Bài 30. Chữa lỗi về chủ ngữ và vị ngữ (tiếp theo)

TiÕt 128:

Ch÷a lçi vÒ chñ ng÷ vµ vÞ ng÷ ( tt)


Khái
niệm

Đặc
điểm

Cấu
tạo

Vị ngữ

Chủ ngữ

Nêu lên hành động,
đặc điểm, trạng
thái,..của sự vật
hiện tợng đợc nêu ở
chủ ngữ.

Nêu lên sự vật, hiện tợng có
hành động, đặc điểm,
trạng thái,..đợc miêu tả ở vị
ngữ.

-Thờng là: động từ,
cụm động từ, tính

từ, cụm tính từ.

hoặc cụm động từ, cụm
tính từ
-Câu có thể có 1 hoặc

-Khả năng kết hợp: Số từ, l
ợng từ( những, các, mọi,
- Khả năng kết hợp:
phó từ chỉ thời gian mấy..)
(đã, đang, vừa, mới, - Trả lời câu hỏi: Ai? Cái
sẽ,..).
gì? Con gì?
- Trả lời câu hỏi:
-Thờng là: Danh từ, đại từ,
Làm gì? Làm sao?
cụm danh từ. Có những tr
Thế nào?
ờng hợp là động từ, tính từ


I/ Cõu thiu c CN ln VN:
Tìm chủ ngữ, vị ngữ của mỗi câu sau:
a. Mỗi khi đi qua cầu Long Biên.
TN
Câu thiếu cả chủ ngữ và vị ngữ.
b. Bằng khối óc sáng tạo và bàn tay lao động của
mình, chỉ trong vòng sáu tháng.
TN
Câu thiếu cả chủ ngữ và vị ngữ

Nguyên nhân: Nhầm trạng ngữ là chủ ngữ, vị ngữ


Các cách chữa lại câu thiếu cả chủ ngữ và
vị ngữ:

Thêm chủ ngữ và vị ngữ

- Mỗi khi đi qua cầu Long Biên,
// tôi lại nhớ về những ngày tháng hào
hùng của dân tộc.

C
V
- Bằng khối óc sáng tạo và bàn tay lao động của mình, chỉ trong vòng
//
sáu tháng,
TN
những ngời công nhân đã xây dựng xong ngôi nhà cao tầng đó.
C
V


II/ Cõu sai v quan h ng ngha gia cỏc thnh phn cõu:
Cho biết mỗi bộ phận in đậm trong câu sau nói về
ai?

Hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy
lửa, ta thấy dợng Hơng Th ghì trên ngọn sào giống nh
một hiệp sĩ của Trờng Sơn oai linh, hùng vĩ.

- Mỗi bộ phận in đậm trong câu nói về dợng Hơng Th
- Viết câu nh vậy, ngi đọc sẽ tởng phần in đậm là miêu
tả hành động của ta chứ không phải của dợng Hơng Th.
Câu sai về nghĩa giữa thành phần trạng ngữ chỉ
cách thức với thành phần chủ ngữ của câu.
Nguyên nhân:
+ Ngi viết cha có kĩ năng viết câu có trạng ngữ chỉ
cách thức.
+ Ngi viết không rành mạch trong t duy.


Hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa, ta thấy
dợng Hơng
Th ghì trên ngọn sào giống nh một hiệp sĩ của Trờng Sơn oai linh, hùng
vĩ.
Cách sửa:
+ Cách 1: Bỏ bớt từ ta thấy để chủ thể trong nòng cốt câu và
trong
trạng ngữ đồng nhất với nhau.
Hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa,
dợng Hơng Th ghì trên ngọn sào giống nh một hiệp sĩ của Trờng
Sơn oai linh, hùng vĩ.
+ Cách 2: Bỏ bớt từ ngữ nào đó trong câu sắp xếp lại một số bộ phận
trong câu để biểu đạt đúng quan hệ ngữ nghĩa giữa các thành phần
câu.
Dợng Hơng Th ghì trên ngọn sào hai hàm răng cắn chặt, quai
hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa giống nh một hiệp sĩ của Trờng
Sơn oai linh, hùng vĩ.

+ Cách 3: a cụm từ ta thấy lên đầu câu, đảo thành phần trạng
ngữ ra phía sau cụm từ Dợng Hơng Th ghì trên ngọn sào:
Ta thấy dợng Hơng Th ghì trên ngọn sào hai hàm răng cắn
chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa, giống nh một hiệp sĩ
của Trờng Sơn oai linh, hùng vĩ.


III/ Luyn tp:
BT1: Xác đinh chủ ngữ, vị ngữ trong những câu sau:
a. Năm 1945, cầu đợc đổi tên thành cầu Long Biên.
( Theo Thuý Lan)
b. Cứ mỗi lần ngẩng đầu lên nhìn bầu trời Hà Nội trong
xanh,
lòng tôi lại nhớ những năm tháng chống đế quốc Mĩ oanh
liệt và oai
hùng.
( Theo Thuý Lan)
c. Đứng trên cầu, nhìn dòng sông Hồng đỏ rực nớc cuồn
cuộn
chảy với sức mạnh không gì ngăn nổi, nhấn chìm bao màu
xanh
thân thơng, bao làng mạc trù phú đôi bờ, tôi cảm thấy chiếc
cầu
nh chiếc võng đung đa, nhng vẫn dẻo dai, vững chắc.
( Theo Thuý Lan)


a. Năm 1945, cầu// đợc đổi tên thành cầu Long Biên.
C
V

b. Cứ mỗi lần ngẩng đầu lên nhìn bầu trời Hà Nội
trong xanh,
lòng tôi//lại nhớ những năm tháng chống đế quốc Mĩ
oanh liệt và
C
V
oai hùng.
c. Đứng trên cầu, nhìn dòng sông Hồng đỏ rực nớc cuồn
cuộn
chảy với sức mạnh không gì ngăn nổi, nhấn chìm bao
màu xanh
thân thơng, bao làng mạc trù phú đôi bờ, tôi //cảm
thấy chiếc cầu
nh chiếc võng đung đa, nhng vẫn dẻo dai, vững chắc.


BT2: Hãy viết thêm chủ ngữ và vị ngữ phù hợp
vào những
chỗ trống dới đây để tạo thành những câu
hoàn
tôi lại đi xe đạp
a. Mỗichỉnh:
khi tan trờng,
vềđang
nhà. trổ
lúa
b. Ngoài cánh đồng,
bông.lúa
cácchín,
bác nông dân đang

c. Giữa cánh đồng
gặt lũ
lúa.
..
trẻ ùa ra
d. Khi chiếc ô tô về đếnđón.
đầu làng,



BT3: Hãy chỉ ra chỗ sai và nêu cách chữa các câu
sau đây:
cỏ mọc
a. Giữa hồ, nơi có một toà tháp
cổ xanh
kính.
rì.
b. Trải qua mấy nghìn năm đấu tranh chống
chúng
ta đã
bảo
vệ đ
ợc nền
ngoại xâm của dân
tộc ta,
một
dân
tộc
anh
độc lập.

hùng.
c. Nhằm ghi lại những chiến công lịch sử của
quân
Hà Nội
cây
cầu
trong
ngời tavà
đã dân
đa hình
ảnhbảo
câyvệ
cầu
Long
Biên
vào bảo
những
năm
tàng lịch
sử. tháng chiến tranh ác liệt.
Các câu thiếu cả chủ ngữ và vị ngữ( chỉ có
trạng ngữ)
Cách chữa: thêm chủ ngữ và vị ngữ.


BT4: Các câu sau sai ở chỗ nào? Nên chữa
nh thế nào?
a. Cây cầu đa những chiếc xe vận tải
nặng nề vợt qua
sông và bóp còi rộn vang cả dòng sông yên

tĩnh.
b. Vừa đi học về, mẹ đã bảo Thuý sang
đón em. Thuý cất
vội cặp sách rồi đi ngay.
c. Khi em đến cổng trờng thì Tuấn gọi
em và đợc bạn ấy
cho một cây bút mới.


Hớng dẫn:
- Xác đinh chủ ngữ và vị ngữ của câu.
- Tìm hiểu mối quan hệ giữa chủ ngữ với từng vị
ngữ của
câu.
Cây cầu//đa những chiếc xe vận tải nặng nề vợt
qua sông
C
V1
và bóp còi rộn vang cả dòng sông yên tĩnh.
V2
Chủ ngữ chỉ phù hợp với vị ngữ thứ nhất, không phù
hợp với vị ngữ thứ hai( nếu viết nh vậy, ngời đọc sẽ
hiểu
cây cầu bóp còi rộn vang cả dòng sông)


Cây cầu//đa những chiếc xe vận tải nặng
nề vợt qua sông và bóp còi rộn vang cả dòng sông
yên tĩnh.
Cách sửa

- Biến câu đã cho thành một câu ghép
Cây cầu//đa những chiếc xe vận tải nặng
nề vợt qua sông,
còi xe// rộn vang cả dòng sông yên tĩnh.
- Biến câu đã cho thành hai câu đơn với hai
chủ ngữ khác nhau
Cây cầu đa những chiếc xe vận tải nặng
nề vợt qua sông. Còi xe rộn vang cả dòng
sông yên tĩnh.


Hớng dẫn v nh:

-Nhớ đợc cách chữa lỗi do đặt câu thiếu cả
chủ ngữ và vị ngữ, câu sai quan hệ ngữ
nghĩa.
-Ôn tập lại về dấu câu( đã học ở tiểu học)