Bài 14. Phản xạ âm - Tiếng vang

KIỂM TRA BÀI CŨ
1. Môi trường nào truyền được âm? Âm thanh xung
quanh truyền đến tai ta nhờ môi trường nào?
- Chất rắn, lỏng, khí là những môi trường có thể
truyền được âm.
- Âm thanh xung quanh truyền đến tai ta nhờ môi
trường không khí.
2. Âm không thể truyền trong môi trường nào dưới đây?

a.
b.
c.
d.

Tường bê tông.
Khoảng chân không.
Nước biển.
Tầng khí quyển bao quanh Trái Đất.


Trong cơn dông, khi có tia chớp thường kèm theo
tiếng sấm. Sau còn nghe thấy tiếng ì ầm, gọi là
tiếng sấm rền. Tại sao có tiếng sấm rền là gì


V¸ch
®¸

A

¢mphản

déixạl¹i
Âm

B
Âm phát ra


C1: Em đã từng nghe được tiếng vang ở đâu? Vì sao
em nghe được tiếng vang đó?
-Tiếng vang ở vùng có núi.
-Tiếng vang trong phòng rộng.
-Tiếng vang từ giếng nước sâu.
Vì lúc đó phân biệt được âm phát ra và âm phản xạ


ĐỘNG HƯƠNG TÍCH Ở HÀ NỘI

ĐỘNG PHONG NHA Ở QUẢNG BÌNH

HANG ĐẦU GỖ Ở HẠ LONG

ĐỘNG PHONG NHA Ở QUẢNG BÌNH


C2:. Tại sao trong phòng kín ta thường
nghe thấy âm to hơn so với khi ta nghe chính
âm đó ở ngoài trời?
Tr¶ lêi:
Vì ở ngoài trời chỉ nghe được âm phát ra, còn ở trong
phòng kín nghe được âm phát ra và âm phản xạ

cùng một lúc nên nghe thấy âm to hơn.


Thảo luận theo nhóm
C3:. Khi nói to trong phòng rất lớn thì nghe được
tiếng vang. Nhưng nói to như vậy trong phòng nhỏ
thì không nghe được tiếng vang.
a.Trong phòng nào có âm phản xạ?
b.Tính khoảng cách ngắn nhất từ người nói đến
bức tường để nghe được tiếng vang. Biết vận tốc
âm trong không khí là 340m/s.


C3b:
s
s
? Gọi quãng đường âm truyền từ người tới tường
là S, thì tổng quãng đường âm truyền để nghe
được tiếng vang là bao nhiêu?
? Tổng quãng đường âm truyền để nghe được
tiếng vang có liên hệ như thế nào với vân tốc
truyền âm và thời gian truyền âm?
? Vận tốc truyền âm trong không khí là bao
nhiêu?
? Thời gian để nghe được tiếng vang là bao nhiêu?

Tường


Thảo luận theo nhóm

C3:. Khi nói to trong phòng rất lớn thì nghe được
tiếng vang. Nhưng nói to như vậy trong phòng nhỏ thì
không nghe được tiếng vang.
a.Trong phòng nào có âm phản xạ?
b.Tính khoảng cách ngắn nhất từ người nói đến bức
tường để nghe được tiếng vang. Biết vận tốc âm trong
không khí là 340m/s.

Thời gian
2 phút

01:33
00:33
01:34
01:35
01:36
01:37
01:38
01:39
01:40
01:41
01:42
01:43
01:44
01:45
01:46
01:47
01:48
01:49
01:50

01:51
01:52
01:53
01:54
01:55
01:56
01:57
01:58
01:59
02:00
01:12
01:13
01:14
01:15
01:16
01:17
01:18
01:19
01:20
01:21
01:22
01:23
01:24
01:25
01:26
01:27
01:28
01:29
01:30
01:31

01:32
00:34
00:35
00:36
00:37
00:38
00:39
00:40
00:41
00:42
00:43
00:44
00:45
00:46
00:47
00:48
00:49
00:50
00:51
00:52
00:53
00:54
00:55
00:56
00:57
00:58
00:59
01:00
01:01
01:02

01:03
01:04
01:05
01:06
01:07
01:08
01:09
01:10
00:12
00:13
00:14
00:15
00:16
00:17
00:18
00:19
00:20
00:21
00:22
00:23
00:24
00:25
00:26
00:27
00:28
00:29
00:30
00:31
00:32
00:00

00:01
00:02
00:03
00:04
00:05
00:06
00:07
00:08
00:09
00:10
01:11
00:11
TG


Traû
lôøiđều
: có âm phản xạ.
C3: a) Trong cả hai phòng
b) Gọi s là khoảng cách ngắn nhất từ người nói
đến bức tường để nghe rõ được tiếng vang.
Quãng đường âm truyền đi từ khi phát ra đến khi
nghe được tiếng vang là 1S. Ta có:
v.t
S=
=
2

340

2

15 ≈ 11,33(m)

Vậy khoảng cách ngắn nhất từ người nói đến bức
tường để nghe được tiếng vang là 11,33m


Em hãy chọn từ thích hợp điền vào chỗ trống hoàn
thành kết luận?

Kết luận:
Có tiếng vang khi ta nghe thấy
âm phản xạ
…………………..cách
âm phát ra
……………………một
khoảng
thời gian ít nhất là 1/15 giây.


Trong cơn dông, khi có tia chớp thường kèm theo
tiếng sấm. Sau còn nghe thấy tiếng ì ầm, gọi là
tiếng sấm rền. Tại sao có tiếng sấm rền là gì


Người ta làm thí nghiệm như hình vẽ để nghiên cứu âm
phản xạ.
Miếng
xốp

Mặt
gương

N
Ngghhee
ââm
m
lớ
nhnỏ

Nguồn âm


C4: Trong các vật sau đây, vật nào phản xạ âm tốt và
vật nào phản xạ âm kém.
Miếng xốp, mặt gương, áo len, mặt đá hoa, ghế đệm
mút, tấm kim loại, cao su xốp, tường gạch.
Vật phản xạ âm tốt

Vật phản xạ âm kém

Mặt gương

Miếng xốp

Mặt đá hoa

Ghế đệm mút
Cao su xốp

Tấm kim loại
Tường gạch

Áo len


Làm tường sần sùi

Trong phòng nghe có các tấm mút, thảm trải sàn.

Treo rèm nhung

Để giá sách trong phòng nhạc cũng
là một cách hạn chế tiếng vang.


III. Vận dụng:
C5: Trong nhiều phòng hòa nhạc, phòng chiếu bóng,
phòng ghi âm, người ta thường làm tường sần sùi và
treo rèm nhung để làm giảm tiếng vang. Hãy giải thích
tại sao?
Trả lời: Tường sần sùi, rèm nhung là những vật phản
xạ âm kém nên giảm tiếng vang, giúp âm nghe được
rõ hơn.


C6: Khi muốn nghe rõ hơn người ta
thường đặt bàn tay khum lại, vào
vành tai, đồng thời hướng tai về
phía nguồn âm.

Hãy giải thích tại sao?
Trả lời:
Mỗi khi khó nghe, người ta thường làm như
vậy để hướng âm phản xạ từ tay đến tai ta giúp
ta nghe được đồng thời âm phản xạ và âm phát
ra nên âm nghe được rõ hơn.


Thảo luận theo nhóm
C7: Người ta thường sử dụng sự
phản xạ âm của siêu âm để xác
định độ sâu của biển.
Giả sử tàu phát ra siêu âm và
thu được âm phản xạ của nó từ đáy
biển sau 1 giây. Tính gần đúng độ
sâu của đáy biển, biết vận tốc
truyền âm trong nước là 1500m/s

Thời gian
2 phút

01:33
00:33
01:34
01:35
01:36
01:37
01:38
01:39
01:40

01:41
01:42
01:43
01:44
01:45
01:46
01:47
01:48
01:49
01:50
01:51
01:52
01:53
01:54
01:55
01:56
01:57
01:58
01:59
02:00
01:12
01:13
01:14
01:15
01:16
01:17
01:18
01:19
01:20
01:21

01:22
01:23
01:24
01:25
01:26
01:27
01:28
01:29
01:30
01:31
01:32
00:34
00:35
00:36
00:37
00:38
00:39
00:40
00:41
00:42
00:43
00:44
00:45
00:46
00:47
00:48
00:49
00:50
00:51
00:52

00:53
00:54
00:55
00:56
00:57
00:58
00:59
01:00
01:01
01:02
01:03
01:04
01:05
01:06
01:07
01:08
01:09
01:10
00:12
00:13
00:14
00:15
00:16
00:17
00:18
00:19
00:20
00:21
00:22
00:23

00:24
00:25
00:26
00:27
00:28
00:29
00:30
00:31
00:32
00:00
00:01
00:02
00:03
00:04
00:05
00:06
00:07
00:08
00:09
00:10
01:11
00:11
TG


C7:
Gọi S là khoảng cách từ tàu đến đáy biển, t là thời gian
siêu âm truyền từ tàu đến đáy biển rồi phản xạ trở lại tàu.
Quãng đường siêu âm truyền đi từ tàu đến đáy biển rồi
phản xạ trở lại tàu là 2S. Ta có: 2.S = v.t

S=

v.t 1500.1
=
= 750(m)
2
2

Vậy độ sâu của đáy biển là 750m.


C8 : Hiện tượng phản xạ âm được ứng dụng
trong những trường hợp nào dưới đây.
A. Trồng cây xung quanh bện viện.
B. Xác định độ sâu của biển.
C. Làm đồ chơi “ điện thoại dây”
D. Làm tường phủ dạ, nhung.


Bài 1: Khi nào ta nghe được tiếng vang?
A. Khi âm phát ra đến tai sau âm phản xạ.
B. Khi âm phát ra đến tai gần như cùng một lúc với
âm phản xạ.
C. Khi âm phát ra đến tai trước âm phản xạ.
D. Cả 3 trường hợp trên đều nghe được tiếng vang.


Bài 2: Ta có thể nghe rõ và to hơn khi nào?
A. Âm phản xạ đến tai sau âm phát ra.

B. Âm phản xạ gặp mặt chắn.
C. Âm phản xạ và âm phát ra đến tai cùng một lúc.
D. Âm phản xạ đến trước âm phát ra.


Âm dội
lại khi
gặp mặt
chắn

Âm phản
xạ truyền
đến tai
chậm hơn
âm phát
ra ít nhất
1/15 giây

Vật cứng
có bề mặt
nhẵn
Vật
mềm,xốp
có bề mặt
gồ ghề


Có thể em chưa biết:
* Dơi phát ra siêu âm, khi gặp con mồi thì âm phản xạ lại.Dơi sẽ
tính toán thời gian từ lúc phát ra âm đến lúc nhận được âm để

xác định vị trí của con mồi. Đặc biệt dơi còn có thể sử dụng phản
xạ của siêu âm để tránh trướng ngại vật khi bay. Vì vậy có người
còn nói rằng “ Dơi nhìn được trong bóng tối”
* Ngoài ra dơi còn biết được nếu tai trái nhận âm phản xạ trước
tai phải thì con mồi đang chuyển động sang trái. Nhờ vậy mà dơi
còn nhận ra hướng di chuyển của con mồi. Một số động vật khác
như: Cá heo, cá voi, chó biển cũng cơ quan định vị bằng siêu âm.


HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
- Học thuộc phần ghi nhớ.
- Làm các bài tập trong SBT(14.1-14.6)
- Đọc và tìm hiểu trước bài: Chống ô nhiễm tiếng ồn.