Bài 11. Cụm danh từ

PHÒNG GD – ĐT HUYỆN THƯỜNG XUÂN
TRƯỜNG PTDTBT – THCS BÁT MỌT.

1


1. Điền kiến thức về phân loại danh từ vào sơ đồ sau:
Danh từ
DT chỉ đơn vị

DT chỉ sự vật

đơn vị tự nhiên đơn vị quy ước DT chung

Chính xác

DT riêng

Ước chừng
2


2. Chỉ ra danh từ trong các cụm từ sau:
Những cánh đồng thơm mát
Những ngả đường bát ngát
Những dòng sông đỏ nặng phù sa
(Nguyễn Đình Thi)

3

4


TIẾT 44: CỤM DANH TỪ
I. Cụm danh từ là gì?
Ví dụ: SGK/116

1. Ngày xưa, có hai vợ chồng ông lão đánh cá
ở với nhau trong một túp lều nát trên bờ biển.
(Ông lão đánh cá và con cá vàng)

→ Cụm danh từ: Là tổ hợp từ do danh từ và một số từ
ngữ phụ thuộc nó tạo thành.
5


TIẾT 44: CỤM DANH TỪ
2. So sánh các cách nói
- Túp lều. DT
- Một túp lều.
- Một túp lều nát.
- Một túp lều nát trên bờ biển.

Cụm DT

Rõ về số lượng
Số lượng + tính chất
Số lượng + tính chất
+ vị trí

- Cụm danh từ có ý nghĩa đầy đủ hơn và có cấu tạo phức
tạp hơn một mình danh từ

6


TIẾT 44: CỤM DANH TỪ
So sánh DT với cụm DT
Giống
nhau

Đều có danh từ
DT

Khác
nhau

-Ý nghĩa: Chung
chung
- Cấu tạo: Đơn giản

Cụm DT
-Ý nghĩa: Đầy đủ,
cụ thể
- Cấu tạo: Phức tạp
7


TIẾT 44: CỤM DANH TỪ
3. Tìm cụm danh từ. Đặt câu với cụm danh từ đó.

– Học sinh lớp 6B
– Tất cả học sinh lớp 6B / đang chăm chú nghe giảng
CDT làm CN
– Bố em là bác sĩ giỏi
CDT làm VN
=> Trong câu, cụm danh từ hoạt động giống như một
danh từ .

8


TIẾT 44: CỤM DANH TỪ
I. Cụm danh từ là gì?
 Ghi nhớ:
 Cụm danh từ là loại tổ hợp từ do danh
từ với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo
thành.
 Cụm danh từ có ý nghĩa đầy đủ hơn và
có cấu tạo phức tạp hơn một mình danh
từ, nhưng hoạt động trong câu giống như
một danh từ.

9


TIẾT 44: CỤM DANH TỪ
II. Cấu tạo của cụm danh từ:
Ví dụ: SGK/117

Vua sai ban cho làng ấy ba thúng gạo nếp với

ba con trâu đực, ra lệnh phải nuôi làm sao cho
ba con trâu ấy đẻ thành chín con, hẹn năm sau
phải đem nộp đủ, nếu không thì cả làng phải tội.
(Em bé thông minh)

10


TIẾT 44: CỤM DANH TỪ
II. Cấu tạo của cụm danh từ:
- Làng ấy.

– Ba con trâu đực.

- Ba thúng gạo nếp.

– Chín con.

- Ba con trâu ấy.

– Năm sau.
– Cả làng.

* Nhận xét
- Phụ ngữ đứng trước: 2 loại

- Tổng lượng: Cả
- Số lượng: Ba, Chín

- Phụ ngữ đứng sau: 2 loại

- Đặc điểm, tính chất: Nếp,
đực, sau.
Vị trí: Ấy:

11


TIẾT 44: CỤM DANH TỪ
II. Cấu tạo của cụm danh từ
Mô hình cụm danh từ đầy đủ:
Phần trước

t2
Tổng
lượng
toàn thể
tất cả
toàn bộ
Hết thảy
…

t1
số lượng
Mọi, các,
những,
mỗi, hai,
ba, …

Phần trung tâm

Phần sau

T1

T2

s1

s2

DT chỉ
đơn vị

DT chỉ
đối
tượng

Đặc điểm
tính chất

vị trí
này, ấy,
kia, nọ
…
12


TIẾT 44: CỤM DANH TỪ
II. Cấu tạo của cụm danh từ

* Điền các cụm danh từ tìm được vào mô hình của danh từ:
Phần trước
t2

t1

Phần trung tâm
T1

T2

Phần sau
s1

làng

Cả

ấy

ba

thúng

gạo

nếp

ba

con

trâu

đực

ba

con

trâu

Chín

con
năm

s2

ấy

sau
làng

13


TIẾT 44: CỤM DANH TỪ
II. Cấu tạo của cụm danh từ
 Ghi nhớ:

• Mô hình cụm danh từ:
Phần trước

Phần trung tâm

Phần sau

t2

t1

T1

T2

s1

s2

Tất cả

những

em

học sinh

chăm ngoan

ấy

• Trong cụm danh từ:
– Các phụ ngữ ở phần trước bổ sung cho danh từ các ý
nghĩa về số và lượng.
– Các phụ ngữ ở phần sau nêu lên đặc điểm của sự vật
mà danh từ biểu thị hoặc xác định vị trí của sự vật ấy
trong không gian hay thời gian.

14


TIẾT 44: CỤM DANH TỪ
III. Luyện tập
Bài tập 1: SGK trang 118
Tìm các cụm danh từ trong các câu sau:
a) Vua cha yêu thương Mị Nương hết mực, muốn kén cho
con một người chồng thật xứng đáng.
(Theo Sơn Tinh, Thủy Tinh)
b) […] Gia tài chỉ có một lưỡi búa của cha để lại.
(Thạch Sanh)
c) Đại bàng nguyên là một con yêu tinh ở trên núi, có
nhiều phép lạ.
(Thạch Sanh)

15


TIẾT 44: CỤM DANH TỪ
III. Luyện tập
Bài tập 2: (SGK trang 118)

Phần trước
t2

t1

Phần trung tâm
T1

T2
chồng

Phần sau
s1

một

người

một

lưỡi

búa

của cha
để lại

một

con

yêu tinh

ở trên núi có
nhiều phép lạ

s2

thật xứng
đáng

16


TIẾT 44: CỤM DANH TỪ
III. Luyện tập:
Bài tập 3:
Cho các danh từ: con bò, nông dân.
Thêm các phụ ngữ trước và phụ ngữ sau để tạo
thành cụm DT.
Đặt thành câu và xác định chức năng ngữ pháp
của cụm DT đó.

17


TIẾT 44: CỤM DANH TỪ
II. Luyện tập:
Bài tập 3:
Cho các danh từ: con gà, nông dân.

Ví dụ:
Những con bò vàng kia đang mải miết gặm cỏ.
(CDT làm CN)

Bác em là một nông dân hiền lành, chất phác
(CDT làm VN)

18


H­íng­dÉn­vÒ­nhµ
Học thuộc bài học đã ghi.
Soạn bài: “Chân, Tay, Tai, Mắt, Miệng”.
19