Tuần 16. Người lái đò Sông Đà

I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả
- Nguyễn Tuân( 1910- 1987) là một trong những nhà văn xuất
sắc nhất của văn xuôi hiện đại Việt Nam.
- Nguyễn Tuân là nhà văn, nhà nghệ sỹ lớn suốt đời đi tìm
cái đẹp, ông có sự đóng góp quan trọng cho thể loại kí, tùy
bút và sự phát triển của ngôn ngữ dân tộc.
- Trước cách mạng: thấy cái đẹp trong quá khứ, trong những
con người xuất chúng. Sau cách mạng: thấy cái đẹp ở hiện tại,
trong những con người bình dị.
- Nguyễn Tuân có phong cách nghệ thuật tài hoa, uyên
bác.


2. Tác phẩm:
* Thể loại tùy bút:
Tính chủ quan, trình bày tự do, phúng túng, biến
hóa linh hoạt, giàu hình ảnh, nhạc điệu, từ ngữ
phong phú, nhiều cách so sánh liên tưởng.
* Hoàn cảnh sáng tác
- Người lái đò Sông Đà được in trong tập Sông Đà
sáng tác năm 1960, là kết quả chuyến đi thực tế của
Nguyễn Tuân đến với vùng đất Tây Bắc năm 1958.
- Thể hiện sự tìm kiếm của tác giả “ chất vàng mười
đã qua thử lửa của thiên nhiên và con người Tây
Bắc.


II. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN
1.Hình ảnh con Sông Đà

* Lời đề từ:
- “ Đẹp vậy thay, tiếng hát trên dòng sông”

-“Chúng thủy giai đông tẩu
Đà giang độc bắc lưu”
( Mọi dòng sông đều chảy về hướng đông- Chỉ
có dòng sông Đà chảy theo hướng bắc)



II. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN
1. Hình ảnh con Sông Đà
a. Sông Đà – dòng sông hùng vĩ, dữ dội.
- Đá bờ sông
- Mặt nghềnh
- Hút nước
- Thác đá .


Thảo luận nhóm
THỜI GIAN: 5 PHÚT
CỬ ĐẠI DIỆN TRÌNH BÀY

Nhóm 1: Chi tiết tả cảnh đá bờ sông? Biện pháp nghệ
thuật? Hiệu quả được sử dụng?
Nhóm 2: Tìm những chi tiết miêu tả mặt ghềnh Hát
Loóng? Biện pháp nghệ thuật? Hiệu quả được sử
dụng?
Nhóm 3: Những chi tiết miêu tả sự hung bạo của Sông
Đà qua những hút nước? Biện pháp nghệ thuật? Hiệu

quả được sử dụng?
Nhóm 4: Những chi tiết miêu tả thác Sông Đà Biện
pháp nghệ thuật? Hiệu quả được sử dụng?


Biện pháp nghệ thuật
Chi tiết miêu tả

Hiệu quả

+ Dựng vách thành, chỉ đúng
ngọ mới thấy mặt trời.
+ Chẹt lòng sông Đà như một
cái yết hầu.
+ Đứng bên này bờ nhẹ tay ném
hòn đá đã qua bờ bên kia,….
con nai con hổ đã có lần vọt
qua….

-Hiểm trở, hùng
vĩ.
-Lưu tốc dòng
chảy rất lớn.
-Cách diễn tả rất sinh
động độ hẹp của lòng
sông Đà

So sánh
Liên tưởng

+ Dựng vách thành, chỉ đúng ngọ mới
thấy mặt trời.


+ Dựng vách thành, chỉ đúng ngọ mới thấy
mặt trời.






Biện pháp nghệ thuật
Chi tiết miêu tả

Điệp từ, điệp ngữ, điệp
dài hàng cây số, đá cấu trúc.
xô sóng, sóng xô
+ Câu văn kết hợp nhịp
gió, cuồn cuộn
dài ngắn, theo lối tăng
luồng gió gùn ghè tiến, nhiều thanh trắc
suốt năm như lúc
liên tiếp
nào cũng đòi nợ
+Nghệ thuật nhân hóa:
xuýt...
đòi nợ xuýt, tóm, lật
ngửa….

Hiệu quả

tạo
nên
âm
hưởng mạnh mẽ,
dồn dập như xô
đẩy.
sông Đà như một
loài thủy quái
khổng lồ với tâm
địa hẹp hòi, hung
bạo.




* Quãng Tà Mường Vát – những cái hút nước.
Chi tiết miêu tả
như giếng bê tông thả xuống
sông để chuẩn bị làm móng
cầu, cột nước cao đến vải
sải, xanh ve một áng thủy
tinh đúc dày, khối pha lê
xanh….
thở và kêu như cửa cống cái
bị sặc,ặc ặc lên như vừa rót
dầu sôi vào

Biện pháp nghệ
thuật

Hiệu quả

- Sông Đà nham
so sánh, nhân hiểm, độc ác, đầy
hóa, liên tưởng sức mạnh.
rộng.



* Thác đá sông Đà:
Chi tiết miêu tả

Biện pháp nghệ
thuật

Tiếng thác nước nghe như là Cách so sánh hết
oán trách gì, rồi lại như là van sức táo bạo độc đáo
xin, rồi lại như là khiêu khích,
giọng gằn mà chế nhạo. … nó
rống lên như tiếng một ngàn
con trâu mộng … nổ lửa, …

Hiệu quả
độc đáo, uyên bác,
tài hoa.Những
thanh âm của thác
đá sông Đà đã hỗ

trợ có hiệu quả cho
việc miêu tả một
thạch trận khổng
lồ, dữ dội.


* Tiểu kết
→Ngòi bút biến hóa linh hoạt.
→ Ngôn ngữ giàu chất tạo hình.
→ Nghệ thuật nhân hóa, cường điệu.
→ Hình ảnh so sánh liên tưởng độc đáo.
=> Phong cách tài hoa, uyên bác
<=> Nguyễn Tuân đã khắc họa sinh động sự hung bạo của
Sông Đà: hiểm trở → cuộn sôi, dữ dội → mạnh mẽ, hoang dã,
điên cuồng→ mưu mô, xảo quyệt


b. Sông Đà – dòng sông thơ mộng, trữ
tình.
* Dòng sông duyên dáng và khác biệt.
- Nhìn từ trên cao:
+ Sông Đà như một sợi dây thừng ngoằn ngoèo.
+ Dòng sông của đồng dao thần thoại.
+ Con Sông Đà tuôn dài tuôn dài như  một áng tóc
trữ tình, đầu tóc chân tóc ẩn hiện trong mây trời
Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng hai và 
cuồn cuộn mù khói núi Mèo  đốt nương xuân.
Câu văn giàu cảm xúc và thẫm đẫm chất thơ cùng
nghệ thuật nhân hóa và so sánh.