Bài 28. Tia X

Nhà Vật Lí
người Đức
(1845- 1923)

W. C.
Rơnghen

Đã phát minh
ra tia Rơnghen
(cũng gọi là tia
tia X). Giải
thưởng Nobel
1901



Đối âm cực

-

+

An
ốt

Catốt

TiaX

Mỗi khi một chùm tia catôt (tức một
chùm electron có năng lượng lớn ) đập
vào một vật rắn thì vật đó phát ra tia X


Cấu tạo ống Cu – lít – giơ( ống Rơnghen):
Ống thủy tinh chân không gồm: dây nung FF’ bằng vonfam
(làm nguồn electron), và hai điện cực.
- Catốt K: bằng kim loại, hình chỏm cầu.
- Anốt A: bằng kim
loại, có khối lượng
nguyên tử lớn, điểm
nóng chảy cao, và
được làm nguội bằng
dòng nước khi hoạt
động.


Đối âm cực
Hoạt động:
-

+

An
ốt

Catốt

TiaX

Đặt hiệu điện thế vài chục kilơvôn giữa
anôt và catôt, các electron phát xạ ra
từ catôt được tăng tốc trong điện
trường mạnh đến đập vào đối anơt làm
phát ra tia X.


Ống phóng tia Catốt


Tia X là gì ? Tia X có bản chất và những tính
chất gì ?
1. Bản
chất:
- Tia X là bức xạ không nhìn thấy được, có bước sóng
từ 10-11m đến 10-8m, có cùng bản chất với ánh sáng, là
sóng điện từ.
-Tia X có bước sóng ngắn hơn bước sóng của tia tử
ngoại rất nhiều.


Tia X đi qua điện trường

Tia X


Tia X đi qua từ trường

Tia X xuyên qua điện trường và từ
trường

Tia X


2. Tính
chất:
a. Tia X có khả năng đâm xuyên.

( Đi qua được các vật không trong suốt đối với ánh
sáng như gỗ, giấy, kim loại. Kim loại có nguyên
tử lượng lớn thì khó qua hơn).
+ Tia X có bước sóng càng ngắn thì khả năng
đâm xuyên càng lớn( tia X cứng).
b. Làm đen kính ảnh.
c. Làm phát quang một số chất.
d. Làm ion hóa không khí.
e. Có tác dụng sinh lý: Hủy diệt tế bào…Dùng chữa trị
ung thư nông.


CHỤP ĐIỆN



Chụp các thiên thể trong vũ trụ

10/09/17

15

CHỤP HÌNH BÔNG HOA BẰNG TIA X



Dò các khuyết tật trong sản phẩm




c/ Công dụng của tia X:

* Chiếu điện , chụp điện ( y học )
*Tìm khuyết tật bên trong các vật đúc bằng
kim loại (lỗ hổng bọt khí , vết nứt …
*Kiểm tra hành lý của hành khách đi máy
bay , nghiên cứu cấu trúc của vật rắn …
*Chữa bệnh ung thư nông , ngoài da …


SÓNG VÔ TUYẾN

λ > 10- 4m. MÁY PHÁT VÔ TUYẾN

λ =10-3 m đến λ = 10-6 m
HỒNG NGOẠI

(t mt< t<5000C)

ÁNH SÁNG NHÌN THẤY

TIA TỬ NGOẠI

λ = 0,38 µm đến λ = 0,76 µm

λ =10-6 m đến λ = 10-9m
t >20000C

Tia X

TIA GAMMA

λ(m)

λ =10-8 m đến λ = 10-11 m
λ < 10-10 m

ống tia X

Phản ứng hạt nhân : phân rã ,
phóng xạ


Thang sóng điện từ : bao gồm các bức
xạ được sắp xếp theo thứ tự bước
sóng (hoặc tần số ) tăng dần hoặc
giảm dần.
- Giống nhau: có chung bản chất là sóng điện từ.
- Khác:
+ Tần số hay bước sóng. → khác nhau về tính chất và
tác dụng.

+ Các bước sóng dài dễ quan sát hiện tượng giao
thoa.
+ Các bước sóng ngắn có khả năng đâm xuyên
mạnh, gây ion hóa không khí…


V. THUYẾT ĐIỆN TỪ ÁNH SÁNG
- Là thuyết được xây dựng dựa trên sự đồng nhất giữa sóng điện
từ và sóng ánh sáng.
- Giữa sóng điện từ và sóng ánh sáng có nhiều điểm giống nhau:
+ cùng được truyền trong chân không với tốc độ c.
+ tuân theo đầy đủ các quy luật: truyền thẳng, khúc xạ, phản xạ,
giao thoa, sóng dừng.
Lí thuyết và thực nghiệm chứng tỏ: ánh sáng chính là sóng điện
từ.


Câu 1. Tia X là
A. dòng hạt mang điện tích.
sóng
điện
bước
sóng
B. B.
sóng
điện
từ từ
có có
bước
sóng

rấtrất
ngắn.
ngắn
C. sóng điện từ có bước sóng dài.
D. Bức xạ nhìn thấy được.