Bài 11. Độ cao của âm

Thí nghiệm :

Treo 2 con lắc có
chiều dài 40cm và
20cm , kéo chúng lệch
khỏi vị trí đứng yên
ban đầu rồi thả cho
chúng dao động như
hình 11.1.


*Các bước làm thí nghiệm để đếm số dao động của
từng con lắc trong 10 giây:
- Bước 1: Quan sát và cho biết con lắc nào dao động nhanh
hơn.
-Bước 2: Đếm số dao động của con lắc a, b trong 10 giây.
-Bước 3 : Tính số dao động của từng con lắc trong 1 giây.
-Bước 4: Ghi kết quả vừa thí nghiệm vào bảng ở câu C1/
SGK.


2

1
Một dao động.

2

1
Một dao động.

Đồng hồ đếm ngược 10 giây

10
5
4
3
2
1
9
8
7
6
0


*C1: Hãy quan sát và đếm số dao động của từng con lắc
trong 10 giây và ghi kết quả vào bảng sau:
Con
lắc

Con lắc nào dao động Số dao
nhanh?
động
Con lắc nào dao động trong 10
chậm?
giây

Số dao
động

trong 1
giây

a

Dao động chậm

8

0.8

b

Dao động nhanh

16

1.6


Con
lắc

Số dao
Con lắc nào dao động
Số dao
động
nhanh?
động trong trong 1
Con lắc nào dao động

10 giây
giây
chậm?

a

Dao động chậm

8

0.8

b

Dao động nhanh

16

1.6

*C2: Từ bảng trên hãy cho biết con lắc nào có tần số dao
động lớn hơn.

Con lắc b có tần số dao động lớn hơn.

*Nhận xét:
nhanh (chậm) tần số dao động
Dao động càng........................,
lớn (nhỏ)
càng.................

Heinrich Rudolf Hertz (22
tháng 2 năm 1857 - 01 tháng 1
năm 1894) là một nhà vật lý
người Đức, là người làm sáng
tỏ và mở rộng lý thuyết điện từ
của ánh sáng đã được đề ra bởi
James Clerk Maxwell. Ông là
người đầu tiên chứng minh
thỏa đáng sự tồn tại của sóng
điện từ bằng cách chế tạo một
thiết bị để phát và thu sóng vô
tuyến VHF hay UHF.
Heinrich Rudolf Hertz  - nhà vật lý
vĩ đại người Đức đã có công trong
việc tìm ra sóng điện từ và hiệu ứng
quang điện

Heinrich Rudolf Hertz

Từ năm 1933  Herzt
được chính thức
công nhận là một
thành phần của hệ
mét quốc tế. Hertz
hay héc, kí hiệu Hz,
là đơn vị đo tần số
trong hệ SI

Thí nghiệm :
Cố định một đầu hai thước
thép có chiều dài khác nhau
(30cm và 20cm) trên mặt hộp
gỗ ( H.11.2). Lần lượt bật nhẹ
đầu tự do của hai thước cho
chúng dao động.
Quan sát dao động và lắng
nghe âm phát ra rồi trả lời câu
C3/SGK.


*Các bước làm thí nghiệm để so sánh sự dao động ở
hai đầu thước.
-Bước 1:Bật nhẹ đầu tự do của phần thước ngắn (20cm) và
quan sát dao động của đầu thước,lắng nghe âm phát ra.
-Bước 2:Bật nhẹ đầu tự do của phần thước dài (30cm) và
quan sát dao động của đầu thước , lắng nghe âm phát ra.
-Bước 3:So sánh sự dao động ở hai đầu thước.


cao
thấp

nhanh
chậm

*C3: Chọn từ thích hợp điền vào chỗ trống trong các câu sau:

chậm âm phát ra….....
thấp
Phần tự do của thước dài dao động…………,
cao
nhanh âm phát ra….
Phần tự do của thước ngắn dao động ………...,


Thí nghiệm :
Một đĩa nhựa được đục lỗ cách đều
nhau và được gắn vào trục của động
cơ chạy bằng pin (H.11.3) . Chạm
góc miếng bìa vào một hàng lỗ nhất
định trên đĩa đang quay (H.11.4)
trong 2 trường hợp:
-Đĩa quay chậm.
-Đĩa quay nhanh.


Thí nghiệm
Nguồn
điện

motor
Miếng bìa
nhựa

Đĩa tròn

*Các bước làm thí nghiệm
-Bước 1: Để mức nguồn 3V đóng khóa điện K. Chạm góc
miếng bìa vào một hàng lỗ nhất định; quan sát đĩa quay và
lắng nghe âm thanh phát ra.
-Bước 2: Làm tương tự với mức nguồn 9V.
-Bước 3: Lắng nghe âm phát ra và trả lời C4.


K


*C4: Hãy lắng nghe âm phát ra và điền từ thích hợp trong
khung vào chỗ trống:
chậm
Khi đĩa quay chậm , góc miếng bìa dao động ………,
thấp
âm phát ra …………
nhanh
Khi đã quay nhanh , góc miếng bìa dao động ……….,
cao
âm phát ra………….

*Kết luận:
Từ kết quả thí nghiệm 1,2,3 hãy viết đầy đủ câu kết luận sau:
nhanh
(chậm)
Dao động càng
……………….,
tần số dao động
lớn (nhỏ)

cao (thấp)
càng……………..âm
phát ra càng …………..


Số dao động trong 1 giây gọi là tần số
Đơn vị tần số là héc (Hz)


CÂU HỎI, BÀI TẬP CỦNG CỐ
C5: Một vật dao động phát ra âm có tần số 50Hz
và một vật khác dao động phát ra âm có tần số
70Hz. Vật nào dao động nhanh hơn? Vật nào phát
ra âm thấp hơn?
Vật có tần
số dao động
70Hz dao
động nhanh
hơn.

Vật có tần
số dao động
50Hz phát
ra âm thấp
hơn.

70Hz

50Hz

C6: Hãy tìm hiểu xem khi vặn cho dây
đàn căng nhiều, âm thanh sẽ phát ra
cao, thấp như thế nào? Và tần số lớn
nhỏ ra sao?
Trả lời:
Khi dây đàn căng nhiều thì âm phát ra
cao => tần số lớn
Khi dây đàn căng ít thì âm phát ra thấp
=> tần số nhỏ.


* Thông thường tai người có thể

nghe được những âm có tần số
trong khoảng từ 20Hz đến
20000Hz
* Những âm có tần số dưới 20Hz
gọi là hạ âm. Những âm có tần số
lớn hơn 20000Hz gọi là siêu âm
* Chó và một số động vật khác có
thể nghe được những âm dưới
20Hz, hay cao hơn 20000Hz


- Trước cơn bão thường có hạ âm, hạ âm làm con
người khó chịu,chóng mặt, buồn nôn. Một số sinh vật
nhạy cảm với hạ âm nên có biểu hiện khác thường. Vì
vậy người xưa dựa vào dấu hiệu này để biết trước các
cơn bão.

- Dơi phát ra siêu âm để săn muỗi, muỗi rất sợ siêu âm
do dơi phát ra. Vì vậy có thể chế tạo máy phát siêu âm
bắt trước tần số siêu âm của dơi để đuổi muỗi.


- Dơi phát ra siêu âm để săn muỗi, muỗi rất sợ siêu âm
do dơi phát ra. Vì vậy có thể chế tạo máy phát siêu âm
bắt trước tần số siêu âm của dơi để đuổi muỗi.


Khi bay, nhiều con vật vỗ cách phát ra âm (vd: ruồi,
muỗi, bọ cánh cứng…). Con muỗi phát ra âm cao hơn
con ong đất. Trong hai con côn trùng này con nào vỗ
cánh (dao động cánh) nhiều hơn ?


CÂU HỎI, BÀI TẬP CỦNG CỐ
Trong ngôn ngữ đời sống , giọng nói của người
được mô tả bằng nhiều tính từ .Với trường hợp
sau đây hãy nhận định về độ cao của âm tương
ứng.
A.Ồ ề : thấp
B.Ấm : thấp
C.Lanh lảnh : cao
D.The thé

: rất cao

Tại sao trong thí
nghiệm 1, ta không
nghe âm phát ra của
con lắc?
Vì tần số dao động của con lắc
nhỏ hơn 20Hz nên tai ta
không nghe được