Bài 35. Các tác dụng của dòng điện xoay chiều - Đo cường độ và hiệu điện thế xoay chiều

V

A
5

0

V

9

0

1

2

A
1


I- CÁC TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU

C1

Đinh sắt

220V

Hãy mô tả và cho biết hiện tượng nào chứng tỏ dòng điện
xoay chiều có tác dụng nhiệt, tác dụng quang, tác dụng từ?

Thí nghiệm như hình 35.1

a) Đèn dây tóc nóng phát sáng: Tác dụng nhiệt và tác dụng
quang


Thí nghiệm như hình 35.1

Vin
a

b) Đèn bút thử sáng:Tác dụng quang


Thí nghiệm như hình 35.1
K
AC

c) Các đinh ghim sắt
bị hút: Tác dụng từ


Dòng điện xoay chiều làm dây tóc nóng tới nhiệt độ cao và phát
sáng ta nói dòng điện xoay chiều có tác dụng nhiệt
Dòng điện xoay chiều làm sáng bóng đèn bút thử điện mà không
cần nóng tới nhiệt độ cao ta nói dòng điện xoay chiều có tác dụng
phát sáng (tác dụng quang)
Dòng điện xoay chiều chạy qua ống dây có lõi sắt hút được đinh sắt

ta nói dòng điện xoay chiều có tác dụng từ

DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU CÓ CÁC
TÁC DỤNG NHIỆT, TÁC DỤNG
QUANG, TÁC DỤNG TỪ


Dòng điện xoay chiều có tác
dụng sinh lí không ?
1.

Vậy dòng điện xoay chiều có tác dụng gì ?

Dòng điện xoay chiều còn có tác dụng sinh lí. Dòng điện
xoay chiều thường dùng có hiệu điện thế 220v nên tác
dụng sinh lí rất mạnh, gây nguy hiểm chết người, đặc biệt
là dòng điện trong mạng điện sinh hoạt


II. Tác dụng từ của dòng điện xoay chiều
Hãy dự đoán hiện tượng gì xảy ra với nam châm khi ta cho dòng điện xoay chiều
chạy vào cuộn dây như H 35.3 ?
Quan sát H35.2 và H35.3 sgk cho biết dụng cụ thí nghiệm gồm những
gì ?

*Dụng cụ gồm :
Nam châm điện
Nguồn điện xoay chiều
Nam châm vĩnh cửu
Công tắc

Nguồn điện một chiều
Dây dẫn


1. Thí nghiệm :
(H35.2)
C2
+ Đóng khoá NC bị hút
K
+ Đổi chiều dòng điện,

K

hiện tợng gì sẽ xảy ra?
NC sẽ bị đẩy
ra
* Trong trờng hợp sử dụng dòng điện không đổi,
nếu lúc đầu cực N của nam châm bị hút thì khi
đổi chiều dòng điện nó sẽ bị đẩy và ngợc lại.


C2 + Thay nguån mét chiÒu b»ng nguån ®iÖn xoay
chiÒu (HvÏ). HiÖn tîng x¶y ra víi thanh NC cã g× kh¸c
so víi trêng hîp dïng nguån ®iÖn mét chiÒu? Gi¶i
thÝch v× sao?
Khi dïng dßng ®iÖn xoay
chiÒu ch¹y qua èng d©y Cực
bắc của nam châm lần lượt bị hút rồi
đẩy liên tục vì dòng điện xoay chiều có
chiều thay đổi liên tục

K

6V

KẾT LUẬN: KHI DÒNG ĐIỆN ĐỔI CHIỀU THÌ LỰC TỪ TÁC DỤNG LÊN
NAM CHÂM CŨNG ĐỔI CHIỀU


III. Đo cường độ dòng điện và hiệu điện thế của mạch điện xoay
chiều
1.

+

-

+
V

-

Vậy dòng điện xoay chiều có tác dụng gì ?

K

K
X

-

A
H×nh 35.4

+

~

X

V
A

H×nh 35.5


a. Mắc mạch điện như H 35.4. Dùng vôn kế và ampe kế một chiều có kí hiệu DC
( hay - ) để đo hiệu điện thế ở hai cực của nguồn điện một chiều và cường dộ dòng
điện trong mạch điện. Nếu ta đổi chiều dòng điện thì chiều quay của kim trên dụng
cụ đo thay đổi thế nào ?

1. * Quan s¸t TN víi dßng ®iÖn mét chiÒu

K
0
-5

V

5

-1

0

A

1


- NÕu ta ®æi chiÒu dßng ®iÖn th× chiÒu quay
cña kim trªn dông cô ®o thay ®æi thÕ nµo?
ChiÒu quay cña kim trªn dông cô quay ngîc
l¹i

K
0
-5

V

5

-1

0

A

1

* Quan s¸t TN víi dßng ®iÖn xoay chiÒu
Thay nguån ®iÖn 1 chiÒu b»ng nguån ®iÖn xoay
chiÒu cã hiÖu ®iÖn thÕ 3V, kim ampe kÕ vµ v«n kÕ
1Kim
chiÒu
chØ bao
ampe
kÕnhiªu?
vµ v«n kÕ 1 chiÒu chØ sè 0

kh«ng thay ®æi)

K
3V

-3

0

V

3

-1

0

A

1


- Thay v«n kÕ vµ ampe kÕ mét chiÒu b»ng v«n kÕ vµ
ampe kÕ xoay chiÒu . Kim cña v«n kÕ vµ ampe kÕ
chØKim
bao cña
nhiªu?
v«n kÕ vµ ampe kÕ chØ t¬ng ®¬ng
nh khi dïng nguån ®iÖn mét chiÒu.

K

V

6V

5
0

V

9

A
0

1

A

2


- NÕu ®æi hai ®Çu phÝch c¾m vµo æ lÊy ®iÖn th×
kim cña ampe kÕ vµ v«n kÕ cã quay kh«ng?
- Kim cña ampe kÕ vµ v«n kÕ vẫn quay nh khi cha
®æi ®Çu.

K

V

6V

5
0

V

9

A
0

1

A

2


2. Kết luận
- Đo cờng độ dòng điện và hiệu điện thế của dòng
điện xoay chiều ta dùng vôn kế và am pe kế có ký
hiệu là AC (hay ~).
- Kết quả đo không đổi khi ta đổi chốt của phích
-cắm
Các vào
số đo
này
chỉ giá trị hiệu dụng của hiệu
ổ lấy
điện.
điện thế và cờng độ dòng điện xoay chiều. (Dòng
điện xoay chiều có cờng độ hiệu dụng 3A khi chạy
qua một dây dẫn toả ra một nhiệt lợng bằng nhiệt l
ợng khi cho dòng điện một chiều có cờng độ 3A
chạy qua dây dẫn trong cùng một thời gian.)
- Cờng độ và hiệu điện thế hiệu dụng của dòng
điện xoay chiều đợc gọi tắt là cờng độ và hiệu
điện thế của dòng điện xoay chiều.

* LU í :
Khi mc ampe k v vụn k xoay chiu vo mch in xoay chiu
khụng cn phõn bit cht ca chỳng.


C3: Một bóng đèn có ghi 6V-3W. Lần lượt được mắc vào

mạch điện xoay chiều rồi vào mạch điện một chiều có
cùng một hiệu điện thế 6V. Trường hợp nào đèn sáng
hơn tại sao?


A

DC

K

U = 6V

( 6V- 3 W )

A
K

˜

AC

U = 6V

( 6V- 3 W )

Trong hai trường hợp đèn sáng như nhau vì hiệu điện thế
hiệu dụng tương đương hiệu điện thế của dòng điện một
chiều có cùng giá trị

C4

Đặt một nam châm điện A có dòng điện xoay chiều chạy qua
trước một cuộn dây dẫn kín B như hình 35.6 .Sau khi đóng
công tắcK thì trong cuộn dây B có xuất hiện dòng điện cảm
ứng hay không?Vì sao?


B
A

K
˜

Trong cuộn dây B có dòng điện cảm ứng ,vì dòng
điện xoay chiều qua cuộn dây A sinh ra từ trường
biến thiên, do đó các đường sức từ xuyên qua tiết
diện S của cuộn dây B biến thiên.


GHI NH
* Dòng điện xoay chiều có các tác dụng
nhiệt, quang và từ.
* Lực từ đổi chiều khi dòng điện đổi
chiều.
* Dùng ampe kế hoặc vôn kế xoay chiều
có kí hiệu AC (hay ~) để đo các giá trị
hiệu dụng của cờng độ và hiệu điện
thế xoay chiều. Khi mắc ampe kế và

vôn kế xoay chiều vào mạch điện xoay
chiều không cần phân biệt chốt của
chúng.


23