Bài 38. Các nhân tố ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở động vật

KHỞI ĐỘNG
Chọn phương án trả lời đúng nhất trong các câu sau:
Câu 1: Thế nào là sinh trưởng của sinh vật?
A. Là quá trình tăng về kích thước (chiều dài, bề mặt, thể tích)
của cơ thể do tăng số lượng và kích thước của tế bào
B. Là quá trình lớn lên của tế bào và cơ thể
C. Là quá trình hoàn thiện các cơ quan trong cơ thể
D. Là quá trình ra hoa, tạo quả của cơ thể


KHỞI ĐỘNG
Chọn phương án trả lời đúng nhất trong các câu sau:
Câu 2: Thế nào là phát triển của sinh vật?
A. Là quá trình tăng về kích thước (chiều dài, bề mặt, thể tích)
của cơ thể do tăng số lượng và kích thước của tế bào
B. Là quá trình ra hoa tạo quả của cây trưởng thành
C. Là quá trình hoàn thiện các cơ quan trong cơ thể
D. Là toàn bộ những biến đổi diễn ra theo chu trình sống, gồm
ba quá trình liên quan với nhau: sinh trưởng, phân hóa và
phát sinh hình thái tạo nên các cơ quan ( rễ, thân, lá, hoa,
quả, hạt ...)


CHỦ ĐỀ SINH TRƯỞNG- PHÁT
TRIỂN (TiẾT 5)
CÁC HÌNH THỨC SINH TRƯỞNG
VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT

Chu trình phát triển của ếch


- Biến thái là sự thay đổi đột ngột về hình thái,
cấu tạo và sinh lý của động vật sau khi sinh hoặc
nở từ trứng ra

Giống

Con non

Phát triển
không qua biến thái

Con trưởng thành
Khác

Phát triển
qua biến thái


PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1
Quan sát hình ảnh và nghiên cứu mục II (SGK - 147 148), hoàn thành phiếu học tập (4p):
1. Quá trình phát triển ở người gồm những giai đoạn nào?
…………………..……………………………………
2. Đặc điểm chính của giai đoạn phôi thai:
+ Diễn ra ở đâu?...............................................
+ Gồm những biến đổi nào?……………………….
3. Đặc điểm chính của giai đoạn sau sinh?
(Hình thái, cấu tạo của con non so với con trưởng thành?)

………………………………………………………………


Giai đoạn phôi thai: + Diễn ra trong tử cung (dạ
con) của mẹ
+ Biến đổi: Hợp tử phân chia  phôi, phôi phân
hóa và tạo thành các cơ quan  thai nhi

8

Giai đoạn sau sinh: Con sinh ra có đặc điểm hình
thái, cấu tạo tương tự như người trưởng thành
6
1

2

3

4

5

Giai đoạn phôi thai
Giai đoạn sau sinh

Sơ đồ phát triển không qua biến thái ở người

7

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2: CÁC KIỂU PHÁT TRIỂN QUA BIẾN THÁI
Đặc điểm so sánh

Biến thái
hoàn toàn

Biến thái
không hoàn toàn

Giống nhau
Xảy ra ở nhóm động vật
Khác
nhau

Gợi ý

Ví dụ điển hình
Hình dạng, cấu tạo và sinh
lý của con non so với con
trưởng thành
1- Con non phát triển chưa hoàn thiện, trải qua nhiều lần lột xác  con trưởng thành
2- Con non rất khác con trưởng thành, trải qua giai đoạn trung gian  con trưởng thành
3- Phát triển của bướm
5- Đều gồm 2 giai đoạn: Phôi và hậu phôi
4- Phát triển của châu chấu
6- Một số loài côn trùng (châu chấu, cào cào, gián...)
7- Giai đoạn phôi: Hợp tử đều phân chia  phôi, phôi phân hóa và tạo thành các cơ quan
 ấu trùng
8- Đa số các loài côn trùng (bướm, ruồi, ong...) và lưỡng cư

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2: CÁC KIỂU PHÁT TRIỂN QUA BIẾN THÁI
Đặc điểm so sánh

Phát triển qua biến thái
Biến thái hoàn toàn

Giống nhau

Khác
nhau

Biến thái không hoàn toàn

4- Đều gồm 2 giai đoạn: Phôi và hậu phôi
7- Giai đoạn phôi: Hợp tử đều phân chia  phôi, phôi
phân hóa và tạo thành các cơ quan  ấu trùng

Xảy ra ở nhóm
động vật

8- Đa số các loài côn
6- Một số loài côn trùng
trùng (bướm, ruồi, ong...) (châu chấu, cào cào, gián...)
và lưỡng cư

Ví dụ điển hình

3- Phát triển của bướm

5- Phát triển của châu chấu

2- Con non rất khác con
trưởng thành, trải qua
giai đoạn trung gian 
con trưởng thành

1- Con non phát triển chưa
hoàn thiện, trải qua nhiều
lần lột xác  con trưởng
thành

Hình dạng, cấu
tạo và sinh lý của
con non so với
con trưởng thành


Tại sao sâu bướm phá hoại cây cối, mùa
màng rất ghê gớm, trong khi đó bướm
trưởng thành thường không gây hại trực
tiếp cho cây trồng?

Sâu bướm ăn thực
vật → Hại mùa màng

Bướm trưởng thành ăn mật
hoa→thụ phấn cho hoa

Sâu non: có hàm để ăn lá Bướm trưởng thành có vòi
Tại
sâu ăn
trongtiêu
khi bướm
chỉ hút
hoa?
cây,sao
có đầy
đủ lá
enzim
hút, không
ănmật
lá cây
sống
hóa protein, lipit và bằng mật hoa, chỉ có enzim
cacbohidrat
tiêu hóa đường saccarozơ


Củng cố


▼ Cho biết sự khác nhau giữa phát triển qua
biến thái và phát triển không qua biến thái ?
* Phát triển không qua biến thái: là kiểu phát triển mà
con non có đặc điểm hình thái, cấu tạo và sinh lí tương
tự con trưởng thành.
* Phát triển qua biến thái: là kiểu phát triển mà ấu trùng

có hình dạng, cấu tạo và sinh lí khác con trưởng thành.


▼ Cho biết sự khác nhau giữa phát triển qua
biến thái hoàn toàn và phát triển qua biến
thái không hoàn toàn ?
* Phát triển qua biến thái hoàn toàn: là kiểu phát triển
mà ấu trùng có hình dạng, cấu tạo và sinh lí rất khác con
trưởng thành, trải qua giai đoạn trung gian (ở côn trùng
là nhộng) ấu trùng biến đổi thành con trưởng thành.

* Phát triển qua biến thái không hoàn toàn: là kiểu phát
triển mà ấu trùng phát triển chưa hoàn thiện, trải qua
nhiều lần lột xác ấu trùng biến đổi thành con trưởng
thành.


Bài tập tình huống ứng dụng thực tiễn:

Gà Đông Tảo có khối lượng 3 – 4Kg

Gà Ri đạt khối lượng 1,5kg

Theo hướng nuôi lấy thịt, nếu em nuôi gà Ri và
gà Đông Tảo đã đạt khối lượng 1,5kg nên nuôi
tiếp gà nào, nên xuất chuồng gà nào? Tại sao?


Em hãy xếp các sinh vật sau vào từng nhóm dựa vào
kiểu phát triển của chúng

01

02

03

04
05

1.Phát triển không qua
biến thái
1, 5

2.Phát triển qua biến
thái hoàn toàn
3, 6

06

3.Phát triển qua biến
thái không hoàn toàn
2, 4


1.Phát triển không qua
biến thái
01

05

2.Phát triển qua biến
thái hoàn toàn

3.Phát triển qua biến
thái không hoàn toàn

03

02

06

04


Ve sầu trưởng thành

Trứng

ấu trùng
ấu trùng
ấu trùng
ấu trùng

Chu trình sống của ve sầu
Phát triển qua biến thái không hoàn toàn


HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ

1. Trả lời câu hỏi 1, 2, 3, 4 – SGK cơ bản – tr151;
phân biệt các kiểu phát triển của động vật
2. Giải quyết tình huống thực tiễn: Tại sao khi
nuôi cá rô phi người ta thường thu hoạch cá sau
một năm tuổi, khi cá đạt khối lượng từ 1 – 1,2kg
mà không nuôi kéo dài tới năm thứ ba khi cá có
thể đạt tới khối lượng tối đa 2,5kg?


HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
3. Chuẩn bị bài 38:
- Những nhân tố nào ảnh hưởng đến sinh trưởng và
phát triển của động vật?
- Hoàn thành phiếu học tập sau:

STT Tên hoocmon Nơi sản sinh Tác dụng sinh lý
1
2
3
4
5
6