Phải chăng vật chất luôn quyết định ý thức

Phải

chăng

vật

chất

luôn

quyết

định

ý

thức?

Theo quan điểm của Chủ nghĩa Mác-Lenin thì: trong mối quan hệ với ý thức, vật
chất là tính thứ nhất, ý thức là tính thứ hai - vật chất là cái có trước, ý thức là cái có
sau, vật chất quyết định y thức. Tuy nhiên, đó là “suy cho đến cùng”, bởi:
- “Luôn” hay “luôn luôn” có nghĩa là: trong mọi trường hợp, trong mọi không gian
và trong mọi thời gian. Cho nên, ta hoàn toàn có thể chỉ ra một trường hợp cụ thể,
trong một mối liên hệ cụ thể mà mối quan hệ mang tính “trước-sau” về mặt thời
gian giữa một dạng vật chất với ý thức của con người lại vi phạm cái chữ “luôn”
ấy.
Cho nên câu này cũng gần giống với câu "vật chất luôn có trước ý thức".
Các bác cần lấy ví dụ để chứng minh rằng "không luôn". Chẳng hạn: hãy phân tích
về sức mạnh của ý chí của dân tộc VN ta trong 2 cuộc kháng chiến. Nếu chỉ dựa
vào sức mạnh vật chất thì làm sao có thể đánh thắng được quân địch. Có những
thời điểm, sức mạnh vật chất - phương tiện chiến tranh của ta thua kém quân địch,

nhưng bằng vốn tri thức kinh nghiệm chống ngoại xâm hàng nghìn năm, bằng ý chí
quật cường, chúng ta vẫn thắng được địch khi chuyển hoá được những yếu tố ý
thức

ấy

thành

sức

mạnh

vật

chất.

- Tuy nhiên các bác phải thấu tỏ một điều rằng thì là mà: Suy cho đến cùng, trong
mối quan hệ với ý thức, vật chất vẫn là quyết định. Không thể đánh giặc chỉ bằng ý
chí

và

kinh

nghiệm

được.

Chốt: suy cho đến cùng thì, trong mối quan hệ với ý thức, vật chất quyết định ý
thức-có thể kết luận chung là: vật chất quyết định ý thức; tuy nhiên, trong những

trường hợp cụ thể, những mối liên hệ cụ thể, không phải lúc nào vật chất cũng là
cái quyết định ý thức.