a, mà nó ch làm cho s

ng dù cho

i l p trong xã h i sâu s c h n.

B n tuyên ngôn c ng ã nói rõ tính t t y u c a s phát tri n gay g t c a cu c

u tranh giai c p gi a giai

p vô s n và giai c p t s n. Vì v y, vi c giành chính quy n tr thành m t ngh a v c a giai c p công
nhân.
Cu i cùng Mác nh n m nh nhi m v
kh u hi u: “ Vô s n t t c các n
-

oàn k t qu c t c a giai c p vô s n. B n tuyên ngôn k t thúc b ng

c oàn k t l i”.

u l : v ch rõ s m nh l n lao c a giai c p vô s n là m t l c l

kh n ng tiêu di t ch
p

c chính

Quy

bóc l t t b n ch ngh a và

ng

c bi t òi h i giai c p công nhân ph i ti n t i thành

c l p c a mình .

nh v c c u t ch c và hành

hàng n m là c quan lãnh
lãnh

ng cách m ng tích c c duy nh t có

ng c a qu c t d a trên nguyên t c t p trung dân ch ,

o cao nh t, gi a hai kì

i h i thì Ban ch p hành trung

ng do

ih i

i h i b u ra

o qu c t .

Nhi m v c a các h i viên là ph i th ng nh t các oàn th công nhân r i r c

n

c mình thành nh ng

ch c có tính ch t toàn qu c .
- Vi c thông qua tuyên ngôn và

ul

ánh d u b

Trong ó, Mác ã góp ph n c ng hi n l n lao.
kh p các n

cl n

-

ng c a Qu c t I tr

ng c a Qu c t I ch y u cu c

thông qua các

n cu i hè n m 1865, các chi b qu c t

ã thành l p

h u

c Công xã Pari.

u tranh ch ng các trào l u t

t

ng

i l p v i ch ngh a Mác

ih i:

u tranh ch ng ch ngh a Pru ông, là k thù

. Phái này ch tr
y, ch tr

u tiên c a phong trào công nhân.

châu Âu và B c M .

c - Quá trình ho t
Ho t

c th ng l i

ng duy trì ch

ng l i Macxít c a qu c

t h u nh , h cho r ng ti u t s n không phát tri n thành t b n. Vì

ng gi i quy t nh ng v n

thu n tuý, ph nh n

u tiên công khai ch ng l i

xã h i theo con

ng hoà bình, d a vào nh ng bi n pháp kinh t

u tranh chính tr và m i hình thái nhà n

c k c chuyên chính vô s n. Th c ch t

a phái Pru ông là b o v và ng h ch ngh a t b n.
Cu c

u tranh phái này b t

Brucxen (B ), h p t ngày 6
ng có tính ch t c i l
-

u t n m 1865 và ba

i h i t n m 1866- 1868.

n ngày 13 - 9 – 1868 thì phái Pru ông b

n

ánh qu h n,

i h i l n III h p
p tan m i ho t

ng ti u t s n trong Qu c t .

u tranh ch ng phái c h i công oàn Anh và phái Látxan

c , di n ra cùng th i gian

u tranh

ch ng phái Pru ông. T n m 1886, các công oàn Anh ch là t ch c liên h p gi a các ngh nghi p trong
ph m vi h p , ít

oàn k t v i nhau , các ho t

chính tr . V c b n, h không v

ng ch nh m m c tiêu kinh t , ít quan tâm

Ôtgi .

u tranh

t quá ph m vi gi i h n c a ch ngh a t b n. Nh ng các lãnh t c a

công oàn Anh l i chi m nh ng v trí quan tr ng trong Qu c t nh
bí th . N m 1867, theo

n

ngh c a Mác, Ban ch p hành trung

tgi là Ch t ch và Crimer là T ng
ng

ngh b ch c v Ch t ch c a


Quá trình
bãi công ,

u tranh ch ng ch ngh a c h i c ng di n ra

u tranh kinh t , ph nh n t ch c công oàn .M i ho t

giành quy n ph thông
ngoài công nhân

ng , ch tr

c s giúp

1868, công nhân

u tranh

ng c a h thu h p trong ph m vi

u phi u, l p h i s n xu t ; ph nh n liên minh công nông ; coi các giai c p khác

u là ph n

qu n chúng.

ch

c: ch ngh a Látxan, ph nh n

ng liên minh v i giai c p t s n , ph n b i cu c

c a Mác, các nhà cách m ng

c tuyên b

i theo c

c ã t y tr

ng l nh Qu c t .

nh h

n n m 1869,

u tranh c a

ng c a Látxan.

nn m

ng Công nhân xã h i dân

c thành l p.
-

u tranh ch ng phái Bacunin, Ch ngh a Bacunin ph n ánh quan

m c a ng

i ti u t s n ã b

phá s n, c a t ng l p th th công, ti u t s n thành th và c a nông dân b phá s n r i vào hàng ng vô
n. Nó lên án t t c m i chính ph và tôn giáo. Vì v y, nó gi ng v i Pru ông là theo con
ph : òi xóa b m i hình th c chính quy n k c chuyên chính vô s n, kh
công nhân v chính tr . Ch tr
n l u manh là l c l
Cu c

c t m i ho t

ng vô chính
ng c a giai c p

ng th c hi n nguyên t c cá nhân: “ t t c vì cá nhân”. H coi t ng l p t

ng chính c a cách m ng.

u tranh ch ng phái Bacunin b t

ut

i h i IV h p

Bal t ngày 6

qu , phái Bacunin ã b th t b i trong âm m u nh chui vào ban lãnh

o

n ngày 11/9/1869. K t

l ng

n qu c t .

n n m 1870, do có nhi u bi n chuy n trong tình hình qu c t : chi n tranh Pháp- Ph khi n cho
i V qu c t không ti n hành
ó , kêu g i s

i

c.Mác ã vi t hai b n tuyên ngôn ch rõ tính ch t c a cu c chi n tranh

oàn k t qu c t c a giai c p công nhân nh t là công nhân Pháp và công nhân Ph .

2 - Công xã Pari (1871).
a - Chi n tranh Pháp - Ph và s s p

T n m 1850- 1870 d

c a

i s th ng tr c a

ch II.
ch II,

i s ng c a nhân dân Pháp nh t là giai c p công

nhân h t s c cùng kh . Tình hình ó làm cho mâu thu n gi a công nhân, nhân dân lao
càng thêm sâu s c. Napôlêông âm m u l y chi n th ng bên ngoài

ng v i

ch II

c ng c s th ng tr bên trong. Do ó,

ti n hành cu c chi n tranh ch ng Ph và chi n tranh Pháp - Ph bùng n vào ngày 19- 7 - 1870.
V phía Pháp, Cu c chi n tranh này ti p t c chính sách xâm l
th ng nh t n

c

c, l y l i nh ng vùng

phong trào cách m ng trong n

c,

t c a Pháp ã b Ph chi m n m 1814 và qua ó làm suy y u

c ng c

a v th ng tr

tranh ã di n ra không theo ý mu n c a k gây chi n. K
th

ng

i m vua, không

n ng l c lãnh

c c a Napôlêông III, nh m ng n c n s

ang b lung lay
ng

o chi n tranh, quân

c, giai

n

c. Nh ng chi n

u là Napôlêông III, m t con ng
i thì thi u th n, chi n l

huy thì sai l m t c n b n. Do ó, ngày 2 – 9 – 1870, Napôlêông III kéo c tr ng
V phía

trong n

i bình

c c a b ch

u hàng thành X

u là ti n b : vì nh m hoàn thành công cu c th ng nh t n

c

c, t o

ng.
u

ki n kinh t t b n ch ngh a phát tri n. Nh ng Bixmac ã bi n cu c chi n tranh t v , ti n b thành cu c
chi n tranh n c
c Pháp
nh t các vùng

p, xâm l

c, thành k thù tr c ti p c a nhân dân và dân t c Pháp. Bixmac mu n ánh tan

ch ng t s hùng m nh c a n
t xung quanh vào n

c Ph .

c Ph , t

ó có th g t b nh ng tr l c ch ng l i s th ng


Ngày 4 - 9 – 1870, sau khi nghe tin thua tr n
p ch

c ng hoà và b o v t qu c. N n

tên: “ Chính ph V qu c”do t

X

ng, nhân dân Pari n i d y làm cách m ng, òi thành

ch II s p

ng T rôsuy c m

. Chính ph lâm th i t s n

c thành l p l y

u.

b - S ph n b i c a giai c p t s n.
Chính ph m i: ngoài phái C ng hoà còn có m t s thu c phái B o hoàng. Chính ph m i s công
nhân h n là s Ph , ti u t s n thì do d , b n th ng tr tìm cách gi i quy t v n
ng con
cho

ng

u hàng.

tiêu di t

c. Ngày 9.9.1870 quân

i Ph . B tr

i ng công nhân, b o v th

cb t

ng ngo i giao ã g p Bixmac

ng iên cu ng. Do chính ph

ô, chính ph

u ti n vào Pari. Chính ph V qu c ã th

Thành ph Pari: V i hai tri u dân b
ho t

hòa bình và chi n tranh

Vecxai

àm phán

ã

ng ý nh

ng l

ng Pari

ng ng m ng m

u hàng.

ói kh , thi u nhiên li u, ói và rét, trong khi ó b n

ó ã không t ch c vi c phòng ng và c ng không n

uc l i

nh sinh ho t

trong thành ph .
Ngày 27.10, t

ng Ba en ch huy 15 v n quân

u hàng Ph .

Nhân dân và V qu c quân ã chi m óng toà th chính, òi l t
ph m i. Song

n chi u thì toà th chính b quân

bình quân tài s n, s c
Trong s 750

p ru ng

khôi ph c ch

c” chi m l i.

c chi m các pháo ài xung quanh Pari.

ng tr ng tr n xuyên t c v công nhân là k ch tr
i trúng c là

ng b o hoàng, không th a nh n ch

ng

a ch , cha c , t s n.

C ng hoà mà ch tr

ng

Quân ch .

Qu c h i h p
hoà do Bixmac

Boóc ô vào ngày 12.2.1871. Nhi m v c a Qu c h i là ti p thu nh ng
ra, Chi-e lùn

c c làm th t

qua hi p nh ình chi n, phê chu n hi p
kí hoà

chính ph hi n t i và thay th m t chính

t c a nông dân. Do ó, nh ng ng

i bi u thì 450 có t t

u hàng có tính ch t ph n b i.

i c a chính ph “ bán n

Tháng 1.1871 chính ph l i ký hi p nh v i Ph : quân Ph

Ngày 8.2.1871 ti n hành b u c . B n ph n

ó là s

ng,

ng

u chính ph .

c s b Vécxai, nh n nh ng

Ngày 1.3 Qu c h i thông

u ki n gi ng hoà c a Ph , i t i

c vào ngày 10.5.1871 v i vi c Pháp c t hai t nh Andát và Loren cho

tri u fr ng.

u ki n gi ng

c và b i th

ng 5.000

ng gi a hai th l c là k thù c a dân t c và nhân dân giai c p t s n Pháp quy t

hàng k thù c a dân t c, ti n hành cu c chi n tranh khác ch ng nhân dân mình. Trong tác ph m “
kách m nh”, H Chí Minh vi t “ Vào n m 1871, t b n Pháp nh nhà cháy hai bên, bên thì

u hàng, bên thì cách m nh n i lên tr

c m t.T b n Pháp thà ch u nh c v i

nh

u
ng

c b t ch u

c ch không ch u hoà v i

cách m nh ”
Nh v y, nguy c dân t c ã két h p v i mâu thu n giai c p t n t i

Pháp khi ó; Hai mâu thu n ó

t h p v i nhau ã d n t i m t cu c kh ng ho ng chính tr sâu s c nh t trên toàn n

c Pháp.

c - Cách m ng 18 tháng 3 và s thành l p Công xã Pari.
* Cách m ng 18 tháng 3 n m 1871:
Tháng 2.1871, quân V qu c b u ra c quan lãnh
ban trung

o c a mình U ban trung

ng ã có uy tín l n trong V qu c quân và nhân dân th

quy n th hai.

ô, ng

ng V qu c quân. U

i ta xem nó nh m t chính


Ngày 15.3 chính ph Chie v Pari m u mô c
i è b p cách m ng.
kh u

n 3 gi sáng18.3, quân Chie

i bác c a v qu c quân.

quân ti n vào trung tâm th

p khí gi i công nhân, sau b t các u viên trung

n 9 gi sáng l c l

n ánh úp

ng chính ph th t b i hoàn toàn. Tr a 18.3 V qu c

cách m ng ã tung bay trên Toà th chính và các công s

o cu c v n

s nb l t

u tranh, Uy ban trung

ng này. ây là cu c cách m ng vô s n

m t trong nh ng th

u tiên trên th gi i. L n

u tiên chính quy n

c nên không tránh kh i thi u sót và h n ch : không chi m
p tan sào huy t c a b n ph n

ng, trong lúc Chie ch a k p c ng c l c l

ng. V i vã n

t th i c quí báu c a cách m ng, b n ph n

ng ã tranh th t ch c l i l c l

m c a Công xã: hai khuy t

nh t ch c cu c b u c ngày 26/3, b phí
ng.

m ã th tiêu nh ng thành qu c a cu c

cách m ng th ng l i y, giai c p vô s n ã d ng l i gi a ch ng; khuy t
il

ng ch ng l i s t n công

ng V qu c quân ã n m l y quy n

n, ngân hàng Pháp. Không ti p t c t n công vào Véc xai,

Lênin ã nh n xét khuy t

êm (22 gi )

ô l n nh t.

Cu c cách m ng 18.3 vì không d tính tr
cb u

n 10 gi

Pari.

u ch là s tr l i t phát c a qu n chúng lao

a t s n. Nh ng sau ó, trong quá trình
lãnh

i Môngmác( B c Pari) n i có 227

ô. Chi u 18.3 chính ph Chie v i vã rút v Vecxai.

Cu c kh i ngh a 18.3, ban

ng, ti n

m th hai là giai c p vô s n quá

ng...(v n h c công xã Pari, trang 82-83).

* Thành l p Công xã.
Ngày 26.3 nhân dân Pari b u c , k t qu có 85 ng
n (s m t ch c sau b u c ), s

i trúng c trong ó có 28 công nhân, 15

ông còn l i là trí th c: Giáo viên, bác s ... và có 30

a Qu c t I. Nh v y, v c b n Công xã là nh ng
không chi m a s nh ng là l c l
trang- V qu c quân và lôi cu n

ng lãnh

i bi u c a qu n chúng lao

i bi u t

i bi u là h i viên

ng th

o. Vì h là giai c p cách m ng nh t, l i n m

ô. Công nhân
cl cl

ng

c c ti u t s n i theo.

Ngày 28.3 Công xã tuyên b thành l p

qu ng tr

ng Tòa th chính, y ban trung

ng V qu c quân

trao quy n cho Công xã.
- Chính sách c a Công xã Pari.
+ Xây d ng nhà n

c ki u m i. S c l nh

u tiên c a công xã th tiêu quân

i th

ng tr c c và

thay th b ng l c l

ng v trang nhân dân: V qu c quân. Công xã th tiêu b máy c nh sát c và d a vào

nhân dân v trang

b o v tr t t an ninh xã h i.

B máy nhà n

c theo hình th c ngh vi n t s n

c thay b ng h i

ng Công xã- m t hình th c

Qu c h i vô s n, m t t ch c chính tr ki u m i . ây là c quan t i cao c a Nhà n

c vô s n do tuy n c

ph thông b u ra.
H i
nhi m tr

ng Công xã ban b lu t pháp và có 10 y ban
cH i

thi hành lu t pháp, các y ban này ch u trách

ng Công xã, m i y ban do m t y viên c a H i

Nh v y, Công xã n m c quy n hành pháp và l p pháp. H i
ng và ch u s giám sát t d

ng Công xã tr thành m t c quan hành

i lên c a qu n chúng nhân dân. y ban trung

c t n t i sau 18.3 và là t ch c có nh h
tranh b o v Công xã.

ng làm ch t ch.

ng l n th hai

ng V qu c quân v n ti p

i v i Công xã , nh t là vi c lãnh

o cu c

u


Công xã th c hi n nguyên t c dân ch t p trung, ti p thu nh ng sáng ki n c a qu n chúng thông qua
các t ch c công oàn; ph n , báo chí.
+ Chính sách kinh t và xã h i c a Công xã
Công xã Giao cho công nhân qu n lý các xí nghi p và công x

ng mà b n ch

i nh ng x

ti n l

ng mà b n ch còn

l i, Công xã ki m soát ch

ngày làm 8 gi (nh ng ch a k p th c hi n), quy t
công nhân

c u tiên mua l

nh t ng l

ng th c theo giá qui

nh.

ã b tr n kh i Pari.

ng và c m cúp ph t.

ng cho công nhân. Quy
a công nhân

n

i

ra ch

nh giá l

ng th c,

nhà c a b n nhà giàu ã

tr n, ti n thuê nhà hoãn tr ...
V n hóa giáo d c: tách nhà th kh i giáo d c, thi hành ch
ng cho giáo viên, thành l p y ban giáo d c lãnh

giáo d c b t bu c, không m t ti n, t ng

o c v n hóa, ngh thu t. Th tiêu kinh doanh ngh

thu t t nhân, chú ý nh ng giá tr ngh thu t c a quá kh .
Toàn b ho t

ng và chính sách trên ây ch ng t Công xã là m t Nhà n

vô s n, là bi u hi n

u tiên c a chuyên chính vô s n; nh ng nó là n n chuyên chính ch a

ng ch c: vì thi u m t
nó v n là ki u m u

* Cu c

y

c

và ch a

ng th ng nh t c a giai c p công nhân, nên ã m c ph i m t s sai l m. Tuy v y,

u tiên c a chính quy n vô s n.

u tranh b o v Công xã

Sau ngày 18-3, chính ph Chie h u nh không có quân
vi c b u c , Chie ã t p h p, c ng c l c l

ng

i bác nh ng ch có 320 kh u

Ngày 2-4, quân Vecxai b t

i, nh ng v Vécxai l i d ng lúc Pari mãi lo

n cu i tháng 3 ã có 65. 000 quân. L c l

Pari, có g n 20 v n, nh ng ch có 2 hay 3 v n ng
kh u

c ki u m i - m t Nhà n

i

ng cách m ng

c luy n t p, có 40 v n kh u súng tr

ng, 1.740

c s d ng.

u t n công Pari. Các chi n s Công xã có

u r t oanh li t nh ng ít k t qu vì k ho ch chi n

ti m l c ánh lâu dài, chi n

u có thi u sót, ch huy non kém và không bi t khai

thác kh n ng ti m tàng c a mình.
u tháng 5 quân Vécxai chi m
gián

p c ng

y m nh ho t

c h u h t các pháo ài

ng, Công xã l i không kiên quy t tiêu di t.

Ngày 10-5-1871, Chie ký v i Bixmac m t hòa
ng cho Chie. Ngày 20-5 quân Vécxai b t
g i là “ tu n l

phía Tây và Nam Pari. Trong thành b n

m máu”. T ngày 21

c nh c nhã. Bixmac th thêm 100.000 tù binh t ng

u t ng công kích, cu c chi n

u quy t li t di n ra mà l ch

n ngày 28-5, chi n l y cu i cùng ã b dìm trong m t bi n máu

và l a. Vécxai ã th ng, cu c kháng c c a Pari b th t b i.
d – Nguyên nhân th t b i, ý ngh a l ch s , bài h c kinh nghi m:
* Nguyên nhân th t b i:
- Nh ng

u ki n b t l i: CNTB ang trên à phát tri n và phong trào công nhân th gi i ch a tr

thành m t m t tr n th ng nh t ch ng t b n. CNTB Pháp còn ít phát tri n và n
tn

c ti u t s n. Giai c p công nhân Pháp l i ch a có m t chính

c Pháp thì tr

ng c a mình. Không

c h t ch là
c chu n b ,

thi u rèn luy n.
Nh ng

u ki n l ch s c a n

c Pháp và c a th gi i b y gi

a Công xã và ph n l n nh ng thi u sót ó ã

ã quy

nh nh ng sai l m khó tránh

a Công xã ph m m t s khuy t

m có th coi là nguyên


nhân tr c ti p

a

n th t b i: giai c p vô s n ã d ng l i n a ch ng. Giai c p vô s n qua

i k thù . Mác “h

ãb

ánh b i do “ lòng

il

ng” c a h ”.

ó là hai khuy t

“r ng l

ng”

m l n ã th tiêu

nh ng thành qu c a cu c cách m ng.
* Ý ngh a l ch s . Công xã Pari là m t cu c cách m ng

u tiên c a giai c p vô s n, giáng m t òn

ng n vào ch ngh a t b n. Công xã ã sáng t o hình th c chính quy n m i trên c s n n dân ch vô
n. M t m u hình c a chính quy n vô s n, vì l i ích c a a s b bóc l t ch ng l i b n bóc l t. Công xã
bi u hi n cao
nh ng ng

c a s g n bó ch t ch tinh th n dân t c, tính giai c p và tính qu c t c a công nhân và

i lao

ng Pháp.

* Bài h c kinh nghi m: ph i có chính

ng tiên phong c a giai c p công nhân, ây là s c n thi t và t t

u. Ph i th c hi n liên minh công nông. ây là v n

s ng còn, là v n

ng vô s n. Ph i s d ng b o l c cách m ng. ây là v n

chi n l

quan tr ng trong ph

c c a m t cu c cách

ng pháp cách m ng c a

giai c p vô s n.
ó là ba bài h c kinh nghi m l n, quý báu cho cách m ng vô s n. Ngoài ra còn nhi u v n
ng chính quy n m i, v n

khác: Xây

gi chính quy n; th i c , ngh thu t quân s ...(sách phong trào c ng s n và

công nhân qu c t , trang 128).
e - Qu c t th I sau Công xã Pari:
* B o v s nghi p c a Công xã
Ngay trong khi Công xã ang
nh ng sai l m c b n c a nó và

u tranh v i k thù, Mác ã ánh giá

c ý ngh a c a Công xã, v ch ra

ra nh ng k t lu n r t quan tr ng v lí lu n và sách l

c c a giai c p vô

n.
Ngay t khi m i ra
t ch p s
Qu c t

i, Công xã

c giai c p vô s n qu c t

ng tình ng h ,

àn áp c a chính ph t s n, b ng nhi u hình th c khác nhau: g i th ; g i ng

n chi n

c Ban ch p hành trung

ng Qu c t sau khi Công xã th t b i,

Mác và Qu c t I ã t ch c c u giúp các chi n s Công xã thoát kh i s
c thái

ng.

* H i ngh Luân ôn (1871).

i h i La Hay (1872).

àn áp, kh ng b c a giai c p t s n các n

i, mà tri u t p m t h i ngh bí m t
lu n v n

ho t

àn áp c a Chie. Giai c p t s n

c a Mác và Qu c t I, chúng àn áp, truy lùng các h i viên Qu c t và Mác, c m các

phân b c a Qu c t ho t

- Do s

i c a chi b

u cùng Công xã.

Ngày 30.5.1871, Mác ra l i kêu g i tr

m t c tr

u bênh v c Công xã.

Luân

c. N m 1871, Qu c t I không tri u t p

ôn, t ngày 17

ng c a Qu c t trong hoàn c nh m i và

nhân qu c t , ó là thành l p chính
- Ngày 2.9.1872, Qu c t I

ng

ây là th ng l i l n c a ch ngh a Mác
a T ng h i sang M

tránh s

ra kh i nguy b b n c h i l ng

La Hay.

ra nhi m v tr

c m t c a phong trào công

t t c các n

c.

i h i ã khai tr Ba cu min ra kh i Qu c t I.

i v i ch ngh a vô chính ph .

àn áp c a các chính ph t s n ph n
n.

i

n ngày 23.9.1871. H i ngh ch y u th o

c l p c a giai c p vô s n

i h i l n th 5

c

i h i c ng quy t

nh d i tr s

ng châu Âu và v a tách Qu c t

- Ngày 15.7.1876, h i ngh Phila enphia chính th c tuyên b gi i tán Qu c t I, vì Qu c t

ã hoàn

thành nhi m v l ch s c a nó. Ch ngh a Mác thâm nh p t i nh ng công nhân tiên ti n c a các n
n quan tr ng nh t và chu n b c s cho s thành l p các chính
* Ý ngh a l ch s c a Qu c t I: ây là t ch c qu c t

ng công nhân

u tiên c a công nhân

t p trung dân ch là m t m u m c cho giai c p vô s n m i n
này. Qu c t giáo d c cho công nhân k t h p
móng cho cu c

cl p

Âu và M .

c thành l p trên c

c khi xây d ng chính

u tranh kinh t v i

ct

ng c a mình sau

u tranh chính tr . Qu c t

u tranh qu c t c a giai c p vô s n vì ch ngh a xã h i,

tn n

a giai c p vô s n lên v

ài

chính tr th gi i.
Qu c t góp ph n làm cho phong trào công nhân chuy n lên b
có tính ch t qu n chúng. Qu c t c ng d n

c m i, ti n t i nh ng t ch c công nhân

ng cho thành l p nh ng chính

lu n CNXH khoa h c. Nó làm cho ch ngh a Mác giành

ng công nhân trên c s lí

c th ng l i và ngày càng

c truy n bá m t

cách r ng rãi trong phong trào cách m ng c a giai c p vô s n.
III – Phong trào công nhân và ch ngh a xã h i cu i th k XIX

u th k XX

1 - Phong trào công nhân và ch ngh a xã h i cu i th k XIX:
a – Phong trào công nhân cu i th k XIX
Cu i th k XIX, ý th c c a giai c p công nhân phát tri n nhanh chóng, s l

ng c a giai c p công

nhân t ng nhanh chóng ó là do: s phát tri n m nh m c a công nghi p t b n sau n m 1870. Giai c p vô
n ngày càng b bóc l t tàn nh n làm cho mâu thu n gi a giai c p t s n và vô s n tr nên h t s c gay g t.
u h t các th CNXH phi vô s n ã t ng phá ho i Qu c t I ã b ánh q y và th t b i.
Bi u hi n cao nh t c a s tr
i,

ng dân ch . Các chính

ng thành v m t ý th c c a giai c p vô s n là vi c thành l p các
ng này có tính ch t qu n chúng. S l n m nh c a các

phi u ngày càng t ng trong các k tuy n c Qu c h i nhi u n

Th i k Qu c t I, m i ch có
m 70

ng Xã h i dân ch

p vô s n
m 1871 tr

c

ng c ng nh s

c.

S l n m nh c a các công oàn c ng nh phong trào bãi công di n ra r m r
thêm tinh th n oàn k t gi a công nhân các n

ng xã

kh p m i n i, ã t ng

c.

ng Xã h i dân ch

c thành l p

c có tính ch t qu n chúng. V i ch

u tiên vào n m 1869.
ph n

ng nh t c a n

u tranh và ti p thu ch ngh a Mác s m h n so v i công nhân các n
i, trung tâm c a phong trào công nhân th gi i chuy n sang

c cho

n nh ng
c

c, giai

c khác. Vì v y, t
n h t th k th

XIX.
Th i gian sau, các

ng công nhân l n l

t thành lâp

các n

c t b n quan tr ng: Hà Lan (1870); an

ch (1871); M (1876); Pháp (1879); Tây Ban Nha (1879); Áo, Th y
khi các

ng công nhân ra

i h b truy nã g t gao và c m ho t

Sau khi Qu c t I gi i tán, Mác vi c thành l p các chính
hi n nhi m v

ó.

ng vô s n

m in

ch. Mác ã

ra

c và Mác ã t n tình giúp

giai c p vô s n các n

c th c

n phong trào công nhân

c: vì cu i th k XIX

c ã

tr thành trung tâm c a phong trào công nhân th gi i, và v
ng thù

ng.

ngghen v n là lãnh t phong trào công nhân th gi i. Mác ã

c bi t, hai ông quan tâm

ngh a Mác và các t t

n, Th y S ...(1889). Nh ng sau

ài chính tr c a cu c

u tranh gi a ch

u tranh và s a ch a m i bi u hi n và sai l m c a nh ng


ng

i lãnh

o trong

ng úng

ng Xã h i dân ch

c. Do ó,

n. Ngoài ra, Mác còn quan tâm

ã tham gia tr c ti p th o c

ng l nh c a

các phái trong phong trào công nhân
thi u sót và h n ch : giáo

ng công nhân

c khác nh Pháp: Mác

ng công nhân Pháp; cùng v i công nhân Pháp

ng th i Mác c ng phê phán lãnh t

u, thi u m m d o trong sách l

u Liên minh Xã h i dân ch .

ng v ng và i theo con

i v i phong trào công nhân các n

quá trình thành l p t ch c công nhân Anh. Hai ông ã
ng

c ã

c...

u tranh ch ng

ng công nhân Pháp v i nh ng

Anh, Mác c ng quan tâm và theo dõi

u tranh ch ng ch ngh a bè phái c a nh ng ng

M , Mác ã tích c c giúp

nh ng ng

i

i xã h i ch ngh a xóa b

nh ng thành ki n ch ng t c, g n li n v i phong trào qu n chúng. Mác c ng h t s c chú ý t i s phát tri n
a phong trào cách m ng Nga.
Ngày 14.3.1883, Mác ã t tr n.
Sau khi Mác qua

i s lãnh

ây là t n th t vô cùng to l n

o phong trào công nhân qu c t

i v i phong trào cách m ng qu c t .

t lên vai ngghen.

Nh v y, cu i th k XIX, sau th t b i công xã Pari, phong trào công nhân v a r ng l n v a có chi u
sâu, v i nh ng n i dung, hình th c và ph
th c quan tr ng c a cu c

ng pháp

u tranh m i. Bãi công kinh t tr thành m t hình

u tranh giai c p, nó di n ra

t t c các n

c t b n: Anh, Pháp, Nga.

c bi t,

bãi công c a công nhân Sicagô ngày 1.5.1886 v i 40 v n công nhân tham gia.
Nét

c tr ng th hai c a phong trào công nhân ó là

hình th c

u tranh m i, giai c p công nhân

c là ng

u tranh ngh tr
i

ng -

u tranh h p pháp. ây là

u tiên sáng t o ra hình th c

u tranh này.

Chính phong trào công nhân ã s n sinh ra nh ng t ch c c b n c a giai c p công nhân: t ch c công
oàn,

ng và t ch c qu c t c a nó. Trên c s c a nh ng t ch c này vi c xây d ng m t t ch c qu c t

i ã có kh n ng th c hi n. Nó ánh d u giai c p vô s n
p v m t chính tr , t t

ng và t ch c. T t c các

các n

ng viên

c ã th c s thành m t giai c p

c

u th a nh n tính ch t qu c t c a phong

trào công nhân và s c n thi t ph i t ch c m t qu c t m i c a giai c p vô s n.
b - S thành l p và ho t

ng c a Qu c t II cu i th k XIX.

Nh s vô cùng kiên quy t và nh ng c g ng c a ngghen trong vi c u n n n các

ng viên

ng Xã

i dân ch

c, Pháp và c trong vi c v ch ra m t b n c h i Anh, Pháp. Vi c chu n b tri u t p

a nh ng ng

i Mácxít ã i

22 n

n th ng l i.

i h i c a nh ng ng

c v d trong ó có c M và Áchentina.

phong trào công nhân, v sau g i là Qu c t II.
-V n

ho t

i Mácxít có 395

i bi u,

ih i

i di n c a

i h i ã tuyên b thành l p t ch c qu c t m i c a
i h i ti n hành th o lu n 4 v n

chính:

ng h p pháp c a giai c p công nhân, nó không ph i là m c ích nh ng là

u ki n

th c hi n m c ích gi i phóng giai c p vô s n.
- Vi c th tiêu

o quân th

ng tr c, b i vì ây là ngu n g c c a chi n tranh.

- L y ngày 1.5 làm ngày bi u d
-V n

u tranh kinh t và

ng l c l

ng c a giai c p công nhân.

u tranh chính tr :

giai c p vô s n

ng vào hàng ng nh ng

làm 8 gi , t ng l

ng, h y b ch

tr l

i h i nh n m nh vai trò

u tranh chính tr , kêu g i

u tranh chính tr .

u tranh kinh t , òi ngày

ng xã h i
ng b ng hi n v t.

i h i Pari ã gây m t không khí r t ph n kh i trong công nhân th gi i. Lúc
sau ó kh p m i n i

u g i tên là Qu c t II. Qu c t II khác v i Qu c t I

u không có tên, nh ng

ch là không thành l p m t


quan ch p hành ho t
th

ng k . Nó không

ng th

ng xuyên gi a hai

i h i mà t n t i d

i hình th c các

i h i tri u t p

c xây d ng trên c s t p trung dân ch , các thành viên có quy n t tr r t r ng .

c dù v y, Qu c t thành l p n m 1889 v n là m t t ch c cách m ng c a giai c p vô s n, ti p t c s
nghi p

u tranh cho th ng l i c a ch ngh a Mác.

Trong nh ng n m 90, Qu c t t ch c thêm 3 kì
(1893) và

i h i:

i h i Brúcxen(1891);

i h i Luân ôn (1896). V i 3 n i dung c b n trong các

+V n

1:

vô chính ph

u tranh ch ng b n vô chính ph

tranh m i m r ng t t b c, b n vô chính ph
hoàn toàn

i h i:

ã di n ra gay g t trong các

ã b giáng m t òn n ng. Song m i ch là b t

i h i Duy rích

u.

i h i, t i

i h i 1891, b n

n n m 1893 và n m 1896 cu c

ã b giáng m t òn quy t

u

nh: nh ng t ch c vô chính ph

ng ngoài hàng ng c a t ch c Qu c t II.

+V n

th hai: n i lên trong các

i h i là v n

i h i 1891 ch rõ, ch có th tiêu ch

ng

ch ng ch ngh a quân phi t và v n

i bóc l t ng

i và xây d ng ch

th xóa b ngu n g c chi n tranh và ch ngh a quân phi t hi u chi n.
ngh s là
i Luân

n

chi n tranh.

xã h i ch ngh a m i có
i h i n m 1893: yêu c u các

i bi u công nhân trong các qu c h i b phi u ch ng vi c thông qua ngân sách chi n tranh.

i

ôn (1896), ã

t gi a các n

c

u nêu rõ ph i bi t k t h p

u

a yêu sách “ l p tòa án tr ng tài ”

ng ph

ng pháp hòa bình.

+V n

th ba: là v n

xác

nh ph

ng pháp

gi i quy t các xung

u tranh các

i bi u

tranh cho quy n l i hàng ngày v i nh ng m c tiêu cu i cùng c a giai c p vô s n, là xóa b s th ng tr c a
giai c p vô s n, xóa b ng

i bóc l t ng

Nh v y, trên nh ng v n
ng trên l p tr

i.

quan tr ng nh t, qua các k

ng Mácxít và có tác d ng tích c c

i h i c a Qu c t II, các ngh quy t v n

i v i s phát tri n c a phong trào công nhân. Nó ã

ph n ánh nh ng nhu c u c a phong trào công nhân qu c t trong giai

n l ch s m i, t i vi c phát tri n

các t ch c qu n chúng c a công nhân và vi c tích l y các kinh nghi m công tác c a các t ch c ó.
N m 1895 ngghen m t, ây là m t t n th t l n
n chi m u th trong Qu c t . Các

i v i phong trào công nhân, b n c h i xét l i d n

ng trong Qu c t II không bao lâu tr thành các

ng c h i ch

ngh a, r i b d n nh ng nguyên t c c a ch ngh a Mác.
2 - Phong trào công nhân và ch ngh a xã h i
a - Lênin và s thành l p

u th k XX.

ng Công nhân xã h i dân ch Nga (CNXHDC).

* Phong trào công nhân Nga cu i th k XIX

u XX

Sau n m 1861, CNTB Nga phát tri n khá m nh, nh ng v n còn nhi u h n ch : tàn d c a ch
nô l c h u trong chính tr và kinh t . V chính tr , v n là n
quy t

c quân ch chuyên ch

nông

n hình. Nga hoàng

nh t t c m i công vi c. Th c ch t ó là n n chuyên chính c a giai c p a ch - ch nô. Nga hoàng

ng h b n

i t s n công nghi p và tài chính và b n này d a vào Nga hoàng

ng. M t khác m c a

cho t b n n

c ngoài

qu c Nga b l thu c bên ngoài và không bình

bóc l t nhân dân lao

u t vào chi m l y nh ng ngành kinh t ch y u làm
ng trong quan h v i các n

c

qu c khác.

N

c Nga c ng ti n hành xâm l

c thu c

vi c xâu xé châu Á và là dinh l y ph n

a và là

ng ch ng

ng minh c a các n

c

i cách m ng vô s n.

qu c ph

ng th i

ng Tây trong

qu c Nga còn là

nhà tù c a các dân t c.
Cùng v i s phát tri n n n

i s n xu t TBCN, giai c p vô s n Nga ã xu t hi n và l n m nh nhanh

chóng. H s ng t p trung trong các xí nghi p l n và b nhi u t ng l p bóc l t: chính ph Nga hoàng, giai
p t s n trong n

c và t s n n

c ngoài. Do kh ng ho ng kinh t làm cho

i s ng công nhân thêm iêu

ng, làm cho mâu thu n gi a giai c p t s n và vô s n tr nên gay g t.
H nn a

c

mc a

qu c Nga là

qu c phong ki n quân phi t, vì v y còn có thêm mâu thu n

gi a qúy t c t s n v i nông dân; gi a t s n v i ch
ng th gi i ã chuy n t

phong ki n. Do v y,

c sang Nga.

Giai c p công nhân Nga nh ng n m 80 c a th k XIX h
n và Nga hoàng. H

mi n Nam n

u th k XX trung tâm cách

ãb t

u th c t nh và

ã thành l p m t s t ch c c a công nhân: n m 1875, h i liên hi p công nhân

c Nga thành l p. N m, 1878 h i công nhân mi n B c ra

i.

n nh ng n m 90 c a XIX, giai c p công nhân Nga ã có hàng tri u ng
i nh h
phóng lao

u tranh ch ng t

ng c a nh ng ng

i Mácxít và t ch c c a h b t

ng” do Plêkhan p thành l p là nhóm Mácxit

i. Phong trào công nhân

u phát tri n. N m 1883, nhóm “Gi i

u tiên, truy n bá ch ngh a Mác- Lênin vào

phong trào công nhân Nga, ã d ch nhi u tác ph m Mác- ngghen ra ti ng Nga, ch m d t th i kì

c tôn

a phái Dân túy. Nh ng ông c ng có nh ng sai l m là không coi tr ng úng m c vai trò c a giai c p nông
dân trong cách m ng. ó chính là m m m ng
* Lênin và vi c thành l p

a ông

n nh ng quan

m c a Mensêvích sau này.

ng Xã h i dân ch Nga.

Vla imia Ilich Ulian p( t c Lênin: là m t trong nh ng bí danh c a ông, b t
là m t ng

i mácxít l i l c ã phát tri n h c thuy t Mác trong th i

Pêtecbua,

c nh ng ng

i mácxít suy tôn làm lãnh t và ông ã lãnh

truy n chính tr trong ông

i bi u c a nh ng “ Liên hi p”

xã h i dân ch Nga, nh ng ch a có c
t. Do ó, trên th c t

ng l nh,

ng không ho t

T n m 1897-1900 trong giai
hoàn thành trên 30 tác ph m

o nh ng ng

i mácxít tuyên

ng

nh p

ng mácxít cách m ng.

Minxc tuyên b thành l p

u l , còn Ban ch p hành trung

ng Công nhân

ng ít lâu sau

ub b t

c.

n l u ày, Lênin so n th o xong d th o c

n hình và luôn quan tâm

n k ho ch thành l p

ng l nh c a

ng và

ng vô s n cách m ng.

m 1900, v a ra kh i nhà tù, Lênin li n b t tay vào vi c t ch c t báo l y tên “ Tia l a”
Muynkhen; in t i nhà in Laixích c a

c. S ra

tiên cho toàn n

i Mác xít cách m ng, là c quan tuyên truy n, v n

chi n

uc a

n

Pêtecbua thành m t t ch c chính tr duy nh t l y tên:

u tranh gi i phóng giai c p công nhân”. Nó là m m m ng c a

Tháng 3.1898,

qu c. Tháng 8.1893, Lênin

o giai c p vô s n.

N m 1895, Lênin h p nh t các t ch c mácxít
“Liên hi p

i

u có t tháng 12.1901)

c Nga c a nh ng ng

t

u tiên vào ngày 11.12.1900. ây là t báo chính tr

u

ng, t ch c

ng Công nhân xã h i dân ch Nga.

T n m 1900-1903, cu c kh ng ho ng kinh t th gi i bùng n , nh h
công nhân Nga b th t nghi p hàng lo t.

ng nghiêm tr ng c n

nông thôn, m t mùa, ói l n. Làn sóng

c Nga,

u tranh c a giai c p vô


n dâng cao lôi cu n c nông dân, sinh viên. N

c Nga ang

mô l n. Trung tâm c a cách m ng th gi i ã chuy n sang n
pm t

c cu c cách m ng nhân dân quy

c Nga. Tr

c tình hình y, nhi m v thành

ng vô s n cách m ng tr nên c p bách.

Tháng 7.1903,
là

êm tr

i h i thành l p

i h i II c a
ng.

i h i thông qua C

Ban biên t p c a c quan trung
i h i II c a

ng Công nhân XHDC Nga
ng l nh,

c tri u t p

Luân ôn. ây

u l , b u Ban ch p hành trung

ng và b u

ng.

ng Công nhân XHDC Nga là m t b

t ngo t trong phong trào công nhân qu c t .

là k t qu c a s chu n b chu áo, to l n c a Lênin nh m thành l p m t chính
ki u m i, khác h n v i các

c coi

ng c i l

ng

ó

ng vô s n cách m ng

Tây Âu lúc b y gi

b - Cách m ng 1905-1907.
* Nguyên nhân: do mâu thu n gi a toàn th nhân dân Nga v i ch

chuyên ch Nga hoàng. ây là

nguyên nhân c b n bao trùm. Cu c chi n tranh Nga- Nh t (1904-1905) và s th t b i c a Nga hoàng làm
cho n

c Nga lâm vào kh ng ho ng nghiêm tr ng c v kinh t và chính tr . Tình hình ó,

thu n v n có trong xã h i Nga lên t i nh

y nh ng mâu

m và d n t i bùng n cách m ng.

* Di n bi n : tháng 12.1904, cu c bãi công có tính ch t chính tr c a công nhân m d u Bacu. Tháng
1.1905, công nhân nhà máy Putic p

Pêtécbua bãi công, s ng

ph Nga ã àn áp phong trào ngay t

i tham gia lên t i 150.000 ng

u.

Ngày 9.1.1905, 14.000 công nhân Pêtécbua và gia ình tay không, tr t t kéo
a lá

i.Chính

n th nh c u lên Nga hoàng, c u xin Nga hoàng c i thi n

n cung

n Mùa ông

i s ng. Th c t , ây là âm m u c a s

t thám Nga hoàng, linh m c Gapôn thành l p “T ng h i th thuy n các nhà máy Nga”

chi ph i phong

trào công nhân Nga. Theo s p x p c a Gapôn, ngày ch nh t (9.1.1905) t t c công nhân s t ch c m t

cu c bi u tình ,mang c xí c a nhà th và
hoàng lá

n th nh c u. V i m u

nh c a Nga hoàng

n Mùa

ông trao cho Nga

này, Ga pôn s giúp c nh sát d dàng àn áp công nhân.

Nga hoàng ã b n vào oàn bi u tình, trên 1 000 ng
công nhân ã thu

n cung

i b gi t và h n 9 000 ng

c m t bài h c b ng máu. Công nhân ã hi u r ng ch có

i b th

ng. Giai c p

u tranh m i có th giành

c quy n s ng c a mình. Ngay tr a ngày 9.1, chi n l y ã m c lên trong các khu công nhân
Toàn qu c bùng lên làn sóng bãi công ph n

ng
ru ng

i bãi công c a 10 n m tr

i. Tháng 1.1905 s ng

c c ng l i. Nông dân c ng n i d y

th

ô.

i bãi công lên t i 45 v n, nhi u h n
nhi u n i ch ng

a ch , òi tr l i

t...

Tháng 4.1905

ih i

ng Công nhân xã h i dân ch Nga tri u t p t i Luân

ôn.

cu c cách m ng ang di n ra là cu c cách m ng dân ch , t s n, nó ph i ti n hành d

i h i ã v ch rõ
i s lãnh

oc a

giai c p vô s n, thành l p chuyên chính công nông và nhanh chóng chuy n sang cách m ng XHCN. Liên
minh v i nông dân t ch c kh i ngh a v trang. . ..
Tháng 6.1905 , th y th chi n h m Pôtemkin kh i ngh a và làm ch
ng t phát và thi u nh t trí, l i chi n
quy n Rumani.

u

n

c chi n h m, nh ng do hành

c, cu i cùng ph i d i sang Rumani và

u hàng chính


Tháng 10.1905, cách m ng b
trong n

c vào cao trào m i: cu c t ng bãi công chính tr , toàn b ho t

ng

c ng ng tr . Các trung tâm công nghi p l n: Pêtécbua, Mátxc va ã xu t hi n nh ng t ch c

chính tr qu n chúng - nh ng Xô vi t

i bi u công nhân. Lênin coi ây là nh ng c quan lãnh

o kh i

ngh a và là n n t ng c a chính quy n nhân dân.
u tháng 11.1905 Lênin v Pêtécbua tr c ti p lãnh

o cách m ng. Ngày 5.12.1905, Xô vi t

Mátxc va thông qua ngh quy t t ng bãi công, sau ó chuy n sang kh i ngh a.
bãi công n ra
ngh a b

Mátxc va, công nhân ã anh d ng chi n

àn áp

u trong g n hai tu n và

m máu. Kh i ngh a Mátxc va th t b i, cách m ng b t

bãi công gi m d n. Trong khi ó, phong trào nông dân l i
Ngày 3.6.1907, Xtôl pin, b tr

ng n i v , m t

tuy n c m i. Lu t này gi m b t s

n ngày 7.12.1905, t ng
n ngày 19.12 kh i

u i xu ng, s ng

i tham gia

t t i quy mô l n vào n m1906.

a ch ph n

ng, lên làm th t

i bi u công nhân và nông dân,

i bi u c a

ng ã công b lu t

a ch và t s n t ng lên

t nhi u, nh m c ng c th l c c a Nga hoàng. Cu c chính bi n Xtôl pin ã k t thúc cách m ng 1905 1907.
* Tính ch t, nguyên nhân th t b i, ý ngh a:
- Tính ch t: ây là cu c cách m ng dân ch t s n ki u m i vì: nhi m v c a cách m ng là th tiêu ch
chuyên ch Nga hoàng. Th c hi n nhi m v dân ch ; m
ng này do giai c p vô s n lãnh

o, ph

ng cho s n xu t phát tri n. Cu c cách

ng pháp cách m ng là ph

ng pháp vô s n.

- Nguyên nhân th t b i là do: Liên minh công nông ch a v ng ch c. Giai c p công nhân ch a
luy n

y

.

ng công nhân xã h i dân ch Nga b phân li t. Các

qu c Tây Âu giúp

c tôi

Nga hoàng

àn áp cách m ng.
- Ý ngh a l ch s : cách m ng 1905-1907 ã làm lung lay ch
ng di n t p cho cu c cách m ng tháng M

chuyên ch Nga hoàng. ây là cu c

i Nga. Lênin ã kh ng

nh: “không có m t cu c t ng di n

p nh n m 1905 thì cách m ng tháng Hai n m 1917 và c ng nh cách m ng tháng M
c”.

ng th i cu c cách m ng có nh h

n trong các n

c

c - Qu c t II

ng to l n và thúc

i không th có

y phong trào cách m ng c a giai c p vô

qu c và phong trào gi i phóng dân t c phát tri n m nh m .
u th k XX.

Sau khi ngghen m t, b n c h i ch ngh a ã t n công vào ch ngh a Mác m t cách công khai, tr ng
tr n và d n d n chi m u th trong Qu c t II. Bétxtain k c m
ngh a Mác ã l i th i và ã s a

u b n c h i. Bet xtain cho r ng, ch

i ch ngh a Mác v các m t tri t h c, kinh t chính tr h c; v h c thuy t

u tranh giai c p.

- Cu i th k XIX, m t s lãnh t
xét l i, nh ng cu c

u tranh không tri t

Lênin ã v ch tr n nh ng
ra kh i hàng ng
ph

phái T trong các

ng công nhân có lên ti ng phê phán ch ngh a

, k t qu r t h n ch . Nh ng ng

c h i c a ch ngh a xét l i và kiên quy t

u tranh

i Mác xít Nga

ng

u là

lo i tr ch ngh a c h i

ng công nhân.

u th k XX, cu c

u tranh t t

ng trong Qu c t II di n ra gay g t và ph c t p v i các v n

ng pháp giành chính quy n. Lãnh t Qu c t II cho r ng,

u tranh ngh tr

:

ng, tham gia chính ph t

n là bi n pháp duy nh t và ch y u em kh n ng giành quy n th ng tr cho giai c p công nhân, ph nh n


o l c cách m ng th c ch t là s l a d i giai c p công nhân, các lãnh t Qu c t II ã l rõ l p tr

ng

u

hàng.
V n

thu c

qu c. Kêu g i

a:

c

i h i. H

u tranh ch ng l i nh ng cu c xâm l

a và th ng nh t hành
-T i

c p nhi u l n trong các

ng v i các

c thu c

ã lên án chính sách thu c
a, thành l p các

a c a các

ng xã h i

các thu c

ng y.

i h i n m 1907, Lênin ã v ch tr n chính sách thu c

a c a các

ã công khai ng h chính sách nô d ch dân t c c a ch ngh a

i bi u c h i - xét l i. Chúng

qu c. Cu i cùng ngh quy t ã

c

thông qua v i 127 phi u thu n và 108 phi u ch ng.
V n

thái

i v i cách m ng Nga 1905, nh ng ng

Phái xét l i - c i l

ng công khai,

ng Nga 1905. Phái gi a,
nh ng v n

ng

u ph n

i lãnh

o Qu c t II phân chia thành 3 phái:

i h u nh toàn b nh ng v n

quan tr ng c a cu c cách

u là Cauxky, là ch ngh a c h i d u m t khoác áo mácxít

ch ng l i

c b n c a ch ngh a Mác. Phái t là phái cách m ng. Kiên quy t b o v nh ng nguyên t c

a ch ngh a Mác, ch ng l i m i trào l u c h i ch ngh a.
V n

ch ngh a quân phi t và nguy c chi n tranh, ây là v n

m1907 (Stútga). Ngh quy t úng
Mác xít ã giành

c th ng l i.

u tranh quy t li t,

n v ch ng ch ngh a quân phi t và chi n tranh c a nh ng ng
n

i h i VII (1910)

t gi a các n

i

Côpenhaghen còn ti p t c tranh lu n và nêu

thêm nhi m v : ph i kiên quy t ch ng ngân sách quân s trong các ngh vi n, òi áp d ng ch
xem xét các cu c xung

ih i

c. Trong th c t , các

tr ng tài

ng xã h i không th c hi n nh ng ngh

quy t ã thông qua.
-

n 1912: Nguy c chi n tranh th gi i ngày càng

Bal , ra b n “Tuyên ngôn” kêu g i công nhân các n

n g n, Qu c t II tri u t p

i h i b t th

c ch ng chi n tranh, ch ng ch ngh a

ng

qu c.

N m 1914, chi n tranh th gi i I bùng n , a s các lãnh t Qu c t II ã quay sang ng h các chính
ph

qu c, tán thành vi c thông qua các ngân sách chi n tranh, kêu g i công nhân gia nh p quân

o v t qu c.
o

n ây qu c t II tan rã. Duy nh t ch có

i

ng Bônsêvích Nga ã th c hi n m t cách sáng

ng l i cách m ng trên nguyên lý c a ch ngh a Mác - Lênin, th hi n kh u hi u “Bi n chi n tranh

qu c thành n i chi n cách m ng”, ã d n t i th ng l i cách m ng tháng 10.1917.
p Qu c t III.

n 1919 Lênin thành