Bài 3. Các phương châm hội thoại (tiếp theo)

G ÷ V
¨
N
Líp 8 N


Kiểm tra bài cũ
Cho đoạn văn sau:
- Dạo này, bố thấy điểm môn Anh của con hình nh
cha đợc tốt lắm. Sắp thi rồi, con cần cố gắng hơn
nữa. Hay là con sang nhờ bạn
Ông Nam cha nói hết câu, A đã vùng vằng đứng dậy
và làu bàu:
- Thôi, bố đừng nói đến chuyện học hành của con
nữa!
* Vai xã hội:

vai trên
Bố:

vai dới
Con:

Ngời có vai xã hội thấp hơn phải có thái độ
* Thái độ:kính trọng đối với ngời có vai xã hội cao hơn.


Kiểm tra bài cũ
Cho đoạn văn sau:
- Dạo này, bố thấy điểm môn Anh của con hình nh ch
a đợc tốt lắm. Sắp thi rồi, con cần cố gắng hơn nữa.

Hay là con sang nhờ bạn
Ông Nam cha nói hết câu, A đã vùng vằng đứng dậy
và làu bàu:
- Thôi, bố đừng nói đến chuyện học hành của con
nữa!

-> Nói tranh lợt lời (cớp lời)
* Vai xã hội:

vai trên

Bố:

vai dới

Con:

Ngời có vai xã hội thấp hơn phải có thái độ
* Thái độ: kính trọng đối với ngời có vai xã hội cao hơn.


Tiết 111:
I TèM HIU CHUNG
1.Lợt lời trong hội
thoại
a.Ví dụ:
-Bà cô:
-Bé Hồng:

Hội thoại <tiếp>

Ví dụ:
[..] Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn
ngọt:
- Sao lại không vào? Mợ mày phát
tài lắm, có nh dạo trớc đâu!
Rồi hai con mắt long lanh của cô
tôi chằm chặp đa nhìn tôi. Tôi lại
im lặng cúi đầu xuống đất: lòng
tôi càng thắt lại, khoé mắt tôi đã
cay cay. Cô tôi liền vỗ vai tôi cời
mà nói rằng:
- Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy
cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày
may vá sắm sửa cho và thăm em
bé chứ.
[..] Tôi cời dài trong tiếng khóc,
hỏi cô tôi:
- Sao cô biết mợ con có con?
[..]
mẹ)

(Nguyên Hồng, Trong lòng


Tiết 111
1.Lợt lời trong hội
thoại
a.Ví dụ: 2 lần nói
- Bà cô:
- Bé Hồng:

Hội thoại <tiếp>
Ví dụ:
Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt:
- (1)Sao lại không vào? Mợ mày
phát tài lắm, có nh dạo trớc đâu!
Rồi hai con mắt long lanh của cô
tôi chằm chặp đa nhìn tôi. Tôi lại
im lặng cúi đầu xuống đất: lòng
tôi càng thắt lại, khoé mắt tôi đã
cay cay. Cô tôi liền vỗ vai tôi cời
mà nói rằng:
- (2)Mày dại quá, cứ vào đi, tao
chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ
mày may vá sắm sửa cho và thăm
em bé chứ.
[..] Tôi cời dài trong tiếng khóc,
hỏi cô tôi:
- Sao cô biết mợ con có con?
mẹ)

(Nguyên Hồng, Trong lòng


Tiết 111:
I.Lợt lời trong hội
thoại
1.Ví dụ: 2 lần nói
- Bà cô: 1 lần nói
- ->

BéLợt
Hồng:
lời

Hội thoại <tiếp>
Ví dụ:
Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt:
- (1)Sao lại không vào? Mợ mày
phát tài lắm, có nh dạo trớc đâu!
Rồi hai con mắt long lanh của cô
tôi chằm chặp đa nhìn tôi. Tôi lại
im lặng cúi đầu xuống đất: lòng
tôi càng thắt lại, khoé mắt tôi đã
cay cay. Cô tôi liền vỗ vai tôi cời
mà nói rằng:
- (2)Mày dại quá, cứ vào đi, tao
chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ
mày may vá sắm sửa cho và thăm
em bé chứ.
[..] Tôi cời dài trong tiếng khóc,
hỏi cô tôi:
- (1)Sao cô biết mợ con có con?
mẹ)

(Nguyên Hông, Trong lòng


Tiết 111:

Hội thoại <tiếp>

1.Lợt lời trong hội
thoại
a.Ví dụ: 2 lần nói
- Bà cô: 1 lần nói
lời
- ->
BéLợt
Hồng:

- Mỗi lần có một ngời
nói hội thoại
tham gia
đ

ợc gọi là một lợt lời.


Tiết 111:

Hội thoại <tiếp>

I.Lợt lời trong hội
thoại
1.Ví dụ: 2 lần nói
- Bà cô: 1 lần nói
lời
- ->
BéLợt
Hồng:

Bài tập: Cho đoạn thoại:
Bố: Con có đồng ý lấy ngời ta
không?
Con: (Đỏ mặt, im lặng)
-> 1 lợt lời
-> Thái độ đồng ý
- Bố: 1lần nói
-

Con: im lặng


Tiết 111:

Hội thoại <tiếp>

1.Lợt lời trong hội
thoại
a.Ví dụ: 2 lần nói
- Bà cô:
1 lần nói
- ->
BéLợt
Hồng:
lời

Ví dụ:
Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt:
- (1)Sao lại không vào? Mợ mày

phát tài lắm, có nh dạo trớc đâu!
Rồi hai con mắt long lanh của
cô tôi chằm chặp đa nhìn tôi.
Tôi lại im lặng
:

- Bé Hồng: 1lần im
-> Thái độ bất bình
lặng

cúi đầu xuống đất

lòng tôi càng thắt lại, khoé mắt
tôi đã cay cay. Cô tôi liền vỗ vai
tôi cời mà nói rằng:
- (2)Mày dại quá, cứ vào đi, tao
chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt
mợ mày may vá sắm sửa cho và
thăm em bé chứ.
[..] Tôi cời dài trong tiếng khóc,
hỏi cô tôi:
- (1)Sao cô biết mợ con có con?
lòng mẹ)

(Nguyên Hông, Trong


Tiết 111:

Hội thoại <tiếp>

Ví dụ 1: Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn
ngọt:
- (1)Sao lại không vào? Mợ mày phát tài
lắm, có nh dạo trớc đâu!
Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi
chằm chặp đa nhìn tôi. Tôi lại im lặng
cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắt
lại, khoé mắt tôi đã cay cay. Cô tôi liền
vỗ vai tôi cời mà nói rằng:
độ bất
bình
- (2)Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho
- ->
BéThái
Hồng:
1lần
im
tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá
lặng
sắm sửa cho và thăm em bé chứ.
[..] Tôi cời dài trong tiếng khóc, hỏi cô
(không
tranhcắt
lợt lời)tôi:
- Bé
Hồng:nói
không
- (1)Sao cô biết mợ con có con?

1.Lợt lời trong hội
thoại
a.Ví dụ: 2 lần nói
- Bà cô: 1 lần nói
lời
- ->
BéLợt
Hồng:

lời của ngời cô khi ng
ời cô đang nói
-> Giữ tụn trng, l
phép, lịch sự

(Nguyên Hông, Trong lòng mẹ)

Ví dụ 2:
Bố: Con có đồng ý lấy ngời ta không?
Con: (Đỏ mặt, im lặng)


Tiết 111

Hội thoại

(tiếp theo)

Bi tp tỡnh hung: Trong cỏc tỡnh hung sau ngi con ó phm
vo cỏch núi no trong giao tip?
1. Cha mẹ đang bàn bạc với nhau

về vấn đề kinh tế trong gia đình.
Ngời con ngồi gần đó nói xen
vào câu chuyện của cha mẹ
khiến cha mẹ rất bực mình.

Núi
leo

2. - Dạo này, bố thấy điểm môn
Anh của con hình nh cha đợc
tốt lắm. Sắp thi rồi, con cần cố
gắng hơn nữa. Hay là con sang ...
Ông Nam cha nói hết câu, A
đã vùng vằng đứng dậy và làu bàu:
- Thôi, bố đừng nói đến chuyện
học hành của con nữa!

Núi
ct
li


TiÕt 111:

Héi tho¹i <tiÕp>

Nãi tranh(cắt lời) X
- Ngêi nãi cha nãi hÕt lêi
th× ngêi nghe ®· thùc
hiÖn lît lêi cña m×nh (c¾t

lêi cña ngêi kh¸c hä ®ang
nãi)

Nãi leo

X

- Nãi xen, nãi chªm vµo
c©u chuyÖn cña ngêi
kh¸c khi cha ®îc phÐp

Nói đúng lượt lời, không ngắt lời ,không nói xen
vào lời của người khác là thể hiện sự lắng
nghe, thấu hiểu, tôn trọng người tham gia hội
thoại.







Tuyệt đối không nói chuyện riêng hay ngắt lời
người nói vì ngắt lời người đối thoại thường là
yếu tố nhanh nhất phá hỏng cuộc nói chuyện.
Một người nghe tốt phải biết dành thời gian cho
người khác bày tỏ ý kiến cá nhân. Khi muốn nói
điều gì, hãy đợi người nói nói dứt câu và dừng
trong giây lát.
Nếu có gì không rõ hoặc không chắc chắn đừng

ngần ngại nhờ họ nhắc lại hoặc diễn đạt rõ hơn.
Nhiều người mắc tật nói dai, nói dài, nói huyên
thuyên, nếu em không thích tất nhiên có thể tìm
cách ngắt lời khéo léo. Tuy nhiên, cách hữu hiệu
nhất để phá vỡ thói quen ngắt lời là xin lỗi. Mỗi
khi ngắt lời ai em hãy xin lỗi ngay, và sau vài lần
như thế em sẽ cẩn thận hơn khi định ngắt lời
người khác.


CHUYỆN KỂ
Chuyện kể, một danh tướng có lần đi ngang
qua trường học cũ của mình, liền ghé vào
thăm. Ông gặp lại người thầy từng dạy mình
hồi nhỏ và kính cẩn thưa:
 - Thưa thầy, thầy còn nhớ con không? Con là…
 Người thầy giáo già hoảng hốt:
 - Thưa ngài, ngài là…
 - Thưa thầy, với thầy, con vẫn là đứa học trò cũ.
Con có được những thành công hôm nay là nhờ
sự giáo dục của thầy ngày nào…
* Cả hai nhân vật trong câu chuyện đều ngắt lời
người đối thoại. Như thế có bất lịch sự không?
Vì sao?




TiÕt 111:

Héi tho¹i <tiÕp>

II. LuyÖn tËp :
Bµi 1: phân tích tính cách các nhân vật

ChÞ DËu
N/v

Cai lÖ

Ngêi nhµ
lÝ trëng

Anh DËu


TiÕt 111:

Héi tho¹i <tiÕp>

II. LuyÖn tËp :
Bµi 1: phân tích tính cách các nhân vật
ChÞ DËu
N/v

(6)

Cai lÖ
(5)

Ngêi nhµ
(2)
lÝ trëng

Anh DËu
(1)


Tiết 111:
<tiếp>

Hội thoại

I.Lợt lời trong hội thoại
II. Luyện tập :
Bài 1:

N/v

Lợt
lời

Chị Dậu(6)

1/ Nhà cháu đã túng lại phải đóng cả suất su của chú nó
nữa, nên mới lôi thôi nh thế. Chứ cháu có dám bỏ bễ tiền
su của nhà nớc đâu? Hai ông làm phúc nói với ông lí
cho cháu khất..
2/ Khốn nạn! Nhà cháu đã không có, dẫu ông chửi mắng
cũng đến thế thôi. Xin ông trông lại!

3/ Cháu van ông, nhà cháu vừa mới tỉnh đợc một lúc,
ông tha cho!
4/ Chồng tôi đau ốm, ông không đợc phép hành hạ!
5/ Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem!
6/ Thà ngồi tù. Để cho chúng nó làm tình làm tội mãi


Tiết 111:

Hội thoại <tiếp>

II. Luyện tập :
Bài 1:

N/v
Lợt
lời

Chị Dậu(6)
1/ Nhà cháu đã túng lại phải đóng cả suất su của chú nó
nữa, nên mới lôi thôi nh thế. Chứ cháu có dám bỏ bễ tiền
su của nhà nớc đâu? Hai ông làm phúc nói với ông lí
cho cháu khất..
2/ Khốn nạn! Nhà cháu đã không có, dẫu ông chửi mắng
cũng đến thế thôi. Xin ông trông lại!
3/ Cháu van ông, nhà cháu vừa mới tỉnh đợc một lúc,
ông tha cho!
4/ Chồng tôi đau ốm, ông không đợc phép hành hạ!
5/ Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem!
6/ Thà ngồi tù. Để cho chúng nó làm tình làm tội mãi

Tiết 111:
II. Luyện tập :
Bài 1:

N/v

Lợt
lời

Hội thoại <tiếp>

Chị Dậu(6)

1/ Nhà cháu đã túng lại phải đóng cả suất su của chú nó
nữa, nên mới lôi thôi nh thế. Chứ cháu có dám bỏ bễ tiền
su của nhà nớc đâu? Hai ông làm phúc nói với ông lí
cho cháu khất..
2/ Khốn nạn! Nhà cháu đã không có, dẫu ông chửi mắng
cũng đến thế thôi. Xin ông trông lại!
3/ Cháu van ông, nhà cháu vừa mới tỉnh đợc một lúc,
ông tha cho!
4/ Chồng tôi đau ốm, ông không đợc phép hành hạ!
5/ Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem!
6/ Thà ngồi tù. Để cho chúng nó làm tình làm tội mãi


Tiết 111:

Hội thoại <tiếp>

I.Lợt lời trong hội thoại
II. Luyện tập : Bài 1:
N/v
Chị Dậu(6)
1/ Nhà cháu đã túng lại phải đóng cả suất su của chú nó
nữa, nên mới lôi thôi nh thế. Chứ cháu có dám bỏ bễ tiền
Lợt
su của nhà nớc đâu? Hai ông làm phúc nói với ông lí
lời
cho cháu khất..
2/ Khốn nạn! Nhà cháu đã không có, dẫu ông chửi mắng
cũng đến thế thôi. Xin ông trông lại!
3/ Cháu van ông, nhà cháu vừa mới tỉnh đợc một lúc,
ông tha cho!
4/ Chồng tôi đau ốm, ông không đợc phép hành hạ!
5/ Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem!
6/ Thà ngồi tù.Cháu
Để cho
chúng->
nótôilàmông
tình
làm- tội
mãi
- ông
-> bà
mày
thế,
tôi không

chịu
đợc.
Nhún
nhờng,
lễ phép,
lịch
sự -> vùng lên, đe doạ, thách
thức


Tiết 111:
II. Luyện tập :

N/v

Lợt
lời

Tính
cách

Hội thoại <tiếp>

Bài 1:

Chị Dậu(6)
1/ Nhà cháu đã túng lại phải đóng cả suất su của chú nó
nữa, nên mới lôi thôi nh thế. Chứ cháu có dám bỏ bễ tiền
su của nhà nớc đâu? Hai ông làm phúc nói với ông lí
cho cháu khất..

2/ Khốn nạn! Nhà cháu đã không có, dẫu ông chửi mắng
cũng đến thế thôi. Xin ông trông lại!
3/ Cháu van ông, nhà cháu vừa mới tỉnh đợc một lúc,
ông tha cho!
4/ Chồng tôi đau ốm, ông không đợc phép hành hạ!
5/ Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem!
6/
Thà lành,
ngồi tù.
Để cho
chúng
làmmạnh
tìnhmẽ;
làmtỉnh
tội mãi
- Hiền
lơng
thiện;
bản nó
lĩnh,
táo,
thế,
tôiminh
không
chịu
đợc.
thông
trong
ứng
xử.

Tiết 111:

Hội thoại <tiếp>

II. Luyện tập : Bài 2:
- Nội dung: kể lại cuộc thoại giữa chị Dậu và cái Tí trớc khi nó bị bán
sang nhà cụ Nghị Quế.
P1: từ đầu -> cho em nó bú: Trớc khi cái Tí
biết nó bị bán
- Bố cục: 2 phần
P2: Còn lại : Khi cái Tí biết nó bị bán
a. Sự chủ động tham gia cuộc thoại của chị Dậu với cái Tí phát triển
ngợc chiều nhau nh thế nào?Cái Tí
Chị
Nhân vật
Phần
Phần 1
Phần 2

Dậu
10

1

4

9

b.Tác giả miêu tả diễn biến cuộc thoại nh vậy có hợp với tâm lí nhân
vật không ? Vì sao?
- Lúc đầu: Tí : nói nhiều
-> cha biết nó bị bán
Chị Dậu: nói ít
-> đau lòng vì phải bán con
- Về sau: Tí: nói ít
-> nó biết nó bị bán. Nó buồn,au
n
Chị Dậu: nói nhiều -> phải thuyết phục con
=> Diễn biến cuộc thoại phù hợp với tâm lí nhân vật.


Bµi 3:
LÇn
LÝ
do

1

2

ngì ngµng, h·nh t©m tr¹ng xóc ®éng,
diÖn sau ®ã
ngÑn ngµo tríc tÊm
lµ xÊu hæ
lßng cña em m×nh.


TiÕt 111

II. LUYỆN TẬP:

Héi tho¹i (tiÕp theo)
4. Tục ngữ phương Tây có câu: Im lặng là
vàng. Nhưng nhà thơ Tố Hữu lại viết:
Khóc là nhục. Rên, hèn. Van yếu đuối
Và dại khờ là những lũ người câm
Trên đường đi như những bóng âm thầm
Nhận đau khổ mà gởi vào im lặng.
(Liên hiệp lại)
* Theo em, mỗi nhận xét trên đúng trong
những trường hợp nào?