Bài giảng quản trị rủi ro TS NGô QUANG HUÂN

QUẢN TRỊ RỦI
RO
TS. NGÔ QUANG HUÂN
KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH
ĐẠI HỌC KINH TẾ T.P HỒ CHÍ MINH


NỘI DUNG CƠ BẢN
1.

Chương 1

2.

Chương
Chương
Chương
Chương

3.
4.
5.

2
3
4
5

TỔNG QUAN VỀ RỦI RO
VÀ QUẢN TRỊ RỦI RO
NHẬN DẠNG RỦI RO

ĐO LƯỜNG RỦI RO
KIỂM SOÁT RỦI RO
TÀI TR RỦI RO


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.
2.
3.
4.

5.

6

Quản trò rủi ro- Nhà xuất bản giáo dục 1998
TG: Ngô Quang Huân – Nguyễn Quang Thu - …
Quản trò rủi ro doanh nghiệp NXB Thống kê
2002 Nguyễn Quang Thu…
Quản lý khủng hoảng - Cảm nang kinh doanh
Harvard - NXB Tổng hợp TPHCM 2005.
Đáng giá và phòng ngừa rủi ro trong kinh
doanh Ngân Hàng NXB Thống kê 2002 –
Nguyễn Văn Tiến
Rủi ro tài chính – thực tiễn và phương pháp
đánh giá – NXB Tài chính 2002 – Nguyễn Văn
Nam
Quản trò rủi ro và khủng hoảng NXB Thống
kê
2002 – Đoàn Thò Hồng Vân

TÀI LIỆU THAM KHẢO
7.
8.

9.
10.
11.

Phân tích thò trường tài chính – NXB Thống
kê 2000 David Blake.
Risk Management and Insurance Seventh Edition
1995 – C. Arthur Williams,Jr. – University of
Minnesota.
Technical Risk management – Jack V. Michaels,
Ph.D. – prentice Hall PTR.1996.
Introduction to Risk Management And Insurance,
của MARK S.DORFMAN.
Fundamentals of risk and insurance, EMMETT
VAUGHAN.


Chương 1
TỔNG QUAN VỀ
RỦI RO
VÀ QUẢN TRỊ
RỦI
RO
1.

MỘT SỐ KHÁI NIỆM VỀ RỦI RO
Rủi ro
2. Bất đònh
QUẢN TRỊ RỦI RO
1. Lòch sử phát triển chức năng quản trò rủi
ro
2. Quản trò rủi ro một tổ chức
3. Mối quan hệ quản trò rủi ro, quản trò hoạt
động và quản trò chiến lược Quá trình phát
triển
4. Nội dung cơ bản của chương trình quản trò
rủi ro
1.

2.


Trường phái truyền thống
(tiêu cực).
-

-

-

-

Rủi ro là điều không lành, không tốt, bất ngờ
xảy đến (từ điển tiếng Việt xuất bản năm
1995)

Theo Giáo sư Nguyễn Lân “ rủi ro (đồng nghiã
với rủi) là sự không may”.
Theo từ điểm Oxford “ rủi ro là khả năng gặp
nguy hiểm hoặc bò đau đớn thiệt hại…”
Trong lónh vực kinh doanh tác giả Hồ Diệu đònh
nghóa “rủi ro là sự tổn thất về tài sản hay
giảm sút lợi nhuận thực tế so với lợi nhuận dự
kiến
“rủi ro là những bất trắc ngoài ý muốn xảy ra
trong qúa trình sản xuất, kinh doanh của doanh
nghiệp, tác động xấu đến sự tồn tại và phát
triển doanh nghiệp”
Như vậy: “rủi ro là những thiệt hại, mất mát,
nguy hiểm hoặc các yếu tố liên quan đến nguy
hiểm, khó khăn hoặc điều không chắc chắn có
thể xảy ra cho con người”.


Trường phái trung hòa
-

-

Rủi ro là sự bất trắc có thể đo lường được (Frank
Knight)
rủi ro là bất trắc có thể liên quan đến những
biến côù không mong đợi (Allan Willett)
Rủi ro là giá trò và kết quả mà hiện thời chưa
biết đến
Theo C.Arthur William, Jr.Micheal, L.Smith: “rủi ro là sự

biến động tiềm ẩn ở những kết quả. Rủi ro có
thể xuất hiện trong hầu hết các hoạt động của
con người. Khi có rủi ro người ta không thể dự đoán
được chính xác kết qủa. Sự hiện diện của rủi ro
gây nên sự bất đònh. Nguy cơ rủi ro phát sinh bất
cứ khi nào một hành động dẫn đến khả năng
được hoặc mất không thể đoán trước”.
Như vậy: “rủi ro là sự bất trắc có thể đo lường
được. Rủi ro vừa mang tính tích cực vừa mang tính
tiêu cực. Rui ro có thể mang tới những tổn thất,
mất mát, nguy hiểm… cho con người nhưng cũng có
thể mang đến những cơ hội”.


RỦI RO




Rủi ro là sự biến động tiềm ẩn ở
các kết quả, số lượng các kết quả
có thể có càng lớn, sai lệch giữa
các kết quả có thể có càng cao thì
rủi ro càng lớn.
Rủi ro là một khái niệm khách quan
và có thể đo lường được.


RỦI RO THUẦN TUÝ VÀ
RỦI RO SUY ĐOÁN

+ Rủi ro thuần tuý là những rủi ro dẫn
đến tình huống tổn thất hay không
tổn thất, trường hợp tốt nhất là tổn
thất không xảy ra.
+ Rủi ro suy đoán là những rủi ro dẫn
đến tình huống tổn thất hoặc sinh lợi.
Phần sinh lợi còn gọi là phần thưởng
cho rủi ro.


VÍ DỤ




Ví dụ rủi ro thuần túy: người chủ một
chiếc xe có rủi ro tổn thất tiềm ẩn
liên quan đến một vụ đụng xe. Nếu có
đụng xe, người đó sẽ bò thiệt hại về
tài chính. Nếu không, người đó sẽ
không có lợi gì cả, vì thế tình trạng tài
chính của người đó vẫn không thay đổi .
Ví du rủi ro suy đoán: đầu tư vào một dự
án vốn có thể có lợi nhuận hay có
thể thất bại. Những rủi ro thuần túy thì
luôn luôn làm người ta khó chòu, nhưng
những rủi ro suy đoán có mặt hấp dẫn
nào đó.

RỦI RO CÓ THỂ ĐA DẠNG
VÀ KHÔNG THỂ ĐA DẠNG
+ Rủi ro có thể đa dạng hay còn gọi là rủi ro
không có tính hệ thống, rủi ro đặc trưng.
Đây là những rủi ro thường xảy ra trong
phạm vi hẹp, mang tính riêng có, cá thể và
có thể phân chia, giảm thiểu được bằng
cách đa dạng hóa, bằng các nguồn quỹ
góp chung.
+ Rủi ro không thể đa dạng hóa hay còn gọi
là rủi ro hệ thống, rủi ro thò trường. Đây
là những rủi ro nảy sinh từ những tác
động to lớn của thò trường thường nằm
ngoài sự kiểm soát cuả doanh nghiệp và
không thể giảm thiểu được bằng cách đa
dạng hóa.


VÍ DỤ




Rủi ro cho người đầu tư cổ phiếu khi
công ty bò phá sản, khi đa dạng hoá
rủi ro này sẽ giảm.
Những thỏa hiệp đóng góp sẽ
không có ảnh hưởng đến phương
diện rủi ro về sự trì trệ nền kinh tế
toàn cầu bởi vì rủi ro này có ảnh

hưởng đến tất cả những người tham
gia gần như cùng một cách thức và
vào cùng một thời điểm


RỦI RO ĐẶC TRƯNG
1.

2.

3.

RỦI RO QUẢN LÝ
•
Là những rủi ro nảy sinh do trình độ
yếu kém của người quản lý vì vậy
quyết đònh do họ đưa ra có thể sai lầm
gây tổn hại thậm chí phá sản doanh
nghiệp.
RỦI RO TÀI SẢN
•
Là những rủi nảy sinh do tài sản và
cơ cấu tài sản doanh nghiệp nắm giữ.
RỦI RO TÀI TR
•
Là những rủi ro và trách nhiệm pháp
lý nảy sinh từ cơ cấu nguồn vốn của
doanh nghiệp.

RỦI RO THỊ TRƯỜNG

1.
2.
3.
4.
5.

Những thay đổi trong cơ chế quản lý
Những thay đổi trong thò hiếu của
khách hàng
Tiến bộ khoa học công nghệ
Chuyển dòch trong dòng vốn đầu tư
Thay đổi và dòch chuyển lực lượng lao
động, dân số.


BẤT ĐỊNH






Sự chắc chắn là một trạng thái không có
nghi ngờ.
Phản nghóa của từ chắc chắn là sự bất
đònh, có nghóa là “nghi ngờ khả năng của
chúng ta trong việc tiên đoán kết quả
tương lai của một loạt những hoạt động

hiện tại”.
Rõ ràng, thuật ngữ “sự bất đònh” mô tả
một trạng thái tư tưởng. Sự bất đònh xuất
hiện khi một cá nhân bắt đầu ý thức
rằng không thể biết chắc chắn kết quả
là gì. Bất đònh là một khái niệm chủ quan.


CÁC MỨC ĐỘ BẤT
ĐỊNH
1.

Không có (tức là chắc chắn)



2.

Mức 1 (Sự bất đònh khách quan)



3.

Những kết quả được nhận ra và xác suất được
biết
Những trò chơi may rủi: bài, xúc sắc.

Mức 2 (Sự bất đònh chủ quan)




4.

Những kết quả có thể được tiên đoán chính xác
Những qui luật vật lí, các môn khoa học tự nhiên

Những kết quả được nhận ra và xác suất không
được biết
Hỏa hoạn, tai nạn xe cộ sự suy đoán KD.

Mức 3 Bất đònh cao nhất.



Những kết quả không được nhận ra đầy đủ và
xác suất không được biết
Thám hiểm không gian, nghiên cứu di truyền.


PHẢN ỨNG ĐỐI VỚI SỰ BẤT
ĐỊNH


Sự bất đònh có thể có những ảnh
hưởng sâu rộng đến hành vi của con
người. Trong những trường hợp khắc
nghiệt, sự bất đònh có thể dẫn đến sự
tê liệt hay sự thụ động; bình thường hơn,
sự bất đònh ảnh hưởng đến mức bồi

thường yêu cầu cho những hoạt động rủi
ro. Sự bất đònh cũng làm cho những cá
nhân hay những tổ chức chống lại những
kết quả mà họ đã nhận ra và không
mong muốn chúng. Rõ ràng, mức độ bất
đònh sẽ phần nào ảnh hưởng đến phản
ứng đối với sự bất đònh.


SỰ BẤT ĐỊNH, THÔNG TIN VÀ
TRUYỀN THÔNG




Việc giảm bớt sự bất đònh có giá trò
kinh tế, và thông tin có thể làm giảm sự
bất đònh. Mức độ bất đònh phụ thuộc vào
khối lượng, loại thông tin có được để
nhận ra những kết quả có thể có và
đánh giá khả năng xảy ra của chúng.
Truyền thông có thể làm giảm mức độ
bất đònh của các nhà đầu tư, của một
tổ chức, của những người có quyền lợi
liên quan, từ đó làm cho họ sẵn lòng gia
tăng quan hệ với tổ chức trên những
điều kiện thuận lợi.
Tuy nhiên chỉ có truyền thông không
thôi cũng chưa đủ để làm giảm đi sự bất
đònh, ngoại trừ khi thông tin đáng tin cậy.

RỦI RO BẤT ĐỊNH VÀ ĐẠO ĐỨC





Một cách trừu tượng, người ta có thể xem rủi
ro không khác hơn là một vấn đề thuộc về những
xác suất, trong khi đó sự bất đònh có thể phản
ảnh sự bất lực của chúng ta trong việc biết đến
những xác suất này. Tuy nhiên một cái nhìn quá
đơn giản như vậy sẽ gây khó khăn trong nghiên
cứu quản trò rủi ro. Người ta có thể cho rằng động
lực trong quản trò rủi ro và sự bất đònh phát sinh
từ góc độ đạo đức cũng như khoa học.
Ý nghóa về mặt đạo đức của rủi ro và tính bất
đònh là gì? Một cách quan trọng, nó có ý nghóa là
người ta bò thúc đẩy phải đối phó với rủi ro và
sự bất đònh (hoạt động “quản trò rủi ro”). Thường
người ta có thể hiểu quản trò rủi ro và sự bất
đònh bao gồm những biện pháp được áp dụng để
thực hiện những trách nhiệm đạo đức đối với thế
giới và loài người trên thế giới.


CHI PHÍ CỦA RỦI RO VÀ BẤT
ĐỊNH
1.

2.



Chi phí tổn thất. Nghóa là, hậu quả của rủi
ro và sự bất đònh có thể là một tổn
thất : tài sản bò phá hủy, người bò thương,
tử vong, những luật lệ tòa án chống lại
một tổ chức.
Một chi phí khác của rủi ro là chính chi phí
bất đònh. Ngay cả khi không có tổn thất
nào, sự hiện diện của rủi ro và bất đònh
vẫn có thể tạo ra chi phí. Ở mức độ cơ
bản, chi phí bất đònh có thể được minh họa
bởi “sự lo lắng”.
Chi phí cho sự bất đònh có thể xuất hiện
dưới hình thức lo lắng và sợ sệt, nhưng chi
phí này được thấy rõ nhất qua bố trí không
hợp lý nguồn nhân lực của tổ chức.


QUẢN TRỊ RỦI RO
1.
2.
3.

4.

Lòch sử phát triển chức năng quản trò

rủi ro
Quản trò rủi ro một tổ chức
Mối quan hệ quản trò rủi ro, quản trò
hoạt động và quản trò chiến lược Quá
trình phát triển
Nội dung cơ bản của chương trình quản
trò rủi ro


LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN




Quản trò rủi ro đã được thực hiện một
cách không chính thức từ thû ban đầu.
Người tiền sử tụ tập lại với nhau thành
những bộ lạc để bảo tồn tài nguyên
thiên nhiên, chia sẻ trách nhiệm, và
chống lại những bất trắc trong cuộc sống.
Giai đoạn đánh dấu sự ra đời của quản trò
rủi ro hiện đại cả về mặt học thuật lẫn
nghề nghiệp là giai đoạn (1955-1964) (theo
Snider, 1991). Khi đó quản trò rủi ro chính
thức mới có được một sự chấp nhận
rộng rãi đối với cả những nhà thực
hành lẫn những nhà nghiên cứu.


LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN





Quá trình phát triển về mặt kỹ thuật
của quản trò rủi ro qua xu hướng “đáng tin
cậy” của thập niên 1950, và qua xu hướng
“an toàn hệ thống” của thập niên 1960
và 1970.
Quản trò rủi ro bắt đầu đi vào một giai
đoạn mang tính quốc tế từ giữa những
năm 70 đó là giai đoạn toàn cầu hóa.
Hiệp Hội Quản Trò Rủi Ro và Bảo Hiểm
(viết tắt là RIMS, là hiệp hội những
chuyên gia hàng đầu trong lónh vực này)
bắt đầu thiết lập những quan hệ với các
nhà quản trò rủi ro châu u và châu Á.


LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN




Trong những năm 90, các hoạt động quản
trò rủi ro tiếp tục phát triển. Quản trò rủi
ro không phải là một lónh vực hoàn thiện
như kế toán và tài chính. Tuy còn nhiều
tranh cãi nhưng quản trò rủi ro ngày nay đã
vượt xa nguồn gốc ban đầu của nó.

Việc mua bảo hiểm tiếp tục đóng một vai
trò hết sức quan trọng trong hầu hết
những trách nhiệm của nhà quản trò,
nhưng tầm quan trọng của nó đang bò giảm
đi. Hơn nữa, nguyên tắc mua bảo hiểm đang
bắt đầu hoà hợp với những hoạt động
quản trò rủi ro khác của tổ chức, chẳng
hạn như thiết kế an toàn, quản trò rủi ro
pháp lý, sự an toàn những hệ thống
thông tin... .


QUAN ĐIỂM VỀ QUẢN TRỊ
RỦI RO


Quan điểm truyền thống hay qui ước về quản
trò rủi ro tiếp tục có ảnh hưởng lớn đến
các nhà hoạt động thực tiễn và các học
giả. Những lập luận rằng quản trò rủi ro là
một môn học gồm nhiều ngành học liên
quan đến việc quản trò những rủi ro “thuần
túy” của một tổ chức. Nó là quan điểm
của người quan tâm đến lợi nhuận dựa trên
ý niệm quản trò rủi ro đang tăng trưởng
đều, thay vì thay đổi hoàn toàn việc mua
bảo hiểm . Những người theo truyền thống
lý luận rằng các nhân tố vượt quá giá trò
cực đại của công ty có thể ảnh hưởng đến
những quyết đònh về quản trò rủi ro.