Bài 47. Điều khiển sinh sản ở động vật và sinh đẻ có kế hoạch ở người

Sở GD & ĐT tỉnh Ninh Bình
Trường THPT Gia Viễn A
---o0o---

Bài 47: Điều khiển sinh sản ở động vật
và sinh đẻ có kế hoạch ở người

Người soạn: Bùi Quốc Đại

Ninh Bình, tháng 10 năm 2015


Nội dung chính:

I: ĐIỀU KHIỂN SINH SẢN Ở ĐỘNG VẬT
1:Một số biện pháp làm thay đổi số con
a: Sử dụng Hoocmon hoặc chất kích thích tổng hơp
b: Thay đổi các yếu tố môi trường
c: Nuôi cấy phôi
d: Thụ tinh nhân tạo
2: Một số biện pháp điều khiển giới tính

II: SINH ĐẺ CÓ KẾ HOẠCH
1: Sinh đẻ có kế hoạch là gì?
2: Các biện pháp tránh thai


Nhóm đẻ 1 con trong một lứa

Hãy cho ví dụ về các loài động vật đẻ một con trên một lứa
và các loài động vật đẻ nhiều con trên một lứa mà em biết?

Nhóm đẻ nhiều con trong một lứa


I. ĐIỀU KHIỂN SINH SẢN Ở ĐỘNG VẬT

1. Một số biện pháp làm thay đổi số con
a) Sử dụng hoocmôn hoặc chất kích thích tổng hợp

- Ví dụ: Tiêm dịch tiết tuyến yên vào cá -> trứng chín
hàng loạt -> cho thụ tinh nhân tạo bên ngoài cơ thể ->
ấp nở thành con.
Thế nào là sử dụng hoocmôn
hoặc chất kích thích tổng hợp để
làm thay đổi số con/ lứa?

- Ví dụ: Tiêm huyết thanh ngựa chửa cho trâu bò ->
trứng chín và rụng, hoặc trứng rụng nhiều hơn lấy ra ->
thụ tinh nhân tạo.


I. ĐIỀU KHIỂN SINH SẢN Ở ĐỘNG VẬT

1. Một số biện pháp làm thay đổi số con
b) Thay đổi các yếu tố môi trường


I. ĐIỀU KHIỂN SINH SẢN Ở ĐỘNG VẬT

1. Một số biện pháp làm thay đổi số con
c) Nuôi cấy phôi

Phôi là gì?

- Phôi (Phôi sinh học) là tế bào có khả năng phát triển tạo thành cơ thể hoàn chỉnh

Nuôi cấy phôi là gì?


I. ĐIỀU KHIỂN SINH SẢN Ở ĐỘNG VẬT

1. Một số biện pháp làm thay đổi số con
c) Nuôi cấy phôi
VD: Nuôi cấy phôi ở bò
1. Chọn bò cho phôi

2. Chọn bò nhận phôi

3. Gây động dục đồng loạt
4. Gây rụng trứng nhiều
ở bò cho phôi
6. Phối giống bò cho phôi

5. Gây động dục ở bò nhận phôi

với đực giống tốt
8. Cấy phôi cho bò nhận
7. Thu hoạch phôi
9. Sinh ra đàn con mang tiềm năng di

truyền tốt của bò cho phôi


I. ĐIỀU KHIỂN SINH SẢN Ở ĐỘNG VẬT

1. Một số biện pháp làm thay đổi số con
c) Nuôi cấy phôi

Nuôi cấy phôi đối với gia súc
và động vật quý hiếm


I. ĐIỀU KHIỂN SINH SẢN Ở ĐỘNG VẬT

1. Một số biện pháp làm thay đổi số con
d)

Thụ tinh nhân tạo

- Thụ tinh nhân tạo là kĩ thuật kết hợp trứng với tinh trùng trong ống nghiệm hoặc
trong cơ thể để tạo ra hợp tử

Em hãy lấy ví dụ về các phương phám thụ tinh nhân
tạo bên trong và bên ngoài cơ thể?


I. ĐIỀU KHIỂN SINH SẢN Ở ĐỘNG VẬT

1. Một số biện pháp làm thay đổi số con
d)

Thụ tinh nhân tạo

- Thụ tinh bên ngoài cơ thể

Cá bố mẹ

Tiêm hoocmon vào cá

Thụ tinh khô

Nặn trứng và tinh dịch

VD: Thụ tinh nhân tạo ở cá tra


I. ĐIỀU KHIỂN SINH SẢN Ở ĐỘNG VẬT

1. Một số biện pháp làm thay đổi số con
d)

Thụ tinh nhân tạo

- Thụ tinh bên trong cơ thể


I. ĐIỀU KHIỂN SINH SẢN Ở ĐỘNG VẬT

1. Một số biện pháp làm thay đổi số con
VD: Thành tựu đạt được thụ tinh nhân tạo ở một số động vật quý hiếm

I. ĐIỀU KHIỂN SINH SẢN Ở ĐỘNG VẬT
2. Một số biện pháp điều khiển giới tính
 

Nhiệt độ môi trường cũng ảnh hưởng đến

CÁC BIỆN PHÁP ĐIỀU KHIỂN GIỚI

CÁCH TIẾN HÀNH

TÍNH

giới tính của rùa, cá sấu, cá rô phi,..
Nếu C thì sẽ là con đực, còn t > C thì sẽ nở ra
con cái.
Sử dụng các biện pháp kỉ thuật như lọc, li tâm, điện di để tách tinh trùng thành 2 loại, một loại mang NST

Tách tinh trùng

giới tính X, loại kia mang NST giới tính Y. Tùy theo nhu cầu về đực hay cái mà chọn ra loại tinh trùng cho
thụ tinh với trứng.

Sử dụng hoocmôn

Nuôi cá rô phi bột bằng 17 - Mêtyltestostêrôn kèm theo vitamin C tạo ra khoảng 90% cá rô phi đực.


I. ĐIỀU KHIỂN SINH SẢN Ở ĐỘNG VẬT

2. Một số biện pháp điều khiển giới tính

Nuôi tằm đực lấy tơ

Nuôi gà trống để lấy thịt, nuôi gà mái để lấy
trứng


I. ĐIỀU KHIỂN SINH SẢN Ở ĐỘNG VẬT
2. Một số biện pháp điều khiển giới tính

Sinh con theo ý muốn bằng cách tách tinh trùng.


Chiến tranh

Dịch bệnh

Ô nhiễm môi trường

Đói khát


II. SINH ĐẺ CÓ KẾ HOẠCH Ở NGƯỜI
1. Khái niệm

Sinh đẻ có kế hoạch là điều chỉnh về số con, thời điểm sinh con và khoảng cách sinh con
sao cho phù hợp với việc nâng cao chất lượng cuộc sống của mỗi cá nhân, gia đình và xã
hội.

II. SINH ĐẺ CÓ KẾ HOẠCH Ở NGƯỜI
2. Các biện pháp tránh thai

4


Hãy kể tên các biện pháp tránh thai và giải thích cơ chế của từng biện pháp?

Tránh ngày trứng rụng để tinh trùng không gặp
được trứng

Sử dụng Bao cao su

Thuốc tránh thai

Đặt vòng

Ngăn không cho tinh trùng gặp trứng

Ngăn cản sự phát triển làm trứng chín và rụng

Ngăn không cho hợp tử làm tổ ở tử cung

Triệt sản nữ
Không cho trứng đi vào ống dẫn trứng

Triệt sản nam
Không cho tinh trùng xuất ra ngoài.

Nạo hút thai có được coi là biện pháp sinh đẻ có kế hoạch
không? Vì sao? Hậu quả như thế nào?


KẾT QUẢ CỦA HIỆN TƯỢNG NẠO PHÁ THAI


Thuốc tránh thai khẩn cấp

T

?

Đặt vòng tránh thai

Tuổi vị thành niên lựa chọn biện pháp tránh thai nào? Vì sao?


Biện pháp làm tăng sinh sản ở ĐV

Các biện pháp

CỦNGCỐ
1.Sử dụng hoocmon

làm thay đổi số

Tác dụng

Kích thích trứng chín hàng loạt, rụng nhiều trứng. Sử dụng trứng để thụ tinh nhân
tạo

con
2.Thay đổi yếu tố MT
3.Nuôi cấy phôi

Tăng số trứng/ngày.
-Tăng nhanh số lượng các động vật quý hiếm (động vật đơn thai)
- Giải quyết được các vấn đề sinh sản ở một số phụ nữ vô sinh

4.Thụ tinh nhân tạo

Các biện pháp

5.Sử dụng hoocmon

-

Tăng hiệu quả thụ tinh.
Sử dụng hiệu quả các con đực tốt

Điều khiển giới tính một số loài theo yêu cầu sản xuất

làm thay đổi giới
tính

6.Tách tinh trùng

7.Chiếu tia tử ngoại

8.Thay đổi chế độ ăn

9.Xđ sớm giới tính ở gđ phôi

Chọn tinh trùng mang NST giới tính X hoặc Y để thụ tinh với trứng

Điều khiển giới tính vật nuôi theo ý muốn

Điều khiển giới tính vật nuôi theo ý muốn
Giúp phát hiện sớm giới tính ở vật nuôi để giữ lại hay loại bỏ


Tuổi vị thành niên cần hiểu biết sức khỏe sinh sản để có một tình yêu đẹp!