Bài 1. Sơ lược về mĩ thuật thời Nguyễn (1802-1945)

CHỦ ĐỀ: MĨ THUẬT VIỆT NAM - MĨ THUẬT CHÂU Á
TIẾT 7: SƠ LƯỢT VỀ MĨ THUẬT THỜI NGUYỄN

(1802-1945)


I.Vài nét về bối
cảnh lòch sử:

“... Thời kỳ Nguyễn Sơ đã chứng kiến sự phát triển rực
rỡ của
80 năm văn hóa Phú Xn trong nhiều lãnh vực ...”
Lê Văn
Hảo
 Triều Nguyễn (1802-1945) là vương triều cuối cùng
của thời đại qn chủ Việt Nam.Với tất cả 13 đời vua,
khởi đầu từ Gia Long và kết thúc với Bảo Đại, thời
Nguyễn có thể chia ra làm hai giai đoạn : thời Nguyễn
Sơ (1802-1883) và thời Nguyễn Mạt - thuộc Pháp
(1885-1945).


- Một số hình ảnh về các vua thời Nguyễn : Gia Long,
Minh Mạng, Tự Đức, Hàm Nghi, Bảo Đại (từ trái sang)


 Sau khi đánh bại triều Tây Sơn, Nguyễn Ánh lên ngôi, niên
hiệu Gia Long, vẫn đặt kinh đô tại Phú Xuân (thành phố Huế
ngày nay), đặt quốc hiệu là Việt Nam rồi Đại Nam, thiết lập
chế độ quân chủ chuyên quyền, chấm dứt nạn cát cứ nội chiến.

(Súng thần công thời Nguyễn)


 Nhà Nguyễn đề cao tư tưởng Nho giáo và tiến hành
một số cải cách nông nghiệp như : khai hoang, lập đồn
điền,… nhưng do chính sách “Bế quan tỏa cảng”, ít
giao thiệp với bên ngoài làm cho đất nước chậm phát
triển nên đã dẫn đến nguy cơ mất nước vào tay thực
dân Pháp.


II. MỘT SỐ THÀNH TỰU VỀ MĨ THUẬT
Mĩ thuật thời Nguyễn phát triển đa dạng, còn để lại
một số công trình nghệ thuật có giá trị cho kho tàng
văn hóa dân tộc như tháp chùa Thiên Mụ (Huế), pho
tượng Thánh Gióng bằng đồng kích thước tương đối
lớn ở Gia Lâm (Hà Nội) và lăng Gia Long, Minh
Mạng, Tự Đức, các cung điện ở Huế…
Mĩ thuật thời Nguyễn (thế kỉ 19): hầu như được
tách ra làm hai hướng:
 Một hướng của triều đình tập trung cho các cung
điện và các lăng tẩm nhà vua ở Huế. Quy mô, tầm cỡ
lớn hơn những thời trước đó nhưng nghệ thuật cũng
không có gì nổi trội hơn. Tuy nhiên, đã hoạch định
được một phong cách cung đình ổn định để ngày nay
xứng đáng được công nhận là di sản văn hoá thế giới.


Hình ảnh một số lăng mộ của các vua thời Nguyễn:

Hình ảnh một số lăng mộ của các vua thời Nguyễn:


 Hướng thứ hai là hướng nghệ thuật lan toả rộng rãi
trong nhân dân như chạm khắc trang trí đình làng,
tượng ở đền chùa, tranh thờ, tranh dân gian, đồ gốm, đồ
thủ công mĩ nghệ vẫn phát triển và tiếp nối được truyền
thống.

Hoaï só
thôøi


 Hướng thứ hai là hướng nghệ thuật lan toả rộng rãi
trong nhân dân như chạm khắc trang trí đình làng,
tượng ở đền chùa, tranh thờ, tranh dân gian, đồ gốm, đồ
thủ công mĩ nghệ vẫn phát triển và tiếp nối được truyền
thống.

Chạm khắc gỗ thời Nguyễn


1.Kieán truùc kinh ñoâ
Hueá:
  Trong gần 400 năm (15581945), Huế đã từng là Thủ
phủ của 9 đời chúa Nguyễn ở
Đàng Trong, là Kinh đô của
triều đại Tây Sơn, rồi đến
Kinh đô của quốc gia thống

nhất dưới 13 triều vua
Nguyễn. Cố đô Huế ngày nay
vẫn còn lưu giữ trong lòng
những di sản văn hóa vật thể
và phi vật thể chứa đựng
nhiều giá trị biểu trưng cho
trí tuệ và tâm hồn của dân
tộc Việt Nam.


1.Kieán truùc kinh ñoâ
Hueá:
  Suốt mấy thế kỷ, bao nhiêu tinh
hoa của cả nước được chắt lọc
hội tụ về đây hun đúc cho một
nền văn hóa đậm đà bản sắc để
hoàn chỉnh cho một bức tranh
thiên nhiên tuyệt vời sẵn bày
sông núi hữu tình thơ mộng. Bởi
vậy, nói đến Huế, người ta nghĩ
ngay đến những thành quách,
cung điện vàng son, những đền
đài miếu vũ lộng lẫy, những lăng
tẩm uy nghiêm, những danh lam
cổ tự trầm tư u tịch, những thắng
tích thiên nhiên thợ trời khéo


 Kiến trúc kinh đô Huế là quần thể kiến trúc gồm có Hoàng
thành, các cung điện, lăng tẩm,… được khởi công xây dựng

năm 1805; là sự kết hợp độc đáo giữa những nguyên tắc kiến
trúc truyền thống Việt Nam, tư tưởng triết lý phương Đông
với thuyết âm dương ngũ hành của Dịch học Trung Hoa cùng
những đặc điểm mang ảnh hưởng kiến trúc quân sự phương
Tây. Không gây ấn tượng trấn áp tinh thần, cũng không có vẻ
hoang sơ dã thảo,


Kinh Thành Huế khiến cho người ta cảm nhận được đúng mức
không khí tôn nghiêm nhưng không mất đi cảm giác êm đềm thư
thái giữa thiên nhiên gần gũi. Bên cạnh đó, phong cách kiến trúc
và cách bố phòng khiến Kinh Thành Huế thực sự như một pháo
đài vĩ đại và kiên cố nhất từ trước đến nay ở Việt Nam mà Le
Rey, một thuyền trưởng người Pháp đã từng đến Huế năm 1819
phải thốt lên: “Kinh Thành Huế thực sự là pháo đài đẹp nhất,
đăng đối nhất ở Đông Dương, thậm chí so với cả pháo đài
William ở Calcutta và Saint Georges ở Madras do người Anh xây
dựng”.


 Và, cũng do phải tiếp xúc trực tiếp với mưa nắng, gió bão
thường xuyên nên tạo hình trang trí thể hiện ở đây thường sử
dụng vật liệu làm bằng pháp lam, gốm tráng men, vôi vữa,
khảm sành sứ… Chính vì vậy, kiến trúc cung đình Huế vẫn
giữ được nét rực rỡ trước mọi đe doạ của khí hậu và thời
gian.



Bênra,yếu

cạnhtố Phòng
thành, Hoàng thành, Tử Cấm Thành, đàn Nam
Ngoài
thiên nhiên và cảnh quan luôn được coi trọng trong kiến trúc cung đình đã tạo
Giao,…
kinh
đôcủa
Huế
có những
ra
nét đặc trưng
riêng
kiếncòn
trúc kinh
đô Huế. lăng tẩm nổi tiếng như lăng Gia
Long, lăng Minh Mạng, lăng Tự Đức,… cùng những công trình đặc
sắc mang đậm văn hoá dân tộc.
 Ngoài ra, yếu tố tự nhiên và cảnh quan luôn được coi trọng trong
kiến trức cung đình đã tạo ra nét đặc trưng riêng của kiến trúc kinh
đô Huế.
 Cố đô Huế được UNESCO (Tổ chức Văn hoá, Khoa học và Giáo
dục của Liên hợp quốc) công nhận là di sản văn hoá thế giới năm
1993.

Ngoï Moân


Các Công Trình quy mô khác:
Coång cung
An Ñònh

Cöûa
Tröôøng
An


Kinh thành
Huế về
đêm

Điện Thái
Hoà


Laêng Khaûi Ñònh


Laêng
Töï Ñöùc


Ñaïi Noäi


2.Điêu khắc và đồ hoạ,
Điêu
khắc:
hội
hoạ:
 Đặc điểm của điên khắc thời Nguyễn là làm giống như thật, sa vào các chi tiết

(các chi tiết được diễn tả cơng phu, hiện thực) và phần nào lạm dụng những hình
tượng trang trí mang tính tượng trưng cao.
Điêu khắc chủ yếu được thực hiện trong các lăng tẩm và các di tích với nhiều vẻ
đẹp và trang trí đa dạng.
Các tác phẩm điêu khắc lúc bấy giờ là những con nghê bằng đồng với kích
thước to lớn được đặt trên bục cao. Tồn thân con nghê có vẩy nổi; mắt, mũi,
móng được diễn tả rất kĩ.

Tượng con
nghê
được khắc
trên gỗ


 Ngồi ra, còn có rất nhiều tượng người và tượng các con vật như voi, ngựa,…

bằng chất liệu đá và một số chất liệu khác.

Tượng quan
hầu ở
lăng Khải
Đònh


Tửụùng quan hau ụỷ laờng
Khaỷi ẹũnh.


 Một số tượng thờ lớn còn

đến ngày nay, như: tượng Hộ
Pháp, tượng Kim Cương,
tượng La Hán, tượng Thánh
Mẫu,…Tượng Hộ

Pháp ở
chùa Thiên
Mụ