...Nguyễn Thị Lụa.pdf

TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG HÀ NỘI
KHOA KHÍ TƯỢNG THỦY VĂN
------------------o0o------------------

NGHIÊN CỨU CẤU TRÚC VÀ QUY LUẬT HOẠT ĐỘNG
CỦA DẢI HỘI TỤ NHIỆT ĐỚI TRÊN KHU VỰC
TÂY BẮC THÁI BÌNH DƯƠNG

Hà Nội –Năm 2016


TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG HÀ NỘI
KHOA KHÍ TƯỢNG THỦY VĂN
------------------o0o------------------

NGUYỄN THỊ LỤA

NGHIÊN CỨU CẤU TRÚC VÀ QUY LUẬT HOẠT ĐỘNG
CỦA DẢI HỘI TỤ NHIỆT ĐỚI TRÊN KHU VỰC
TÂY BẮC THÁI BÌNH DƯƠNG

Chuyên ngành
Mã ngành
Người hướng dẫn

: Khí tượng học
: D440221
: Ths. Trần Thị Huyền Trang

Hà Nội –Năm 2016

LỜI CAM ĐOAN
Em xin cam đoan đây là bài nghiên cứu của riêng em và được sự hướng
dẫn khoa học của ThS. Trần Thị Huyền Trang. Các nội dung nghiên cứu, kết
quả trong đề tài là trung thực và chưa được công bố dưới bất kỳ hình thức nào
trước đây. Ngoài ra đồ án còn sử dụng một số nhận xét đánh giá của các tác
giả khác, cơ quan tổ chức khác đều có trích dẫn và chú thích nguồn gốc. Nếu
phát hiện có bất kỳ sự gian lận nào em xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về nội
dung đồ án tốt nghiệp của mình.
Hà Nội, ngày 25 tháng 06 năm 2016
Sinh viên
Nguyễn Thị Lụa


LỜI CẢM ƠN
Thực tế cho thấy rằng bất cứ một thành công nào đều được tạo ra không chỉ
dựa trên sự nỗ lực của bản thân mà còn gắn liền với sự động viên, giúp đỡ từ người
khác dù ít hay nhiều, dù gián tiếp hay trực tiếp. Từ lúc bước chân cũng như bắt đầu
học tập tại Trường Đại học Tài nguyên Môi trường Hà Nội cho tới nay, em đã nhận
được rất nhiều sự quan tâm, giúp đỡ của các quý thầy cô, gia đình và bạn bè.
Em xin gửi lời cảm ơn chân thành và sự tri ân sâu sắc đối với các thầy cô của
Khoa Khí tượng Thủy văn- Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội, đã
tận tình truyền đạt kiến thức trong những năm em học tập. Với vốn kiến thức được
tiếp thu trong quá trình học không chỉ là nền tảng cho quá trình nghiên cứu khóa
luận mà còn là hành trang quý báu để em bước vào đời một cách vững chắc và tự
tin.
Để hoàn thành khóa luận này, em xin tỏ lòng biết ơn đến cô ThS Trần Thị
Huyền Trang, người cô đã trực tiếp hướng dẫn, tận tình chỉ bảo, định hướng đề tài
cũng như tạo mọi điều kiện thuận lợi cho em trong suốt quá trình viết báo cáo.
Trong quá trình làm đồ án, do trình độ lý luận cũng như kinh nghiệm thực

tiễn còn hạn chế nên bài khóa luận không tránh khỏi những thiếu sót, em rất mong
nhận được ý kiến đóng góp của thầy cô để em học thêm được nhiều kinh nghiệm và
sẽ hoàn thành tốt hơn bài khóa luận.
Sau cùng, em xin kính chúc quý Thầy Cô trong Khoa Khí tượng Thủy văn và
cô Trần Thị Huyền Trang thật dồi dào sức khỏe, nhiệt huyết để tiếp tục sứ mệnh cao
đẹp của mình là truyền đạt kiến thức cho thế hệ mai sau và luôn đạt những thành
công trong sự nghiệp của mình.
Em xin chân thành cám ơn!
Sinh viên thực hiện

Nguyễn Thị Lụa


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN
MỤC LỤC
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC BẢNG BIỂU
DANH MỤC HÌNH VẼ
MỞ ĐẦU......................................................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ DẢI HỘI TỤ NHIỆT ĐỚI ........................................... 2
1.1 Khái quát chung về dải hội tụ nhiệt đới .......................................................... 2
1.1.1 Khái niệm................................................................................................. 2
1.1.2 Tính chất của dải hội tụ nhiệt đới ............................................................. 3
1.2. Tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước .................................................... 3
1.2.1 Ngoài nước............................................................................................... 3
1.2.2 Trong nước............................................................................................... 7
CHƯƠNG 2. CƠ SỞ SỐ LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........................ 9

2.1. Cơ sở số liệu.................................................................................................. 9
2.2. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................... 9
CHƯƠNG 3. MỘT SỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU.......................................................... 11
3.1. Cấu trúc ....................................................................................................... 11
3.2. Quy luật hoạt động ...................................................................................... 15
3.3. Ảnh hưởng của ITCZ đến Việt Nam ............................................................ 32
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................................. 33
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................................ 34


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
ITCZ

: dải hội tụ nhiệt đới.

SST

: nhiệt độ bề mặt nước biển.

MST

: rãnh gió mùa.

OLR

: bức xạ sóng dài.

ENSO

: El Nino-Dao động nam.

NCEP

: Trung tâm Quốc gia Dự báo Môi trường.

NOAA

: Cơ quan khí quyển và đại dương quốc gia Mỹ.

DOE

: Phòng năng lượng.


DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 1.1. Bảy dải ITCZ (Waliser, Gautier, 1993) .................................................... 5

DANH MỤC HÌNH VẼ
Hình 1.1. Dải hội tụ nhiệt đới (nguồn Internet) ........................................................ 2
Hình 1.2. Lượng mưa trung bình hàng năm, gió bề mặt .......................................... 4
Hình 1.3. Sự di chuyển theo mùa của ITCZ trên Thái Bình Dương và phía nam khu
vực gió mùa Châu Á .............................................................................................. 4
Hình 1.4. Mặt cắt thẳng đứng thành phần gió vĩ hướng dọc theo ............................. 7
kinh tuyến 1250E ngày 16/5/2004 ............................................................................ 8
Hình 3.1. Bản đồ (a) đường dòng mực 850mb, (b) mây phát triển theo độ cao lớn,
(c) tổng lượngmưa,…………………………………………………………………12
(d) bức xạ sóng dài đi ra trung bình 30 năm tháng 1 (1986-2015) .......................... 12
Hình 3.2. Bản đồ (a) đường dòng mực 850mb, (b) mây phát triển theo độ cao lớn,
(c) tổng lượng mưa,………………………………………………………………13
(d) bức xạ sóng dài đi ra trung bình 30 năm tháng 4 (1986-2015) .......................... 13

Hình 3.3. Bản đồ (a) đường dòng mực 850mb, (b) mây phát triển theo độ cao lớn,
(c) tổng lượng mưa………………………………………………………………14
(d) bức xạ sóng dài đi ra trung bình 30 năm tháng 8 (1986-2015) .......................... 14
Hình 3.4. Bản đồ (a) đường dòng mực 850mb, (b) mây phát triển theo độ cao lớn,
(c)tổng lượng mưa,…………………………………………………………………15
(d) bức xạ sóng dài đi ra trung bình 30 năm tháng 11 (1986-2015) ........................ 15
Hình 3.5. Bản đồ đường dòng trung bình tháng 1 (số liệu 30 năm 1986-2015). ..... 16
Hình 3.6. Bản đồ đường dòng trung bình tháng 2 (số liệu 30 năm 1986-2015) ...... 16
Hình 3.7. Bản đồ đường dòng trung bình tháng 3 (Số liệu 30 năm 1986 - 2015) .... 17
Hình 3.8. Bản đồ đường dòng trung bình tháng 4 (số liệu 30 năm 1986-2015) ...... 17
Hình 3.9. Bản đồ đường dòng trung bình tháng 5 ( số liệu 30 năm 1986-2015) ..... 18
Hình 3.10. Bản đồ đường dòng trung bình tháng 6 (số liệu 30 năm 1986-2015) .... 18
Hình 3.11. Bản đồ đường dòng trung bình tháng 7 (số liệu 30 năm 1986-2015) .... 19
Hình 3.12. Bản đồ đường dòng trung bình tháng 8 (số liệu 30 năm 1986-2015) .... 19
Hình 3.13. Bản đồ đường dòng trung bình tháng 9 (số liệu 30 năm 1986-2015) .... 20


Hình 3.14. Bản đồ đường dòng trung bình tháng 10 (số liệu 30 năm 1986-2015)... 20
Hình 3.15. Bản đồ đường dòng trung bình tháng 11 (số liệu 30 năm 1986-2015)... 21
Hình 3.16. Bản đồ đường dòng trung bình tháng 12 (số liệu 30 năm 1986-2015)... 21
Hình 3.17. Bản đồ (a) đường dòng mực 850mb, (b) mây phát triển theo độ cao lớn,
(c) tổng lượng mưa, (d) bức xạ sóng dài đi ra trung bình tháng 4 các năm El Nino
(1982, 1991, 1997, 2002) ....................................................................................... 23
Hình 3.18. Bản đồ (a) đường dòng mực 850mb, (b) mây phát triển theo độ cao lớn,
(c) tổng lượng mưa, (d) bức xạ sóng dài đi ra trung bình tháng 4 các năm La Nina
(1984, 1985, 1988, 1999) ....................................................................................... 24
Hình 3.19. Bản đồ (a) đường dòng mực 850mb, (b) mây phát triển theo độ cao lớn, (c)
tổng lượng mưa, (d) bức xạ sóng dài đi ra trung bình tháng 4 các năm không xảy ra
ENSO (1980, 1981, 1990, 2013) ............................................................................. 25
Hình 3.20. Bản đồ (a) đường dòng mực 850mb, (b) mây phát triển theo độ cao lớn,

(c) tổng lượng mưa, (d) bức xạ sóng dài đi ra trung bình tháng 8 các năm El Nino
(1982, 1991, 1997, 2002) ....................................................................................... 26
Hình 3.21. Bản đồ (a) đường dòng mực 850mb, (b) mây phát triển theo độ cao lớn,
(c) tổng lượng mưa, (d) bức xạ sóng dài đi ra trung bình tháng 8 các năm La Nina
(1984, 1985, 1988, 1999) ....................................................................................... 27
Hình 3.22. Bản đồ (a) đường dòng mực 850mb, (b) mây phát triển theo độ cao lớn, (c)
tổng lượng mưa, (d) bức xạ sóng dài đi ra trung bình tháng 8 các năm không xảy ra
ENSO (1980, 1981, 1990, 2013) ............................................................................. 28
Hình 3.23. Bản đồ (a) đường dòng mực 850mb, (b) mây phát triển theo độ cao lớn,
(c) tổng lượng mưa, (d) bức xạ sóng dài đi ra trung bình tháng 11 các năm El Nino
(1982, 1991, 1997, 2002) ....................................................................................... 29
Hình 3.24. Bản đồ (a) đường dòng mực 850mb, (b) mây phát triển theo độ cao lớn,
(c) tổng lượng mưa, (d) bức xạ sóng dài đi ra trung bình tháng 11 các năm La Nina
(1984, 1985, 1988, 1999) ....................................................................................... 30
Hình 3.25. Bản đồ (a) đường dòng mực 850mb, (b) mây phát triển theo độ cao lớn, (c)
tổng lượng mưa, (d) bức xạ sóng dài đi ra trung bình tháng 11 các năm không xảy ra
ENSO (1980, 1981, 1990, 2013) .............................................................................. 31


Hình 3.26. Bản đồ đường dòng mực 850 ngày 21-09-2015 .................................... 32
Hình 3.27. Bản đồ đường dòng mực 300 ngày 21-09-2015 .................................... 32