Khám lâm sàng ngoài mặt

Khám Lâm Sàng
BS. Nguyễn Thị Hồng
Bộ môn Bệnh học miệng
Khoa RHM-Đại học Y Dược Tp.HCM


Khám Lâm Sàng
Mục tiêu:
Giai đoạn hai của qui trình chẩn đoán để tập hợp các
thông tin giúp chẩn đoán được bệnh.
Nguyên tắc khám:
• PP khám phải nhất quán: theo thứ tự nhất định
• Phải tiến hành thường qui, khám toàn diện, hệ thống.
• Kỹ thuật khám tốt: nhìn và sờ thông dụng nhất.
• Ghi nhận tất cả nhận định dù dương tính hay âm tính
• Kiến thức về giải phẫu học bình thường, các biến đổi
sinh lý thông thường, các bệnh lý.


Khám Lâm Sàng Ngoài Miệng
Extraoral Clinical Examination


KHÁM NGOÀI MIỆNG
1. Đánh giá tổng trạng:

2. Khám đầu: Mặt – Da – Tóc - Mắt - Tai –
Hạch trước tai và hạch sau tai - Khớp thái
dương hàm - Tuyến mang tai - Xoang mũi
và các xoang cận mũi
3. Khám cổ: Cơ - Tuyến dưới hàm - Hạch –

Tuyến giáp - Khí quản - Mạch cảnh
4. Khám thần kinh: khám 12 dây thần kinh


ĐÁNH GIÁ TỔNG TRẠNG
M/tiêu: biết được tổng quát về tình trạng sinh lý của BN

1. Vóc dáng, t/trạng dinh dưỡng:chiều cao, cân nặng
2. Dáng đi, điệu bộ, diện mạo, hành vi, cách nói
3. Quan sát mặt, cổ và tay
4. Các dấu hiệu sinh tồn:
- Chỉ điểm bệnh toàn thân

- Dự đoán và phòng ngừa các biến chứng y khoa
có thể xảy ra trong lúc điều trị bệnh.


Các dấu hiệu sinh tồn
Nhịp thở

Bình thường
14-18 lần/ph

Nhanh
>20 lần/phút

Nhiệt độ
bình thường

Miệng

37oC

Nách
36,3oC

Trực tràng
37,7oC

Mạch đập

Chậm
< 60 lần/phút

Bình thường
60-100 lần /ph

Nhanh
>100 lần/ph

Nhịp tim

Đều

Đều-không
đều
Đập đều có bỏ
nhịp

Không đềukhông đều
Loạn xạ

Tim đập cách
khoảng đều
nhau

Tai
37,7oC



Các trị số huyết áp
Phân loại

Không cao huyết áp
Tối ưu
Bình thường
Cao bình thường
Cao huyết áp
Giai đoạn 1
Giai đoạn 2
Giai đoạn 3

Huyết áp
tâm thu
(mm Hg)

Huyết áp
tâm trương
(mm Hg)

< 120 và
< 130 và
130-139 hoặc

< 80
< 85
85-89

140 -149 hoặc
160-179 hoặc
≥ 180 hoặc

90-99
100-109
≥ 110


Một số bất thường ngoài mặt gợi ý bệnh toàn thân
Bất thường ngoài mặt
Cách nói chuyện
rối loạn
Giảm cân
Tóc
Rụng tóc
Chứng rậm lông tóc
Mắt
Lồi
Sụp mi mắt
Blue sclerae
Xuất huyết kết mạc

Vàng

Một số nguyên nhân toàn thân

Rối loạn tiếp thu, bệnh thần kinh hay cơ
Chứng biếng ăn, ung thư, lao, HIV
Lichen, bức xạ...
Hội chứng thận-sinh dục, bệnh Cushing,
điều trị ciclosporin, corticosteroids ...
Cường giáp
Bệnh cơ
Sinh xương bất toàn
Chấn thương, gãy gò má, purpura
Bệnh gan


Bất thường tay

Một số nguyên nhân toàn thân

Hồng ban lòng bàn tay
Ngón tay dùi trống
Koilonychia
Leuconychia
Khuyết móng tay
Xuất huyết móng tay
Nhiễm sắc móng tay
Hiện tượng Raynaud
Biến dạng khớp ngón tay
Co cứng cơ

Bệnh gan, Viêm khớp dạng thấp
Bệnh tim hô hấp
Thiếu sắt
Xơ gan
Lichen, nấm candida, vảy nến
Viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn
Thuốc, chấn thương, nấm, bệnh toàn thân
Rối loạn mô liên kết
Viêm khớp dạng thấp
Chứng liệt não


Bất thường mặt

Một số nguyên nhân toàn thân

Mặt dạng Cushing
Mặt dạng mặt nạ
Mặt bất thường
Giãn mạch mặt
Liệt mặt
Phù niêm
Hồng ban hình cánh bướm
Tím
Tái
Ban xuất huyết
Tăng sắc

Bệnh Cushing, điều trị corticosteroid

Xơ cứng bì
Nhiều hội chứng như Down
Giãn mạch xuất huyết di truyền
Đột quị, liệt Bell
Suy giáp
Lupus đỏ toàn thân
Thiếu oxy – bệnh tim hay hô hấp
Thiếu máu
Giảm tiểu cầu
Chủng tộc, rám nắng, bệnh Addison


Bất thường ngoài mặt

Một số nguyên nhân toàn thân

Hạch cổ
Sưng

HIV, nhiễm trùng, ung thư, ...

Tuyến nước bọt
Sưng

viêm, hội chứng Sjogren, u nang ...

Môi
Chốc mép
Sưng
Nhiễm sắc

Candida, thiếu máu, tiểu đường, HIV,...
Bệnh Crohn, sarcoidosis, angioedema
Hội chứng Peutz-Jeghers,...

Xương hàm
Hanging jaw
Nhô hàm và mặt to

Nhược cơ (Myasthenia gravis)
Cường tuyến yên


Khám đầu cổ
1. Khám mặt
2. Khám cơ khớp nhai
3. Khám tuyến nước bọt
4. Khám hạch



KHÁM CƠ KHỚP NHAI


Khám Cơ Khớp Nhai
Mục đích: phát hiện và chẩn đoán những bất thường ở khớp
thái dương hàm và các cơ nhai khi ở trạng thái nghĩ và khi
thực hiện các chức năng vận động hàm.
Khám lâm sàng hệ thống nhai :
1. Khám sàng lọc / tầm soát (screening examination):

Mục đích: tầm soát và phát hiện rối loạn cơ khớp nhai.
Ưu: Dễ thực hiện, thời gian ngắn nên khám được nhiều BN.
2. Khám chẩn đoán bệnh (diagnostic examination):
Khi có một hay nhiều triệu chứng cơ khớp nhai
Hoặc khi khám sàng lọc phát hiện bất thường cơ khớp nhai.
Mục đích: để chẩn đoán xác định bệnh lý ở các trường hợp
nghi ngờ cơ khớp nhai bất thường.


Khám Sàng Lọc
(Tầm Soát) Bệnh lý cơ khớp nhai
1. Khám khớp thái dương hàm

2. Khám cơ cắn và cơ thái dương hàm



Khám Khớp thái dương hàm
Đứng trước/ sau
Nhìn: cân xứng, da phủ

Sờ 2 bên cùng lúc
Há và ngậm:
-

Vị trí lồi cầu

-

Di chuyển lồi cầu

-

Há lệch: đường giữa

-

Đau

-

Nghe: Tiếng kêu?

-

Độ há miệng 40 - 55 mm




Khám sàng lọc bệnh lý cơ nhai:
Khám cơ cắn và cơ thái dương
Mục đích: phát hiện điểm đau ở cơ và bất thường.
Kỹ thuật:
 BN ngậm miệng, cắn chặt răng để định vị cơ & sờ nắn
 Sờ hai bên cùng lúc để so sánh.