Bài 44. Thấu kính phân kì

KIỂM TRA KIẾN THỨC CŨ
1. Cho một thấu kính hội tụ, có tiêu điểm F, F’. Một
vật sáng AB đặt trước thấu kính.
a/ Dựng ảnh A’B’ của vật AB qua thấu kính
B
∆

A

o

F’

A
’

F
B’

b/ Nêu đặc điểm của ảnh A’B’

- Ảnh thật
- Ngược chiều
- Lớn hơn vật


Tiết 48: THẤU KÍNH PHÂN KÌ
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ
1.Quan sát và nhận biết
C1. Hãy tìm cách nhận biết thấu kính hội tụ trong hai loại thấu
kính có ở các nhóm.

C2-Thấu
kính
phân
phần
rìagiữa
dày của
hơnthấu
phầnkính
giữa.
C2. Độ dày
phần
rìakìsocó
với
phần
phân kì có
gì khác với thấu kính hội tụ?
∧

Ký hiệu:
∨


Tiết 48: THẤU KÍNH PHÂN KÌ

2.Thí nghiệm:

C3

ChùmChiếu
tia ló có

đặc điểm
mà song
người song
ta gọi thấu
chùm
sáng gìtới
theo
kính
nàyvuông
là thấugóc
kínhvới
phân
phương
mặtkì?
thấu kính phân kì ta
được chùm tia ló phân kì.


Tiết 48: THẤU KÍNH PHÂN KÌ
II. TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM,
TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ.
1. Trục chính : (∆)
C4. Quan sát lại thí nghiệm trên hình vẽ và cho biết
trong ba tia tới thấu kính phân kì tia nào đi qua thấu
kính không đổi hướng? Tìm cách kiểm tra điều này.


Tiết 48: THẤU KÍNH PHÂN KÌ

Trục chính ()

C4
Tia tới vuông góc với thấu kính phân kì
cho tia ló truyền thẳng không đổi hướng,
tia này trùng với một đường thẳng được
gọi là trục chính (∆) của thấu kính


Tiết 48: THẤU KÍNH PHÂN KÌ
2. Quang tâm: O

Trục chính của thấu kính phân kì đi qua một
điểm O trong thấu kính mà mọi tia sáng tới điểm
này đều truyền thẳng không đổi hướng .Điểm O
gọi là quang tâm của thấu kính .


Tiết 48: THẤU KÍNH PHÂN KÌ
3. Tiêu điểm:
C5 : Quan sát lại thí nghiệm 44.1 và dự
đoán xem nếu kéo dài các tia ló thì chúng có
gặp nhau tại một điểm hay không ? Tìm cách
kiểm tra dự đoán đó.
F


Tiết 48: THẤU KÍNH PHÂN KÌ
Chùm tia tới song song trục chínhTKPK, cho
các tia ló kéo dài cắt nhau tại điểm F trên trục
chính, điểm đó gọi là tiêu điểm của TKPK

Mỗi thấu kính phân kì có 2 tiêu điểm F và F’
nằm về 2 phía của thấu kính cáh đều quang
tâm O.
F

F’



Tiết 48: THẤU KÍNH PHÂN KÌ
4. Tiêu cự:

F


F/


OF = OF/ = f gọi là tiêu cự của thấu kính


Tiết 48: THẤU KÍNH PHÂN KÌ

∆

∨

∨

O

F

∨∨

F’

∨

∨∨

Đường truyền của ba tia sáng đặc biệt qua
thấu kính phân kì:

∧
+Tia tới song song với trục chính thì tia ló kéo dài đi qua
tiêu điểm F’.
+Tia tới đến quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng
+Tia tới có phần kéo dài qua tiêu điểm F thì tia ló song
song trục chính


Tiết 48: THẤU KÍNH PHÂN KÌ
III. VẬN DỤNG:
∨

.

S’

O

∨
∨

F’

∨

∨

S.

∨
∨ ∨

1. Vẽ các tia ló

F

∇


2. Em có một kính cận thị. Làm thế nào để biết

kính đó là thấu kính hội tụ hay phân kì?
Kính cận là thấu kính phân kì, có thể nhận biết bằng cách:
- Phần rìa của thấu kính dày hơn phần ở giữa.
- Đặt thấu kính này gần dòng chữ, nhìn qua thấu kính
thấy hình ảnh dòng chữ nhỏ hơn so với khi nhìn trực

tiếp vào dòng chữ đó.


4.Phân biệt thấu kính hội tụ và thấu kính phân kì?
THẤU KÍNH HỘI TỤ
- Phần rìa mỏng

THẤU KÍNH PHÂN KÌ
- Phần rìa dày


4.Phân biệt thấu kính hội tụ và thấu kính phân kì?
THẤU KÍNH HỘI TỤ

THẤU KÍNH PHÂN KÌ

- Chùm sáng tới song song, - Chùm sáng tới song song,
cho chùm tia ló hội tụ.
cho chùm tia ló phân kì.


4.Phân biệt thấu kính hội tụ và thấu kính phân kì?
THẤU KÍNH HỘI TỤ
-Đưa lại gần trang sách
thấy chữ lớn hơn dòng
chữ thiệt trên trang sách

THẤU KÍNH PHÂN KÌ
-Đưa lại gần trang sách
thấy chữ nhỏ hơn dòng

chữ thiệt trên trang sách


3.Cho một trục chính ∆ của một thấu kính, S là

F’

∨

S’.

∆

∨I
o

∨

.

∨

S

∨

một điểm sáng, S’ là ảnh của S

F

∧

a) S’ là ảnh thật hay ảo?
b) Thấu kính đã cho là hội tụ hay phân kì?
c) Xác định quang tâm O, tiêu điểm FF’ của
thấu kính


HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Tìm hiểu ảnh của một vật tạo bởi
thấu kính phân kì và ứng dụng của
thấu kính phân kì trong đời sống
Đọc phần có thể em chưa biết


Đáy chai thường có hình lõm, vì vậy:
- Đổ một ít nước vào chai thuỷ tinh, đáy chai và lớp
nước tạo thành một thấu kính phân kì.
- Để dễ quan sát cắt một chai nhựa trong theo chiều
ngang, phần gần đáy. Đổ một ít nước vào chai,
đặt chai lên một tờ báo, nhìn từ trên xuống ta thấy
hình ảnh các dòng chữ đó nhỏ đi.