Lựa chọn công nghệ nào để xử lý chất thải sinh hoạt cho phù hợp với điều kiện của đô thị việt nam đang là vấn đề gây đau đầu với các cơ quan quản lý

Lựa chọn công nghệ nào để xử lý chất thải sinh hoạt cho phù hợp với điều kiện của
đô thị Việt Nam đang là vấn đề gây đau đầu với các cơ quan quản lý. Hầu hết 755 đô
thị của Việt Nam đang áp dụng phương pháp chôn lấp rác thải. Tuy nhiên, phương
pháp này vừa không bảo đảm vệ sinh môi trường, vừa lãng phí quỹ đất…
Hơn 80% bãi chôn lấp rác thải không hợp vệ sinh
Tại Hội thảo khoa học "Lựa chọn công nghệ xử lý chất thải rắn (CTR) đô thị phù
hợp với điều kiện Việt Nam" vừa được Hiệp hội Môi trường đô thị và khu công
nghiệp Việt Nam tổ chức tại Hà Nội, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Trần Văn Sơn cho
biết, những năm qua, dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải ở Việt Nam đã
được cải thiện. Tỷ lệ thu gom và xử lý chất thải đô thị đạt khoảng 83%. Tuy nhiên, xử
lý CTR vẫn đang là vấn đề bức xúc. Theo thống kê, hiện có 80 - 85% số lượng đô thị
(từ thị xã trở lên) trong số 755 đô thị sử dụng các bãi chôn lấp không hợp vệ sinh dẫn
đến ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.
Theo GS.TS. Nguyễn Hữu Dũng (Viện Môi trường Đô thị và Công nghiệp Việt
Nam), quá trình đô thị hóa nhanh ở Việt Nam đang gây sức ép về suy giảm môi
trường sống do không kiểm soát được lượng chất thải phát sinh, nhất là CTR sinh
hoạt. Công tác xử lý rác thải sinh hoạt hiện nay tại các đô thị vẫn chủ yếu theo công
nghệ chôn lấp. Phương pháp này có một số ưu điểm như công nghệ đơn giản, giá
thành đầu tư và chi phí không cao, nhưng phần nhược điểm lại quá nhiều. Đó là
không hợp vệ sinh, gây ô nhiễm không khí, ô nhiễm nguồn nước mặt, nước ngầm tại
các khu vực dân cư lân cận. Một số bãi chôn lấp chưa theo đúng các quy định, hướng
dẫn của các tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật hiện hành. Mặt khác, các bãi chôn lấp
rác thải thường chiếm nhiều diện tích, trong khi quỹ đất đô thị sử dụng cho chôn lấp
ngày càng hạn hẹp. Hiện không ít bãi chôn lấp rác thải ở các đô thị đang lâm vào tình
trạng quá tải. Đặc biệt, về chi phí chôn lấp rác thải, UBND các tỉnh, thành phố đã ban
hành đơn giá trên cơ sở khung giá chung do Bộ Xây dựng ban hành. Tuy nhiên các
chi phí đưa ra chưa tính đến thu hồi vốn đầu tư về giá đất sử dụng. "Ô nhiễm rác thải
sinh hoạt đang tác động tiêu cực, đe dọa chất lượng sống ở các đô thị Việt Nam",
GS.TS. Nguyễn Hữu Dũng nhấn mạnh.

Chọn công nghệ nào?
Ngoài chôn lấp, thời gian gần đây đã có một số công nghệ trong nước, nước ngoài
được nghiên cứu, phát triển và áp dụng tại Việt Nam, như đốt rác, ép rác, sản xuất vật
liệu xây dựng, phân vi sinh. Tuy nhiên, công nghệ trong nước chưa hoàn thiện và
đồng bộ. Công nghệ, thiết bị nhập ngoại đang áp dụng tại một số tỉnh, thành phố
không phù hợp với đặc điểm của Việt Nam là rác chưa được phân loại tại nguồn. Do
vậy, tỷ lệ CTR sinh hoạt tại các đô thị được xử lý, tái chế chỉ đạt khoảng 15%.
Trong chiến lược quản lý tổng hợp CTR do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đã đặt
mục tiêu đến năm 2015 có 85% tổng lượng chất thải đô thị phát sinh được thu gom và
xử lý bảo đảm không gây ô nhiễm môi trường, 50% tổng lượng chất thải xây dựng
phát sinh tại các đô thị được thu gom xử lý. Mục tiêu là vậy, song theo GS, TS
Nguyễn Văn Liên - Chủ tịch Hiệp hội Môi trường đô thị và khu công nghiệp Việt
Nam, việc lựa chọn công nghệ xử lý CTR nào để áp dụng vào điều kiện cụ thể đang là
bài toán khó cho chính quyền các địa phương.
Tại hội thảo nói trên, nhiều chuyên gia cho rằng cần lựa chọn công nghệ phù hợp
cho từng vùng miền ở Việt Nam, không thể áp dụng một công nghệ cho các tỉnh. Một
số công nghệ phù hợp có thể áp dụng cho các đô thị Việt Nam là tái chế rác thải thành
phân vi sinh hoặc viên đốt nhiên liệu; công nghệ đốt rác chuyển hóa năng lượng…
Nhất định phải giảm dần công nghệ chôn lấp là quan điểm được các nhà khoa học
đồng thuận. Về định hướng lựa chọn công nghệ trong các giai đoạn tới, GS.TS.
Nguyễn Hữu Dũng đưa ra phép so sánh về một số loại hình. Cụ thể, công nghệ đốt đòi
hỏi chi phí đầu tư và vận hành lớn. Để xây dựng một nhà máy đốt rác quy mô 300
tấn/ngày, vốn đầu tư sẽ khoảng 20-30 triệu USD. Chi phí vận hành và bảo trì thiết bị
kèm theo cũng rất lớn. Nhưng đây là công nghệ tiên tiến góp phần giải quyết vấn đề
năng lượng và vệ sinh môi trường tại đô thị. Công nghệ tái chế rác thải sinh hoạt
thành phân hữu cơ có ưu điểm là tận dụng được nguồn rác thải, nhưng chi phí đầu tư
ban đầu và chi phí vận hành, bảo trì thiết bị quá cao. Trong khi đó công nghệ này lại
chưa phù hợp với đặc điểm khí hậu nhiệt đới nóng ẩm, mưa nhiều của Việt Nam.
Công nghệ liên hợp xử lý, tái chế chất thải sinh hoạt (là những công nghệ được chế

tạo và sản xuất trong nước) có nhiều lợi ích, giá thành rẻ hơn so với công nghệ nhập
ngoại, diện tích chiếm đất ít. Tuy nhiên, công nghệ này cần được nghiên cứu để hoàn
thiện hơn. Để xử lý một cách hiệu quả CTR trong sinh hoạt, Nhà nước cần có cơ chế,
chính sách hỗ trợ về đất đai (miễn tiền sử dụng đất, hỗ trợ giải phóng mặt bằng...),
thuế, đầu tư hệ thống cơ sở hạ tầng đến hàng rào công trình…