Bài 16. Sự suy sụp của nhà Trần cuối thế kỉ XIV

Em có nhận xét gì về tình
hình văn hóa, giáo dục, khoa
học, nghệ thuật thời Trần?



Tuần: 15
Tiết: 30

BÀI 16 SỰ SUY SỤP CỦA NHÀ TRẦN
CUỐI THẾ KỈ XIV
I/ TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI

1/ Tình hình kinh tế.

Em hãy nêu nhận xét của
mình về vương triều Trần từ
đầu thế kỷ XIV trở về trước?


Tháp Phổ Minh

Thành Tây Đô

Tháp Bình Sơn

Thạp gốm hoa nâu


Hình ảnh về quân xâm lược

Mông- Nguyên.


Tuần: 15
Tiết: 30

BÀI 16 SỰ SUY SỤP CỦA NHÀ TRẦN
CUỐI THẾ KỈ XIV
I/ TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI

1/ Tình hình kinh tế.
Tình hình kinh tế nước ta nửa
sau thế kỉ XIV như thế nào?
Nguyên nhân?
Vào nửa sau thế kỉ XIV có 9 lần vỡ đê lụt lớn.
Nhiều năm vừa bị hạn vừa bị lụt. Có hơn 10 nạn đói lớn. Nguyễn Phi Khanh
đỗ thái học sinh thời Trần, đã mô tả tình cảnh dân chúng bấy giờ như sau:
Đồng lúa ngàn dặm đỏ như cháy
Đồng quê than vãn trông vào đâu?
... Lưới chài quan lại còn vơ vét
Máu thịt nhân dân cạn nửa rồi...

Em có nhận xét gì
qua những câu thơ trên?


Tuần: 15
Tiết: 30

BÀI 16 SỰ SUY SỤP CỦA NHÀ TRẦN

CUỐI THẾ KỈ XIV
I/ TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI

1/ Tình hình kinh tế.


Tuần: 15
Tiết: 30

BÀI 16 SỰ SUY SỤP CỦA NHÀ TRẦN
CUỐI THẾ KỈ XIV
I/ TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI

1/ Tình hình kinh tế.
-Từ nửa sau thế kỉ XIV, nhà nước không còn
quan tâm đến sản xuất nông nghiệp.
- Nông dân phải bán ruộng đất, vợ con
và biến thành nô tỳ.

Đời sống người dân
phải gánh chịu thêm
những khó khăn gì?

- Quý tộc, địa chủ ra sức cướp đoạt ruộng

đất công. Bắt dân nghèo phải nộp tiền thuế đinh.
Tướng quốc triều Trần là Trần Nguyên Đán mới ngày nào còn vui mừng
thốt lên: “ Trăm họ mừng ca cảnh thịnh giàu” thì nay đã buồn rầu viết lên
mấy câu thơ:
“ Năm nay hè hạn, thu nước to.

Mạ thối nước khô hại biết bao
Đọc sách triệu trang mà bất lực,
Bạc đầu xin phụ nỗi thương dân ”


Tuần: 15
Tiết: 30

BÀI 16 SỰ SUY SỤP CỦA NHÀ TRẦN
CUỐI THẾ KỈ XIV
I/ TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI

1/ Tình hình kinh tế.
2/ Tình hình xã hội.

Trước tình hình đất
nước như vậy, nhà
Trần làm gì?

“ Vua buông tuồng ăn chơi vô độ ... nghiện rượu mê đàn hát,
xa xỉ làm cung điện nguy nga...., lãng phí tiền của, hoang dâm
chơi bời: món gì Dụ Tông cũng mắc! Cơ nghiệp nhà Trần
sao khỏi suy được? ”
( Khâm định Việt sử thông giám cương mục )

Trần Khánh Dư nói:
“ Tướng là chim ưng, dân là vịt,
lấy vịt nuôi chim ưng có gì là lạ.”

Tuần: 15
Tiết: 30

BÀI 16 SỰ SUY SỤP CỦA NHÀ TRẦN
CUỐI THẾ KỈ XIV
I/ TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI

1/ Tình hình kinh tế.
2/ Tình hình xã hội.
- Vua, quan, quý tộc vẫn lao vào ăn chơi
sa đọa.
- Nhiều kẻ tham lam, nịnh thần làm rối
loạn kỉ cương phép nước.
Chu Văn An (1292-1370) tên thật là Chu An
hiệu là Tiều Ân. Là một thầy giáo, thầy thuốc,
đại quan nhà Trần. Được phong tước Văn
Trịnh Công. Ông dâng sớ lên vua đòi chém 7
tên nịnh thần nhưng Dụ Tông không nghe.
Ông đã xin “treo mũ” từ quan.


Hình ảnh tượng và đền thờ
Chu Văn An


Tuần: 15
Tiết: 30

BÀI 16 SỰ SUY SỤP CỦA NHÀ TRẦN
CUỐI THẾ KỈ XIV

I/ TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI

1/ Tình hình kinh tế.
2/ Tình hình xã hội.
- Vua, quan, quý tộc vẫn lao vào ăn chơi
sa đọa.
- Nhiều kẻ tham lam, nịnh thần làm rối
loạn kỉ cương phép nước.
- Khi vua Trần Dụ Tông mất (1369)
Dương Nhật Lễ lên thay, tình hình rối loạn,
nông dân khởi nghĩa khắp nơi.

Em có nhận xét gì về cuộc sống của vua quan nhà Trần
nửa cuối thế kỉ XIV?


Tuần: 15
Tiết: 30

BÀI 16 SỰ SUY SỤP CỦA NHÀ TRẦN
CUỐI THẾ KỈ XIV
I/ TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI

1/ Tình hình kinh tế.
2/ Tình hình xã hội.
- Vua, quan, quý tộc vẫn lao vào ăn chơi
sa đọa.
- Nhiều kẻ tham lam, nịnh thần làm rối
loạn kỉ cương phép nước.
- Khi vua Trần Dụ Tông mất (1369)

Dương Nhật Lễ lên thay, tình hình rối loạn,
nông dân khởi nghĩa khắp nơi.
Nhóm 1- 2: Em hãy nêu tên, thời gian, địa bàn hoạt động
của các cuộc khởi nghĩa ở nửa cuối thế kỉ XIV?
Nhóm 3-4: Em hãy nhận xét các cuộc khởi nghĩa trong
Thời gian này về tính chất, qui mô, kết quả, ý nghĩa?


THẢO LUẬN NHÓM
Nhóm 1- 2: Em hãy nêu tên, thời gian, địa bàn hoạt động
của các cuộc khởi nghĩa ở nửa cuối thế kỉ XIV?
ST
T

THỜI GIAN

TÊN CUỘC KHỞI
NGHĨA

ĐỊA BÀN HOẠT ĐỘNG

1
2
3
4
Nhóm 3-4: Em hãy nhận xét các cuộc khởi nghĩa trong
Thời gian này về: tính chất, qui mô, kết quả, ý nghĩa?


1344-1360

Khởi nghĩa của Ngô Bệ

1399 -1400
Khởi nghĩa của
Nguyễn Nhữ Cái
Tuyên
Quang

Vĩnh Phúc
Sơn Tây

Bắc Giang

Hải Dương

1390
Khởi nghĩa của
nhà sư Phạm Sư Ôn

Thanh Hóa
1379
Khởi nghĩa của
Nguyễn Bổ
1379
Khởi nghĩa của
Nguyễn Thanh
Nguyễn Kỵ


*Nhận xét các cuộc khởi nghĩa:

-Tính chất: Là cuộc khởi nghĩa của tầng lớp
nông dân, nô tỳ.
- Qui mô: Rộng lớn, ở nhiều địa phương.
- Kết quả: Đều thất bại, do triều đình đàn
Áp (thiếu sự liên kết, thiếu người lãnh đạo
chung, diễn ra không cùng thời gian nên
triều đình dễ đàn áp.)
-Ý nghĩa:
Góp phần làm cho nhà Trần suy yếu.


Tuần: 15
Tiết: 30

BÀI 16 SỰ SUY SỤP CỦA NHÀ TRẦN
CUỐI THẾ KỈ XIV
I/ TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI

1/ Tình hình kinh tế.
-Từ nửa sau thế kỉ XIV, nhà nước
không còn quan tâm đến sản xuất
nông nghiệp.
-Nông dân phải bán ruộng đất,
vợ con và biến thành nô tỳ.
- Quý tộc, địa chủ ra sức cướp
đoạt ruộng đất công.
Bắt dân nghèo phải nộp
tiền thuế đinh.

2/ Tình hình xã hội.

- Vua, quan, quý tộc vẫn lao vào ăn chơi
sa đọa.
- Nhiều kẻ tham lam, nịnh thần làm rối
loạn kỉ cương phép nước.
- Khi vua Trần Dụ Tông mất (1369),
Dương Nhật Lễ lên thay, tình hình rối loạn,
nông dân khởi nghĩa khắp nơi.


Tuần: 15
Tiết: 30

BÀI 16 SỰ SUY SỤP CỦA NHÀ TRẦN
CUỐI THẾ KỈ XIV
I/ TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI

Nửa sau thế kỉ XIV tình hình kinh tế xã hội nước ta dưới (thời nhà Trần) ngày
càng suy sụp và đời sống của nhân dân vô cùng cực khổ, thể hiện ở các mặt:
A. Tình hình ruộng đất, công tác thuỷ lợi:
Ruộng đất công ngày càng bị thu hẹp.
……………………………………………………………............………………….
Đê điều thuỷ lợi không được
chăm sóc.
........…………………............
…............
…............ …............ …............ …............
B. Đời sống nhân dân:
Vô cùng cực khổ, đói kém, mất mùa.
……………………………………………………………............………………….
Phải bán ruộng đất, vợ con,…............

bị biến thành
nô tỳ. …............ …............ …............
........…………………............
…............
C. Vua và quan lại:
Vua buông tuồng, ăn chơi vô độ
……………………………………………………………............………………….
Quan thả sức ăn chơi và bóc…............
lột dân chúng.
........…………………............
…............ …............ …............ …............
D. Hậu quả:
Nhà Trần bạc nhược, không bảo vệ nổi an toàn cho đất nước
……………………………………………………………............………………….
và nhân dân, nhiều cuộc khởi
nghĩa của
nông dân,…............
nô tỳ diễn…............
ra.
........…………………............
…............
…............
…............


Em hãy hoàn thành bảng thống kê sau về
các cuộc khởi nghĩa nông dân nửa sau thế kỉ XIV.
ST
T

THỜI GIAN

TÊN CUỘC KHỞI
NGHĨA

ĐỊA BÀN HOẠT ĐỘNG

1

1344- 1360

Ngô Bệ

Hải Dương

2

1379

Nguyễn Thanh,
Nguyễn Kỵ

Thanh Hóa

1390

Phạm Sư Ôn

3
4

1399

Nguyễn Nhữ Cái

Sơn Tây
Sơn Tây


HƯỚNG DẪN HỌC SINH HỌC TẬP Ở NHÀ

- Học bài kết hợp lược đồ, xem trước bài mới:

Phần II: Nhà Hồ và cải cách của Hồ Quý Ly. (SGK/77).